1. TERS PİRAMİT VETERS PİRAMİT VE
RADYO TV HABERRADYO TV HABER
TEKNİĞİTEKNİĞİ
DOÇ.DR. GÜLBUĞ EROLDOÇ.DR. GÜLBUĞ EROL
SAKARYA ÜNİVERSİTESİSAKARYA ÜNİVERSİTESİ
İLETİŞİM FAKÜLTESİİLETİŞİM FAKÜLTESİ
İLETİŞİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜİLETİŞİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ
2. BİR HABERİ OLUŞTURAN TEMEL ÖGELER: 5N 1K
NE: NE OLMUŞTUR? OLAY NEDİR?
NEREDE: OLAY NEREDE YAŞANMIŞTIR?
NE ZAMAN: OLAY NE ZAMAN OLMUŞTUR?
NEDEN: OLAYIN NEDENLERİ NELERDİR?
NASIL: OLAY NASIL GERÇEKLEŞMİŞTİR?
KİM: OLAYI YARATAN KİM YA DA KİMLERDİR?
3. ÖRNEĞİN BİR TRAFİK KAZASI HABERİNİ ELE ALALIM…
Trafik canavarı bir aileyi yok etti: 4 ölü, 1 yaralı
Eskişehir yolunda meydana gelen trafik kazasında, aynı aileden 4 kişi
hayatını kaybetti, 1 kişi de ağır yaralandı.
Alınan bilgiye göre, bu gece saat 01.00 sıralarında, Eskişehir yönünden
gelmekte olan, sürücüsünün kimliği henüz belirlenemeyen 07 DNP 70 plakalı
otomobil, Ankara’ya 38 kilometre kala, aşırı sürat ve dikkatsizlik nedeniyle, 07
PBP 38 plakalı kamyona arkadan çarptı. Kazada, otomobilde bulunan Ali ve
Ayhan Özçelik olay yerinde hayatını kaybederken, ağır yaralanan 1 yaşındaki
Anıl ve Zekiye Özçelik(52) kaldırıldıkları Acil Yardım ve Trafik Hastanesinde
kurtarılamadılar. Ağır yaralanarak, Bayındır Tıp Merkezi’ne kaldırılan
Melahat Özçelik(34) ise, yoğun bakımda tedavi altına alındı. Öte yandan, kaza
yerinden 1 kilometre ileride kamyonu terk ederek kaçan ve kimliği henüz
belirlenemeyen şoförün de yakalanmasına çalışıldığı bildirildi.
4. BU HABERDE HABER ÖGELERİ ŞÖYLE TANIMLANABİLİR:
NE OLMUŞ: BİR TRAFİK KAZASI
NEREDE OLMUŞ: ESKİŞEHİR YOLUNDA
NE ZAMAN OLMUŞ: BU GECE SAAT 01.00 SIRALARINDA
NEDEN OLMUŞ: AŞIRI SÜRAT VE DİKKATSİZLİK SONUCU
NASIL OLMUŞ: KAMYONA ARKADAN ÇARPARAK
HABERE KONU OLANLAR KİMLER: OTOMOBİL SÜRÜCÜSÜ VE
KAMYON ŞOFÖRÜNÜN KİMLİKLERİ, ÖLEN VE
YARALANANLARIN KİM OLDUKLARI.
5. HABERDE ÜSLUP NASIL OLMALIDIR?
GENELLİKLE SADELİK, KESİNLİK, CANLILIK, DOĞRUDAN
DOĞRUYA OLUŞ, KONU ÜZERİNDE DURMA, ORİJİNALLİK, AÇIKLIK,
ÖZÜ VERME VE DOĞRULUK, HABERİN ÜSLUBA YÖNELİK
NİTELİKLERİDİR.
GAZETECİLİKTE GENELLİKLE Dİ’Lİ GEÇMİŞ ZAMAN,
DERGİCİLİKTE GENİŞ ZAMAN, RADYOCULUKTA VE
TELEVİZYONCULUKTA Dİ’Lİ GEÇMİŞ ZAMAN, GENİŞ ZAMAN VE
ŞİMDİKİ ZAMAN BİRLİKTE KULLANILIR.
HABER CÜMLELERİNİN FAZLA UZUN OLMAMASI, MÜMKÜN
OLDUĞUNCA KESİNLİK BELİRTEN YARGILAR TAŞIMASI,
GEREKSİZ VE TEKRARLANAN KELİMELERLE UZAMAMASI DA
KURALDIR.
EN AZ KELİMEYLE EN ÇOK BİLGİYİ AKTARMAK USTALIK
GEREKTİRİR. OKUNABİLİRLİK VE HATIRLANABİLİRLİK
AÇISINDAN DA CÜMLELERİN KISALIĞI VE DÜZGÜNLÜĞÜ DEĞER
KAZANIR.
6. TERS PİRAMİT TEKNİĞİ NEDİR?
HABER YAZMA KURALLARI İÇİNDE EN ESKİSİ VE EN ÇOK
KULLANILANI TERS PİRAMİT YÖNTEMİDİR.
BU TEKNİĞE GÖRE OKURUN İLGİSİ DE GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURULARAK, MUHABİR YA DA EDİTÖRÜN VERECEĞİ
KARAR ÇERÇEVESİNDE, HABERE İLİŞKİN EN ÖNEMLİ VE CAN
ALICI UNSURLAR ÖN PLANA ÇIKARILIR, İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ
DERECEDEKİ ÖNEMLİ UNSURLAR İSE, BİRBİRİNİ İZLEYEN BİR
SIRADA YER ALIR. BU TEKNİKTE HABERİN ÖZETİ GİRİŞTE
VERİLMEKTEDİR.
BU YÖNTEM, OKUMAYI KOLAYLAŞTIRIP TEKRARI ÖNLEYEN,
MERAKI TATMİN EDEN, SAYFA DÜZENİNİ, HABER KESME VE
GENİŞLETMEYİ KOLAYLAŞTIRAN, HABER YAZIMINI
HIZLANDIRAN, BÜTÜN HABER TÜRLERİ VE İLETİŞİM ARAÇLARI
İÇİN UYGULAMA OLANAĞINA SAHİPTİR.
7. • İRA militanları terörist bir gruptur. Grup
İngiltere’den hak talep ettiği için İngiltere’ye
yönelik çeşitli saldırılar düzenlemektedir. Dün
yine bir bomba olayı yaşandı. Teröristler 10
Downing Street caddesinin yaklaşık 100 metre
uzağına bir bomba koydular. 10 Downing
Street’de Başbakan John Major oturuyor. Bomba
kuşlar kahvaltı etmeden patladı ve 17 km uzaktan
bile duyuldu. Bomba Savunma Bakanlığı’nın
hemen üstünde patladı. Neyse ki can kabı olmadı.
İngiliz İşçi Partisi ve sosyalist Parti kınama mesajı
çektiler. Başbakan John Major da kınama mesajı
yayınlayanlardandı.
8. TERS PİRAMİT TEKNİĞİNİN ANATOMİSİ
GİRİŞ:
İngiltere’nin başkenti Londra’da Başbakanlık konutu ve bazı bakanlıklar,
yaklaşık 11 ay sonra tekrar IRA militanlarının koyduğu bir bomba ile
sarsıldı.
Nerede?
Kim?
Ne?
GÖVDE:
İngiltere Başbakanı John Major’un oturduğu 10 Downing Street’e 100
metre kadar uzaklıkta, Savunma Bakanlığı’nın hemen üstünde sabah erken
saatlerde patlayan ve yaklaşık 17 kilometreden sesi duyulan bomba
herhangi bir can kaybına neden olmadı.
Nerede?
Ne zaman?
Nasıl?
Patlamanın ardından İngiliz İşçi Partisi, Sosyalist Parti ve John Major olayı
nefretle kınadıklarını bildirdiler. Başbakan Major, “Bu patlamada can
kaybının olmaması tek sevincimiz” şeklinde konuştu ve bu tür olayları
mutlaka engelleyeceklerini söyledi.
10. KONUŞMA DİLİ TEKNİĞİ NEDİR?
Sıcak haberler aktaran radyo ve televizyon haberciliğinde, yaygın olarak
konuşma dili tekniği kullanılır.
Haberlerin sesli olarak birbirine anlatılıyormuşçasına sunulduğu radyo ve
televizyon haberlerinde kullanılan konuşma dili tekniği, karşıdaki insanlarla
konuşuyormuş gibi haberi yazma temeline dayanır. Çünkü yazılan bu haber,
bir spiker tarafından sesli olarak okunarak izleyenlere sunulacaktır.
Anahtar ilkeleri “konuştuğunuz gibi yazın” ya da “yazdıklarınızı sesli olarak
okuyun” olan konuşma tekniğinde, sunucuların izleyenlere “şimdi ne olduğunu
ya da duyduğunu aktarması” esastır.
Bağlaç kullanımı ve dolaylı anlatım yaygındır. Bununla birlikte, haberlerin
anlaşılabilir özellikte olması gerekir. Kelime zenginliği yerine, daha az
kelimeyle, daha çok bilgi aktarılmaya çalışılır.
Açıklamalara ve geçmiş hakkında bilgilere yer verilmeyebilir.
11. KONUŞMA DİLİ TEKNİĞİNİN ANATOMİSİ NASILDIR?
* İtalyan Hava Yolları’na ait içinde 250 yolcu bulunan bir uçak (Ne?) Roma-
Hongkong seferini yaparken (Ne zaman?) bomba ihbarı üzerine (Neden?)
İstanbul Atatürk Havalimanı’na (Nereye?) zorunlu iniş yaptı. (Nasıl?) MD-11
tipi uçak (Ne?), Roma’dan havalandıktan sonra, Roma Emniyet
Müdürlüğü’ne yapılan bomba ihbarı üzerine (Neden?) Türk hava sahasında
Siirt üzerindeyken, İstanbul’a (Nereye?) dönüş yaptı. Uçaktaki yolcular
indirildikten sonra yapılan aramada, herhangi bir patlayıcı maddeye
rastlanmadığı bildirildi.
* Antalya’nın Serik ilçesi Hacılar mevkiinde (Nerede?) orman yangını çıktı (Ne
oldu?). Yaklaşık 30 hektarlık alanda etkili olan yangını kontrol altına alma
çalışmaları şiddetli rüzgar yüzünden güçlükle sürdürülüyor.
Malatya’da (Nerede?) 62 adet sahte 10 milyonluk banknot (Ne?) ele geçirildi.
Olayla ilgili iki kişi yakalandı.(Kim) Bir kişinin de arandığı bildirildi.
