2. Հայաստանի ձկների ցանկ
• Հայաստանի տարածքում հանդիպող ձկնատեսակները պատկանում են 5 կարգի՝
• Սաղմոնազգիներ, Ծածանազգիներ, Լոքոազգիներ, Ծածանատամազգիներ, Պերկեսազգիներ
• Հայաստանի էնդեմիկ ձկնատեսակներ են՝ Սևանի իշխան՝ իր 4 ենթատեսակներով, Հայկական
կարմրակն, Հայկական տառեխիկ, Սևանի կողակ, Սևանի բեղլու, Հայկական գուստերա։
Հայաստանում կիսագաղթող ձկների էկոլոգիական խմբին են պատկանում ծածանը, հաշամը,
բրամը, ճանառը, լոքոն։ Այս խմբի ձկները կարող են ապրել ինչպես քաղցրահամ, այնպես էլ աղի
ջրերում՝ ծով թափվող գետերի գետաբերաններում։ Դրանց սաղմի զարգացումը ընթանում է
միայն քաղցրահամ ջրերում։ Այս խմբին անվանում են նաև նստակյաց ձկներ, նրանք մեծ
տեղաշարժեր չեն կատարում։ Հայաստանի ձկնատեսակները բոլորը պատկանում են
քաղցրահամ ջրերի ձկների խմբին։ Դրանք են՝ Սևանի իշխան, կողակ, բեղլու, Հայկական
տառեխիկ, կարմրակն, գուստերա։ Հայաստանում միայն մեկ տեսակի կենդանածին ձկնատեսակ
կա. համբուզիան, որին 1930- ական թվականներին կլիմայավարժեցրել են Արարատյան դաշտի
դանդաղ հոսող գետերում և լճակներում՝ մալարիայի մոծակի դեմ պայքարելու նպատակով։
3. Սաղմոնաձկներ
• Սաղմոններ, ձկների ընտանիք։ Մարմնի երկարությունը 50 սմ-ից 1,5 մ է, պատված խիտ
թեփուկներով։ Ունեն մեկ իսկական մեջքային և մեկ ճարպային լողակ։ Սեջքային
լողակի ճառագայթները 10—16-ն են։ Սեծ մասի աչքերը թափանցիկ կոպեր ունեն։ Ձվատար
խողովակները սաղմնային վիճակում են կամ բացակայում են և ձկնկիթը զարգանում
է մարմնի խոռոչում։ Քաղցրահամ ջրերի և գաղթող ձկներ են։ Բազմանււմ են
միայն քաղցրահամ ջրերում։ Տարածված են Հյուսիսային սառուցյալ
օվկիանոսի ավազանում, Ատլանտյան և Խաղաղ օվկիանոս հյուսիսային մասերում, Սև,
Կասպից և Արալյան ծովերում։ Հարավային կիսագնդի ջրերում լինում
են կլիմայավարժեցրած տեսակները։ Հայտնի է 9 սեռ։ Արժեքավոր
արդյունագործական ձկներ են, կլիմայավարժեցման և ձկնորսության օբյեկտ։
Համաշխարհային որսը տարեկան հասնում է 10 միլիոն ցենտի։ Որպես սնունդ
օգտագործվում են թարմ, աղ դրած, ապխտած և պահածոյացված վիճակում։ Առավել
արժեքավոր է Խաղաղ֊ օվկիանոսային սաղմոնների աղ դրած կարմիր խավիարը։
Որոշ տեսակների քանակն աստիճանաբար նվազում է։
•
5. Ծածանաձկներ
• Ծածանաձկներ, ծածանակերպների կարգի ձկների ընտանիք։
Հայտնի է շուրջ 150, Հայաստանի Հանրապետությունում՝ 1 տեսակ՝
ոսկեգույն ծածանը։ Մարմինը երկարավուն է, օձանման, կողքերից
սեղմված։ Գանգի առջևի բաժինն իր հետնամասին միացած է
շարժուն հոդով։ Մեջքային լողակը մեկն է։ Բերանի շուրջը գտնվում
են 3-6 զույգ բեղիկներ։ Թեփուկները մանր են կամ բացակայում են։
7. Լոքոյաձկներ
• Լոքոյաձկներ կամ Լոքոներ, լոքոյակերպների՝ ծածանակերպերի կարգի
ձկների ընտանիք։ Ընդգրկում է 2 ցեղի շուրջ 10
տեսակ։ Հայաստանում տարածված է 1 տեսակ՝ սովորական լոքոն։
• Արտաքին կառուցվածք
• Մարմինը զուրկ է թեփուկներից։ Մարմնի երկարությունը մինչե 5 մ է, քաշը՝
մինչե 300 կգ։ Մարմինը լերկ է, առանց թեփուկների, լորձնապատ։
Հետնալողակը երկար է և ձգվում է մինչև պոչի լողակի հիմքը։ Վերին ծնոտի
վրա առկա է 1, ստորինի վրա՝ 1-2 զույգ բեղիկներ։ Ծնոտները զինված են
մանր, մի քանի շարքով դասավորված ատամիկներով։
8. Լոքոյաձկների տարածումն ու
բազմացումը
• Տարածում
• Հայտնի է 8 սեռ՝ տարածված Եվրոպայի և Ասիայի քաղցրահամ ջրերում։ ԽՍՀՄ-ի գետերում
և լճերում ապրում է լոքոների 3 տեսակ, որից սովորական Լ. ՀԽՍՀ ջրավազաններում
ապրող ամենամեծ ձուկն է։ Ունի մեծ գլուխ, լայն, տափակ դունչ, մեծ բացվող բերան։
• Բազմացում
• Վերին ծնոտի 2 բեղիկները երկար են ներքին ծնոտի 4 բեղիկներից։ Սնվում է
ձկներով, գորտերով, ջրալող թռչուններով։ Ջերմասեր ձուկ է։ Սեռահասուն է դառնում
կյանքի 4-5 տարում, ձվադրում է ապրիլ-մայիս ամիսներին։ Սովորական լոքոներ տարածված
է Սև, Կասպից, Արալյան ծովերի ավազաններում, որտեղ ունի արդյունագործական
նշանակություն, իսկ ՀԽՍՀ Ախուրյան, Քասաղ, Արփա և Որոտան գետերում ապրող
լոքոներ սպորտային որսի օբյեկտ են։
10. Պերկեսազգիներ
• Պերկեսազգիներ, ձկների ամենամեծ կարգերից։ Ընդգրկում է
ավելի քան 150 ընտանիք, 6 հազար
տեսակ։ Լողափամփուշտը աղիքների հետ միացած չէ կամ
բացակայում է։ Մեջքային լողակները, որպես կանոն, երկուսն
են, ծակող ճառագայթներով։ Տարածված են ծովերում և
քաղցրահամ ջրերում, ԽՍՀՄ-ի ջրերում ապրում են 28
ընտանիքի ներկայացուցիչներ։ Առավել հաճախ հանդիպում
են պերկեսը, ծովային ծածանը, սկումբրիան, ստավրիդան են։
Շատ տեսակներ արդյունագործական կարևոր օբյեկտ են։
•
