Anne Snick werkte mee aan het boek ‘Maak uw buurt uitmuntend’ – over het lokaal opzetten van complementaire muntsystemen.Zij doet al meer dan tien jaar onderzoek naar de thema’s solidaire economie, gelijke kansen en duurzaamheid. Tevens is ze Board member van de Club of Rome-EU chapter, en lid van de Universiteit voor het Algemeen Belang. Zij deelt in deze sessie ook haar visie op commons en complementaire munten. Het geldsysteem is tot nu toe gecentraliseerd (monopolie van bankengeld), maar daarnaast verschijnen vandaag ook lokaal gecreëerde en beheerde muntkringen. Gemeenschapsmunten zijn een voorbeeld van de wijze waarop de gemeenschap zelf de ‘governance’ van het collectieve goed (de publieke ruimte, het sociale weefsel, zorg en welzijn) in handen neemt.

1. Commons en geld
Anne Snick
PULSE netwerkdag, 23 oktober 2014

2. 1. Waarom commmons based economy?
Kantelingen in de context op macro-niveau
Uitdagingen en
nieuwe benaderingen
voor economisch handelen

3. We ‘weten’ het, maar doen niets

4. Of we doen iets, maar met averechts effect
(Bron: Dennis Meadows, Club of Rome nov. 2011)
Aantal
‘kapitalen’
Grootte X per
X X
bevolking
persoon/
consument
Aantal
resources
per
‘kapitaal’
Percent
lineair
versus
circulair
Sociale, culturele & economische
innovatie (‘transitie’)
Veranderen van systeem
Technologische innovatie
(‘meer van hetzelfde’)
Het systeem ‘verbeteren’
Lock-in

5. 2. Sociale en economische innovatie
vandaag
Van functie naar subsysteem…
en terug!

6. De term ‘economie’ in systeemperspectief
• Economie = functie vh maatschappelijk systeem, nl.
resources zo benutten dat ieders noden bevredigd
worden (= DOEL).
• Taak van “de economie” als maatschappelijk
subsysteem : infrastructuur, bedrijven, geldsysteem,
wetgeving … (= MIDDEL).
• Lock-in: groei monetair-economisch subsysteem is
zelf (politiek) doel geworden (doel = BBP = €)
• Economische innovatie = bijdragen tot planetair
welzijn/collectief goed als (duurzaam) systeem

7. Systeemdynamiek
Elk subsysteem heeft de natuurlijke neiging zichzelf in stand te
willen houden (in concurrentie met andere subsystemen)
Tijdens de aardappelraid in Wetteren was
er een tegenbetoging van Save Our Science,
wetenschappers die opkomen voor vrijheid
van onderzoek (o.a. naar ggo’s )
Is wetenschap doel op zich, of
een middel voor een hoger
systeemdoel? Waarom/waartoe
innoveren we (vandaag)?

8. Governance : bewaken van hogere systeemdoelen
Of: ontwikkelen van sociale & economische modellen
in balans met andere subsystemen / planetaire systeem
‘de’
(privé?)
economie
Samenleving
(concept ‘arbeid’)
Ecologisch/planetair systeem

9. 3. Commons based economy
Ontwikkelen van nieuwe
sociaal-economische modellen
in de actuele historische context

10. INDUSTRIELE SAMENLEVING:
succesvol in een bepaalde historische context
€
Industrie
Doel =
privéwinst
Werknemers /
Kostwinners
Arbeidsmigratie
Professionele
zorg-verstrekkers
Zorgarbeid in privésfeer/
geen sociale rechten
Risico’s:
ziekte/invaliditeit,
werkloosheid door
ontslag/ouderdom
Publieke
dienst-verlening
Lokale
handelaren
€ Beleid
Sociale
zekerheid
Sociale
rechten
Arbeid
= jobs
= emploi

11. KENNISECONOMIE: verschuivingen in het systeem
€
Automatisering
Globalisering
(Hooggeschoolde)
werknemers
Professionele
zorg
Zorgarbeid in
privésfeer/ geen
sociale rechten /
eenoudergezinnen
/ armoederisico
Nieuwe & structurele
“risico’s”: kinderen,
ziekte/invaliditeit,
werkloosheid
Publieke
dienst-verlening
Lokale
handelaren
€ Beleid
(Schaarsse)
kennis- en
dienstenjobs
Informatisering
WWW
Mondige burgers
Structurele werkloosheid
Migratiestromen
Vergrijzing
Verzuring
Sociaal
kapitaal
Vrijwilligers-werk
Inspraak
Milieuproblemen
Vervuiling
Uitputting grondstoffen

12. COCREATIEVE ECONOMIE : economische innovatie ‘van onderuit’
€
Delocalisatie
Cloud design
3D-printing
(Hooggeschoolde)
werknemers
Zorgarbeid in
privésfeer
Publieke
dienst-verlening
Cocreatieve
initiatieven –
commons
economy
Lokale
bedrijven
€ Beleid
Sociale
zekerheid
Kennis- en
dienstenjobs
WWW
Social networks
(delen en ‘liken’)
Mondige burgers
Tijd en goesting
‘op overschot’
Gespecialiseerde
zorg
Andere
systemen voor
ruil en
valorisatie
Professionele
zorg

13. 4. Geld in de Commons based economy
Van ‘geld als schaars bezit’
naar ‘geld als een collectief goed’

14. Rol van geld in dit systeemverhaal
Slechts één geldsysteem officieel erkend (hefboom
voor beleid)  €, $, £… (monopolie van banken)
Positieve interest: zet iedereen in concurrentie 
“privé-winst = economisch rationeel”
Leidt tot artificiële schaarste (arbeid) en
artificiële rijkdom (grond-stoffen voor speculatie)
Leidt tot extreme privatisering, tot uitholling van
de collectieve ruimte en sociale ongelijkheid
Zelfde geldsysteem gebruiken voor ‘collectieve’
doelen = dweilen met de kraan open
(cf. “vermarkting” van de cultuur)

15. Lokale muntsystemen: vertrekken van een ‘common’
doel en passen muntontwerp eraan aan

16. Commons als gemeen-goed
vergt ‘collectiviseren’ van monetair systeem
• Geldsysteem opnieuw tot gemeenschappelijk
goed maken (tégen monopolie bankengeld)
• Geldsystemen opnieuw inzetten voor
collectieve doelen (gemeenschapsmunten)
• Geldsysteem als geheel van afspraken in de
gemeenschap door de lokale gemeenschap.
• Monetair systeem: van ‘monopolie’ naar
‘ecosysteem van complementaire munten’
• Geldsysteem zelf beheren als een commons.