Inleiding Bouwkunde voor vastgoed en makelaardij

1. Bouwkunde voor vastgoed
Les 3
• Gebakken kleiwaren
• Bakstenen muren
– Docent: dhr. J.F.M. Verdonk
Bron: wikimedia.org/wikipedia/commons/8/84/New_York_City_skyline.jpg
Bron: wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d9/1807_Bridges_Map_of_New_York_City_(1871_reissue)_-
_Geographicus_-_NewYork-bridges-1871.jpg

2. Geschiedenis
- 500 voor tot 500 na Christus
Kloostermoppen, toegepast in
Romaanse kerk.
Romaanse bouwkunst 700 -
1200 na Christus
1000 v. Chr. Babylonië

3. Sassenpoort in Zwolle
1409 “Meister Henric van Roden en de sijne knechten”

4. Woongebouw Vrijheidslaan (1921-
1922 door M.de Klerk)

5. Kantoor Hanzelaan/Koggelaan, Zwolle
Haskoning Ing. en Architecten

6. Gevels
gemetseld
6
a b b c d
Voorbeeld van toepassing in oude woningen. A) steens in woning rond 1900. B) steens of anderhalf steens
(1890, stad). C) spouwmuur in jaren ‘30 woning. D) spouwmuur met isolatie in moderne woning

7. Spouwmuur
Sinds de jaren ’20 van de 20e eeuw, gebruiken we in Nederland een spouwmuur
(bestaande uit twee spouwbladen van halfsteens metselwerk met daartussen een
luchtspouw). Het buitenspouwblad als ‘regenjas’
7
luchtspouw
Buitenspouwblad Binnenspouwblad
isolatie
• Open stootvoegen
1. Ventilatie van de
spouw, door een open
stootvoeg of rooster
2. Afvoer doorslaand
vocht door open
stootvoeg

8. Spouwisolatie
8

9. Steen
1. Gebakken steen (klei)
2. Niet-gebakken (kunst)steen
Kalkzandsteen, Gips, Cellenbeton, betonsteen
3. Natuursteen
9

10. Ontstaan van
klei
• Door verwering van
natuursteen
• Meegevoerd door de
riveren
• Afgezet in de
uiterwaarden
• Kleideeltjes zijn kleiner
dan 0,002 mm = 2µm
Video: Leven in de klei KNB
Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek
7:38 https://youtu.be/fb2SEdJQ3ZM

11. Baksteen
Soortelijk gewicht ca. 1.600–2.100 [kg/m3]
– Meer info bij de branche
vereniging: www.knb-keramiek.nl
– Bekijk de film:
11
 Kunststeen van gebakken
klei
• Baksteenfabrieken staan
meestal langs de rivieren
• Baksteen wordt gemaakt
door het bakken van klei in
een oven
1. Voor buitenmuren
2. Voor binnenmuren
 Voordelen:
• Weinig onderhoud
• Baksteen is duurzaam
• onderhoudsvrij
• bestand tegen chemische
en mechanische invloeden
• milieuvriendelijk

12. 1. Metselbaksteen buitenmuur 1600 – 2100 kg/m3.
Normen: BRL 1007 'metselbaksteen'' , NEN-EN 771-1 'Voorschriften voor metselstenen’‘
De 3 belangrijkste soorten
gevelstenen:
1. Handvormsteen >
Met een geplooid oppervlak
2. Vormbaksteen >>
De klei wordt in een (bezande)
vormbak gedrukt
3. Strengperssteen >>>
De klei wordt door een pers
(extruder) gedrukt
(geeft strakke vorm).
‘verblendsteen’. Soms met gaten.
In verschillende formaten, sterkten, kleuren,
oppervlaktestructuren
12

13. Vormen van gebakken steen
handvorm vormbak strengpers
Voor de baksteenproductie en verschillende methoden van vormen: zie video

14. Formaten: afmetingen van bakstenen
Meest bekende: Waalformaat 210 x 100 x 50 (l x b x d) in mm
14

15. 2. Metselbaksteen binnenmuur< 1000 kg/m3
Geschikt voor dragende wanden en binnenspouwbladen, maar ook voor lichte
scheidingswanden.
Lichtgewicht gebakken stenen:
1. Poreuze stenen >
– Bekendste is Porisosteen
– Veel kleine luchtgaatjes waardoor lichter van
gewicht
– baksteen van gebakken klei met houtzaagsel
als uitbrandstof
2. Keramische elementen >
– Holle baksteen (snelbouwsteen )
met holtepercentage > 20%, groot formaat
– Geperforeerd
– Tegenwoordig vaak verlijmd
15

16. Keramische
elementen
Ook voor dragend metselwerk

17. Gebakken stenen
Bron: Marcel Westerhof
Steenkwaliteit
 Binnenmuursteen A
rood en boerengrauw
 Buitenmuursteen B
hardgrauw
 Hoge druk steen C
(zwaar belaste muren)
klinker
 A0 geen eisen
 A1 dragende of steunende halfsteensmuur
 A2/A4 licht gewicht
 A5 holle baksteen
 A6 schoon metselwerk
 B1 geen speciale eisen
 B2/B3 buitenblad spouwmuren
 B4 tras- en cementraam
 B5 kelders
 C1 sterkteklasse 30 (σd= 30 N/mm2)
 C2 sterkteklasse 45 (σd= 45 N/mm2)
 C3 sterkteklasse 60 (σd= 60 N/mm2)

18. Twee arbeidsgangen
1. Eerst metselen >
– met metselmortel
– door de metselaar
2. dan voegen >>
– met voegmortel en een
voegspijker
– door de voeger
– eerst zichtkant uitkrabben en
dan voegen met voegmortel
– Standaardvoeg is 10mm
18
Metselwerk en voegwerk
voegwerk bestaat uit circa 20% van het oppervlak
• Video: Voegen van een muur – Beamix 1:2
• http://youtu.be/EPQzynf472A

19. Functies van de voeg
De cement van de voeg is sterker dan
het cement van de metselspecie. Levensduur circa 25 jaar.
1. Technisch:
– Sterker: bescherming van de
metselspecie tegen beschadiging,
vorstschade etc.
– Waterdicht: verbetert de waterkerende
werking van de gevel (vermindert het
vochttransport) MITS goed uitgevoerd;
2. Esthetisch:
– Nette afwerking & eventueel met kleur
• De kleur van het voegwerk geeft in
combinatie met de kleur van de steen, een
esthetisch effect. Zie de voorbeelden
hieronder
19

20. Doorstrijken
Doorgestreken
voegwerk
• Alternatief voor
traditioneel voegwerk
• ’vol en zat’ metselen en
daarna doorstrijken
• Dus geen voeg meer
uitkrabben en
navoegen met
metselmortel
• Dit voorkomt lucht in
de voeg
20

21. Benamingen van enkele
soorten voegwerk
Holle voeg
Verdiepte voeg
Platvolle voeg
Iets verdiepte voeg Knipvoeg (lijkt op
een snijvoeg)
21

22. Dilataties
• Onderbreking in het
metselwerk om de
werking op te vangen
• Werking = beweging
(krimp- en uitzetting)
van materialen
22
Afbeelding rechts:
Tekeningen van de horizontale doorsnede ter
plaatse van een dilatatievoeg
De dilatatievoeg wordt afgedicht met een
kitvoeg. Beperkte levensduur (ca. 10 – 15
jaar) dus regelmatig onderhoud nodig.

23. Veel voorkomende
klachten bij metselwerk
1. Witte uitslag >
a) Muuruitslag (bleeding;
uitboeien)
• zoutkristallen uit baksteen
of cement geven soms
witte uitslag
b) Uitlogen van kalk
• Kalk uit cement of beton
wordt uitgespoeld door
regenwater
2. Optrekkend vocht >>
• door capillaire werking
(zuigende werking door
de poriën in de baksteen)
3. Waterdoorslag >>>
• door de (lekke) gevel van
buiten naar binnen
4. Vorstschade (zie
achtergrondfoto) 23

24. Metselwerk
beschermen
Bescherm altijd de
bakstenen en het verse
metselwerk tegen
weersinvloeden (te droog,
te nat)
• Afhankelijk van de natheid
van de steen en
wateropname per soort
baksteen, kunnen er zouten
uit de steen en het cement
wegvloeien
• Dit kan tot hinderlijke witte
vlekken leiden
• Bekijk daarom de baksteen
specificaties van de
fabrikant (DoP, CE), de
verwerkings-voorschriften
van de fabrikant en de
Uitvoeringsrichtlijnen van
de baksteen
branchevereniging KNB

25. Zelfstudie:
Metselwerk, begrippen
• Halfsteensmuur
zo dik als ‘n ‘halve steen’
• Steensmuur
• Anderhalfsteens
• Klampmuur
steen op z’n kant
• Spouwmuur
50mm dik

26. Zelfstudie:
Metselwerk, begrippen

27. Metselen & begrippen
Voegen:
• Stootvoeg tussen 2 koppen in
• Lintvoeg horizontale voeg
Schoonwerk Vuilwerk
blijft in het zicht wordt nog afgewerkt
foto linksboven foto middenboven
27

28. Muurafdekking
Welke muurafdekkingen worden er toegepast?
Muurafdekking bijv. met:
• Een metselwerk rollaag
Een rollaag is goedkoop geeft minder maar minder
bescherming
• een prefab betonnen element (zie foto
rechtsboven >)
• een plaat natuursteen
• een metaalplaat (zink, aluminium,
staalplaat)
(zie foto midden rechts >>)
• andere gebakken producten (zie foto
rechtsonder >>>)
28
Bovenkant van het
metselwerk altijd
afdekken!:
– Beschermen tegen
weersinvloeden (regen) &
kapotvriezen
– Bescherming tegen vervuiling
en mosgroei

29. Muurafdekkingen
Op steens muren Op halfsteens muren
• Halfsteens rollaag
• Steens rollaag
• Platte laag
• Ezelsrug

30. Opdracht
• Maak groepjes van 2-3
• Welke 5 soorten
opvangconstructies zijn er
in metselwerk?
– Zie H. 14.10 A. Bone
Openingen in het metselwerk
constructieve elementen in de gevel of bouwmuur, om de belasting van de
bovenliggende constructie op te vangen en af te dragen
1. Rollaag van metselwerk
2. Boogconstructies
3. Wapening in de voeg
4. Latei
a) Zelfdragende latei
b) Samenwerkende latei
in verschillende materialen
30

31. Ontlastingsconstructies
1. Rollaag
• ½,1, 1½ steens
• hanekam
2. Boogconstructie
• Rondboog
• Segmentboog
• spitsboog
3. Wapening in de voeg
4. Lateien
a. Zelfdragende latei
b. Samenwerkende latei

32. Detail
Wat is wat?
Verticale doorsnede t.p.v.
de fundering
• Z-koker
• Cement- of trasraam
• Open stootvoeg
• Vloerisolatie
• Dekvloer
• Plint
• Buitenspouwblad
• Spouw
• Spouwmuurisolatie
• Binnenspouwblad
• Maaiveld

33. Metselverbanden
Functies van het
metselverband:
1. Sterkte
2. Esthetica
• Halfsteens metselverband
bij halfsteens metselwerk
verspringt telkens een halve
steen ……………………… >
• Voor overige
metselverbanden: zie boek
33

34. Bron: Jellema-
online.nl

35. Dakbedekkingen hellende daken
1. Materiaal: steen, dakpannen
I. Betonpan >
– Sneldekpan)
– Met hulpstukken
II. Keramische pan: >>
– OVHP Holle dakpan
– Vlakke en holle Muldenpan
– Kruispan, historisch
– Tuile du Nord, vlak
– Hulpstukken
III. Geglazuurde keramische
pan >>>
Voor de dakpanmodellen: zie literatuur
35

36. • Volgende les: niet-
gebakken stenen
Docent: J.F.M. Verdonk MSc