2. Wat is Amsterdam Smart City?
• Amsterdam Smart City is een project dat in 2009 geïnitieerd is door de
Amsterdam Innovatie Motor en Netbeheerder Liander. In juli 2011 hebben de
gemeente Amsterdam en KPN zich ook als founder bij ASC aangesloten.
• Amsterdam Smart City is een ‘versneller’ voor klimaat/energie programma’s
door partijen bij elkaar te brengen en projecten te initiëren die CO2 reduceren
en best practices leveren voor grootschalige uitrol
• Focus bij Amsterdam Smart City ligt op
• Samenwerken • Gedragsverandering
• Innovatie • Kennisdelen
2
3. Wat doet Amsterdam Smart City?
• Samenbrengen van bedrijven, overheden, bewoners en kennisinstellingen om
innovatieve projecten te initiëren
• Inspringen op ontwikkelingen rondom infrastructuur en energiebesparing met
behulp van slimme technologie.
• Kennisuitwisseling tussen projecten en partijen (oa door organisatie van
kennissessies, partnerbijeenkomsten en deelname aan congressen)
• Innovatieve energiebesparende oplossingen en ervaringen hiermee onder de
aandacht brengen in binnen- en buitenland
3
4. Beschrijving oplossing
ASC wil de gewenste doelen bereiken door collectief projecten te
initiëren die innovatieve & rendabele technologie combineren met
gedragsverandering
Collectieve aanpak Technologie & Gedrag Economisch rendabel
• Het momentum voor CO2 • Stimuleren van gedrags- • Alleen economisch rendabele
reductie stopt zonder resultaat verandering creëert een initiatieven (voor alle
als een van de benodigde ‘demand pull’ voor duurzame stakeholders) zijn interessant
partijen niet meewerkt technologie om op grote schaal toegepast
• Om resultaat te bereiken wordt • Toepassing van innovatieve te worden en kunnen
collectief gewerkt aan het technologie resulteert in een daardoor een grote CO2
activeren en betrekken van alle ‘technology push’ richting impact hebben
benodigde partijen voor het duurzaam gedrag • Economisch niet rendabele
realiseren van CO2 reductie initiatieven zullen nooit op
grote schaal worden uitgerold
4
5. Beschrijving oplossing – Focusgebieden
ASC reduceert gericht CO2 uitstoot in de focusgebieden Duurzaam
Wonen, Werken, Mobiliteit en Publieke Ruimte.
CO2 emissies Amsterdam Focusgebieden ASC
Verkeer en vervoer
Bedrijven
Huishoudens 6.348
Innovatieve Partnershappen Gedragsverandering
25%
4.940
-60%
4.142
33% Duurzame
Duurzaam Duurzaam Duurzame
- 40% Publieke
34% 40% Wonen Werken Mobiliteit
ruimte
2.485
33%
30%
35%
37% 34%
Intelligent netbeheer: enabler
1990 2006 2025 2025
schatting doel
CO2 emissies in kton/jr
5
6. Founders
• Focus op duurzaamheid
• Aanjagen van innovatie
• Pilots rondom implementatie van smart
• Behalen van klimaatdoelstellingen
meters & smart grid
• Behoud prettige stad om te wonen
• Pilots met diensten die verder gaan dan
en werken
de slimme meter
• Werkgelegenheid
• Opzetten van samenwerkingsverbanden
• Behalen van klimaatdoelstellingen • Glasvezel
• Behoud prettige stad om te wonen • Connectiviteit
en werken • Smart working
• Werkgelegenheid • Opzetten van samenwerkingsverbanden
AMSTERDAM SMART CITY
6
• Ontwikkeling van slimme stad
7. Partners Amsterdam Smart City
ASC werkt samen met een toenemende alliantie van partners aan het opstarten van deelprojecten in alle
focusgebieden Founding Partners
City of Amsterdam Utilities & Infrastructure Universities & Knowledge institutions
Techno starters Living , Offices & Buildings Network platforms
Consultancy Technology & Communications Various
8. Overzicht projecten
Gemeente, bedrijven en bewoners werken samen in onderstaande
projecten
• Duurzaam Wonen Duurzame Mobiliteit
• West Orange • Walstroom
• Geuzenveld • Moet je Watt?
• E-management in Haarlem
• Onze Energie
• Smart Challenge
• Duurzaam Werken Duurzame Publieke Ruimte
• ITO Toren • Klimaatstraat
• Monumentale Gebouwen • Slimme Scholen
• Brandstofcel • Zonspot
• Gemeentelijke gebouwen
• Zuidas Solar
8
9. Duurzaam Wonen: Geuzenveld
In Nieuw West (Geuzenveld) zijn 500 slimme meters uitgerold en hier worden 150 displays aan
gekoppeld om consumenten inzicht te geven in hun energieverbruik. Daarnaast wordt er een
programma opgezet waarin de bewoners met elkaar in gesprek gaan over duurzame
onderwerpen in hun wijk
Projectbeschrijving
• Gedragsverandering van de bewoners
• Bepalen van potentiële CO2 reductie
• Organisatie & samenwerking tussen partners
• Stimuleren discussie over duurzaamheid tussen
bewoners
Resultaten
• Sanering & infrastructurele verbeteringen aan
net
• 541 slimme meters uitgerold
• 60 displays uitgerold
• 4 druk bezochte buurtsessies
• Betrokken buurtbewoners en milieucoaches
• Verhoogde betrokkenheid en kennis
energieverbruik bewoners
10. Duurzaam Wonen: West Orange
In het project West Orange worden in 400 huishoudens energiefeedback displays
gekoppeld aan een slimme meter en de centrale verwarming
Energiemanagementtest (Display)
• Directe veelzeggende feedback
• Consumenten stellen persoonlijke doelen (met
afgelopen jaar als nulmeting)
• Losstaand, draadloos touch screen, met
internetverbinding & slimme meter
Uitkomst - feiten
• Gemiddelde verwachte besparingen: 9%
elektra & 14% gas
Uitkomst - gedrag
• Efficiënter gebruik van huishoudelijke
apparaten
• Uitschakelen & lagere stand verwarming
• Vervanging van huishoudelijke apparaten
11. Duurzaam Wonen: Energie Management
250 klanten in Haarlem testen een energiemanagementsysteem gedurende vier maanden
om zo inzicht te krijgen in het energieverbruik van de verschillende apparaten
Projectbeschrijving
• Doel: kennis & ervaring opdoen
energiemanagement systemen consumenten in
250 huishoudens
• Deelnemers installeren schakelschema’s &
bedienen apparaten met een enkele switch
• Online applicatie om energieverbruik in te zien
Resultaten
• Doorlooptijd project 4 maanden
• 141 deelnemers slimme stekkers gebruikt
• Deelnemers 4 vragenlijsten ingevuld
• Kosten energie besparen belangrijkste reden
voor deelname
• Deelnemers te categorizeren als “innovators” en
“early adaptors”
• Portal gemiddelselke 2 tot 3 dagen gecheckt
• 25% heeft switch optie gebruikt
• Actieve deelnemers 10-20% besparing,
minder actieve 0-10% besparing
12. Duurzaam Wonen: Onze Energie
Collectieve financiering moet de drempel verlagen van hoge investeringskosten voor
consumenten om hun eigen energie te produceren
Projectbeschrijving
• Collectieve financiering 7 windmolens (€ 30
mln.)
• Ambitie: 20% van inwoners Amsterdam Noord
lid maken
• € 50 lidmaatschap, terugverdiend in < 3 jaar
• Windmolens binnen 6-8 jaar werkend, vanaf
dan eigen energie gegenereerd door
consumenten tegen vast laag tarief
• Eerste 6-8 jaar collectieve inkoop van
duurzame energie tegen vast laag tarief
• Acceptatie & betrokkenheid verhoogd doordat
leden samen mede-eigenaar van onderneming
zijn & democratische stem hebben in strategie
13. Duurzaam Wonen – Smart Challenge
Elf bedrijven, drie competitie rondes en dertig werknemers per bedrijf strijden in de
Smart Challenge. De Wattcher geeft werknemers inzicht in energieverbruik. De winnaar
van de wedstrijd is het bedrijf wiens werknemers thuis de meeste energie besparen!
Projectbeschrijving
• Energiebesparingsprogramma ICARUS®
besparing van 14% bij Imtech-medewerkers
• 330 werknemers van 11 bedrijven strijden om
in 6 maanden het meeste energie te
besparen
• Wattcher geeft werknemers inzicht in
energieverbruik
• Kennisdeling en energiebesparingtips tussen
werknemers via weblog
Deelnemende bedrijven • Onderzoek naar gedrag van werknemers &
energiegebruik
Doelen
• Elf bedrijven medewerkers geworven
• Eerste ronde medio April 2011 van start
• Winnaar bekend op 11-11-2011 (Dag van de
Duurzaamheid)
• Klimaatneutrale uitvoering van project
14. Duurzaam Werken: ITO Toren
Door het verzamelen, analyseren en visualiseren van het energieverbruik van
eindgebruikers wordt de moderne en prestigieuze ITO Toren nog energie-efficiënter
Projectbeschrijving
• Inzicht in energieverbruik
• Implementeren van
energiebesparingschema’s
• Implementatie van energie-efficiënte
initiatieven & apparaten (zoals LED
verlichting)
• Verhogen van bewustzijn onder werknemers
Resultaten
• 360 slimme stekkers geïnstalleerd
• Originele energieverbruik vastgelegd
• Besparing 18% mogelijk na nulmeting februari
• Led verlichting op 17de verdieping, 47 MWh
reductie
• Betrekken medewerkers: participatie Accenture
in Smart Challenge
15. Duurzaam Werken: Monumentale Panden
Door verschillende monumentale panden in Amsterdam te ondersteunen bij
verduurzaming zijn de mogelijkheden van deze complexe doelgroep belicht en
geanalyseerd Kenmerken
• Bewerken van monumenten complex & vaak niet
toegestaan
• Publieke monumenten trekken veel bezoekers aan
• (Publieke) monumenten fungeren als voorbeeld
Doelstellingen
• Stimuleren samenwerking door introductie
duurzame opties
• Leren van alle duurzame mogelijkheden
• Analyseren effecten van CO2 reducerende
concepten op gedrag gebruikers & bezoekers
• Organiseren bijeenkomsten & workshops om
toepassingen te stimuleren & kennis te verspreiden
Resultaten
• Rapport workshop duurzame monumentenzorg
“De balans tussen duurzaamheid en
monumenten”)
• Energiescans & managementscans
• Energiemonitoringsystemen
• LED-verlichting
• Energie Prestatie Advies (EPA-U)
• Bewustwording onder gebruikers & bezoekers
16. Duurzaam Werken: Brandstofcel Technologie
Het introduceren van een technologie uit de 21ste eeuw in een pand uit de 17de eeuw zal
CO2 uitstoot met 50% beperken. Door deze innovatieve decentrale opwekking
technologie zal het gebouw in haar eigen energie voorzien
Projectbeschrijving
• Proof of Concept innovatieve brandstofcel
technologie Groene Bocht
• Kennisdeling opzetten service en
ondersteuningsorganisatie voor technologie
in Nederland
Resultaten
• Samenwerking zes partners
• Brandstofcel geïnstalleerd en operationeel
vanaf 1 april 2011
• Slimme meter en display geïnstalleerd voor
monitoren performance komende jaren
17. Duurzaam Werken: Gemeentelijke Gebouwen
Het meten van energiegebruik via een online portal vergroot de bewustwording en laat
zien wat energiebesparende maatregelen opleveren
Projectbeschrijving
• Online energiemonitor om inzicht te krijgen in
actueel energiegebruik van gas & elektriciteit
• Opleiden gebouwbeheerders & faciliteren bij
energiebesparende maatregelen
• Via energieportal (intranet) inzicht in
meetgegevens & als communicatiekanaal
• Oprichting kennisbank van ervaringen
• Waar nodig plaatsing juiste meters door
Liander
Foto: Fotobank Gemeente
Amsterdam
Resultaten
• In 2010 en 2011 eerste tien gemeentelijke
gebouwen aangesloten op de online
energiemonitor, grootschalige implementatie
volgt in 2011
• Doel: Maximale CO2 reductie d.m.v. adviseren
& faciliteren bij energiebesparende
maatregelen op basis van data uit online
monitor
18. Duurzaam Werken: Zuidas Solar
Challenge van NextEnergy om binnen één jaar 3.000 zonnepanelen op de daken van de
Zuidas te plaatsen en te laten zien dat de realisatie van grootschalige opwekking van zonne-
energie nu mogelijk is
Projectbeschrijving
• Initiatief om de kracht van grote bedrijven aan
de Zuidas te bundelen & te laten zien wat nu
mogelijk is op het gebied van duurzaamheid
• Voorbeeld om aan te tonen hoe de transitie
naar duurzame energie vandaag kan worden
gestart
Doelstellingen
• Challenge: Grote bedrijven uitdagen om een
significante hoeveelheid zonnepanelen te
plaatsen & van de Zuidas het duurzame
zakencentrum van Europa te maken
• Hoeveel: Totaal 3.000 panelen, goed voor 0,5
MW, of 1 paneel per 10 werknemers op de
Zuidas
• Lancering: 1 januari 2011
• Oplevering: 31 december 2011
• Hoe: samen met bedrijven & gedreven
professionals
• www.zuidassolar.nl
19. Duurzame Mobiliteit: Walstroom
In de haven van Amsterdam worden bijna 200 walstroompunten aangelegd wat zorgt
voor een reductie van de CO2 en fijnstof uitstoot en vermindering van geluidsoverlast
en luchtvervuiling
Projectbeschrijving
• Walstroompunten voor binnenvaartschepen &
rivier cruisers
• Geluid van dieselgeneratoren verminderd
• Haven Amsterdam verbod op
dieselgeneratoren
• Verbeteren luchtkwaliteit in haven &
omliggende gebieden
• Verminderen CO2 uitstoot & verbetering
luchtkwaliteit
Resultaten
• April 2011: realisatie eerste 80
walstroompunten binnenvaartschepen
• Loop van 2011: realisatie resterende punten
riviercruisers
20. Duurzame Mobiliteit: Moet je WATT
The New Motion ontwikkelt het slimme oplaadpunt voor thuis en kantoor: samen
met Liander maken ze het laden van elektrische auto’s mogelijk
Projectbeschrijving
• Testen Moet Je Watt bij eerste klanten in
Amsterdam in samenwerking met Liander
• Communicatie tussen slimme meter & Moet je
Watt
• Meten impact op elektriciteitsnetwerk
Kenmerken
• Veilig: volgens Nederlandse normen mode 3,
type 2
• Zorgeloos laden: zowel thuis als op kantoor
zonder dat de stoppen doorslaan
• Slim laden: automatisch meerdere auto’s na
elkaar laden
• Afrekening: alles online, digitale afrekening
naar leasemaatschappij
• Community: bij alle Moet Je Watts stroom
kunnen tappen
21. Duurzame Publieke Ruimte: Klimaatstraat
De Klimaatstraat is een holistisch concept voor winkelstraten, waar op verschillende
aspecten wordt gefocust: openbare ruimte, logistiek en ondernemersruimte
Projectbeschrijving
• Geïnitieerd door 120 ondernemers
• Koplopersgroep van 40 ondernemers
• Focus op energiebesparing & gedrag
• Combinatie collectieve inspanning & persoonlijke aanpak
• Ondernemers vertegenwoordigd door winkelstraat
manager en actieve Ondernemersvereniging
Initiatieven
• Geclusterde levering van goederen door elektrische wagen
• Duurzame afvalinzameling en Big Belly prullenbak
• Dimmen openbare verlichting
• Duurzaam straatmeubilair en Reverse Osmosis zuil
• Energiescans
• Slimme meter & energiefeedbackdisplays
• Slimme stekkers
• Bewustwordingsprogramma koplopersgroep
Resultaten
• Energiescan 39 ondernemers 16% besparingspotentieel
• 15 ondernemers vervolgtraject LED verlichting
• Nulmeting: 70% CO2 uitstoot door ondernemers
• > 50% overgestapt duurzame afvalinzameling
• 47 Slimme Meters geplaatst, 3 types
• 47 displays geplaatst, 2 types
• 19 ondernemers 9 slimme stekkers, besparing tot
1500KW/jaar
• Dimmen openbare verlichting10% energiebesparing
22. Duurzame Publieke Ruimte: Slimme Scholen
10 basis scholen proberen zoveel mogelijk energie te besparen. De strijd wordt
ondersteund met een online energie portal, waarin de resultaten van de scholen met
elkaar worden vergeleken
Projectbeschrijving
• Wedstrijd begon 1maart 2011 en loopt tot 10
mei 2011
• Online portal beschikbaar gesteld door Liander
• Wedstrijd gebaseerd op Liander’s educatieve &
leuke programma De Bliksems
• Toolkit uitgereikt tijdens kick-off van 10 weken
durende wedstrijd
• Toolkit bevat lessen over energie &
energiebesparende opdrachten, per groep
verschillend in niveau
• Effecten op energieverbruik zichtbaar &
vergelijkbaar op portal
• School die meeste energie bespaart wint groot
feest met mini kermis op het schoolplein
• Lagere scholen zijn een interessante &
waardevolle doelgroep
• Duizenden kinderen bereikt om belang van
energie-efficiëntie te leren, wat zij meenemen
naar familie & vrienden
23. Duurzaam Werken: Zonspot
Werken op je favoriete plein in contact met de wereld op energie van de zon
Projectbeschrijving
• Een ZonSpot is een werkplek buiten, waar men
gebruik kan maken van zonne-energie & Wifi
• Geplaatst op inspirerende plekken in de
Amsterdamse openbare ruimte
• Buzz door Amsterdam door guerrilla
marketingacties
• Door advertentiemogelijkheden & in
communicatie gelinkt aan grootschalige
duurzame initiatieven of duurzame
bedrijven/instanties
Kenmerken
• Realisatie van afgelegen ‘gezonde’
werkplekken zonder dat energie een probleem
wordt
• Toont laagdrempeligheid van gebruik van
zonne-energie aan
• Verhoogt waarde van buitenruimtes
• Genereert positieve nieuwswaarde voor zonne-
energie & duurzame oplossingen
