1.
Bouwkunde 2 voor vastgoed en makelaardij
Les 13 Installaties:
• Elektra
• Riolering
• Hemelwater
• Docent: dhr. J.F.M.
Verdonk MSc

2.
ELEKTRISCHE INSTALLATIES
Ongelukken door gepruts aan de elektrische installatie
Wat veroorzaakt de meeste ongelukken met elektra in huis?
1. de wasdroger 20 % 2. de wasmachine 6 % 3. de elektrische deken 5 %
Bron: KIWA

3.
Elektrische
installatie
(NEN 1010, NPR 5310)
1. Aardleksschakelaar
• Bij het weglekken van stroom is er
gevaar voor personen
• Een aardlekschakelaar onderbreekt
dan de stroomtoevoer door de
spanning uit te schakelen
2. Zekering
• Bij te hoge stroomsterkten smelt
een zekering (‘stop’) door, of springt
de switch naar beneden:
• Apparaten gaan anders kapot of de
leidingen worden te heet en kunnen
smelten
• Bijv. Als teveel apparaten op een wcd zijn
aangesloten
• Bij kortsluiting raakt de fasedraad (+) aan
de nuldraad (0), zonder weerstand: te
hoge stroomsterkte: dus gaat kapot
• Stroomsterkte meet je in Ampère
Foto boven: aardlek-automaat met moderne
groepen-schakelaars (switch)
Foto onder: traditionele groepenkast met
smelt-zekeringen en elektrameter

4.
Slimme meter
Bekijk:
– http://www.slimmemeters.nl/w
at-is-een-slimme-meter-2/
– http://youtu.be/rWmyadbiYv4
In 2015

5.
Elektrische
installatie
(NEN 1010, NPR 5310)
• Elektrische stroom loopt van een
hoge spanning naar een lage
spanning
• Tussen de fasedraad en de
nuldraad staat spanning
– Fasedraad (+): bruin
– Nuldraad (0): blauw
– Aardingsdraad: groengeel
– Zwart: schakeldraad
» (ligt in het verlengde van de
fasedraad)
• Een elektrisch
apparaat neemt
energie op
Bijv. een lamp
•Tussen twee punten
met een verschillende
spanning gaat stroom
lopen. De energie die
deze stroom
meeneemt laat een
lamp branden.

6.
Elektrische
installatie
(NEN 1010, NPR 5310)
– Spanning: U [V= Volt]
– Stroom: I [A= Ampére]
– Weerstand: R [Ω = ohm]
Oftewel ander geschreven: U = R x I
Weerstand
•Elk apparaat heeft een bepaalde
weerstand tegen elektrische stroom.
Bijv. een gloeilamp
•De stroomsterkte in het apparaat
hangt af van de spanning die er op
staat U [Volt] en de weerstand R
[Ampére]
KiloWattuur (kWh)
•De elektriciteitsmeter meet het
aantal verbruikte Watt
•Eén Watt is 1 Joule per seconde
[J/s] en is een maat voor het
verbruikte energie
• Stel, een stofzuiger heeft een
vermogen van 1000 W, oftwel een
verbuik van 1000 Joule per seconde
• Met een uur stofzuigen verbruik je dus
1000 W x 3600 s oftwel 1 kilo Watt
hour [kWh]
• Een kWh kost circa 23 cent

7.
• Stel, waterkoker van
2000W
• Spanning 230V
• Wat is de
stroomsterkte?
• Welke zekering heb je
dan nodig: 10A of 16A

8.
Elektrische
installatie
(NEN 1010, NPR 5310)
• In gebouwen:
wisselspanning [Volt]
• Lichtspanning
(lichtnet)
• Bovenste grafiek
• 230V, 1 fase, 50Hz
• Krachtspanning
• Onderste grafiek
• 400V, 3 fasen,
50Hz
• Bijv. elektrisch
koken
• Laagspanning
• 14 V
• Bijv. de
deurbeltrafo

9.
Elektrische
installatie
Wandcontactdozen
• ‘wcd’
Voorbeelden:
• Met of zonder
randaarde
• Enkel of dubbel
• Opbouw of
inbouw
• Spatwaterdicht

10.
Opdracht VERKOOP TEKENING
3. Wat is dit?1. Wat is dit?
2. Wat zijn
centraaldozen

11.
Lezen van een
verkooptekening
Wat is wat?

12.
RIOLERING
NEN 3215

13.
Riolering
Gescheiden riolering
1. VWA = DWA
2. HWA
• Soms septic tank
• Afschot leidingen 1:
50
Geluidoverlast
• BB2012: <30dB(A)
– Contactgeluid én
luchtgeluid
Wateraccumulatie
1. HWA
2. Noodoverlaat

14.
Riolering
Opdracht
1. Met welke
oplossingen kun je
rioolstank
voorkomen?
2. Met welke
oplossingen kun je
verstoppingen in de
riolering voorkomen?

15.
Voorkomen van stank
• Afsluiting
I. Luchtdichte uitvoering
II. Een waterslot (hoogte > 50mm)
• zoals een WC-pot, zwanenhals of bekersifon >
I. Voorkomt stank (rioollucht) zolang er water in
staat; zodat er geen rioolluchten de ruimte in
kunnen komen
II. De lozingstoestellen op de begane grond niet
aansluiten op de standleiding
• Let op: Stank bij leegstaande woningen!
• Ontspanningsleiding (rond 50mm)
I. Luchtinlaat op het hoogste punt van de
binnenrioleringsinstallatie.
II. Om te voorkomen dat het waterslot door
drukverschil wordt leeggezogen!

16.
Hevelwerking
• Waterslot
– Wat is een waterslot?
– Het stankslot loopt pas
door als het water
boven de rand komt

17.
Voorkomen van verstoppingen
1. Zorg voor de juiste appendages
– afscheiders zoals vetvangers, zandvangers,
ontstoppingsstuk, polderstuk
1. Zorg voor een juiste aansluiting >
– dus ín de stromingsrichting!
1. Zorg voor geleidelijke overgangen >>
• (90 graden bocht uitvoeren als 2 x 45
graden)
1. Afdoppen tijdens de bouw
2. Volgorde en doorstroming
• Voldoende diameter
• Het aansluiten van een lozingstoestel met
een hoge afvoer, bijv. een wasmachine, op
een hoger gedeelte in de verzamelleiding

18.
Gebouwriolering (‘binnenriolering’)
In- en onder de woning, tot 0,5m buiten de gevel of kavelgrens
Verval (afschot) 1:50 dit is 20 mm/m1
• Materialen:
• PVC >
• PE (duurder, geschikt om in te storten in beton)
• PP (minder milieu belastend; duurder)
• ABS (beter hittebestendig)
• Vroeger:
• Gres >>
(gebakken klei, verglaasd van binnen)
• Gietijzer (dikwandig!) >>>
• Bevestiging PVC buizen:
• Lijmverbining >>>>
• Mofverbinding >>>>>
• Lasverbinding

19.
Symbolen
1. Stromingsrichting
vloeistoffen (op de
plattegrondtekening)
a. De leiding komt van de
bovengelegen verdieping;
het medium loopt omlaag
b. De leiding komt van de
benedengelegen verdieping;
het medium loopt omhoog
c. De leiding gaat van de
getekende verdieping naar
beneden; het medium loopt
omlaag
d. De leiding gaat van de
getekende verdieping naar
boven; het medium loopt
omhoog

20.
Gebouwriolering

21.
Buitenriolering
• VWA (=DWA)
– Begint ca. 0,5m1 vanaf het
erfgrens en/of voorgevel
– De terreinleiding sluit aan op
gemeenteriool buiten de
kavelgrens
– Per woning of gebouw, één
aansluiting
(=perceelaansluiting)
– Materialen:
– PVC en beton
– Vroeger: gres
Bron: rotterdam.nl en W.Scheffer

22.
Bron:

23.
Hemelwaterafvoer (HWA)
 Benodigd
• HWA (regenpijpen), spuwers, goten en een dak op afschot
 Afvoer door:
1. Infiltratie op het (eigen) terrein, of
2. Infiltratie op openbara terrein (wadi)
3. Aansluiting op de gemeente riolering
 Gebruikelijke materialen:
• Normaalgesproken PVC
• Zink (duurder) gaat lang mee
• Onderste gedeelte (ter hoogte van maaiveld) soms in staal
(sterker)
Gouden regel: Houd het regenwater buiten de gevel!

24.
Waar zitten de HWA’s

25.
Waar zitten de HWA’s?

26.
• Infiltratie
– Normaal: regen –> infiltratie
in de bodem–> stijging
grondwaterstand & afvoer
naar oppervlaktewater
• Vertraging
– Zorg er voor dat er tijd zit
tussen de regenbui en de
aankomst ervan in het
oppervlaktewater
• Berging
– Opvang en buffering van het
regenwater
– Het oppervlaktewater zorgt
voor de berging door stijging
van het wateroppervlak
Bergingscapaciteit regenwater

27.
Bergingscapaciteit regenwater
• Verharding
– Tegenwoordig steeds meer verhard
oppervlak (straten, daken). In kortere
tijd stroomt het regenwater naar het
oppervlaktewater. Met kans op
wateroverlast
• Bergingscapaciteit
– Door toename verharding meer
bergingscapaciteit regenwater nodig:
– Meer infiltratie mogelijkheden en
meer oppervlaktewater (sloten)
• Bij elke nieuwbouw wijk zal extra
oppervlaktewater aangelegd
moeten worden
• Toepassing van
infiltratievoorzieningen zoals
wadi’s en open bestrating

28.
Infiltratie
riolering
regenwater
• Infiltratie
rioleringsbuizen als
gemeenteriool
• werkt als omgekeerde
drainagewadi’s
• Infiltratiekoffer in de
tuinen
• Voor het infiltreren van
regenwater in de bodem
• Bodem moet wel
waterdoorlatend zijn (dus niet
teveel klei)
• Op de foto zie je infiltratiekoffers
die bij de woning horen
• Met aan de achterpaden van de
woningen een
overloopmogelijkheid naar het
gemeente riool

29.
Gemeente
riool
• Gescheiden aanbieden
– Nieuwe woningen moeten verplicht VWA en
HWA gescheiden aanbieden, ook als de
gemeente nog geen gescheiden stelsel heeft
– Nadeel: straatvuil komt in het
oppervlaktewater; daarom voorkeur voor een
‘verbeterd gescheiden stelsel’, waarbij beide
worden gereinigd in een
afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi);
waardoor er wel meer capaciteit nodig is voor
de awzi; Meer info: riool.info
• Gescheiden
stelsel
1. Aparte afvoer voor
VWA naar awzi
2. Aparte afvoer voor
HWA naar
oppervlaktewater
• Principe: vrij
verval (1:50)

30.
Het timmerwerk voor het
platte dak van een
aanbouw. Wat valt je op bij
de cijfers?
1loodslabbenindevoeg,bedoeldalswaterdichteafwerkingvan
hetplattedak.HetloodkomtnamelijkbovenopdeEPDM
dakbedekkingdienogmoetwordenaangebracht
2Kalkzandsteen;ditwordtstraksaanhetzichtonttrokkendoor
deisolatieendedakbedekking;kalkzandsteenisnietalleenwat
goedkopermaarookietsminderwarmtegeleidenddanbaksteen
(eronderziteenstalenconstructievoorhetdak)
3Timmerwerkvanhetdak,alsonderhoutvooreenboeiboord;en
alsafwerkingvandestaalconstructievanhetdak
4DPC-foliebijhetkozijn
5Gevelisolatie(hardekunststofplaat)
6Jemaghopendatditnogwordtgedichtmetwarmteisolatie..
1
2
3
6
4 5