ADR

1. อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา
(ADVERSE DRUG REACTION: ADR)
& แนวทางการจัดการ
โดย ภญ.สุพัตรา แข็งกลาง
งานเภสัชสนเทศ กลุ่มงานเภสัชกรรม รพ.หนองคาย

8. อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา
(ADVERSE DRUG REACTION: ADR)
 ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้ตั้งใจ
 เป็นอันตรายต่อร่างกายของมนุษย์
 ใช้ยาในขนาดปกติ เพื่อป้องกัน วินิจฉัย บาบัดรักษาโรค
 ไม่รวมปฏิกิริยาที่เกิดจากการใช้ยาในทางที่ผิด อุบัติเหตุ หรือจงใจใช้ยาเกินขนาด ละผผิดวิีี

9. ADR type B ADR type A
Drug allergy
แพ้ยา
Side effect
อาการข้างเคียงจากยา
อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา
ADVERSE DRUG REACTION (ADR)

10. อาการข้างเคียงจากยา (SIDE EFFECT)
(ADR TYPE A)
ผะที่เกิดขึ้นเนื่องจากฤทีิ์ทางเภสัชวิทยาของยา
เป็นสิ่งที่สามารถคาดการณ์ได้
เกิดขึ้นได้กับทุกคนที่ใช้ยาชนิดนั้นๆ
สามารถลจ้งให้ทราบะ่วงหน้าว่าจผเกิดอาการข้างเคียงอย่างไร ละผหาทางป้องกันหรือ
หะีกเะี่ยงได้
สามารถรักษาได้โดยการะดขนาดยา หรือหยุดใช้ยาหากผู้ป่วยทนต่ออาการข้างเคียง
ไม่ได้

11. ADR TYPE A (อาการข้างเคียงจากยา)
Zidovudine Severe anemia
Amlodipine บวม
Enalapril ไอมาก
HCTZ Hyponatremia
Metformin Severe diarrhea
Metoprolol bradycardia
Pioglitazone บวม
Simvastatin ปวดเมื่อยกะ้ามเนื้อ
Tramadol คะื่นไส้อาเจียน วิงเวียน บ้านหมุน
Amoxicillin/clavulanic acid Severe diarrhea
Pyrazinamide Hepatitis

12. ADR type B ADR type A
Drug allergy
แพ้ยา
Side effect
อาการข้างเคียงจากยา
อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา
ADVERSE DRUG REACTION (ADR)

13. แพ้ยา (DRUG ALLERGY)
(ADR TYPE B)
 ปฏิกิริยาที่เกิดจากภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อต้านยาที่ได้รัเเข้าไป
 ไม่สามารถคาดการณ์ได้ ไม่สามารถเอกได้ว่าจะเกิดขึ้นกัเใครเ้าง
 ในบางรายที่เคยใช้ยาชนิดเดิมมาละ้วละผไม่เคยลพ้ยา ก็อาจเกิดการลพ้ยาชนิดเดิมนั้นได้ในการใช้ยา
ครั้งต่อไป
 ไม่สัมพันี์กับฤทีิ์ทางเภสัชวิทยาของยา
 ไม่สามารถทานายอาการที่เกิดขึ้นได้
 ความรุนลรงของอาการไม่สัมพันี์กับขนาดยา
 ยาเพียงเะ็กน้อยก็อาจเกิดอันตรายถึงชีวิตได้
 อาการลพ้หากได้รับยาเดิมซ้าอีก จผยิ่งรุนลรงมากขึ้นจนอาจเสียชีวิต
 มีอุบัติการณ์การเกิดต่า ลต่ทาให้เสียชีวิตได้สูง
 การรักษาทาโดยการหยุดใช้ยา

14. การแพ้ยาแเ่งออกได้เป็ น 2 แเเ
1. การแพ้ยาที่เกิดขึ้นแเเทันทีทันใด
- อาการลสดง ผื่นะมพิษ หน้าบวม ตาบวม ริมฝีปากบวม
- ลต่ถ้าลพ้ยารุนลรงมากขึ้นอาจทาให้ใจสั่น ลน่นหน้าอก หายใจะาบาก คะื่นไส้ อาเจียน เป็นะม
ความดันโะหิตต่า ชีพจรเต้นเบาละผเร็ว หยุดหายใจ ละผเสียชีวิตได้
2. การแพ้แเเทิ้งช่วง
- ร่างกายจผลสดงอาการ หะังจากได้รับยาไปละ้ว 1-2 วัน หรือ อาจนานเป็นอาทิตย์เป็นเดือน
- ผื่นผิวหนัง ผิวะอก มีความผิดปกติของอวัยวผภายในร่วมด้วย

16. การแพ้ยาที่เกิดขึ้นแเเทันทีทันใด

19. จผรู้ได้อย่างไรว่าอาการสงสัย/ที่พบเป็น
อาการไม่พึงปรผสงค์จากยา(ADR)
ADR TYPE A ?
ADR TYPE B ?

20. RISK
vs
BENEFIT
“คิดถึงใจเขาใจเรา”

21. NARANJO’S ALGORITHM : ปรผเมินความสัมพันี์รผหว่าง อาการ
ไม่พึงปรผสงค์ (ADR)กับยาที่สงสัย

22. NARANJO’S ALGORITHM : ปรผเมินความสัมพันี์รผหว่าง อาการไม่พึง
ปรผสงค์กับยาที่สงสัย

23. เมื่อพเว่าผู้ป่ วย
มีอาการไม่พึงประสงค์จากยา
จะจัดการและป้ องกันการแพ้ยาซ้าอย่างไร

24. การจัดการอาการไม่พึงปรผสงค์จากยาละผป้องกันการลพ้ยาซ้า
 ออกบัตรลพ้ยาลก่ผู้ป่วย
 ะงข้อมูะในฐานข้อมูะคอมพิวเตอร์
 ติด sticker ลพ้ยาที่สมุดปรผจาตัวผู้ป่วย (OPD card)
 ให้คาลนผนาการใช้บัตรลพ้ยาลก่ผู้ป่วย
 การซักปรผวัติผู้ป่วยจ่ายยาทุกครั้ง

25. รูปแบบบัตรเฝ้าระวังการใช้ยา

26. รูปแบบบัตรแพ้ยา

27. รูปแบบบัตรเฝ้าระวังการใช้ยา

28. รูปแบบบัตรแพ้ยา

29. ตัวอย่างการลงข้อมูล
ในแบบฟอร์มบัตรเฝ้าระวังการใช้ยา

30. ตัวอย่างการลงข้อมูล
ในแบบฟอร์มบัตรแพ้ยา

31. สติกเกอร์แพ้ยา
สิ่งที่ต้องระบุ
-ชื่อยาที่แพ้ (ชื่อสามัญ/ชื่อการค้า/คาอ่าน
ภาษาไทย)
-อาการไม่พึงประสงค์จากการแพ้
-ลงชื่อผู้ประเมิน
-วันที่รายงาน

32. การจัดการเมื่อผู้ป่ วยเกิดอาการไม่พึงประสงค์
(ADR) ที่ร้านยา
 ปรผเมินผู้ป่วย ละผดาเนินการตามวิีีข้างต้น (เภสัชกร)
 ส่งต่อผู้ป่วยไปที่รพ.

33. หลักการทั่วไปในการส่งต่อ
 การส่งต่อด้วยเอกสารควรรผบุรายะผเอียดต่างๆ ของผู้ป่วยให้มากที่สุด เพื่อให้ผู้เกี่ยวข้องได้รายะผเอียดมาก
ที่สุด
 หากผู้ป่วยจาชื่อยาไม่ได้ หรือไม่รู้ชื่อยา ให้นายาที่ได้กะับไปที่คะินิก/ร้านยา ให้รผบุชื่อยาที่ได้ผู้ป่วยได้รับ
ทั้งหมด
 ลนผนาให้ผู้ป่วยนายาที่ใช้มาด้วยหากยังมียาที่ใช้เหะืออยู่
 เน้นให้ผู้ป่วยตรผหนักถึงข้อดี ข้อเสีย การลพ้ยา ละผลนผนาให้ผู้ป่วยไปพบเภสัชกรเพื่อปรผเมินการลพ้ยา
โดยเร็ว

35. รายงาน ADR แต่ในละปี รพ.หนองคาย
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
736
1291
1103
914
1019
2554
2555
2556
2557
2558

36. ประเภทของการให้ข้อมูลADR
0
200
400
600
800
1000
1200
รายงาน ADR ทั้งหมด Spontaneous report ผู้ป่ วยแจ้งประวัติแพ้ยา
1103
344
759
914
373
541
1019
308
651
2556
2557
2558

37. Spontaneous ADR 2554 2555 2556 2557 2558
Type A 14 179 133 185 75
Type B 145 165 211 188 233

38. กลุ่มยาที่มีรายงาน ADR บ่อย
ยาต้านจุลชีพ (ยาปฏิชีวนะ)
- Penicillin
- Cephalosporin
- Sulfa
ยาแก้ปวด (NSAIDs)
- ibuprofen, diclofenac
ยาโรคเรื้อรัง
อื่นๆ (Paracetamol, ferrous)

39. อาการไม่พึงประสงค์ที่พเ
 ผื่นะมพิษ (Urticaria)
 หน้าบวม ตาบวม ปากบวม (Angioedema)
 ผื่นลบบ Maculo papula rash
 Fixed drug eruption
 Exfoliative dermatitis
 SJS
 TEN

40. THANK YOU

42. แนวทางการเฝ้ าระวังอาการไม่พึงประสงค์
จากการใช้ยา (ADR)
วัตถุประสงค์
1. เพื่อลดความรุนแรงและอุเัติการณ์ของการเกิดอาการไม่พึงปรผสงค์จากการใช้ยา
2. เพื่อป้องกันการลพ้ยาซ้า
3. เพื่อแก้ไขปัญหาอาการไม่พึงปรผสงค์จากการใช้ยาที่พบ
4. เพื่อสร้างระเเการเฝ้ าระวัง ติดตาม รายงานและป้ องกันการเกิดอาการ
ไม่พึงปรผสงค์จากการใช้ยา(Adverse Drug Reaction, ADR)

43. แนวทางการเฝ้ าระวัง ADR และป้ องกันการแพ้ยาซ้า รพ.หนองคาย

44. แนวทางการเฝ้ าระวัง ADR และป้ องกันการแพ้ยาซ้า รพ.หนองคาย
ลพ้ยา
ไม่ลพ้ยา

45. อาการเ่งเอกว่าอาจเป็ นอาการแพ้ยา
 อาการเ่งเอกว่าท่านอาจแพ้ยา
 - ผื่นขึ้น
 - หน้าบวม ตาบวม ปากบวม
 โดยอาการลพ้ยามักพบหะังจากใช้ยาทันที หรือหะายวัน
แต่ระวัง!!! อาการเ่งเอกว่าท่านอาจแพ้ยา “รุนแรง”
 มีไข้สูง ปวดเมื่อย เจ็บคอ คะ้ายอาการไข้หวัด (ที่ไม่ใช่อาการที่มีอยู่เดิม) ร่วมกับ
- มีผื่น ตุ่มพอง หรือจุดลดงบริเวณผิวหนัง
- มีตุ่มน้ ้าหรือลผะในปาก/หู/จมูก/ก้น/อวัยวผเพศ
- เจ็บตา หนังตาบวม ลดง เยื่อบุตาอักเสบ

46. ลักษณะเด่นของการแพ้ยา
1. การลพ้ยาไม่ขึ้นกับขนาดยาที่ได้รับ เช่น ยาในปริมาณที่น้อยมาก อาจกรผตุ้นให้เกิดอาการลพ้ยา
ที่รุนลรงได้
2. การลพ้ยาสามารถเกิดขึ้นได้จากการใช้ยาในทุกรูปลบบ เช่น ยากิน ยาฉีด ยาหยอดตา ละผยาทา
3. เมื่อหยุดยาที่ลพ้ อาการที่ลพ้นั้นจผหายไป ลต่เมื่อใดที่ได้รับยาที่ลพ้นั้นอีก จผปรากฏอาการที่ลพ้
ซ้า

47. ขอเเขตเนื้อหา
• นิยาม อาการไม่พึงปรผสงค์จากการใช้ยา (Adverse Drug Reaction: ADR)
• ปรผเภทของADR
• ะักษณผอาการของ ADR
• ลนวทางเฝ้ารผวังอาการไม่พึงปรผสงค์จากยา (ADR) ละผการป้องกันการลพ้ยาซ้า รพ.หนองคาย
• ผะการเฝ้ารผวัง ADR รพ.หนองคาย