Ziek uit vakantie: van verkoudheid tot malaria. Deel 1: de reiziger uit Afrika. Daan Hoppenbrouwers, Lien Joillet, An Alice Lodewyckx en Bram Peeters

1. ZIEK UIT VAKANTIE: VAN
VERKOUDHEID TOT
MALARIA
Deel 1: De reiziger uit Afrika
Daan Hoppenbrouwers, Lien Joillet, An Alice Lodewyckx, Bram
Peeters
Promotoren: Prof. Dr. Birgitte Schoenmakers, Dr. Annelies Van
Raemdonck

2. INHOUD
1. Methode
2. Enquête
3. Resultaten
① Incidentiecijfers + oorzaken
② Waar? Wanneer? Hoe?
③ Rode vlaggen
④ Koorts bij de terugkerende reiziger
⑤ Geassocieerde symptomen
⑥ Asymptomatisch
4. Casuïstiek
5. Discussie

3. 1. METHODE
Beleid eerste lijn bij een zieke reiziger uit Afrika?
1. Hoe sluit men levensbedreigende
aandoeningen uit?
2. Welke diagnostiek zelf uit te voeren?
3. Wanneer doorverwijzen?

4. 2. ENQUÊTE
• Verspreid via de huisartsenwachtkringen over heel Vlaanderen.
• 72 artsen hebben geantwoord
• 92% ziet nut in van diagnostisch algoritme
• 59% nooit malariabeeld bevestigd in praktijk
• 73% behandeld geen malaria in de eerste lijn
• Grootste moeilijkheden bij dermatologische pathologie.

5. 3. RESULTATEN
① Incidentiecijfers en oorzaken
② Waar? Wanneer? Hoe?
③ Rode vlaggen
④ Koorts bij de terugkerende reiziger
⑤ Geassocieerde symptomen
⑥ Asymptomatisch

7. ① Incidentiecijfers en oorzaken KOORTS
• Gegevens ITG:
• 30-75% ziek bij terugkeer uit de tropen
• 25% echt ziek
• 8% doktersbezoek
• Oorzaak
• < 50% exotische ziekteverwekker
• 20-25% geen oorzaak gevonden
ONTHOUD: mogelijkheid op infecties die ook voorkomen bij niet
reizigers!

8. ②Waar? Wanneer? Hoe?
1. Waar?
• Welke regio?
• Tussenstops?
2. Wanneer?
• Vertrek –en terugkomstdatum
• Start symptomen
3. Hoe?
• Reisdoel
• Preventieve maatregelen
• Voeding
• Concrete activiteiten
• Seksuele contacten
• Comorbiditeiten

9. Activiteit Aandoening
Stilstaand zoet water Schistosomiasis
Safari in Afrika Trypanosoma brucei rhodesiense
Platteland West-Afrika Viral hemorrhagic fevers (VHFs)
Seksuele contacten HIV, Hepatitis
Medisch Ebola, Cholera, TBC, lepra
Beroepsmatige associatie • Veehoeders: verhoogd risico op brucellose
• Rijstboeren:verhoogd risico op leptospirosis
• Goudmijnwerkers in zuid-afrika: verhoogde incidentie
van tuberculose
• Lange tijd van huis weg: HIV en andere SOA’s

10. ③ Alarmsymptomen
1.Hypovolemische shock? Hypotensie?
2.Bewustzijnsdaling? Convulsies?
3.Vrije ademhaling? Dyspnee? Tachypnee?
4.Tekens van meningitis? Andere neurologische symptomen?
5.Tekens van bloeding? Petechieën?
6.Patiënt ernstig ziek?
7.Geelzucht? Hepatosplenomegalie? Peritoneale prikkeling?
Aanwezig?  DOORVERWIJZEN

13. ④Koorts bij de terugkerende reiziger
• Wat frequent is, is frequent
• Koorts uit de tropen is malaria tot het tegendeel bewezen is!
Diagnostiek:
• Algemeen bloedonderzoek
• Dikdruppel + bloeduitstrijkje

14. Wat frequent is, is frequent!
Studie Freedman DO et al Bottieau et al
Specifiek pathogeen of oorzaak
gerapporteerd
71.8% 75%
Malaria 62.2% Falciparum 30%
Non-Falciparum 5%
Rickettsia 5,6% 4%
Dengue 1% /
Mononucleose 0,7% 3%
Salmonella typfi of S. paratypfi 0,7% /
Geen specifieke oorzaak
gerapporteerd
28,8% 25%
n=3907 n=1321

15. Schema Medicatie Opmerkingen Prijs
A Atovaquone/Proguanil
1000/400mg
(Malerone)
• 1x4/d ged 3d op zelfde uur
• Met water/voedsel/melk
• NE: braken
€43,31 /
12
tabletten
B Combinatiegeneesmiddelen
met artemisininederivaat
Dhydroartemisinine 40 mg +
Piperaquine 320 mg
(eurartesim)
of Atemether/Lumefrantrine
(Riamet)
• 1 tablet/d ged 3d op zelfde
tijdstip
• nuchter
€52 / 12
tabletten
C Quinine 500 mg
+ doxycycline 100 mg
• 1 tablet/8u ged 4d
• 2 tabl/d ged 6d
• Zeer werkzaam maar niet
handig als ‘standaard’

16. ⑤ Geassocieerde symptomen
1) Gastro-intestinaal: diarree
2) Respiratoir
3) Dermatologisch

17. Diarree
• Meest frequente oorzaak voor contact na reis
• Acuut: bacterieel
R/ Ciprofloxacine 2x 500 mg 2-3 dagen
• Chronisch: parasitair (giardia lamblia)
R/ Metronidazole “x 250-500 mg 5-7d

18. Respiratoir
• Overgrote deel kosmopolitische infecties
• TBC! Screening: tuberculinetest
• Vermoeden longembolen?

19. Dermatologisch
• 8-18% bij terugkerende reiziger
• Meeste kosmopolitisch (3/4):
insectenbeten, allergieën, schimmel
• Obv klinische presentatie:
• Petechiën/ecchymosen  doorverwijzen!
• Gegeneraliseerde rash: meestal systemisch (viraal)  serologie
• Gelokaliseerde laesie  biopsie/histologie
• Ulcer  bacteriëel (S. aureus)
• Eshar  Rickettsia
• Sjanker  Afr. tryspanosomiase

20. ⑥Asymptomatisch
• Risicogroepen
1. Chronische aandoening of anticoagulantia
2. Mogelijke blootstelling aan infectieziekten
3. > 3m
4. Seksueel risicogedrag
• Brede anamnese + KO + bloedonderzoek
• Voorbeeld: schistosomiasis

21. 4. CASUÏSTIEK
Diagnostisch algoritme via mindmap:
https://www.novamind.com/cloud/doc/5120?nm_referrer=1856
2

22. 5. DISCUSSIE Enquête
• Weinig respons
• Hoeveel en totaal aantal artsen bereikt?
• Beperkt respons huisartsenkringen
• Ontbrekende contactgegevens
• Anonimiteit

23. 5. DISCUSSIE Resultaten
• Beperkende factor anamnese = info komt van patiënt
• Alarmsymptomen vs PLUIS/NIET-PLUIS gevoel
• Focus verleggen (kosmopolitische infecties)
• Drempels voor de huisarts
• Antigeentest
• Expertise labo
• Herhaling testen
• onzekerheid
• Diarree: empirisch of symptomatisch behandelen?
• Asymptomatische patiënt  risicogroepen omvat niet iedereen

24. 5. DISCUSSIE Mindmap
• Enkel frequente ziekten worden besproken
• Technische beperkingen in programma
• Niet uitgetest in de praktijk

25. 6. CONCLUSIE
• Antwoord op de onderzoeksvragen
• Levensbedreigende aandoeningen  Rode vlaggen
• Welke diagnostiek zelf uit te voeren?
• Malaria: dikdruppel, bloeduitstrijkje
• Bloedonderzoek
• Wanneer doorverwijzen?
• Alarmsymptomen
• Niet-pluisgevoel
• Aanpak is uitgebreid en complex
• Vervolgstudie in de toekomst?

26. VRAGEN?