Interview is een magazine over innovaties in de zorg. Voor meer informatie : www.interhealth.nl

1. Social media:
Social media als Hyves, LinkedIn, Twitter en Facebook zijn bijzonder populair.
Het gebruik van social media verschuift van het privédomein naar het
openbare leven. Zie bijvoorbeeld de campagne op Hyves voor het actief
registreren van orgaandonorschap. Wat zijn social media nu eigenlijk? En:
hoe kunnen social media bijdragen tot betere geestelijke gezondheidszorg?
22 Steeds meer social media
In 2009 had 86 procent van alle Nederlanders thuis breedband-internet. Daar-
naast is internet al anderhalf decennium toegankelijk op scholen, universiteiten,
in bibliotheken en bedrijven, en de laatste jaren ook in toenemende mate in
publieke ruimten. Parallel daaraan loopt de tendens van continue digitale
bereikbaarheid. Dankzij de komst van mobiel internet en daaraan gekoppelde
gadgets als iPods, iPhones en Blackberries, zijn steeds meer mensen vrijwel
permanent online. De laatste jaren verschuift webcommunicatie van het 'ouder-
wetse' e-mailen naar het snellere chatten, krabbelen, tweeten en commenten,
naar social media dus.
Voorbeelden van veel gebruikte Er bestaat in de literatuur geen eenduidige definitie van social media. De term
wordt gebruikt als verzamelnaam voor online technologieën, gereedschappen en
digitale sociale gereedschappen
platformen waarop ontdekken, deelnemen en het delen van informatie door de
en platforms zijn: gebruikers wordt gefaciliteerd. Social media zijn te vergelijken met een ruimte waar
mensen elkaar ontmoeten, met elkaar in gesprek gaan, informatie uitwisselen,
weblogs | wiki’s | Hyves | samenwerken, gezelligheid vinden en ruzie maken. Soms gaat het om een openbare
ruimte zoals een cafe of een dorpsplein waar iedereen naar toe kan om het
LinkedIn | Facebook | gesprek aan te gaan; soms gaat het om besloten gemeenschappen zoals sociëteiten,
verenigingen en werkplaatsen waar geselecteerde vrienden, collega’s en project-
flickr | youtube | Twitter teamleden elkaar ontmoeten.
Internetgebruikers kunnen zonder Social media veranderen de ouderwetse manier van communiceren, de monoloog
van één naar velen, in een nieuwe manier van communiceren: de dialoog van
specifieke ICT-kennis informatie delen,
velen naar velen en terug. Die nieuwe manier van communiceren democratiseert
communiceren, samenwerken en zich informatie, verandert de gebruikers van mensen die informatie lezen in mensen
organiseren. die informatie publiceren. Social media zijn enorm populair geworden omdat
mensen hiermee nieuwe relaties kunnen vormen, zowel privé als zakelijk.

2. digitale kans voor de zorg
De nieuwe
manier van
communiceren:
de dialoog
van velen naar
velen en terug
Kantelende machtsverhoudingen zich online organiseren. Dat leidt tot kantelende centraal stond. De meiden en moeders waren op 23
De kracht van online is dat het mogelijk is om elkaar machtsverhoudingen in de maatschappij. grote schaal met elkaar in discussie gegaan op
los van tijd en plaats te vinden, te communiceren online platforms als msn en Hyves. Op deze manier
en zo netwerken op te bouwen waarin miljoenen In 2009 ervoer het ministerie van VWS wat het ontstond een sterke tegenbeweging. Dit leidde
mensen met elkaar verbonden zijn. Social media betekent als campagnedoelgroepen actief met tot het gedeeltelijk mislukken van de eerste
hebben daardoor een grote maatschappelijke elkaar communiceren en zich organiseren via social vaccinatieronde.
impact. Vrije toegang hebben tot informatie- en media. In dat jaar wilde de overheid beginnen met Een traditionele manier van campagnevoeren
communicatiemiddelen betekent dat publiceren het inenten van alle 12-jarige in Nederland wonende waarin de boodschap van gezaghebbende experts
en communiceren niet meer voorbehouden is aan meisje tegen het baarmoederhalskanker-virus HPV. centaal staat, werkt niet meer in een omgeving
traditionele machthebbers. Bovendien kunnen Alle vaccins waren ingekocht en het ministerie had waarin communicatiedoelgroepen zelf ook zender
mensen met andere opvattingen dan de gezags- een traditionele campagne gevoerd waarin het worden, de communicatie aangaan met elkaar en
dragers gemakkelijker hun stem laten horen en uitdragen van medische informatie door experts zich gemakkelijk kunnen organiseren.
De kracht van online is dat het
mogelijk is om elkaar los van tijd en
plaats te vinden, te communiceren
en zo netwerken op te bouwen
waarin miljoenen mensen met
elkaar verbonden zijn

3. Social media @(geestelijke) gezondheidszorg
Een tour door het social media landschap laat een scala aan voorbeelden
zien van toepassingen op het gebied van gezondheidszorg.
N Patiënten en hun familie organiseren zich op Hyves rondom ziektebeelden als
autisme, burn-out en eetproblemen. Soms in samenwerking met een patienten-
organisatie, vaak los daarvan.
N Patiënten delen hun persoonlijke ervaringen via blogs, facebook, youtube en twitter
om op die manier zelf steun en feedback te krijgen en mogelijk iets voor anderen
te kunnen betekenen.
N Zogenaamde risicogroepen organiseren zich online, waardoor social media
vindplaatsen worden voor moeilijk bereikbare doelgroepen. Een voorbeeld
daarvan is de site http://www.hulpmix.nl, waar jongeren met problemen elkaar
en deskundige hulpverleners treffen.
N Patiënten kunnen social media ook gebruiken om ongenoegen te uiten.
Blog en tweets blijven bewaard en vindbaar via google. Dit kan dus direct impact
hebben op de reputatie van een organisatie. ‘Webcare’ wordt relevant: monitoren
wat er online over je organisatie wordt gecommuniceerd en passende interveniëren. Vervolg van pagina 23
N Artsen experimenteren met een spreekuur via twitter waar mensen vragen kunnen
voorleggen over gezondheid. Conclusie
N Medewerkers van zorgorganisaties organiseren zich op Hyves, LinkedIn en Facebook Social media zijn een relatief nieuw fenomeen.
24 en delen daar vaak meer informatie (en foto’s) dan op het intranet van hun organisatie. Bij veel organisaties en bedrijven staat het
N Zorgorganisaties, zoals het Maasstad Ziekenhuis, presenteren zich op de online gebruik ervan nog in de kinderschoenen.
platforms, bouwen op deze manier relaties op en gaan de communicatie aan met Dit geldt ook voor de gezondheidszorg.
hun doelgroepen. De verwachting is dat de komende tijd
N Zorgorganisaties gebruiken steeds vaker, naast hun eigen website, online platforms bedrijven in toenemende mate gebruik zullen
als youtube om relevante informatie over ziektebeelden en behandelmogelijkheden maken van social media om de communica-
vindbaar en toegankelijk te maken voor een groot publiek, in Nederland bijvoorbeeld tie met hun doelgroepen aan te gaan.
de Parnassia Bavo Groep
N De Mayoclinic in de USA is een vaak gebruikt voorbeeld van een zorgorganisatie die Voor de gezondheidszorg biedt gebruik en
zich vanuit de visie ‘patiënt centraal’ volop inzet op social media en prominent inzet van social media veel mogelijkheden
aanwezig is in online communities als Facebook. voor een gelijkwaardiger relatie tussen pro-
fessional en patiënt. Daarmee bieden social
In het rapport ‘Gezondheid 2.0’ heeft de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg de impact media veel mogelijkheden om abstracte
van social media op de zorg mooi gedocumenteerd. Voor de Raad staat vast dat de online begrippen als ‘vraaggestuurdheid’, ‘cliënt
ontwikkelingen grote gevolgen zullen hebben voor de zorg, hoewel social media op dit centraal’ en ‘empowerment’ concrete in-
moment nog beperkt worden gebruikt als het gaat om vragen over gezondheidszorg. vulling te geven. Zorgaanbieders die inter-
Zorgaanbieders bevinden zich in het experimenteerstadium. De verwachting is echter dat net en social media slim inzetten, zullen
het gebruik van social media in de zorg de komende tijd toe gaat nemen, zeker als er ook winnaars zijn in de vraaggestuurde zorg van
meer gezondheidsinformatie en -services op social media beschikbaar komen. de 21e eeuw.
Uiteindelijk gaat het om de specifieke toepasbaarheid van social media voor de zorg. In dat Liesbeth Meijnckens
licht is het interessant dat social media een aantal zorgaanbieders inspireert tot nieuwe Programmamanager e-health
concepten. De ontwikkeling van online communicatie en zelfmanagement wordt vertaald in Internetbureau Redmax
concepten als digitale poli’s, online toeleiding naar behandeling, zelfmanagemement-tools lmeijnckens@redmax.nl
om wachttijd te overbruggen en zelfmanagementmodules in het kader van terugvalpreventie. www.redmax.nl
Principes van de ontwikkelingen in de digitale informatiemaatschappij worden toepasbaar www.twitter.com/liemeij
gemaakt voor de zorg om een groter bereik te realiseren, de service te verbeteren of om http://nl.linkedin.com/liesbethmeijnckens
meer efficiency te bereiken.

4. Aan de slag met social media
1. Experimenteer met social media, ga zelf aan de slag om ervaring op te doen en om uit te zoeken
welke meerwaarde social media kunnen hebben voor je organisatie
2. Start met monitoren van social media om een beeld te vormen wat over je bedrijf wordt gezegd of
wat patiënten online communiceren
3. Maak intern afspraken over de wijze waarop medewerkers zich presenteren op social media als linkedin, hyves en twitter
4. Claim je naam en maak accounts aan met je bedrijfsnaam voordat anderen dit doen
5. Maak na de experimenteerfase een plan voor een resultaatgericht inzet van social media voor je organisatie.
Social media inspireert een aantal
zorgaanbieders tot nieuwe concepten 25
Best practices van het gebruik van
social media in de zorg:
Digitale Poli van UMC St. Radboud
N http://www.umcn.nl/zorg/afdelingen/digitalepoli/pages/default.aspx
Inzet van social media door zorgorganisaties
N http://www.mayoclinic.com
N http://www.facebook.com/MayoClinic
N http://www.maasstadziekenhuis.nl
N http://maasstad-ziekenhuis.hyves.nl/
N http://www.beatingtheblues.nl
N http://www.youtube.com/user/parnassiabavogroep.nl
Online platform voor jongeren voor hulp bij problemen
N http://www.hulpmix.nl
Online platform voor jongeren over eetstoornissen
N http://www.proud2bme.nl/
Blog van Pameijer over Empowerment
N http://pameijernyc2010.blogspot.com/
N www.twitter.com/tweetspreekuur