ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ Γυμνασίου Ενότητα 29η «Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912 -1913»

1. Ειδικότητα στο Τ4Ε (ΠΕΟ2)
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ:
ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ Γυμνασίου
Ενότητα 29η
«Οι Βαλκανικοί πόλεμοι
1912 -1913»
Αρτινού Ιωάννα
Τμήμα 2763

2. 2
Περιεχόμενα
Ταυτότητα σεναρίου............................................................................................................. 3
Τάξη....................................................................................................................................... 3
Μάθημα/Γνωστικό Αντικείμενο............................................................................................ 3
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα ......................................................................... 3
Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών για την υλοποίηση του σεναρίου....................... 4
Χρόνος υλοποίησης (για 1-2 διδακτικές ώρες στην ψηφιακή τάξη) .................................... 4
Σύντομη περιγραφή σεναρίου.............................................................................................. 4
Δραστηριότητες που οδηγούν στην ενεργητική εμπλοκή των μαθητών............................. 5
Χρησιμοποιούμενα εργαλεία (ονομαστικά)......................................................................... 5
Σύγχρονης διδασκαλίας: ....................................................................................................... 5
Ασύγχρονης διδασκαλίας:..................................................................................................... 5
Βασική Ροή Σεναρίου............................................................................................................ 6
Πλαίσιο Υλοποίησης.............................................................................................................. 7
Χρησιμοποιούμενα εργαλεία/μέσα...................................................................................... 7
Χρονοπρογραμματισμός....................................................................................................... 8
Οδηγίες για την υλοποίηση του σεναρίου ………………………………………………………………………10

3. 3
Ταυτότητα σεναρίου
Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου
Μάθημα/Γνωστικό Αντικείμενο:
Ενότητα 29: Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα
Οι μαθητές/τριες αναμένεται:
 Σε γνωστικό επίπεδο
 Να γνωρίσουν τα κυριότερα γεγονότα των Βαλκανικών πολέμων
 Να εκτιμήσουν τη συνεισφορά της Ελλάδας και να επισημάνουν
τα εδαφικά οφέλη από τη συμμετοχή της
 Να ασκηθούν στην ανάλυση εικόνων-πολυτροπικών κειμένων
 Σε επίπεδο στάσεων
 Να αναπτύξουν την παρατηρητικότητα και την κριτική τους
ικανότητα
 Να συνεργάζονται στα πλαίσια ομαδοσυνεργατικών δράσεων
 Σε επίπεδο δεξιοτήτων ψηφιακού γραμματισμού
 Να εξοικειωθούν περαιτέρω στη χρήση της πλατφόρμας e-me,
δημιουργώντας απλά e-me contents
 Να διαχειρίζονται το λογισμικό Centennia
 Να αξιοποιούν διαδικτυακό πληροφοριακό υλικό (ιστοτόπους,
YouTube)

4. 4
Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών για την υλοποίηση του σεναρίου
 Έχει διδαχθεί η ΕΝΟΤΗΤΑ 29 του σχολικού βιβλίου: Οι Βαλκανικοί πόλεμοι
(1912-13)
 Υπάρχει εξοικείωση με τις πλατφόρμες WebEx και e-me
 Είναι οικείο στους μαθητές το λογισμικό Centennia (το οποίο έχουν
εγκαταστήσει στον υπολογιστή ή το tablet τους)
 Οι μαθητές έχουν ήδη επιλέξει την ομάδα τους
Χρόνος υλοποίησης
Δύο διδακτικές ώρες: η πρώτη με ασύγχρονη διδασκαλία (e-me) και η
δεύτερη με σύγχρονη (WebEx). Οι δράσεις θα ολοκληρωθούν ως ενιαίο
σύνολο παραδοτέων εργασιών, πάλι μέσω ασύγχρονης δράσης (e-me)
Σύντομη περιγραφή σεναρίου
 Το σενάριο επιχειρεί επέκταση και εμβάθυνση των γνώσεων που
αποκτήθηκαν από τη διδασκαλία της ενότητας 29 του σχολικού βιβλίου,
καθώς και έναν προϊδεασμό για την ενότητα 30 ( Η Ελλάδα και τα
Βαλκάνια αμέσως μετά τους βαλκανικούς πολέμους).
 Έχει δημιουργηθεί η αντίστοιχη κυψέλη στην e-me, στην οποία έχουν
αναρτηθεί οι δράσεις ανά ομάδα: ΣΤΡΑΤΗΓΟΙ, ΝΑΥΑΡΧΟΙ, ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ και
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ.
 Στα πλαίσια της ασύγχρονης εκπαίδευσης, με αφορμή τον τίτλο-ερώτημα
της κυψέλης «ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13: Προς την υλοποίηση της
"Μεγάλης Ιδέας";», οι μαθητές/τριες αρχικά καλούνται να θυμηθούν τις
αποτυχημένες απόπειρες υλοποίησής της στη διάρκεια του 19ου
αιώνα. Στη
συνέχεια, θα εργαστούν συνεργατικά, εκπονώντας τις δραστηριότητες που
αφορούν την ομάδα τους. Στο τέλος θα αναρτήσουν την εργασία με τα
συμπεράσματά τους στον τοίχο της κυψέλης.
 Στα πλαίσια της σύγχρονης εκπαίδευσης, με τον εκπαιδευτικό ως
συντονιστή, θα διαμοιραστεί ο τοίχος της κυψέλης και η κάθε ομάδα θα
παίρνει διαδοχικά το ρόλο του presenter, παρουσιάζοντας στην ολομέλεια

5. 5
 την εργασία της.
 Τέλος, σε ασύγχρονη φάση, κάθε μαθητής/τρια θα αναρτήσει σχόλια στον
τοίχο της κυψέλης, αξιολογώντας την εργασία των άλλων ομάδων και
προτείνοντας βελτιώσεις.
Δραστηριότητες που οδηγούν στην ενεργητική εμπλοκή των μαθητών
 Εντοπισμός των στρατιωτικών επιχειρήσεων και των εδαφικών κερδών των
βαλκανικών κρατών (Centennia) και δημιουργία διαδραστικού χάρτη (Find
Multiple Hotspots)
 Παρακολούθηση βίντεο για τη δράση και τις επιτυχίες του θωρηκτού
Αβέρωφ και δημιουργία παρουσίασης (Course Presentation)
 Προσέγγιση περιεχομένου λιθογραφιών, αφισών και εικόνων της εποχής
και χρονολογική τους ταξινόμηση, μέσω χρονογραμμής (Agamotto)
 Αξιοποίηση διαδικτυακών πληροφοριών για τη δολοφονία του βασιλιά
Γεωργίου Α΄
Χρησιμοποιούμενα εργαλεία
Σύγχρονης διδασκαλίας: WebEx, share content, chat
Ασύγχρονης διδασκαλίας:
 Λογισμικό Centennia
 YouTube
 e-me
 Chat, messenger
 Διαδραστικό σχολικό βιβλίο: Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου
Ιστορικός ιστότοπος βαλκανικών πολέμων


6. 6
Βασική Ροή Σεναρίου
(1η ώρα ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ) Με αφορμή τον τίτλο-ερώτημα της κυψέλης
«ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13: Προς την υλοποίηση της "Μεγάλης
Ιδέας";», οι μαθητές καλούνται να θυμηθούν τις αποτυχημένες απόπειρες
υλοποίησής της στη διάρκεια του 19ου
αιώνα.
ΟΜΑΔΟΣΥΝ
ΕΡΓΑΤΙΚΕΣ
ΔΡΑΣΕΙΣ
(1η ώρα ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ) Χωρισμός της τάξης σε 4 ομάδες: 1. Στρατηγοί 2.
Ναύαρχοι 3. Καλλιτέχνες 4. Δημοσιογράφοι. Η κάθε ομάδα βρίσκει στην
κυψέλη μία ανάθεση εργασίας. Τα μέλη της ομάδας συνεργάζονται για να
εκτελέσουν την αποστολή τους, σε εκτιμώμενο διάστημα μίας διδακτικής
ώρας. Αναρτούν την εργασία τους στον τοίχο της κυψέλης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ
(2η ώρα ΣΥΓΧΡΟΝΗ) Στο WebEx γίνεται διαμοιρασμός του τοίχου της
κυψέλης, για την παρουσίαση των εργασιών. Κάθε ομάδα έχει 5 λεπτά για να
δείξει το έργο της και 3 λεπτά για να απαντήσει σε ερωτήσεις που της
υποβάλλονται.
ΑΝΑΣΤΟΧΑΣ
ΜΟΣ
(2η ώρα ΣΥΓΧΡΟΝΗ) Συνοψίζοντας, επισημαίνεται ξανά ο τίτλος της κυψέλης
και τίθεται το ερώτημα: «Για έναν οπαδό της Μεγάλης Ιδέας, ήταν σημαντική
η συμβολή των Βαλκανικών πολέμων;» Οι μαθητές εκθέτουν σύντομα
απόψεις, προφορικά ή μέσω του chat.
ΣΥΝΟΨΗ -
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
(ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ)
 Κάθε μαθητής/τρια θα αναρτήσει τουλάχιστον ένα αναλυτικό σχόλιο στον τοίχο
της κυψέλης, αξιολογώντας την εργασία ομάδας στην οποία δεν συμμετείχε και
προτείνοντας βελτιώσεις.
 Η αξιολόγηση θα συνυπολογίζει την ποιότητα της ομαδικής εργασίας (επιλογή
υλικού, πληρότητα, ιστορική ακρίβεια ) αλλά και την ατομική συμμετοχή στα
σχόλια, το chat καθώς και στην ερώτηση αναστοχασμού.
ΑΦΟΡΜΗΣΗ

7. 7
Πλαίσιο Υλοποίησης
 Το πλαίσιο υλοποίησης του σεναρίου ακολουθεί την πορεία Ασύγχρονη –
Σύγχρονη – Ασύγχρονη μάθηση, μέσω της πλατφόρμας e-me (ασύγχρονη)
και WebEx (σύγχρονη). Η φάση της ασύγχρονης προηγείται, ώστε οι
μαθητές/τριες να έχουν την επιλογή του χρόνου που εκείνοι θεωρούν πιο
πρόσφορο για να εργαστούν και να εξοικειωθούν με τη διαδικασία που θα
ακολουθήσει στη σύγχρονη εκπαίδευση.
 Το ρητορικό ερώτημα της αφόρμησης («ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13:
Προς την υλοποίηση της "Μεγάλης Ιδέας";») αναμένεται να τους κινήσει το
ενδιαφέρον, ώστε να ενταχθούν στο κλίμα και τους στόχους των δράσεων.
Άλλωστε, στη φάση του αναστοχασμού, αναμένεται να είναι πλέον έτοιμοι
για να απαντήσουν τεκμηριωμένα σε παραλλαγή του αρχικού ερωτήματος.
Χρησιμοποιούμενα εργαλεία/μέσα
 WebEx (share content, chat)
 e-me (κυψέλη μαθήματος, τοίχος μαθήματος, assignments, σχόλια, Find
Multiple Hotspots, Course Presentation, Agamotto, Image Pairing, collage)
 Eεργαλεία διαδικτυακής επικοινωνίας των ομάδων (webex/skype,
messenger, τοίχος κυψέλης)
 Εργαλείο για τη λήψη screenshot
 YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=JLUJoUyMCJI&t=183s)
 Ιστορικός ιστότοπος βαλκανικών πολέμων
 Λογισμικό Centennia
 Διαδραστικό σχολικό βιβλίο: Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου

8. 8
Χρονοπρογραμματισμός
Χρονοπρογραμ
ματισμός
Δραστηριότητα Περιγραφή Εκπαιδευτικά μέσα
Φάση 1.
(1η ώρα
ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ)
5΄
ΑΦΟΡΜΗΣΗ: Ο τίτλος-
ερώτημα της κυψέλης
«ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ
ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13:
Προς την υλοποίηση
της "Μεγάλης Ιδέας";»
Η κάθε ομάδα, πριν ξεκινήσει τη δράση της,
ανακαλεί στη μνήμη της, με τη βοήθεια του
σχολικού βιβλίου, πότε και πώς επιχειρήθηκε
να υλοποιηθεί η Μεγάλη Ιδέα στη διάρκεια
του 19ου
αι, καθώς και τι κατάληξη είχε κάθε
προσπάθεια.
Διαδραστικό
σχολικό βιβλίο
Φάση 2.
(1η ώρα
ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ)
10΄ κατανόηση
και μελέτη της
άσκησης –
αποστολής
20-25΄
εκπόνηση του
παραδοτέου
5΄
Ανάρτηση στον
τοίχο
ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ
ΔΡΑΣΕΙΣ των 4 ομάδων:
1. Στρατηγοί
2. Ναύαρχοι
3. Καλλιτέχνες
4. Δημοσιογράφοι
Η κάθε ομάδα βρίσκει στην κυψέλη μία
ανάθεση εργασίας. Τα μέλη της ομάδας
συνεργάζονται για να εκτελέσουν την
αποστολή τους, σε εκτιμώμενο διάστημα
μίας διδακτικής ώρας. Αναρτούν την εργασία
τους στον τοίχο της κυψέλης.
- webex/skype
- chat
- e-me (κυψέλη,
assignments,
τοίχος, σχόλια)
1. Στρατηγοί : αποστολή τους η
παρακολούθηση της εξέλιξης των
στρατιωτικών επιχειρήσεων των Βαλκανικών
πολέμων στα χρόνια 1912-13 (Centennia) και
η επισήμανση των περιοχών που
απελευθέρωσε κάθε κράτος.
ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: σε σύγχρονο πολιτικό χάρτη της
Ελλάδας δημιουργούν hot spots με τα κέρδη
των βαλκανικών πολέμων και τον αναρτούν
στον τοίχο
1. Στρατηγοί :
- Centennia
- Find Multiple
Hotspots
2. Ναύαρχοι: αποστολή τους, αφού
παρακολουθήσουν ολιγόλεπτο βίντεο με τη
δράση του θωρηκτού Αβέρωφ, να πάρουν
στιγμιότυπα οθόνης, χαρακτηριστικά της
δράσης του και των πρωταγωνιστών του.
ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: με σχολιασμένες τις
εικόνες(screenshots), δημιουργούν μια
2. Ναύαρχοι
- YouTube
- εργαλείο
screenshot
- Course
Presentation

9. 9
παρουσίαση 4-5 διαφανειών, την οποία
αναρτούν στον τοίχο
3. Καλλιτέχνες: αποστολή τους να ταιριάξουν
εικόνες που τους δίνονται, σχετικές με την
περίοδο αυτή (ζωγραφικά έργα, αφίσες,
λιθογραφίες…), με τον τίτλο τους.
ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: με τις εικόνες (που θα βρουν
και σε αρχείο), δημιουργούν μια Ακολουθία
Εικόνων (Agamotto), βάζοντας τις με τη
χρονολογική σειρά που έγιναν τα
απεικονιζόμενα γεγονότα. Αναρτούν το
Agamotto στον τοίχο
3. Καλλιτέχνες
- Image Pairing (ή
LearningApps)
- Agamotto
4. Δημοσιογράφοι: αποστολή τους να
εντοπίσουν τις σημαντικότερες πληροφορίες
που αφορούν τον θάνατο του βασιλιά
Γεωργίου Α΄ και την ενθρόνιση του
Κωνσταντίνου Α΄. Κρατούν σημειώσεις και
αποθηκεύουν όσες εικόνες θεωρούν
χαρακτηριστικές.
ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: με τις σημειώσεις και τις
εικόνες, δημιουργούν μια παρουσίαση 4-5
διαφανειών, την οποία αναρτούν στον τοίχο
4. Δημοσιογράφοι
Course
Presentation
Χρονοπρογραμ
ματισμός
Δραστηριότητα Περιγραφή Εκπαιδευτικά μέσα
Φάση 3.
(2η ώρα
ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ)
32΄
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Στο WebEx γίνεται διαμοιρασμός του τοίχου
της κυψέλης, για την παρουσίαση των
εργασιών. Κάθε ομάδα, παίρνοντας τον ρόλο
του presenter, έχει 5 λεπτά για να δείξει το
έργο της και 3 λεπτά για να απαντήσει σε
τυχόν ερωτήσεις που της υποβάλλονται.
- WebEx
- τοίχος e-me
Φάση 4.
(2η ώρα
ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ)
8΄
ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Συνοψίζοντας, επισημαίνεται ξανά ο τίτλος
της κυψέλης και τίθεται το ερώτημα: «Για
έναν οπαδό της Μεγάλης Ιδέας, ήταν
σημαντική η συμβολή των Βαλκανικών
πολέμων;» Οι μαθητές εκθέτουν σύντομα
απόψεις, προφορικά ή μέσω του chat.
- WebEx
- chat

10. 10
Οδηγίες για την υλοποίηση του σεναρίου
 Το παρόν σενάριο υλοποιείται με την επιλογή του πλαισίου Ασύγχρονη
– Σύγχρονη – Ασύγχρονη εκπαίδευση.
 Σημαντική προϋπόθεση είναι και η εξοικείωση των μαθητών/τριών
τόσο με την ομαδοσυνεργατική εκπόνηση εργασιών, όσο και με τη
χρήση της πλατφόρμας e-me (τοίχος, σχόλια, δημιουργία και ανάρτηση
βασικών e-me contents)
 Η τάξη μπορεί να αποτελείται από 20-24 μαθητές και μαθήτριες
διαφορετικού γνωστικού και μαθησιακού επιπέδου. Ανάμεσά τους
ενδέχεται να είναι και άτομα με γνωματεύσεις μαθησιακών ή άλλων
δυσκολιών. Η τάξη χωρίζεται σε τέσσερις ομάδες των 5-6 ατόμων
έκαστη. Οι μαθητές/τριες ενθαρρύνονται να επιλέξουν οι ίδιοι την
ομάδα τους, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη οικειότητα και δυνατότητα
συνεργασίας.
 Γίνεται προσπάθεια να κατανεμηθούν οι «άριστοι» σε διαφορετικές
ομάδες, όπως και να ενταχθούν τα άτομα με μαθησιακές ή
συναισθηματικές δυσκολίες στις ομάδες που συμμετέχουν φιλικά τους
Χρονοπρογραμ
ματισμός
Δραστηριότητα Περιγραφή Εκπαιδευτικά μέσα
Φάση 5.
(ΑΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ)
ΣΥΝΟΨΗ -
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Κάθε μαθητής/τρια θα αναρτήσει
τουλάχιστον ένα σχόλιο στον τοίχο της
κυψέλης, αξιολογώντας την εργασία άλλης
ομάδας ή και προτείνοντας βελτιώσεις.
(Προαιρετικά, εκπρόσωποι από κάθε ομάδα,
θα δημιουργήσουν ένα κολάζ, με
αντιπροσωπευτικές εικόνες και από τις
τέσσερις παρουσιάσεις)
Η αξιολόγηση θα γίνει τόσο σε επίπεδο
ομάδας όσο και ατομική (δες ΒΑΣΙΚΗ ΡΟΗ
ΣΕΝΑΡΙΟΥ, σελ. 6).
- τοίχος e-me
- προαιρετικά:
Collage

11. 11
πρόσωπα, ώστε να έχουν υποστήριξη και ενθάρρυνση.
 Έχει εξασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των παιδιών στο διαδίκτυο και σε
κατάλληλη ηλεκτρονική συσκευή. Επιπλέον, έχουν συμφωνήσει τα μέλη
της ομάδας στον κατάλληλο τρόπο ασύγχρονης επικοινωνίας (πχ
messenger ή κλήση viber).
 Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία των ομάδων, καλό θα ήταν τα
μέλη της να αναλάμβαναν διακριτούς ρόλους, ενδεικτικά προτείνουμε:
o Γραμματέας κρατά σημειώσεις από τις συζητήσεις της ομάδας
o Συντάκτες του παραδοτέου κειμένου
o επιμελητές του παραδοτέου ψηφιακού υλικού (άτομα με
μεγαλύτερη εξοικείωση στο ηλεκτρονικό κομμάτι και τη χρήση e-
me content)
o παρουσιαστής της εργασίας στην ολομέλεια (θα μπορούσαν να
ενθαρρυνθούν, με την κατάλληλη προετοιμασία-πρόβα, να
αναλάβουν την παρουσίαση οι πιο αδύναμοι μαθητές ή οι
έχοντες κάποια μαθησιακή δυσκολία, ώστε να γίνει διακριτή η
συνεισφορά τους στην ομάδα)
 Επίσης, για να μην είναι πολύ δυσκίνητες οι ομάδες, λόγω του μεγάλου
αριθμού τους, δεδομένου ότι οι σημερινές τάξεις απαρτίζονται από 24-
25 άτομα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί και 5η
ομάδα, οι Βενιζελικοί,
που θα ασχολείτο τόσο με τις επιλογές του Βενιζέλου για τη σύσταση
της Βαλκανικής συμμαχίας, όσο και με τη διαφωνία του με τον
αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο, αναφορικά με την προτεραιότητα
απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.
 Σε αυτή την περίπτωση, οι ομάδες θα περιελάμβαναν 4-5 μέλη, αλλά
πιθανόν το σενάριο να υλοποιείτο καλύτερα σε τρεις διδακτικές ώρες.
 Ο εκπαιδευτικός της τάξης, σε προσυμφωνημένες ώρες, δέχεται μέσω
chat ή μηνυμάτων απορίες των ομάδων, καθοδηγώντας και
ενισχύοντάς τους.