IMA

1. Kom verder. Saxion.
1
LWP Inleiding Mens en
Arbeid
Sheets les 2.1.

2. Kom verder. Saxion.
Het arbeidsethos in historisch
perspectief
• Werk is dus niet altijd zo gewaardeerd zoals dat in
onze tijd geldt; er is sprake van (grote) verschillen
in arbeidsmoraal en arbeidsethos:
1. pre-agarische en agrarische periode
2. Grieken en Romeinen
3. Middeleeuwen
4. Reformatie en opkomst kapitalisme
5. 19e, 20ste en 21ste eeuw

3. Kom verder. Saxion.
Overzicht arbeidsethos
??-3000 v. Chr.
3000 v.- 500 n. Chr.
500-1500 n. Chr.
1500-1800 n. Chr.
1800-20??
(Pre-)agrarisch
Grieken en
Romeinen
Middeleeuwen
Reformatie en
opkomst kapitalisme
19e, 20e en
21ste eeuw

4. Kom verder. Saxion.
1. Pre-agrarisch en agrarisch
• Integratie tussen leven en werk: arbeid niet als
aparte levenssfeer.
• Werk is primair middel om te overleven
• Beperkte arbeids(ver)deling: alleen tussen
mannen en vrouwen. Nog weinig beroepen of
aparte taken.
• Eerste ontstaan van de landbouw: specialisatie en
verdergaande arbeidsdeling.

5. Kom verder. Saxion.
2. Oudheid:
Grieken en Romeinen
• Arbeid: negatief imago, arbeid als onvrijheid.
• Aristocratisch (=elitair) arbeidsethos: het
‘hoogste’ is de publieke dienst.
• Slavernij als gerechtvaardigd middel: slaven zijn
‘normaal’.
• Verdergaande specialisatie: beroepenstructuur en
ambachten. Mensen gaan zich specialiseren in
bepaald werk via opleiding.

6. Kom verder. Saxion.
2. Oudheid: Grieken en Romeinen
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/
clip/20070125_deoudegrieken04

7. Kom verder. Saxion.
3. Middeleeuwen
• Werk werd gezien als straf van God:
zondeval/paradijsvloek: In het zweet uw
aanschijns zult gij brood eten…..
• Werk als minderwaardig aan geestelijke arbeid in
het klooster.
• Langzaam ook: positieve elementen:
– Werk als een morele plicht (‘arbeidsethos’)
– Werk als een middel om bij te dragen aan de
schepping

8. Kom verder. Saxion.
3. Middeleeuwen
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/
clip/20050614_middeleeuwen03

9. Kom verder. Saxion.
4. Reformatie en opkomst
kapitalisme
• Luther en Calvijn: arbeid opgevat als als roeping,
werk als het middel om God te dienen.
• Iedereen moet zijn door God gegeven taak
vervullen, van laag tot hoog.
• Keerpunt in het denken over arbeid;
• Ontstaan van de calvinistische
(westerse) arbeidsmoraal: arbeid als plicht en als
positieve waarde.
Johannes Calvijn

10. Kom verder. Saxion.
Industriele revolutie
• http://www.youtube.com/watch?v=
3Efq-
aNBkvc&feature=results_video&play
next=1&list=PL0D2A865BDA25E01
C
Adam Smith (econoom):
arbeid is de grondslag
van de welvaart.

11. Kom verder. Saxion.
4. Reformatie en opkomst
kapitalisme (vervolg)
• Max Weber: socioloog; Die protestantische Ethik
und der Geist des Kapitalismus (1904-1905) :
hoe ontstaat een bepaalde economie/
samenleving?
– combinatie van hard werken en
‘spaarzaamheid’ (ascetisme: onthouding van
genieten en plezier)
– streven naar opwaartse mobiliteit, winst en
succes (opkomst Amerika in de 19e eeuw:
industrialisatie)
Max Weber

12. Kom verder. Saxion.
5. 19e, 20e en 21ste eeuw (i.h. Westen)
• Na de industriële revolutie: arbeid steeds meer
als positieve waarde en minder als ‘last.
• Toenemende centraliteit van arbeid: arbeid als
plicht en als recht:
• Toenemend belang van loonarbeid: arbeid in
(vaste) dienst van een werkgever.
• Ontstaan van een ‘arbeidsbestel’ en een
‘verzorgingsstaat’
• Humanisering van arbeid: arbeid en
arbeidsomstandigheden steeds beter