merkantilizazioa

1. 2.GAIA
Politika: Ordena eta Botere Politikoa.
1.Politikari buruzko definizioa:
-Boterea eta estatuaren artean:
Kasu hontan bi kontzeptu bereiz daitezke; politikaren objetua, boterea edo estatua izan dira.
Gaur egun ezin gara zentratu kontzeptu bakar batean politikaren edukia definitzerakoan. Ikuspegi
instituzional honek, politika zuzenbidearen zientzia gisa ikusten du, izan ere osagai juridikoak pisu
handia hartzen du.
Bestalde, politikaren objektuak boterearen azterketan datza. Botere harremanak harreman
sozialen egitura baitira. Botere harremanak politikaren gunean kokatzen dira eta botere azterketak
estatuaren muga instituzionalak gainditzen ditu.
Era honetan aurreko ikuspuntuak zuen gabezia gainditzen du baina arazo kontzeptual bat
daukagu.
·Boterea politikaren gunea da? Politikak boterea ezkuratzeko borroka prozesu bat da ala botere
politikoaren “errekurso bitarteko” bat al da?
·Botere fenomeno guztiak, fenomeno politikoak al dira?
Tarteko egoera batetik ikusiz gero, politika kontzeptua ezagutzen dugunetik hiritarren eta
komunitatearen arteko harremanen inguruan kokatzen ditugu (Grezia, Erroma).
Gaur egun berriz, murrizketa eta bereizketa prozesu baten ondorioz, politikoa gizarte
sistemaren zati bat dugu. Zati horretan obedientzia/aginte botere harremanak ezartzen dira;
gizartearen zati horretan ondasun kolektiboen ingurko gatazkak planteatu, konpondu edota
borrokatu egiten dira, alor honek bere arau/bitartekariak ditu. Alor honek bere helburu propioak
ditu; ordena sozietatea ezartzea, gatazka bideratzea eta helburu horretarako komunitate hortako
kideak behartzen dituen erabakiak hartzen dira.
Gizartean ezberdintasunak daude eta honek gatazkak sortzen ditu, esaterako ideien
defentsak, eskubideen aldeko borrokak, errekurtso materialen banaketa, kontrolerako estrategiak…
tentsioa berezkoa da gizartean.
Beraz, politika, erabakiak artzeko prozesu gisara ulertu behar da, bai alde baterantz zein
besterantz, helburu ezberdinak dituzten taldeen arteko talka dela esan daiteke.
Erabaki hauek hartzeko bitarteko batzuk azaltzen dira, instituzioak alegia, beraz, politika
prozesua da, politika egitura da, beraz, politika emaitza da. Hau da hartutako erabakia.
*Politika ezberdintasunak daudelako dago.
*Politika, botere fenomenoak ditugu, erabakiak hartzeko prozesu instituzional horretan eragina
izaten saiatzen diren botere harremanak dira.
-Zenbait definizio klasiko:
ÞK. von Clausewitz (Militar Prusiarra)
Estrategia militarrari buruzko liburu bat idatzi zuen. Bere ustez, “Politika gerraren jarraipena
da, baina beste bitarteko batzuk erabilita”
ÞC. Schmitt (Alemaniarra)(Zuzenbidean aditua)
Bere ustez politika “etsai lagun harremana da”
ÞH. Lasswel (1950, Amerikako Estatu Batuarra)
“Politikak dihardu nork, zerk, nola eta noiz eskuratzen duen ortan”
ÞM. Weber

2. “Menerapen politiko bat gertatzen da kuadro administratibo baten bidez, lurralde zehatz
bateko biztanlegoaren kontrola eta obedientzia lortzen da, eta bortxa legitimoaren bitartekoaz
monopolio gisara edukitzen delarik ”.
Definizio hontan, hiru elementu objektibo agertzen dira; lurraldea, beharkizuna eta erakunde
administratiboak. Honekin batera, elementu subjetiboak ere agertzen dira; Agintea (hemandako
aginduak obedituak izan daitezen posibilitatea), obedientzia (posibilitate horiek gauzatzen
direnean), eta legitimitatea (hemandako aginduen edukien mailen onarpena), koartzioa (bortxa
legitimoaren monopolioa)
2.Gizarte ordena eta ordena politikoa:
1.Gizartea eta politika.
Bi gertaera nagusi aipa daitezke,
a)Kristautasunaren hedapena; gertaera historiko honekin politikaren ezparrua mugatu egiten
da eremu lurtarrera. Erlijioa autonomizatu egiten da.
b)Burgesiaren sorrera; merkataritza ekonomia sortzen den unean, klase berria sortzen da.
Ekonomia ere autonomizatu egiten da.
2.Gizarte ordena: Bortxa, kontzentzua eta interesa.
Hiru bide nagusi daudela esan daiteke.
a) “Gizartearen ordena bortxa-ren erabilpenaz bermatzen da”
T. Hobbes;( monarkia absolutuari apologia egiten dio “Leviatan”) Bere ustez, “natura
egoeran”egoera ohikoena gerra zibila litzateke.
“Gizakiarentzat, gizakia otsoa da” beraz eredu zibiko bat sortu behar da.
b)Kontzentzua
Ordena, kontzentzuaren bidez ezartzen da, korronte honetan balioak oso kontzeptu garrantzitzuak
dira. Ordena balio batzuen inguruan kontzentsua lortzean datza. Balio horiek gidatuko baidute
gizarte ekintza. (jardueraren onarpena).
c) Interesak.
Aldaera ezberdinak daude:
-Aldaera liberala:
Gizabanakoan, merkatuan eta interes pribatuan oinarritzen da. “Bizio pribatuak,
bertute publikoak” direla diote.
-Aldaera anarkista:
Orden soziala interes komunetatik sortzen da. Gizakiak gizartea behar du. Rousseau-
ren arabera, hitzarmen sozialaren bidez, (gizabanako bakoitzak gizarte berri baten parte hartzea
erabakitzen du) interes komuna deneon babesa dela, hori bai, denok eskubide berdinak ditugu eta
jaso ere nehurri berean jasotzen dugu.
·Bortxan oinarritutako ordenurik izan daiteke? Ez, kontsentzu batera iristeko beti dago gatazka
ideologiko bat.
Ordena (edo desordena, interes kontrajarriak direlako);bortxa, kontzentzua eta interesen
arabera ezartzen dira.
Erakunde barruan ez dauden eragileak, erakundeen erabakietan influitzen alegintzen dira,
hauei gizarte zibila deritze.
3.Gizarte zibila.
-Etorri ezberdineko gaur egungo bi ekarpen:
ÞBobbio (Eratorri Marxista)

3. Gizarte zibila aztertzerakoan, hiru maila bereizi zituen. Gizarte gatazka sozial, ekonomiko
zein kulturalaren ezparrua da, eta estatuak gatazka horiei soluzio bidea hemateko bete beharra du,
negoziazioaren bidez edo desagerraraziz.
-Gizarte zibila, sistema politikoari eskaerak egiten dizkion esparrua da eta estatuak erantzun
egin beharko dizkio.
-Gizarte zibila, indar sozialen elkarketarako/mobilizaziorako/antolaketarako ezparrua da.
-Gizarte zibila, “fakto” boterearen ezparrua da.
ÞGinner
Gizarte zibila ezaugarri hauen bidez definitzen du:
-Gizarte zibila, indibidualismoaren ezparua da. (pribazitatearen ezparrua da)
-Gizabanakoen eskubideen jardueren babes eremua da estatuaren boterearen aurrean.
-Gizarte zibilaÞmerkatua
-Gizarte zibila Þanistasuna da.
-Kontzeptuaren historia:
-Jusnaturalistak:
Historian zehar gizarte zibilaren terminoa lehen aldiz erabiliko dutenak jusnaturalistak
izango dira (Kant, Loke, Hobbes…).Pentsalari hauek gizarte zibila, estatudun gizartea dela esango
dute eta ez gizarte naturala, izan ere, gizarte zibilak jabegoa, bizitza, askatasuna, bakea… bermatzen
ditu.
-Rousseau:
Bere ustez gizarte zibila eta gizarte naturala gauza bera dira. Baieztapen hau emateko,
“basati onaren” mitoan oinarritzen da (Gizakia naturaz ez da gaiztoa). Estatua eta gizarte zibila
gauza bera dira eta zapalkuntza egoeran daude. Esan beharra dago bere garaiko gizarte zibilaren
kontzepzio nahiko ezkorra duela.
Gizarte zibila, itun/hitzarmen sozialaren ondorioa da. Hiritar bakoitzak, bere eskubideekin
gizarte berri bat sortzen alegintzen da (non gizarte zibila berrekoizten ez den).
-Marx:
Gizarte zibila, gizartearen azpi egituran kokatzen da. Honen egitura ekonomikoa eta interes
pribatuak direla medio gizabanakoek sortzen dituzten egiturak dira.
-Gramsci:
Italiako alderdi komunistaren sortzaileetako bat izan da (1910-20). Aldaketa bat proposatzen
du marxismoaren barruan eta barrutik. Bere ustez, gizarte zibila, legitimazioa irabazteko esparrua
da.
4.Sistema politikoaren autonomia erlatiboa:
Politikari buruzko egoera, bi poloen arteko pozisioetan azaldu da.
Menpekoa--------------------------------------------------------------Independientea
(ekonomiarena) (politikoki)
Politikaren autonomia erlatiboa da.
Politika ezparru autonomo bat da eta autonomia maila hori egoera sozial orokorren arabera
aldatzen da.
Gai batzutan autonomoagoa da beste batzuekin alderatuz, ala ere bati du autonomia maila
bat.
-Politikaren profesionalizazioa, klase politikoa, erreklutamendua, ordezkaritza politikoa.
a) Politikaren profesionalizazioa:
-Alderdiek botanteei begira egiten dute propaganda, hau da alderdiek bezeroak behar
dituzte (ahalik eta gehien). Harreman hori ez dago guztiz ekonomiaren menpe, baina taldeak eta
indar ekonomiko nagusiak harremanetan egon daitezke.
b)Klase politikoa:

4. -Klase politikoak interes propioak dituzte, hauek dinamika propioak sortzen dituzte,
dinamikok ezin dira soilik oinarri ekonomiko batetik ulertu.
c)Erreklutamendu politikoa:
-Ordezkari posibleen hautaketa, alderdi politikoetako erpinek erabakitzen dute, era
honetara ere bere ingurura biltzen direnak interes politiko batzuei eusten diete, gertaera hau beste
erreklutamendu mota batera ere zabal daiteke, erreklutamendu administratiboaren goi karguetara
hain zuzen ere.(Administrazioak partidu politiko baten helburuak aurrera eramateko balio du.)
Beraz, administrazioa, eragile politioko bihurtzen da izan ere, administrazioan haritzen direnak
interes politikoak dituzte.(aurrekontuetan esaterako)
d)Ordezkaritza politikoa:
-Gehiengo sistema eta sistema proportzionalen bidez izendatzen dira ordezkariak,
gertakari hauek fenomeno politikoak dira; alderdiak baitira ordezkaritza motak ezartzen dituztenak.
Alegia, fenomeno politiko bat osagai politikoen bidez azaltzen dira, beraz, politikak badauka
autonomia maila bat.
3.Gizarte boterea eta botere politikoa
1.-Botere harremanak eta gizarte elkarrekintza.
Boterea, gizarte zentzu batean, besteen portaerak bideratzeko gaitasun gisa defini dezakegu.
Hau horrela ulertuz gero, bi ondorio aterako ditugu.
1.Boterea harremana da.
2.Harremana desorekatua da.
ÞWeber
Boterea, harreman sozial batean eta erresistentzia guztien kontra norberaren borondatea,
(borondate horren oinarria edozein delarik) besteengan inposatzeko probabilitatea da.
ÞFoucault
Boterea ez da egitura, ez da erakundea; boterea gizarte zehatz batean egoera estrategiko
konplexuari hematen zaion izena da.
Boterea harremana baldin bada, bi posibilitate daude:
a) Obedientzia, mehatxupean dagelako (kontzientzia eza).
b)Interes gatazka, aginduari erresistentzia maila bat jartzen zaio. Era analitiko batean:
·Maila zehatz batean gertatzen dena.
·Ahalezko mailan gertatzen dena; kontzientzia dago baina ez da gauzatzen santzioen
beldurrez.
·Interes gatazka latentea; ez dago gatazkari buruzko kontzientziarik, ez da sortu gatazkari
buruzko diskurtsorik.
2.Tipologia.
-Ageriko boterea.(erabiltzen dena)
Portaeren arteko harremana da. Daukaguna, ahalmen arteko harreman bat da, honek errekursoen
erabilpena dakar. Errekursoen bidez agertzen zaio besteari menpekotasun egoera batean dagoela.
-Ahalezko boterea
Ez dago errekursoen erabilpenik, informazioan oinarritutako kalkulu estrategiko bat da.
-Aginte boterea eta eragin boterea.
-Aginte boterea.
Arauak eta zigorrak daude, beraz kohertsioa dago.
-Eragin boterea.
Ez dago zigorrik/araurik ez da kohertsiorik egiten.
3.Boterearen gizarte antolaketa.
Boterea hiru ezparru nagusitan dago antolaturik gizartean.

5. 1.Ekonomikoa.
Jabetzen jabegoan datza, errekurso materialen banaketa desorekatuan hain
zuzen ere.(bitartekoen kontrolean)
2.Botere kultural sinbolikoan.
Erakunde ideologikoen kontrolaz (eliza, alderdiak, hedabideak…)
3.Botere politikoaren ezparrua.
Gizarte batean biolentzia legitimoaren monopolioak ezartzen duen ezparruaz hari
gara.
Hiru forma antolatu hauei hainbat dikatomia dagozkie.
-Aberatzak / pobreak. (harremana)
-Manipulatzaileak / manipulatuak.(kulturala)
-Gobernari / gobernatuak.(politikoa)
JAKITEKO:
Botere politikoaren definizioa,
ÞBobbio.
Botere politikoaren ezaugarriak honako hauek dira bere ustez
-Esklusiboa da. (bere ezparruan ez du inor onartzen)
-Unibertsala da.(Ezarritako eremuan denei eragiten die)
-Inklusiboa da .(Ez du inor kanpo geratzea onartzen)
* Biolentziaren monopoliotik datoz.
ÞLasswell, Kaplan, Mont, Powell (korronte enpirikoetan kokatzen dira). Jarduera politikoaren
elementu egituratzailea indar fisiko legitimoa da, horrek ematen dio sistema politikoari koherentzia.
Azken batean, sozietate politikoaren ezaugarria koakzioa erabiltzeko eskubidea da. Beraz, botere
politikoak bilatutako eraginak bete daitezen zigorren erabilpenerako eskubidea du.
2.-Botere politikoaren ezaugarriak.
1.Definizioak eta ezaugarriak:
Botere politikoaren zehaztasuna osatzen duten ezaugarriak, gizarte politizatu baterako
oinarrizko bost baldintza dauzkate.
-Biztanlegoa
-Lurraldea
-Ekoizpen ekonomiko modu bat (biztanleriaren beharrak asetzeko)
-Komunikazio kode komunak.
-Arau sistema bat (Sistema juridiko normatibo bat)
Bost baldintzak hemanez gero, ordena sozialaren bermatzaile gisara agertzen
zaizkigu.Gizarte historiko guztietan desoreka sozialak izan dira, puntu hauetan gatazka guneak
sortu direlako.
Historikoki antropologo, soziologo, politologo…ek lau gatazka gune nagusi definitu dituzte:
-kanpo mehatxua.
-Lanaren banketan oinarritutako estratifikazioak sortzen duen gatazka.
-Genero gatzaka.
-Gobernari eta gobernatuen arteko dialektika.
2.Desoreka eta gatazka:beharkizun sozialaren sorburuak.
Botere politikoa beharkizun eta legitimitatearen arteko aliantzaren ondorioa dira. Botere
politikoa eskuratzen dutenek, kohertzioa lortzen dute. Bortxaren erabilpenaz soilik ez da ordena
mantentzen, botere politikoaren “titularrek” legitimitatearen erabilpena ere egin behar dute,
horretarako irudikapen sozialak erabiliko dituzte (jainkoa, iraultza, klasea…)
Legitimazioaren helburua biztanlegoaren onarpena da legitimitatea sozialki edatuak dauden
balioetan oinarritzen da.

6. Legitimitateak sistema kultural batean dauden sinismen sozialekin harreman zuzena du,
beraz, legitimitatearen erabilpena, menerapen politikoaren superbizipenerako eta reprodukzioaren
arteko bitartekoa da.
Gaur egun beharkizuna eta legitimitatearen arteko aliantza hori, zuzenbide estatuaren artean
gauzatzen da.
4.Botere politikoaren eraginkortasuna.
Botere politikoa eraginkorra da erabakiak hartzen dituelako eta eragina duelako gizartean.
Erabakiak artzeko bideratuta hiru prozesu mota bizi izan ditu; banaketa bereizketa,
erakundetze prozesua eta erabaki gunearen eraikuntza.
·Banaketa bereizketa:
Espezializazio prozesu bat da. Sistema politikoa espezializatu egiten da funtzio
legislatiboan, administrazioan, gobernu funtzioan, eremu judizialean, funtzio
koaktiboan... Erabakiak artzeko prozesu hori ere erakundetze prozesu bat da. Funtzio bakoitzari
bitarteko propioak hematen zaizkio (erakundeak).
·Sistema politikoa; erabakiak hartzeko prozesua:
ErabakI gune bakar baten eraikuntza prozesua da, eraikuntza hori, errekurso politikoen
metaketa da eta metaketa hori, erresistentzia guneak deusestatzetik dator.
Prozezu bukatua lurralde bakar bat izango litzateke non subiranotasuna herrian datzan. Kasu
honetan, boterea arau sistema bakar batean aurkitzen da.
Bi gune baldin baditu, botere politikoak izaera autoritarioa du, beraz eraikuntza prozesuak
jarraituko du erresistentzia sozial guztiak deusestu arte.
4.Menerapena eta legitimazioa.
1.Menerapena eta bere egiturak
1)Menerapena, botere harremanak egituratzen dituen ezparruetan hematen da. Menerapena
errekurtsoen banaketa ezberdintzat jo dezakegu.
Menerapena gizarte bateko boterearen oinarriak dira eta egitura horiek hiru mota nagusitan
bereiz ditzakegu; ondasun eta zerbitzu materialak, ondasun sinboliko/kulturalak eta bortxa.
Egitura horietan eragile sozialen etengabeko borrokak gertatzen dira errekurtsoak
hobetzeko, handitzeko zein kontzerbatzeko asmoz. Ez dira soilik egitura politikoak halaxe beraz
botere harreman guztien gramatika dira. Ala ere, hirugarren elementu bat ere kontuan hartu behar
dugu, arauak bitartekaritza lana egiten du, estrategiak, errekurtsoen mobilizazioak mugatzen
dituztenak…
2) Legalitatea, legitimitatea, legitimazioa:
·Legalitatea:
Boterearen jarduerari dagokion kontzeptua da. Legalitateak adierazi nahi duena, boterearen jarduera
ezarritako ordenamendu juridikoaren mugen barruan burutzen da. Legezko boterearen aurkakoa
botere arbitrarioa litzateke.
· Legitimitatea:
Boterearen titularitateari dagokion kontzeptua litzateke. Boterearen justifikazio gisara uler daiteke
(boterearen titularitatea). Justizia edo arrazionalitatearen sinonimotzat hartu daiteke.
Ikuspegi zehatzago bathetic, obedientzia eskuratzeko botere batek duen gaitasuna izango litzateke.
Botere legitimoaren kontrakoa, fakto boterea litzateke.
·Legitimazioa:
Legitimazio kontzeptua legitimitatearen onarpen sozialari dagokiona da. Legitimitatearen onarpen
soziala, legitimazio prozesua da, prozezu horretan borroka ideologiko kulturalak legitimizazioaren
prozesuan hartzen du parte.
Legalitatearen oinarriak gaur egun, estatua eta zuzenbidea dira. Ordenamendu juridikoa da
eta ordenamendu juridikoaren baldintzak, baliagarritasuna eta indarrean egoten dira. (arauak

7. gizartearen eskaerekin bat egin behar du). Esan bezala, legalitatearen oinarriari begiratuaz, botere
publikoa erabiltzerakoan erakunde zein ordezkari orok, legearen inperioaren menpe kokatzen direla
esan nahi du.
*Isonomia: legeak denontzat berdinak.
*Legearen nagusitasuna: rule of law
*Zuzenbide estatua: Rechtstaat
Legitimazio prozesua da prozesu horretan legitimitatea eraginkor bihurtzen da. Legitimazioa
ez da soilik maila bakarrean hematen, legitimazioa lau maila ezberdinetan gertatzen da.
1)Komunitate politikoa.(nortasun politkoa)
Legitimazio mota hau, identitate nazionalaz, identitate kolektiboaz etab…sortzen da.
2)Sistema politikoa.
Erregimen politikoa erakunde politikoa arautzeko prozesua da.(Monarkia /errepublika,…)
3)Gobernuaren maila.
Gobernuaren maila legitimatu/deslegitimatzeko gertatzen den borroka.
4)Potentzia hegemonikoaren maila.
Prozesu hauek “gobernu satelite” batzuen inguruan gertatzen dira.
3)Eredu Weberiarra.
Eredu Weberiarrean menerapenak beti izan behar du legitimoa. Termino honi beti itxasten
dio legitimoaren izenlaguna.
Bere ustez, boterea bestearen portaeran norbere borondatea inposatzeko gaitasuna da. Bere
ustez, boterea “fakto” boterea litzateke.
Menerapena definitzerako orduan Weberren arabera, egoera bat da, egoera horretan
dominatzaileak agertutako borondateak menpekoaren ekintzetan du eragina, maila sozial inportante
batean menpekoen ekintzak beraiek sortutakotzat eta beraiek sortutako jardueraren eredutzat jotzen
dutelarik.
Beraz, menerapena ez da boterea erabiltzeko probabilitate bat, beste maila batean kokatzen
da. Menerapenak legitimoa izan behar du, motiboak ez dira nahiko menerapena mantentzeko.
Menerapenaren zutabeak legitimitatearekiko sinismenak dira, era honetara menerapen
guztiek sortu eta zabaltzen dituzte beraien buruari buruzko legitimitatearekiko sinismenak.
Menerapen legitimoaren zutabeak hartzean, hiru eredu ideal sortzen ditugu; menerapen
legitimo tradizionala, menerapen legitimo karismatikoa eta menerapen legal arrazionala. Bereizketa
hau bere ekintzaren tipologiaren arabera aztertzen da.
Ekintza bat soziala izan dadin, esanahi subjektiboa izan behar du beste eragileen jarduerara
esanahi propioz bideratutako ekintza izan behar du hain zuzen ere.
Ekintza soziala lehen aipatutako hiru mailatan banatzen da:
-Ekintza tradizionala:
Ohiturak izango dira, gure gizartean era inkosziente batean barneratzen ditugunak.
-Ekintza karismatikoa (afektiboa)
Sentimentuak, edo elementu afketiboz kargatutako ekintzak.
-Ekintza sozial arrazionala:
Bi azpimota aurki ditzazkegu, helburuetara bideratutako ekintzak, xede zehatz bat dutenak
(estrategia, kalkulua…) eta bestetik baloreetara bideratutako ekintza. Dauzkazun balioak batzen
dituena (Zure helburue beteko ezula jakin arren aurrera segitzen zunien)
·Menerapen legitmo tradizionala.
Weberrek hiru mota bereiztu zituen:
-Gerontokrazia (zaharren gobernua)
-Patrialkalismoa (familia buruak gobernua eratzea)
-Patrimonialismoa (ondasun materialmen araberako gobernua)
·Menerapen legitimo karismatikoa
Oso garrantzitzua da lider politikoentzako baina esan beharra dago karisma ez dela betirako,

8. denborarekin ahuldu eta desagertu egiten da. (Ceacescuren kasua.)
2.GAIA
Politika: Ordena eta Botere Politikoa.
1.Politikari buruzko definizioa:
-Boterea eta estatuaren artean:
Kasu hontan bi kontzeptu bereiz daitezke; politikaren objetua, boterea edo estatua izan dira.
Gaur egun ezin gara zentratu kontzeptu bakar batean politikaren edukia definitzerakoan. Ikuspegi
instituzional honek, politika zuzenbidearen zientzia gisa ikusten du, izan ere osagai juridikoak pisu
handia hartzen du.
Bestalde, politikaren objektuak boterearen azterketan datza. Botere harremanak harreman
sozialen egitura baitira. Botere harremanak politikaren gunean kokatzen dira eta botere azterketak
estatuaren muga instituzionalak gainditzen ditu.
Era honetan aurreko ikuspuntuak zuen gabezia gainditzen du baina arazo kontzeptual bat
daukagu.
·Boterea politikaren gunea da? Politikak boterea ezkuratzeko borroka prozesu bat da ala botere
politikoaren “errekurso bitarteko” bat al da?
·Botere fenomeno guztiak, fenomeno politikoak al dira?
Tarteko egoera batetik ikusiz gero, politika kontzeptua ezagutzen dugunetik hiritarren eta
komunitatearen arteko harremanen inguruan kokatzen ditugu (Grezia, Erroma).
Gaur egun berriz, murrizketa eta bereizketa prozesu baten ondorioz, politikoa gizarte
sistemaren zati bat dugu. Zati horretan obedientzia/aginte botere harremanak ezartzen dira;
gizartearen zati horretan ondasun kolektiboen ingurko gatazkak planteatu, konpondu edota
borrokatu egiten dira, alor honek bere arau/bitartekariak ditu. Alor honek bere helburu propioak
ditu; ordena sozietatea ezartzea, gatazka bideratzea eta helburu horretarako komunitate hortako
kideak behartzen dituen erabakiak hartzen dira.
Gizartean ezberdintasunak daude eta honek gatazkak sortzen ditu, esaterako ideien
defentsak, eskubideen aldeko borrokak, errekurtso materialen banaketa, kontrolerako estrategiak…
tentsioa berezkoa da gizartean.
Beraz, politika, erabakiak artzeko prozesu gisara ulertu behar da, bai alde baterantz zein
besterantz, helburu ezberdinak dituzten taldeen arteko talka dela esan daiteke.
Erabaki hauek hartzeko bitarteko batzuk azaltzen dira, instituzioak alegia, beraz, politika
prozesua da, politika egitura da, beraz, politika emaitza da. Hau da hartutako erabakia.
*Politika ezberdintasunak daudelako dago.
*Politika, botere fenomenoak ditugu, erabakiak hartzeko prozesu instituzional horretan eragina
izaten saiatzen diren botere harremanak dira.
-Zenbait definizio klasiko:
ÞK. von Clausewitz (Militar Prusiarra)

9. Estrategia militarrari buruzko liburu bat idatzi zuen. Bere ustez, “Politika gerraren jarraipena
da, baina beste bitarteko batzuk erabilita”
ÞC. Schmitt (Alemaniarra)(Zuzenbidean aditua)
Bere ustez politika “etsai lagun harremana da”
ÞH. Lasswel (1950, Amerikako Estatu Batuarra)
“Politikak dihardu nork, zerk, nola eta noiz eskuratzen duen ortan”
ÞM. Weber
“Menerapen politiko bat gertatzen da kuadro administratibo baten bidez, lurralde zehatz
bateko biztanlegoaren kontrola eta obedientzia lortzen da, eta bortxa legitimoaren bitartekoaz
monopolio gisara edukitzen delarik ”.
Definizio hontan, hiru elementu objektibo agertzen dira; lurraldea, beharkizuna eta erakunde
administratiboak. Honekin batera, elementu subjetiboak ere agertzen dira; Agintea (hemandako
aginduak obedituak izan daitezen posibilitatea), obedientzia (posibilitate horiek gauzatzen
direnean), eta legitimitatea (hemandako aginduen edukien mailen onarpena), koartzioa (bortxa
legitimoaren monopolioa)
2.Gizarte ordena eta ordena politikoa:
1.Gizartea eta politika.
Bi gertaera nagusi aipa daitezke,
a)Kristautasunaren hedapena; gertaera historiko honekin politikaren ezparrua mugatu egiten
da eremu lurtarrera. Erlijioa autonomizatu egiten da.
b)Burgesiaren sorrera; merkataritza ekonomia sortzen den unean, klase berria sortzen da.
Ekonomia ere autonomizatu egiten da.
2.Gizarte ordena: Bortxa, kontzentzua eta interesa.
Hiru bide nagusi daudela esan daiteke.
a) “Gizartearen ordena bortxa-ren erabilpenaz bermatzen da”
T. Hobbes;( monarkia absolutuari apologia egiten dio “Leviatan”) Bere ustez, “natura
egoeran”egoera ohikoena gerra zibila litzateke.
“Gizakiarentzat, gizakia otsoa da” beraz eredu zibiko bat sortu behar da.
b)Kontzentzua
Ordena, kontzentzuaren bidez ezartzen da, korronte honetan balioak oso kontzeptu garrantzitzuak
dira. Ordena balio batzuen inguruan kontzentsua lortzean datza. Balio horiek gidatuko baidute
gizarte ekintza. (jardueraren onarpena).
c) Interesak.
Aldaera ezberdinak daude:
-Aldaera liberala:
Gizabanakoan, merkatuan eta interes pribatuan oinarritzen da. “Bizio pribatuak,
bertute publikoak” direla diote.
-Aldaera anarkista:
Orden soziala interes komunetatik sortzen da. Gizakiak gizartea behar du. Rousseau-
ren arabera, hitzarmen sozialaren bidez, (gizabanako bakoitzak gizarte berri baten parte hartzea
erabakitzen du) interes komuna deneon babesa dela, hori bai, denok eskubide berdinak ditugu eta
jaso ere nehurri berean jasotzen dugu.
·Bortxan oinarritutako ordenurik izan daiteke? Ez, kontsentzu batera iristeko beti dago gatazka

10. ideologiko bat.
Ordena (edo desordena, interes kontrajarriak direlako);bortxa, kontzentzua eta interesen
arabera ezartzen dira.
Erakunde barruan ez dauden eragileak, erakundeen erabakietan influitzen alegintzen dira,
hauei gizarte zibila deritze.
3.Gizarte zibila.
-Etorri ezberdineko gaur egungo bi ekarpen:
ÞBobbio (Eratorri Marxista)
Gizarte zibila aztertzerakoan, hiru maila bereizi zituen. Gizarte gatazka sozial, ekonomiko
zein kulturalaren ezparrua da, eta estatuak gatazka horiei soluzio bidea hemateko bete beharra du,
negoziazioaren bidez edo desagerraraziz.
-Gizarte zibila, sistema politikoari eskaerak egiten dizkion esparrua da eta estatuak erantzun
egin beharko dizkio.
-Gizarte zibila, indar sozialen elkarketarako/mobilizaziorako/antolaketarako ezparrua da.
-Gizarte zibila, “fakto” boterearen ezparrua da.
ÞGinner
Gizarte zibila ezaugarri hauen bidez definitzen du:
-Gizarte zibila, indibidualismoaren ezparua da. (pribazitatearen ezparrua da)
-Gizabanakoen eskubideen jardueren babes eremua da estatuaren boterearen aurrean.
-Gizarte zibilaÞmerkatua
-Gizarte zibila Þanistasuna da.
-Kontzeptuaren historia:
-Jusnaturalistak:
Historian zehar gizarte zibilaren terminoa lehen aldiz erabiliko dutenak jusnaturalistak
izango dira (Kant, Loke, Hobbes…).Pentsalari hauek gizarte zibila, estatudun gizartea dela esango
dute eta ez gizarte naturala, izan ere, gizarte zibilak jabegoa, bizitza, askatasuna, bakea… bermatzen
ditu.
-Rousseau:
Bere ustez gizarte zibila eta gizarte naturala gauza bera dira. Baieztapen hau emateko,
“basati onaren” mitoan oinarritzen da (Gizakia naturaz ez da gaiztoa). Estatua eta gizarte zibila
gauza bera dira eta zapalkuntza egoeran daude. Esan beharra dago bere garaiko gizarte zibilaren
kontzepzio nahiko ezkorra duela.
Gizarte zibila, itun/hitzarmen sozialaren ondorioa da. Hiritar bakoitzak, bere eskubideekin
gizarte berri bat sortzen alegintzen da (non gizarte zibila berrekoizten ez den).
-Marx:
Gizarte zibila, gizartearen azpi egituran kokatzen da. Honen egitura ekonomikoa eta interes
pribatuak direla medio gizabanakoek sortzen dituzten egiturak dira.
-Gramsci:
Italiako alderdi komunistaren sortzaileetako bat izan da (1910-20). Aldaketa bat proposatzen
du marxismoaren barruan eta barrutik. Bere ustez, gizarte zibila, legitimazioa irabazteko esparrua
da.
4.Sistema politikoaren autonomia erlatiboa:
Politikari buruzko egoera, bi poloen arteko pozisioetan azaldu da.
Menpekoa--------------------------------------------------------------Independientea
(ekonomiarena) (politikoki)
Politikaren autonomia erlatiboa da.
Politika ezparru autonomo bat da eta autonomia maila hori egoera sozial orokorren arabera
aldatzen da.

11. Gai batzutan autonomoagoa da beste batzuekin alderatuz, ala ere bati du autonomia maila
bat.
-Politikaren profesionalizazioa, klase politikoa, erreklutamendua, ordezkaritza politikoa.
a) Politikaren profesionalizazioa:
-Alderdiek botanteei begira egiten dute propaganda, hau da alderdiek bezeroak behar
dituzte (ahalik eta gehien). Harreman hori ez dago guztiz ekonomiaren menpe, baina taldeak eta
indar ekonomiko nagusiak harremanetan egon daitezke.
b)Klase politikoa:
-Klase politikoak interes propioak dituzte, hauek dinamika propioak sortzen dituzte,
dinamikok ezin dira soilik oinarri ekonomiko batetik ulertu.
c)Erreklutamendu politikoa:
-Ordezkari posibleen hautaketa, alderdi politikoetako erpinek erabakitzen dute, era
honetara ere bere ingurura biltzen direnak interes politiko batzuei eusten diete, gertaera hau beste
erreklutamendu mota batera ere zabal daiteke, erreklutamendu administratiboaren goi karguetara
hain zuzen ere.(Administrazioak partidu politiko baten helburuak aurrera eramateko balio du.)
Beraz, administrazioa, eragile politioko bihurtzen da izan ere, administrazioan haritzen direnak
interes politikoak dituzte.(aurrekontuetan esaterako)
d)Ordezkaritza politikoa:
-Gehiengo sistema eta sistema proportzionalen bidez izendatzen dira ordezkariak,
gertakari hauek fenomeno politikoak dira; alderdiak baitira ordezkaritza motak ezartzen dituztenak.
Alegia, fenomeno politiko bat osagai politikoen bidez azaltzen dira, beraz, politikak badauka
autonomia maila bat.
3.Gizarte boterea eta botere politikoa
1.-Botere harremanak eta gizarte elkarrekintza.
Boterea, gizarte zentzu batean, besteen portaerak bideratzeko gaitasun gisa defini dezakegu.
Hau horrela ulertuz gero, bi ondorio aterako ditugu.
1.Boterea harremana da.
2.Harremana desorekatua da.
ÞWeber
Boterea, harreman sozial batean eta erresistentzia guztien kontra norberaren borondatea,
(borondate horren oinarria edozein delarik) besteengan inposatzeko probabilitatea da.
ÞFoucault
Boterea ez da egitura, ez da erakundea; boterea gizarte zehatz batean egoera estrategiko
konplexuari hematen zaion izena da.
Boterea harremana baldin bada, bi posibilitate daude:
a) Obedientzia, mehatxupean dagelako (kontzientzia eza).
b)Interes gatazka, aginduari erresistentzia maila bat jartzen zaio. Era analitiko batean:
·Maila zehatz batean gertatzen dena.
·Ahalezko mailan gertatzen dena; kontzientzia dago baina ez da gauzatzen santzioen
beldurrez.
·Interes gatazka latentea; ez dago gatazkari buruzko kontzientziarik, ez da sortu gatazkari
buruzko diskurtsorik.
2.Tipologia.
-Ageriko boterea.(erabiltzen dena)
Portaeren arteko harremana da. Daukaguna, ahalmen arteko harreman bat da, honek errekursoen
erabilpena dakar. Errekursoen bidez agertzen zaio besteari menpekotasun egoera batean dagoela.

12. -Ahalezko boterea
Ez dago errekursoen erabilpenik, informazioan oinarritutako kalkulu estrategiko bat da.
-Aginte boterea eta eragin boterea.
-Aginte boterea.
Arauak eta zigorrak daude, beraz kohertsioa dago.
-Eragin boterea.
Ez dago zigorrik/araurik ez da kohertsiorik egiten.
3.Boterearen gizarte antolaketa.
Boterea hiru ezparru nagusitan dago antolaturik gizartean.
1.Ekonomikoa.
Jabetzen jabegoan datza, errekurso materialen banaketa desorekatuan hain
zuzen ere.(bitartekoen kontrolean)
2.Botere kultural sinbolikoan.
Erakunde ideologikoen kontrolaz (eliza, alderdiak, hedabideak…)
3.Botere politikoaren ezparrua.
Gizarte batean biolentzia legitimoaren monopolioak ezartzen duen ezparruaz hari
gara.
Hiru forma antolatu hauei hainbat dikatomia dagozkie.
-Aberatzak / pobreak. (harremana)
-Manipulatzaileak / manipulatuak.(kulturala)
-Gobernari / gobernatuak.(politikoa)
JAKITEKO:
Botere politikoaren definizioa,
ÞBobbio.
Botere politikoaren ezaugarriak honako hauek dira bere ustez
-Esklusiboa da. (bere ezparruan ez du inor onartzen)
-Unibertsala da.(Ezarritako eremuan denei eragiten die)
-Inklusiboa da .(Ez du inor kanpo geratzea onartzen)
* Biolentziaren monopoliotik datoz.
ÞLasswell, Kaplan, Mont, Powell (korronte enpirikoetan kokatzen dira). Jarduera politikoaren
elementu egituratzailea indar fisiko legitimoa da, horrek ematen dio sistema politikoari koherentzia.
Azken batean, sozietate politikoaren ezaugarria koakzioa erabiltzeko eskubidea da. Beraz, botere
politikoak bilatutako eraginak bete daitezen zigorren erabilpenerako eskubidea du.
2.-Botere politikoaren ezaugarriak.
1.Definizioak eta ezaugarriak:
Botere politikoaren zehaztasuna osatzen duten ezaugarriak, gizarte politizatu baterako
oinarrizko bost baldintza dauzkate.
-Biztanlegoa
-Lurraldea
-Ekoizpen ekonomiko modu bat (biztanleriaren beharrak asetzeko)
-Komunikazio kode komunak.
-Arau sistema bat (Sistema juridiko normatibo bat)
Bost baldintzak hemanez gero, ordena sozialaren bermatzaile gisara agertzen
zaizkigu.Gizarte historiko guztietan desoreka sozialak izan dira, puntu hauetan gatazka guneak
sortu direlako.
Historikoki antropologo, soziologo, politologo…ek lau gatazka gune nagusi definitu dituzte:
-kanpo mehatxua.

13. -Lanaren banketan oinarritutako estratifikazioak sortzen duen gatazka.
-Genero gatzaka.
-Gobernari eta gobernatuen arteko dialektika.
2.Desoreka eta gatazka:beharkizun sozialaren sorburuak.
Botere politikoa beharkizun eta legitimitatearen arteko aliantzaren ondorioa dira. Botere
politikoa eskuratzen dutenek, kohertzioa lortzen dute. Bortxaren erabilpenaz soilik ez da ordena
mantentzen, botere politikoaren “titularrek” legitimitatearen erabilpena ere egin behar dute,
horretarako irudikapen sozialak erabiliko dituzte (jainkoa, iraultza, klasea…)
Legitimazioaren helburua biztanlegoaren onarpena da legitimitatea sozialki edatuak dauden
balioetan oinarritzen da.
Legitimitateak sistema kultural batean dauden sinismen sozialekin harreman zuzena du,
beraz, legitimitatearen erabilpena, menerapen politikoaren superbizipenerako eta reprodukzioaren
arteko bitartekoa da.
Gaur egun beharkizuna eta legitimitatearen arteko aliantza hori, zuzenbide estatuaren artean
gauzatzen da.
4.Botere politikoaren eraginkortasuna.
Botere politikoa eraginkorra da erabakiak hartzen dituelako eta eragina duelako gizartean.
Erabakiak artzeko bideratuta hiru prozesu mota bizi izan ditu; banaketa bereizketa,
erakundetze prozesua eta erabaki gunearen eraikuntza.
·Banaketa bereizketa:
Espezializazio prozesu bat da. Sistema politikoa espezializatu egiten da funtzio
legislatiboan, administrazioan, gobernu funtzioan, eremu judizialean, funtzio
koaktiboan... Erabakiak artzeko prozesu hori ere erakundetze prozesu bat da. Funtzio bakoitzari
bitarteko propioak hematen zaizkio (erakundeak).
·Sistema politikoa; erabakiak hartzeko prozesua:
ErabakI gune bakar baten eraikuntza prozesua da, eraikuntza hori, errekurso politikoen
metaketa da eta metaketa hori, erresistentzia guneak deusestatzetik dator.
Prozezu bukatua lurralde bakar bat izango litzateke non subiranotasuna herrian datzan. Kasu
honetan, boterea arau sistema bakar batean aurkitzen da.
Bi gune baldin baditu, botere politikoak izaera autoritarioa du, beraz eraikuntza prozesuak
jarraituko du erresistentzia sozial guztiak deusestu arte.
4.Menerapena eta legitimazioa.
1.Menerapena eta bere egiturak
1)Menerapena, botere harremanak egituratzen dituen ezparruetan hematen da. Menerapena
errekurtsoen banaketa ezberdintzat jo dezakegu.
Menerapena gizarte bateko boterearen oinarriak dira eta egitura horiek hiru mota nagusitan
bereiz ditzakegu; ondasun eta zerbitzu materialak, ondasun sinboliko/kulturalak eta bortxa.
Egitura horietan eragile sozialen etengabeko borrokak gertatzen dira errekurtsoak
hobetzeko, handitzeko zein kontzerbatzeko asmoz. Ez dira soilik egitura politikoak halaxe beraz
botere harreman guztien gramatika dira. Ala ere, hirugarren elementu bat ere kontuan hartu behar
dugu, arauak bitartekaritza lana egiten du, estrategiak, errekurtsoen mobilizazioak mugatzen
dituztenak…
2) Legalitatea, legitimitatea, legitimazioa:
·Legalitatea:
Boterearen jarduerari dagokion kontzeptua da. Legalitateak adierazi nahi duena, boterearen jarduera
ezarritako ordenamendu juridikoaren mugen barruan burutzen da. Legezko boterearen aurkakoa
botere arbitrarioa litzateke.
· Legitimitatea:
Boterearen titularitateari dagokion kontzeptua litzateke. Boterearen justifikazio gisara uler daiteke

14. (boterearen titularitatea). Justizia edo arrazionalitatearen sinonimotzat hartu daiteke.
Ikuspegi zehatzago bathetic, obedientzia eskuratzeko botere batek duen gaitasuna izango litzateke.
Botere legitimoaren kontrakoa, fakto boterea litzateke.
·Legitimazioa:
Legitimazio kontzeptua legitimitatearen onarpen sozialari dagokiona da. Legitimitatearen onarpen
soziala, legitimazio prozesua da, prozezu horretan borroka ideologiko kulturalak legitimizazioaren
prozesuan hartzen du parte.
Legalitatearen oinarriak gaur egun, estatua eta zuzenbidea dira. Ordenamendu juridikoa da
eta ordenamendu juridikoaren baldintzak, baliagarritasuna eta indarrean egoten dira. (arauak
gizartearen eskaerekin bat egin behar du). Esan bezala, legalitatearen oinarriari begiratuaz, botere
publikoa erabiltzerakoan erakunde zein ordezkari orok, legearen inperioaren menpe kokatzen direla
esan nahi du.
*Isonomia: legeak denontzat berdinak.
*Legearen nagusitasuna: rule of law
*Zuzenbide estatua: Rechtstaat
Legitimazio prozesua da prozesu horretan legitimitatea eraginkor bihurtzen da. Legitimazioa
ez da soilik maila bakarrean hematen, legitimazioa lau maila ezberdinetan gertatzen da.
1)Komunitate politikoa.(nortasun politkoa)
Legitimazio mota hau, identitate nazionalaz, identitate kolektiboaz etab…sortzen da.
2)Sistema politikoa.
Erregimen politikoa erakunde politikoa arautzeko prozesua da.(Monarkia /errepublika,…)
3)Gobernuaren maila.
Gobernuaren maila legitimatu/deslegitimatzeko gertatzen den borroka.
4)Potentzia hegemonikoaren maila.
Prozesu hauek “gobernu satelite” batzuen inguruan gertatzen dira.
3)Eredu Weberiarra.
Eredu Weberiarrean menerapenak beti izan behar du legitimoa. Termino honi beti itxasten
dio legitimoaren izenlaguna.
Bere ustez, boterea bestearen portaeran norbere borondatea inposatzeko gaitasuna da. Bere
ustez, boterea “fakto” boterea litzateke.
Menerapena definitzerako orduan Weberren arabera, egoera bat da, egoera horretan
dominatzaileak agertutako borondateak menpekoaren ekintzetan du eragina, maila sozial inportante
batean menpekoen ekintzak beraiek sortutakotzat eta beraiek sortutako jardueraren eredutzat jotzen
dutelarik.
Beraz, menerapena ez da boterea erabiltzeko probabilitate bat, beste maila batean kokatzen
da. Menerapenak legitimoa izan behar du, motiboak ez dira nahiko menerapena mantentzeko.
Menerapenaren zutabeak legitimitatearekiko sinismenak dira, era honetara menerapen
guztiek sortu eta zabaltzen dituzte beraien buruari buruzko legitimitatearekiko sinismenak.
Menerapen legitimoaren zutabeak hartzean, hiru eredu ideal sortzen ditugu; menerapen
legitimo tradizionala, menerapen legitimo karismatikoa eta menerapen legal arrazionala. Bereizketa
hau bere ekintzaren tipologiaren arabera aztertzen da.
Ekintza bat soziala izan dadin, esanahi subjektiboa izan behar du beste eragileen jarduerara
esanahi propioz bideratutako ekintza izan behar du hain zuzen ere.
Ekintza soziala lehen aipatutako hiru mailatan banatzen da:
-Ekintza tradizionala:
Ohiturak izango dira, gure gizartean era inkosziente batean barneratzen ditugunak.
-Ekintza karismatikoa (afektiboa)
Sentimentuak, edo elementu afketiboz kargatutako ekintzak.
-Ekintza sozial arrazionala:

15. Bi azpimota aurki ditzazkegu, helburuetara bideratutako ekintzak, xede zehatz bat dutenak
(estrategia, kalkulua…) eta bestetik baloreetara bideratutako ekintza. Dauzkazun balioak batzen
dituena (Zure helburue beteko ezula jakin arren aurrera segitzen zunien)
·Menerapen legitmo tradizionala.
Weberrek hiru mota bereiztu zituen:
-Gerontokrazia (zaharren gobernua)
-Patrialkalismoa (familia buruak gobernua eratzea)
-Patrimonialismoa (ondasun materialmen araberako gobernua)
·Menerapen legitimo karismatikoa
Oso garrantzitzua da lider politikoentzako baina esan beharra dago karisma ez dela betirako,
denborarekin ahuldu eta desagertu egiten da. (Ceacescuren kasua.)