mbi folklorin , festivalet , vallet popullore etj,

1. Festivali ynë popullor

2. Muzika popullore
• Quhet e tille sepse ka dalë nga
populli dhe është trashëguar brez
pas brezi deri në ditët tona ,duke e
ruajtur dhe e pasuruar atë.Muzika
popullore vazhdon të jetë e
pranishme në festa të ndryshme
familjare,shoqërore,komunitet etj.
Muzika Popullore Shqiptare,
përbën një ndër pasuritë më të
çmuara të vendit. Në përshkrimet e
studjuesve të huaj të ardhur në
Shqipëri gjatë shekujve XVIII-XIX
është arritur në konkluzionin se
pasuria kryesore e Shqipërisë është
folklori muzikor.

3. Muzika në periudhën e rilindjes Shqiptare
• Në periudhën e Rilindjes Kombëtare jeta
muzikore shqiptare pasurohet me forma të
reja, të cilat i drejtohen mjediseve të gjëra
qytetare. Qendra të rëndësishme kulturore
e muzikore të kohës janë qyteti i Shkodrës
në Veri dhe ai i Korçës në Jug të vendit, ku
krijohen formaconet e para orkestrale dhe
korale laike. Sidoqoftë, përpjekjet më
serioze për krijimin e një arti muzikor
profesionist i gjejmë së pari tek kompozitori
franceskan Pader Martin Gjoka (1890-
1940), i cili punoi përgjithësisht pranë
kishës franceskane të qytetit të Shkodrës,
ku përvec muzikës fetare, kompozoi disa
vepra vokale dhe instrumentale, midis të
cilave një sinfoni, pjesë korale, pjesë për
instrumente të ndryshëm, etj.

4. Muzika e lehtë shqiptare
• Bën pjesë edhe ajo në traditën e re
artistike të formuar mbas Luftës II
Botërore, pavarësisht disa përpjekjeve
të pjesëshme që zënë fill gjatë viteve
1920-1930. Këngëtarët dhe
instrumentistët e muzikës së lehtë e
zhvillojnë veprimtarinë e tyre kryesisht
pranë trupave të Teatrove të Varieteve,
pothuajse aktive në të gjitha qytetet
kryesore të Shqipërisë. Sidoqoftë,
Tirana, si qendër kryesore kulturore e
vendit, është njëherësh edhe qyteti më i
pasur i veprimtarive të muzikës së
lehtë. Mbas viteve 1990 kënga e lehtë
shqiptare pësoi zhvillime të
rëndësishme si rrjedhojë e hapjes së
përgjithshme kulturore të vendit ndaj
shoqërisë perëndimore.

5. Muzika profesioniste
• Paraqitet si një ndër traditat më të reja
artistike shqiptare . Fillimet e saj i
përkasin viteve 1920-1930 të shekullit
XX, ndërsa zhvillimet më të rëndësishme
periudhës së mbas Luftës II Botërore e
këtej.
• Zhvillimet muzikore shqiptare të kohës
pësuan një rritje të ndjeshme që prej
gjysmës së dytë të viteve 1960 me
Koncertet e Majit të Tiranës, të cilat u
mbajtën në mënyrë periodike nga viti
1967 deri më 1990 duke aktivizuar
muzikantë e trupa profesioniste dhe
amatore. Përgjithësisht muzika e kësaj
periudhe ka një orientim tradicional
klasiko-romantik dhe një mbështetje të
fortë në folklorin muzikor shqiptar.

6. Folklori
• Folklori muzikor bën një jetë aktive edhe
sot, ndërkohë që gjurmët e lashtësisë së tij
janë provuar që prej shekujve XIV-XIII
p.e.s. Folklori muzikor shqiptar është
jashtëzakonisht i pasur , çka dhe shprehet në
ekzistencën e muzikës vokale që nga forma
njëzërëshe e deri tek shumëzërëshi; në
muzikën me vegla popullore; muzikën me zë
e vegla; muzikën për shoqërimin e valleve
popullore, etj. Gjatë aktivitetit të tij jetësor
ai ka krijuar kulturën dhe artin. Pasuria
folklorike ndahet në:
• Folklor letrar (poezia, përrallat, legjendat e
gojëdhënat, anëktodat e fjalët e urta
gjëegjëzat.)
• Folklor muzikor (meloditë e këngëve të
valleve, meloditë instrumentore).
• Folklor koreografik (vallet popullore).
• Folklor dramatik (lojërat, argëtimet,
shfaqjet popullore).

7. Ç'farë janë këngët popullore dhe si kane lindur ato !
• Kënget popullore kanë
origjinë shumë të lashtë dhe
i janë shtuar kryesisht
qenieve mitologjike,
personazheve legjendare, te
cilat jane fryt dhe pjesë
përbërëse e traditës së
tërësishme popullore. Kënga
popullore lind nga një
këngëtar i talentuar,
pastaj,kalon gojë me gojë e
brez pas brezi , plotësohet ,
ndryshohet derisa merr
formën që i pëlqen popullit
të një vendi a me gjerë.
Kënga popullore

8. Llojet e kengës popullore :
Kënga homofonike Kënga polifonike
• Këngët homofonike këndohen
me shoqërim
instrumental,cifteli,sharki,lahu
-te,mandoline etj.
• Kënga polifonike-janë këngë
që këndohen më shumë zëra ,
kryesisht në zonën jugore të
Shqipërisë.Nuk kanë shoqërim
instrumental.

9. Këngët popullore sipas formës artistike dhe
temave që trajtojnë :
Epike Lirike
• Kenget epike pasqyrojnë historinë
shumë shekullore të popullit tonë
për të mbrojtur jetën e lirinë dhe
përbëjnë pasurinë më të madhe të
folklorit muzikor për të gjitha
kohërat.Ato i ndajmë në këngë
legjendare dhe këngë historike.
• Këngët lirike sipas grupimit
paraqesin të gjitha anët e jetës
njerëzore si:
• këngët e stinëve
• e punës
• e dasmës
• e kurbetit etj.

10. Llojet e valleve
• Vallet i ndajme:
• -Valle burrash
• -valle grash
• -valle burra
• -gra se bashku
• -valle femijesh
• Ashtu si dhe këngët
popullore edhe vallet i
ndajmë në dy gjini:
• -epike
• -lirike

11. Vallet epike
• Vallet epike karakterizohen nga forca, burrëria,
trimëria, karakteri luftarak, madhështia etj.
Luhen kryesisht nga burrat dhe më pak nga
gratë ose së bashku. Llojet e tyre janë: vallet
luftarake dhe valle trimërie .

12. Vallet lirike
• Vallet lirike zënë vend të madh
në folklorin koreografik. Luhen
kryesisht nga gratë, më pak
nga burrat ose gra e burra
bashkë. Llojet e tyre janë vallet
rituale (“Lule manushaqe”,
Kolonje etj); vallet e dasmës
(“Nusja jone arbërore”, vallet
humoristike (“Vallja e nuses së
Fajës” nga Shqipëria e Mesme),
vallet pantomime (“Ojna e
lepuri”, Hotolisht- Librazhd
etj).

13. Veshjet popullore
• Veshjet popullore, janë pa dyshim një nga
manifestimet më të fuqishme të kulturës
tradicionale. Ato janë trashëguese e transmetuese
të shumë elementëve, që vijnë nga lashtësia dhe
nga koha e mesme, por janë njëkohësisht edhe
shprehje e marrëdhënieve kulturore me popuj të
tjerë gjatë shekujve.
• Tipet kryesore të veshjeve popullore shqiptare
për burra janë: kostumi me fustanellë, kostumi
me këmishë të gjatë e dollamë (cibun), sipër
kostumi me tirq dhe ai me poture (pantallona të
shkurtra deri te gjuri).
• Tipet kryesore të veshjeve popullore shqiptare
për gra janë:kostumi me xhubletë (një fund në
formë këmbane), kostumi më këmishë të gjatë e
xhokë shajaku sipër, kostumi me dy futa të
vendosura mbi këmishën e gjatë, njëra përpara e
tjetra prapa dhe kostumi me mbështjellëse (një
fund i hapur, i mbledhur tek beli me rrudha ose
pala).
• Falë këtyre elementeve të trashëguar nga kultura
ilire dhe ajo e arbërve të mesjetës, gjatë zhvillimit
të tyre historik, veshjet popullore kanë arritur të
fitojnë një varg tiparesh origjinale, që marrin
vlerat e një treguesi etnik, i cili i dallon veshjet
shqiptare nga ato të popujve të tjerë.

14. Disa nga kompozitoret dhe kengetaret

15. Festivalet ne Shqiperi
• Festivali Në Rtsh është një festival muzikor
shumë i njohur. Ishte viti 1962, kur për herë të
parë në Shqipëri do të niste udhën një traditë aq
e bukur e këngës së lehtë shqiptare. Fillimisht,
këngët do të vinin përmes zërit të radios dhe me
avancimin e teknologjisë edhe në televizion.
Këngëtarët e asokohe ishin të detyruar të
këndonin këngë të politizuara për shkak të
sistemit të atëhershëm, por duke prodhuar
këngë të një cilësie të lartë artistike shumë prej
të cilave kanë mbetur në mendjen e publikut për
vite të tëra. Emra të paharruar për publikun, si
Vace Zela, Alida Hisku, Parashqevi Simaku,
Tonin Tërshana etj .
Festivali i Këngës në Radiotelevizion Shqiptar
kanë qenë dhe mbeten një nga ngjarjet kulmore
artistike shqiptare. Organizohet në çdo fund viti
në Pallatin e Kongreseve në Tiranë. Në të marin
pjesë këngetarë të rinj dhe këngëtarë të
afirmuar. Festivali zhvillohet gjatë disa netëve.
Festivali i këngës në Rtsh

16. Kenga ime
• Kenga Ime është një festival
muzikor e preferuar.
Rikthehet Festivali i Këngës
Tradicionale dhe Qytetare.
Mbrëmja e së shtunës në
Teatrin e Televizionit Klan
do të jetë arena e emrave të
famshëm dhe të suksesshëm
në spektaklin "Kënga ime".
Projekti i ri i tre
producentëve artistik Pandi
e Bledi Laços dhe Adrian
Hila sjell traditën dhe vlerat
e festivalit dhe spektaklit në
një mbrëmje të vetme.

17. Festivali Folklorik Kombëtar I Gjirokastrës
• Që në vitet e para pas çlirimit në vendin
tonë filluan të organizoheshin festivale
folklorike kombëtare, të emërtuar
thjesht‚ Festival Folklorik Kombëtar
(FFK).
• Traditën e vërtetë ky lloj aktiviteti
artistik kombëtar e krijoi në vitin 1968,
kur në emërtimin e tij u përfshi edhe
emri i qytetit organizator. Është fjala
për festivalin e organizuar në qytetin-
muze të Gjirokastrës, i cilësuar nga
UNESCO-ja ‚Pasuri kulturore e
njerëzimit‛, i cili u quajt Festivali
Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës dhe
është veprimtaria më e rëndësishme në
fushën e trashëgimisë kulturore
jomateriale.
• Festivali i parë Folklorik Kombëtar i
Gjirokastrës u zhvillua në vitin 1968, në
Kalanë e gurtë të Gjirokastrës.

18. Festivali I Elbasanit
• Festivali Folklorik Tipologjik Kombëtar i këngës
Popullore mbarëkombëtare, në Elbasan, Shqipëri,
është festival i këngëve popullore qytetare
mbareshqiptare, që zhvillohet në Elbasan në
muajin mars, është një tribunë e këngës popullore
qytetare, tek e cila ndërthuren harmonishëm
elementet tradicional të trashëguar dhe elementet
e rinj të orkestracionit, interpretimit, etj, të cilët i
japin asaj freskinë dhe dinamizmin e kohëve që
po jetojme.
• Festivali përkon edhe me fillimin e stinës së
pranverës, e cila siç dihet, festohet në mënyrë
karakteristike në qytetin e Elbasanit. Për këtë
arsye ky takim i këngës popullore është edhe një
më rëndësi për gjallerimin e jetës kulturore
elbasanase. Gjithashtu, në takim secili grup do të
shpalosë vlerat artistike të zonës që perfaqëson,
dhe juria ndan çmimet në grupet më të
talentuara.