5. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 5
1. Inleiding
Het Plan Openbare Ruimte bevat de uitgangspunten voor
de nieuwe openbare ruimte in de Jacob Geelbuurt. De
stadsdeelraad van Nieuw-West heeft in januari 2013 het
Vernieuwingsplan voor de Jacob Geelbuurt vastgesteld.
Het Vernieuwingsplan bevat de visie die de Alliantie en het
Stadsdeel op deze buurt hebben. Het bevat de belangrijkste
kaders voor de vernieuwing van de Jacob Geelbuurt.
Met de vaststelling van het Vernieuwingsplan is de basis
gelegd voor verdere planvorming van de Jacob Geelbuurt.
Zo zijn hierin voor de openbare ruimte de randvoorwaar-
den vastgelegd. Op basis van deze randvoorwaarden heeft
het stadsdeel in samenwerking met de Alliantie dit Plan
Openbare Ruimte opgesteld. Dit plan betreft een nadere
uitwerking op een gedetailleerder niveau van de toekom-
stige openbare ruimte in de Jacob Geelbuurt. Het plan doet
uitspraken over de groenstructuur en de overgangen tussen
privé en openbaar, het nieuwe buurtpark, de wegprofielen,
maar bijvoorbeeld ook over de parkeersituatie, speelplek-
ken en de nieuwe materialen voor de openbare ruimte.
De buurt wordt gefaseerd uitgevoerd. Wanneer er wordt ge-
start met het maken van de bouwplannen zal er ook per
deelgebied een maaiveldontwerp worden opgesteld. Deze
ontwerpen bevatten de inrichting van de nieuwe openbare
ruimte tot op detailniveau en vormen de basis voor de be-
stekken. De maaiveldontwerpen die worden opgesteld zul-
len worden getoetst aan het Plan Openbare Ruimte.
Na de vernieuwingsoperatie zal de buurt nog steeds een
groen karakter hebben, het nieuwe buurtpark is een aan-
trekkelijke plek waar bewoners graag gebruik van maken.
Nieuwe fietsverbindingen zorgen voor een nog betere ont-
sluiting van de buurt die haar ligging ten opzichte van bin-
nenstad en ring A10 al mee heeft. Het nieuwe bomenplein
aan de oostkant van de buurt legt een verbinding met de
westkant van de buurt via de Jacob Geelplaats in het mid-
den van de buurt. Autovrije straten bieden veilige speelom-
geving, en het behoud van een flink aantal bomen geeft de
nieuwe openbare ruimte karakter.
7. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 7
2. Kaders
Ten behoeve de inrichting van de openbare ruimte zijn ver-
schillende kaders van toepassing. Hieronder worden deze
kaders kort toegelicht.
2.1 Vernieuwingsplan Jacob Geelbuurt
Het Vernieuwingsplan is in januari 2013 vastgesteld en be-
vat de belangrijkste kaders voor de inrichting van de open-
bare ruimte.
Woon- en leefomgeving
De Jacob Geelbuurt is onderdeel van het Algemeen Uitbrei-
dingsplan van Cornelis van Eesteren.
Licht, lucht en ruimte vormen nog steeds de belangrijkste
basiskwaliteit van de buurt. Kenmerkend is de heldere tuin-
stedelijke structuur met veel groen, lange zichtlijnen, een hi-
ërarchisch stratenpatroon en open bouwblokken in ensem-
bles. Het groen, de openbare ruimte en de laag- en
middelhoogbouw zijn als ruimtelijke eenheid ontworpen,
met optimale bezonning van de woningen
en veel lichtinval. Alle bewoners erkennen deze kwaliteit en
zijn vooral positief over de ruime opzet en het groen.
Daarnaast is de uitstekende bereikbaarheid een door bewo-
ners sterk gewaardeerde kwaliteit. De buurt ligt vlakbij de
A10, grenst aan station Lelylaan en is goed bereikbaar met
bus en tram en heeft goede fiets- en wandelverbindingen
met de winkelcentra aan het Sierplein en August Allebéplein
Groen en openbare ruimte
Het groen in de buurt is onderdeel van de structuur op gro-
tere schaal van tuinen, via plantsoenen, parkzones en laan-
beplanting tot parken. Bewoners waarderen niet alleen het
buurtgroen maar ook de grote(re) groengebieden zoals het
Sloterpark.
Het groene raamwerk is nog grotendeels intact maar fun-
geert niet optimaal waardoor het heeft ingeboet aan kwa-
liteit. Beheer en onderhoud van het vele groen en de ro-
yale openbare ruimte schieten tekort en op veel plekken is
de scheiding tussen privé en openbaar gebied onduidelijk.
De belangrijkste groenzone langs het spoor functioneert
niet echt als deel van de buurt en wordt door bewoners als
onveilig ervaren, vooral ‘s avonds. Ook hebben bewoners
diverse malen aangegeven dat er te weinig goede speel-
ruimte en ontmoetingsplekken in de buurt zijn.
Randvoorwaarden openbare ruimte
De nieuwe inrichting van de openbare ruimte vormt feitelijk
de basis voor de vernieuwde buurt.
Uitgangspunt is het sterke, groene raamwerk van de buurt.
De bestaande kwaliteiten daarvan worden benut en minder
goede aspecten verbeterd. Zo wordt de vergeten groen-
strook langs het spoor straks beter benut als buurtpark.
In Oost legt een nieuw bomenplein de verbinding tussen
het nieuwe hart van de buurt en het nieuwe park langs het
spoor. Tussen de vijf bouwvelden in Oost komen autovrije
speelstraten. Rondom deze bouwvelden komen margestro-
ken, die bewoners van begane grond woningen zich kunnen
toe-eigenen.
De Jacob Geelplaats krijgt een bijzondere inrichting en
staat in open verbinding met het schoolplein van de nieuwe
Huizingaschool en het binnenplein van het voormalige mid-
delbare schoolgebouw. Zo ontstaat een subtiel stelsel van
bijzondere openbare plekken die met elkaar verbonden zijn.
In West verandert er niets. Daar worden hooguit de privétui-
nen iets groter gemaakt.
8. 8
schema voor de infrastructuur van Van Eesteren, 1960
boomstructuur woonvelden Tuinstad
oorspronkelijk schema heesterbeplanting op overgang privé-openbaar
9. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 9
2.2 De toekomst van de groenstructuur van Park-
stad
In 2009 en 2010 heeft bureau Feddes Olthof in samenwer-
king met Vrije Universiteit vakgroep architectuurgeschiede-
nis en de stadsdelen Bos- en Lommer, Geuzenveld - Slo-
termeer, Slotervaart, Osdorp een studie verricht naar de
groene kwaliteiten van Nieuw-West. Er wordt nader inge-
gaan op de waarde van de oorspronkelijke groenstructuur
en hoe hier in de stedelijke vernieuwing mee omgegaan kan
worden. Het stuk geeft een uitgebreide analyse van de oor-
spronkelijke opzet van het gebied en reikt oplossingsrichtin-
gen aan voor de gebieden waar wordt verdicht.
De essentie van de groenstructuur van de Westelijke Tuin-
steden is de doorkoppeling van de groene onbebouwde
ruimte, vanaf de besloten verblijfsruimtes bij de woning naar
de grote schaal van het landschap en de stad. In het AUP
werd de hierarchische opbouw van woonstraat, buurtstraat,
wijkweg, stadsstraat naar autoweg al vastgelegd. In de uit-
werking van de groenstructuur is parallel aan deze indeling
een verschillende karakteristiek voor de groene ruimte be-
paald. Daarbij was het de bedoeling om dichter bij de woning
meer gevarieerd ingerichte, afgebakende verblijfsruimtes te
maken. De inrchting van deze plekken was bedoeld als een
samenspel van groene inrichtingsmiddelen met de bebou-
wing. Meer naar buiten toe, op een hoger schaalniveau,
was de vormgeving van de groenstructuur en van de wegen
meer autonoom en meer als doorgangsruimte bedoeld. Ty-
perend voor het ‘tuinstadkarakter’ is de ‘tussenschaal’ van
buurtstraat en wijkweg, en van groenstrook en parkstrook,
met deze verbindende lijnen op buurt- en wijkniveau ont-
staat een groenstructuur van speelplekken op blok-niveau
en parken op stadsdeelniveau, met de continuiteit die hoort
bij het tuinstadkarakter. Aan groen en zon werd een helende
werking toegekend. Licht lucht en ruimte zijn daarom erg
belangrijk in de na-oorlogse stedenbouw.
11. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 11
2.3 De Bomentaal van Slotervaart
De plaatsing van de straat- en laanbomen is onderdeel van
een cultuurhistorisch belangrijke aanpak, die specifiek is
voor de periode van de tuinsteden in Amsterdam. In de ruim
opgezette tuinsteden hebben de bomen steeds een eigen
plek in het profiel. Hierbij wordt aangesloten bij het eerder
gepubliceerde onderzoek van het Bomenstructuurplan
Nieuw-West. Dit onderzoek richt zich op de toepassing van
bomen in de hoofdstructuur van Amsterdam-West, het zo-
genaamde raamwerk. Het onderzoek van het voormalige
Stadsdeel Slotervaart geeft hieraan een vervolg voor de
toepassing in de woonstraten van de woonvelden. Aan vijf
typen voor de hoofdplanstructuur worden tien typen toe-
gevoegd, die kenmerkend zijn voor de woonwijken in Am-
sterdam Nieuw-West. In de ruime verkeersprofielen van het
raamwerk staan de bomen in een grasberm. In de straten
van de woonvelden staan de bomen op een zelfstandige
plaats in het trottoir, in een plantsoen of groenstrook. Het
lijkt erop alsof de modernistische functiescheiding van wo-
nen, werken, verkeer en recreatie tot in het straatprofiel is
doorgevoerd.
De Bomentaal van Slotervaart is, samen met de karakteris-
tieke groenstructuur, leidend voor de inrichting van de open-
bare ruimte. Het vormt het herkenbare bindend element bin-
nen de (aangepaste) stedenbouwkundige structuur.
13. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 13
2.4 Bestemmingsplan Slotervaart 2007
De Jacob Geelbuurt valt binnen het bestemmingsplan Slo-
tervaart 2007. De aanleiding voor het opstellen van het
bestemmingsplan Slotervaart 2007 was de wens om de
bestaande situatie vast te leggen, alsmede het mogelijk ma-
ken van een aantal nieuwe ontwikkelingen waarin de sterk
verouderde planologische regeling, stammend uit de jaren
‘50 van de vorige eeuw, niet voorzag. In mei 2009 is een
gewijzigd ontwerp van het bestemmingsplan vastgesteld.
Het bestemmingsplan maakt het mogelijk om op sommige
locaties woninguitbreidingen en/of tuinuitbreidingen te rea-
liseren. Voor de vernieuwing van de Jacob Geelbuurt wordt
in de toekomst een nieuw planologisch kader opgesteld.
Woninguitbreidingen
In het bestemmingsplan is geanticipeerd op de ontwikke-
ling dat een deel van de woningen die in het bezit zijn bij
woningbouwcorporaties zal worden verkocht. Deze ontwik-
keling kan leiden tot een behoefte bij particulieren om de ge-
kochte woningen te verbouwen en eventueel te vergroten.
Per locatie waar een wens tot woningvergroting aan de orde
komt of kan komen, is in dit bestemmingsplan een afweging
gemaakt tussen verschillende aspecten, zoals vergroting
van woongenot, de onderlinge afstand van woningen, wo-
ningdifferentiatie, stedenbouwkundige en architectonische
overwegingen, bouwtechnische mogelijkheden, etc.
Tuinuitbreidingen
De laagbouwwoningen en een deel van de middelhoog-
bouwwoningen hebben privé-tuinen. Het grootste deel van
het groen in de wijk is openbaar. In een aantal gevallen
grenzen tuinen aan openbaar groen en kunnen bewoners
de wens hebben hun tuin te vergroten. Voor het ruimtelijk
al dan niet toestaan van een tuinuitbreiding moet een afwe-
ging worden gemaakt tussen verschillende aspecten, zoals
de functie van het openbaar groen, de beheerssituatie en
de eenheid in een straat. Het stadsdeel heeft deze afweging
gemaakt in de Nota Tuinuitbreidingen (1993). In dit bestem-
mingsplan is op hoofdlijnen aangesloten op de vastgestelde
beleidsuitgangspunten.
15. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 15
2.5 Handboek Inrichting Openbare Ruimte Nieuw-
West
In het verleden werd bij herinrichtingsplannen voor de open-
bare ruimte vaak afzonderlijk bepaald welk bestratingsma-
teriaal, straatmeubilair en detaillering men toepaste. In ie-
dere straat stond bij wijze van spreken een ander type bank
of afvalbak. Daardoor ontstond een rommelige en niet op
een goede manier te beheren openbare ruimte. Om meer
samenhang te creeren en om te zorgen dat de openbare
ruimte beter valt te beheren, is het handboek inrichting
openbare ruimte (HIOR) ontstaan. Het is de vertaling van
de Puccinimethode, waaraan de gebiedsspecifieke kenmer-
ken van Nieuw West zijn toegevoegd. De Puccinimethode is
de stadsbrede aanpak om meer eenheid te scheppen in de
toepassing van bestratingmaterialen in de stad.
Volgens het oorspronkelijke Van Eesteren principe wordt
de plek in het hiërarchische wegennet bepaald door de
maat van de straat en niet door toegepast materiaalgebruik.
Hoe ruimer het straatprofiel hoe belangrijker de straat. Ge-
noemde ordening heeft plaatsgemaakt naar een ordening
van verkeerskundige aard, het regime van 30 km- en 50
km gebied. Er is een nieuwe hierarchie gekomen die deels
samenvalt met de oude hierarchie.
De 50 kilometer weg heeft een “doorstroom” functie. Dit ver-
taalt zich in een brede rijweg voor de atomobilist (minimaal
6 meter breed) en materiaal dat comfortabel rijdt, namelijk
asfalt. De 30 kilometer weg heeft een “verblijfsfunctie”. Dit
vertaalt zich door een smallere rijweg (maximaal 6 meter
breed) en elementverharding, bestaande uit klinkerkeitjes,
een materiaal dat van nature een remmende werking heeft.
De Jacob Geelbuurt valt in zijn geheel binnen het 30 km/u
gebied. In een 30km/u gebied is de verkeersfunctie onder-
geschikt aan de verblijfsfunctie. De inrichting is er op ge-
richt dat het rijdend verkeer snelheid minderd. De uitstraling
draagt bij aan deze functionele eis. De rijbaan is doorgaans
smaller, dan in een 50km/u gebied en is uitgevoerd in ge-
bakken materiaal. De brede trottoirs in deze gebieden in
Nieuw-West zorgen ervoor dat deze niet alleen gebruikt
kunnen worden voor de verplaatsing van voetgangers, maar
b.v. ook als informele speelruimte. In de woonvelden van de
westelijke tuinsteden zijn de profielen van oorsprong vaak
asymmetrisch. Aan de zonzijde is doorgaans een breed trot-
toir. En een smal trottoir aan de schaduwzijde.
17. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 17
2.6 Ecologie
De groenvisie voor het stadsdeel Nieuw-West is beschreven
in Groen in de Tuinstad 2.0. De grote groengebieden rond
Amsterdam hebben een hoge natuurwaarde. Nieuw-West
grenst direct aan een aantal van deze gebieden. Samen
met de grotere groen- en watergebieden binnen het stads-
deel en de verbindingen daartussen, vormen ze het funda-
ment van de ecologische infrastructuur. deze infrastructuur
maakt het voor dier- en plantensoorten mogelijk om in de
directe woonomgeving te leven, zich te verspreiden of de
stad te passeren. Zij biedt bewoners de mogelijkheid om
dicht bij huis in aanraking te komen met de natuur.
Het geheel van grote groengebieden en infrastructurele
lijnen vormt op hoofdlijnen de ecologische hoofdstructuur
van het stadsdeel. Aan de oostzijde van de Jacob Geel-
buurt loopt de ringspoorlijn welke één van de ecologische
hoofdverbindingen is binnen het stadsdeel. Daarnaast is de
parkstrook als onderdeel van de groenstructuur van eco-
logisch belang vanwege de versterkende werking voor de
ecologische hoofdstructuur langs de Ringspoorlijn. Dit door
de relatieve rust in de parkstrook en de aanwezigheid van
een waterloop. Mocht er in de toekomst watercompensatie
nodig zijn dan is de parkstrook de uitgelezen locatie. Mits
de compensatie gepaard gaat met de ecologische inrich-
ting van de oevers en onderwaterbodem levert het veel na-
tuurwinst (en natuurbeleving voor de bewoners uit de wijk)
op en wordt de ecologische hoofdstructuur langs de Ring-
spoorlijn versterkt.
19. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 19
2.7 Nota Cultuurhistorie
Amsterdam Nieuw-West heeft op cultuurhistorisch gebied
zeer veel te bieden. De beleidsregels Cultuurhistorie geven
beknopt weer op welke wijze stadsdeel Nieuw-West, ge-
biedsgericht wil omgaan met haar erfgoed. Het Stadsdeel
wil haar erfgoed borgen voor toekomstige generaties. Ook
wil zij de aanwezige kennis op gebied van cultuurhistorie
vastleggen.
De Spelregels Cultuurhistorie zijn nadrukkelijk niet bedoeld
om ruimtelijke ontwikkelingen tegen te gaan maar ze zijn
een eenvoudig toepasbaar middel waarmee het belang van
cultuurhistorie op eenvoudige en eenduidige wijze in ver-
schillende planprocessen kan worden meegenomen. Hier-
bij wordt niet getornd aan de Raamovereenkomst Integrale
Gebiedsontwikkeling Parkstad (2007) en de Allonge op de
Raamovereenkomst (2013).
Verder zijn de spelregels voor openbare ruimte in over-
eenstemming met onder andere de “Puccinimethode”, het
“Handboek Inrichting Openbare Ruimte” (HIOR) en de “Bo-
mentaal Nieuw-West”.
Er zijn vier beschermingsregimes op buurtniveau waarvoor
richtlijnen voor vernieuwing zijn geformuleerd. Dit zijn res-
pectievelijk: AUP Tuinstad Uitzonderlijk, AUP Tuinstad Bij-
zonder, AUP Tuinstad Standaard en AUP Raamwerk. De
richtlijnen voor de regimes zijn zo geformuleerd dat ze van
“streng” naar “mild” aflopen. Hetgeen in een streng regime
mag, wordt in de minder strenge regimes per definitie ook
toegestaan.
De Jacob Geelbuurt ligt in het beschermingsregime AUP
Tuinstad Bijzonder. In het regime AUP Tuinstad Bijzonder
wordt iets meer toegestaan, collectieve groene ruimte (mag
wel maar) hoeft niet per se openbaar te zijn. Ook mag in het
geval van sloop-nieuwbouw, naast de oorspronkelijk voor-
komende AUP-verkavelingstypen, ook het zogenaamde
U-vormige bouwblok (type Bos en Lommer) voorkomen.
Tevens geldt er in dit regime een uitzonderingsregel, waar-
bij afwijkingen in maatwerk mogelijk zijn (conform regime
Tuinstad Standaard) mits de buurt als geheel in grote lijnen
herkenbaar blijft als Tuinstad Bijzonder.
21. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 21
3. Analyse
3.1 Stedenbouwkundige structuur
Het vernieuwingsplan is het uitgangspunt. Hierin wordt
aangegeven dat het stratenpatroon en de groenstructuur
worden gehandhaafd en versterkt waar mogelijk. Ook de
globale opzet verandert weinig.
1. De laagbouw
De laagbouw blijft behouden en wordt gerenoveerd. Deze
zes hoven met twee haken bestaan uit grondgebonden wo-
ningen grotendeels gebouwd met baksteen, schuine daken
met dakpannen en een klein tuintje. De woning indeling is
gedateerd.
2. De voorzieningenstrook
In de voorzieningenstrook worden scholen vernieuwd en
er worden woningen toegevoegd in dit gebied. De bouw-
vormen in deze strook verschilden voorheen sterk van de
omgeving. Meestal staan in deze strook solitaire gebouwen
die alzijdig zichtbaar zijn. De architectuur verschilt per ge-
bouw. Deze bijzondere architectuur en vormen blijven ook
mogelijk in de toekomst. Dit past goed in de traditie van
deze naoorlogse wijken. Het noordelijk deel van de voor-
zieningenstrook (aan de Hemsterhuisstraat) bestaat uit een
flat met portiekwoningen. Dit gebouw is geen onderdeel van
een groter geheel. Het is een strook bebouwing.
3. De oostkant
De oostkant kent nu twee vierhoekige stempels bestaande
uit drie flats met portiekwoningen en een rijtje duplexwo-
ningen, de derde stempel wijkt daar van af. Er liggen plan-
nen voor sloop / nieuwbouw. De Jacob Geelstraat blijft de
hoofdontsluiting. De huidige zijstraten in deze zone veran-
deren van ligging en gaan toegangen naar het park vormen.
Het vernieuwingsplan gaat in op de stedenbouwkundige op-
zet van deze strook.
4. Het buurtpark
Het bestaande groen aan het spoor wordt aangepast tot een
park, waar een prettig verblijf mogelijk is. Het park is dan
geen restgroen meer, maar een volwaardig verblijfsplek.
Het park faciliteert een fietsroute en een groter waterop-
pervlak. Een aantal van de bestaande bomen blijven als
mogelijk behouden, zodat ook bij vernieuwing het park al
volwassen bomen en bladmassa heeft en aantrekkelijk is
om te gebruiken
23. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 23
3.2 Parkeren
Het Parkeerbeleidsplan 2012-2020 biedt de kaders voor het
opstellen van de parkeerbalans voor de Jacob Geelbuurt.
Het parkeerbeleid van Nieuw-West zet in op bewoners,
werknemers en bezoekers van het stadsdeel. Een groei-
end autobezit van bewoners, de groei van automobiliteit in
algemene zin en toeloop van buurtvreemde langparkeer-
ders hebben de vraag naar parkeerruimte in delen van het
stadsdeel doen toenemen. Eén van de merkbare gevolgen
van het Parkeerbeleidsplan is de instelling van het betaald
parkeren in de buurt. Dat heeft ervoor gezorgd dat een
belangrijk deel van de overlast door buurtvreemde lang-
parkeerders is afgenomen. In het kader van de stedelijke
vernieuwing zijn afspraken gemaakt over de realisatie van
gebouwde parkeervoorzieningen in de Stedelijk gemengde
en Groen stedelijke leefmilieus. Daar waar in de Oost-
kant en de Voorzieningenstrook nieuwbouw van woningen
plaatsvindt, zal het parkeren voor de bewoners op eigen erf
moeten plaatsvinden. Het bezoekersparkeren vindt plaats
in de openbare ruimte.
Op basis van bovenstaand beleid is een parkeerbalans op-
gesteld. In de bestaande situatie is er geen tekort op de par-
keerbalans. In de periode dat de Oostkant nog niet ontwik-
keld wordt, maar in de Voorzieningenstrook wel vernieuwd
is, ontstaat er een berekend tekort op de parkeerbalans
doordat een deel van de huidige bewoners van de Oost-
kant nu parkeren in de Voorzieningenstrook en een deel van
die parkeerplekken in die situatie niet meer beschikbaar is.
Wanneer de gehele Jacob Geelbuurt vernieuwd is, is er
geen tekort meer op de parkeerbalans omdat de bewoners
van de Oostkant dan op eigen terrein kunnen parkeren en
hun bezoekers geen gebruik meer hoeven te maken van de
parkeerplekken in de Voorzieningenstrook.
Het fietsparkeren kent nog geen eenduidig beleid binnen het
stadsdeel Nieuw-West. Het fietsparkeren wordt zoveel mo-
gelijk voor de bewoners inpandig opgelost. In de laagbouw
in de toekomstige nieuwe bergingen in de achtertuin, in de
te vernieuwen woonvelden in de Voorzieningenstrook en
de Oostkant inpandig in de gebouwen. De scholen dienen
fietsparkeervoorzieningen voor het personeel en leerlingen
op eigen terrein te realiseren. Alleen voor bezoekers van
het gebied zullen fietspaarkeervoorzieningen in de vorm
van fietsnietjes in de openbare ruimte worden meegenomen
in het maaiveldontwerp volgens toekomstig geldend beleid.
25. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 25
3.3 Groenstructuur
De Jacob Geelbuurt is ook een voorbeeld van een ruim
opgezette wijk met veel groen en goede lichttoetreding in
de woningen en in de openbare ruimte. Om het gevoel van
ruimte te versterken werd het groen doorgekoppeld. Dit wil
zeggen dat je vanaf je tuin naar een park kan lopen met
overal het gevoel van groen. Bomen spelen hierin ook een
belangrijke rol.
Op de afbeelding hiernaast is ook duidelijk het verschil te
zien tussen het groen bij de woonbebouwing (hoven) en
rond de voorzieningenstrook (meer als afscherming, om de
bijzondere vormen van de solitaire gebouwen op te van-
gen), als samenbindend element.
27. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 27
3.4 Bomentaal
Op de meeste plekken blijven de bomen staan en bij wijzin-
gen wordt de bomentaal gevolgd. Zo wordt op het nieuwe
bomenplein aan de Oostkant een kenmerkend blok geplant.
In de speelstraten worden aan de zuidzijde bomen van de
tweede grootte geplant, die in het gevelritme en asymme-
trisch in het straatprofiel geplant worden. Op de nieuwe
Jacob Geelplaats in de Voorzieningenstrook komen enkele
losse bomen. De Jacob Geelstraat behoudt het asymmetri-
sche wegprofiel en de plantafstand van een scherm. Op de
binnenterreinen van de vijf velden aan de Oostkant komen
twee of drie bomen van de tweede grootte, afhankelijk van
de maat van het binnenterrein. Dit biedt de garantie voor
voldoende groene massa op de binnenterreinen en tussen
de parkeerplaatsen. In de laagbouwbuurt aan de westkant
wordt de bestaande boombeplanting zoveel mogelijk ge-
handhaafd. Het bestaande scherm langs de Johan Kern-
straat wordt versterkt door de open plekken in te vullen met
nieuwe bomen. In het oostelijk deel van de Joseph Sca-
ligerstraat worden de bestaande bomen vervangen door
een nieuw gevelritme van bomen om ruimte te maken voor
uitbreiding van de tuinen. De bestaande blokjes van grote
linden ter hoogte van de entrees naar de westelijk gelegen
hoven aan de Johan Huizingalaan blijven behouden waar-
door op die locaties de bomentaal leidend is voor het ste-
denbouwkundig inrichtingsprincipe.
29. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 29
3.5 Spelen
Het Speelruimteplan 2009 van het stadsdeel Slotervaart
vormt het beleidskader voor de verdeling van speelplekken
binnen de Jacob Geelbuurt. Binnen dit speelruimteplan wordt
onderscheid gemaakt in leeftijdsdoelgroepen en bereikbaar-
heid vanuit de omgeving van de speelplekken. Die factoren
zijn bepalend voor de uiteindelijke locatiebepaling van de
speelplekken binnen de Jacob Geelbuurt. In het speelruim-
teplan is aangegeven wat de leeftijdsdoelgroep(en) zijn in
de huidige situatie en in de streefbeeldsituatie. Daarbij valt
op dat er in principe geen wijzigingen worden voorgesteld
ten opzichte van de huidige situatie. De speelplek in de Mat-
theus Sladushof is om onbekende redenen niet meegeno-
men in het Speelruimteplan 2009 maar is wel aanwezig en
functioneerd goed. De huidige dekking van de speelplekken
in de buurt is vrij goed. De vernieuwing van de Voorzienin-
genstrook zorgt door de toevoeging van woningenen voor
vraag naar speelruimte in deze zone. Dit wordt deels opge-
vangen door de nabije ligging van de speelplek in de Mat-
heus Sladushof, maar ook door de aanwezigheid van veel
informele speelruimte in de autovrije openbare ruimte in de
Voorzieningenstrook. Daarnaast kan de formele speelruimte
van de scholen in de zone een rol spelen in het verder aan-
vullen van de speelbehoefte. Aan de Oostkant verdwijnen
de openbaar toegankelijke hoven met de bestaande speel-
plekken. De speelplekken zullen een nieuwe plek krijgen
in het Buurtpark aan de oostzijde van de bebouwing. Op
het bomenplein dat als verbinding zal gaan dienen tussen
het Buurtpark en dee Voorzieningenstrook komt tevens een
nieuwe, meer centraal gelegen speelplek voor de jongste
doelgroep.
31. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 31
3.6 Watercompensatie
In de huidige situatie kan regenwater ter plekke van onver-
harde oppervlakten infiltreren naar het grondwater. In het
vernieuwingsgebied Jacob Geelbuurt zal als gevolg van
sloop, nieuwbouw en renovatie de bebouwing en of verhar-
ding toe nemen. Daardoor zal een deel van het regenwater
niet meer direct naar het grondwater kunnen infiltreren en
bij hevige regenval wateroverlast kunnen veroorzaken. In
het kader van de watercompensatieregeling dient 10 % van
de toename van het bebouwde oppervlak en/of verharding
gecompenseerd te worden in aanleg van extra oppervlakte-
water om wateroverlast in de toekomst te voorkomen.
Het project is grofweg opgedeeld in 3 delen;
- deel1: renovatiedeel
- deel 2: voorzieningenstrook
- deel 3 en 4: oostkant en parkstrook
De voorzieningenstrook en renovatiedeel staan voor de ko-
mende jaren gepland. Deel 3 en 4 staan later in de tijd ge-
pland. In deel 4 is het graven van extra water opgenomen,
maar kan niet dienen als compensatie voor de toename van
de bebouwing en of verharding in delen 1 en 2 vanwege de
volgorde in tijd.
In overleg met Waternet is er voor gekozen om de toename
van de bebouwing en of verharding in het eerste en tweede
deel te compenseren met het water van de in 2011 gegra-
ven gracht ten zuiden van de Sloterparkbadlaan.
De gracht ligt in het zelfde peilgebied als de Jacob Geel-
buurt.
33. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 33
3.7 Ondergrondse infrastructuur en afvalinzame-
ling
In paragraaf 2.5 is beschreven dat de Jacob Geelbuurt in
zijn geheel binnen het 30km/u-gebied valt. Als gevolg van
de vernieuwing worden daarom de wegprofielen aangepast
naar de richtlijnen van het Handboek Inrichting Openbare
Ruimte van Nieuw-West. Waar mogelijk wordt ‘werk met
werk’ gemaakt door onderhoud aan kabels- en leidingen
in de uitvoering van de aanpassingen van de wegprofielen
mee te nemen. In de huidige situatie zijn er zogn. bandriolen
aanwezig aan weerszijden van de rijweg onder de trottoir-
banden. Voorgesteld wordt om in de toekomstige situatie de
riooltracé’s en eventueel aan te leggen leidingen tbv stads-
warmte naar het midden van het wegprofiel te verplaatsen
zodat er meer ruimte ontstaat voor het planten en tot volle
wasdom laten komen van bomen die het straatprofiel ver-
fraaien.
In het straatprofiel dient ook rekening gehouden te worden
met de plaatsing van ondergrondse afvalinzamelingcontai-
ners.
35. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 35
Structuur openbare ruimte Jacob Geelbuurt
De structuur van de openbare ruimte wordt gekenmerkt
door de heldere tuinstedelijke opzet met veel groen, lange
zichtlijnen, een hiërarchisch stratenpatroon en open bouw-
blokken in ensembles. Het groen, de openbare ruimte en de
laag- en middelhoogbouw zijn als ruimtelijke eenheid ont-
worpen, met optimale bezonning van de woningen en veel
lichtinval. Een ander kenmerk van de functionalistische ste-
denbouw is zonering van de verschillende functies binnen
de buurt. Zo is er onderscheid te maken in een laagbouw
woonbuurt in een hovenverkaveling, een centraal gelegen
voorzieningenstrook met los gestrooide gebouwen in een
groene setting, een middelhoogbouw woonbuurt in een ho-
venverkaveling en een parkzone langs het spoor. Alle be-
woners erkennen deze kwaliteit en zijn vooral positief over
de ruime opzet en het groen. De structuur van de openbare
ruimte versterkt deze zonering middels de bomentaal welke
reageert op de bebouwingsstructuur. De nieuwe bebouwing
in het centrale en oostelijk deel van de Jacob Geelbuurt
wordt ingepast in de bestaande boomstructuur en door de
boomstructuur deels te vernieuwen conform de tuinstede-
lijke bomentaal. Uitgangspunt bij het vervangen van bomen
is compensatie van het kroonvolume dat door kap verdwijnt.
Na herplant van bomen zal het in de eindsituatie terugge-
keerde kroonvolume gelijk moeten zijn aan de situatie voor
de kap. Dit kunnen minder bomen zijn dan er in totaal ge-
kapt zijn. Een gekapte boom wordt alleen vervangen door
een nieuwe boom als de groeiplaats aangelegd kan worden
die in lijn is met de randvoorwaarden uit het HIOR.
Buurtpark
De beide entrees vanaf de Comeniusstraat en de Hemster-
huisstraat worden geaccentueerd door een versmalling. Dit
biedt een mooi contrast met de weidse ruimte van het park
daarachter. Door de toegangen wat te vernauwen ontstaat
ruimte voor een deel van de noodzakelijke extra waterber-
ging. Om open plekken voor spel en ontmoeting te creë-
ren worden bomen die aan het einde van hun levensduur
zijn gerooid (vooral populieren en wilgen). De overblivende
bomen krijgen dan de kans zich volledig te ontwikkelen en
bieden daardoor voldoende ruimtelijke afwisseling. Het park
wordt op de hoeken aan het water gemarkeerd door basti-
ons. Er komen wandelpaden en een fietsproute, zodat fiet-
sers de route door het park kunnen gebruiken zonder voet-
gangers of bezoekers te hinderen. Als voorportaal naar het
park komt er tussen de Jacob Geelstraat en het park een
bomenplein, met daarop een blok van bomen. Het voorplein
kan halfverhard worden ingericht, waardoor de ruimte een
echte ontmoetingsruimte wordt en de verbinding legt met de
Jacob Geelplaats in de centrale voorzieningenzone. Op dit
voorplein komt een speelplek voor kinderen van 0 tot 6 jaar.
Oostkant
De oostkant wordt qua bebouwing vrijwel geheel vernieuwd
waarbij ook de structuur van de openbare ruimte sterk wij-
zigt. Om dit deel van de Jacob Geelbuurt onderdeel van
de tuinstedelijke structuur te laten blijven, is de bomentaal
als leidraad voor de inrichting van de openbare ruimte ge-
hanteerd. De autoloze straatjes tussen het spoorpark en de
Jacob Geelstraat worden voorzien van bomenrijen die de
gevelritmes volgen. Kleine voortuinen van 3m diep worden
begrenst door lage hagen aan de speelstraten en het voor-
plein. De speelstraten zelf worden voorzien van standaard
30x30 betontegels. Langs de Jacob Geelstraat wordt een
nieuw scherm van zuilvormige hoge bomen geplaatst in een
breed trottoir van standaard 30x30 betontegels. De 1.50m
smalle bestrate privé-strook langs de gevels krijgt geen erf-
afscheiding en biedt ruimte aan het plaatsen van zitmeubi-
lair en plantenbakken.
Voorzieningenstrook
De centraal gelegen voorzieningenstrook verandert van
functie doordat de bebouwing deels verdicht wordt en er te-
vens woningen aan toegevoegd worden. Maar doordat de
bebouwing een alzijdig karakter krijgt en de rooilijnen zullen
variëren per bouwveld, past het toch in de oorspronkelijke
stedenbouwkundige setting. De inrichting van de openbare
ruimte reageert hier ook op door de toepassing van brede
lage heesterranden met los gestrooide solitaire hoge sier-
heesters als plint rondom de bouwvelden. Deze groene plint
wordt ter plekke van de woningbouwlocaties op enkele plek-
ken doorbroken waar in-/uitritten komen voor het parkeren
op eigen erf. Daarnaast worden de heesterranden doorsne-
den door smalle voetpaden naar de entrees van de wonin-
gen. De verharding bestaat uit grijze 30x30 betontegels vol-
gens de HIOR-standaard. Een uitzondering daarop vormt
de langwerpige ruimte tussen de nieuwe Huizingaschool en
het voormalige ICA welke de centrale ontmoetingsruimte
4. Plan openbare ruimte
37. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 37
van de buurt wordt. Deze Jacob Geelplaats wordt verbijzon-
derd door toepassing van afwijkend straatmeubilair, bestra-
tingsmateriaal en informeel geplaatste kleine sierbomen. De
openbare ruimte tussen de uitgegeven terreinen is autovrij
en versterkt zowel de zichtrelatie als de looproutes tussen
het oostelijk en westelijk deel van de Jacob Geelbuurt.
Laagbouw
De laagbouwbuurt wordt gerenoveerd. Daardoor worden
tuinen vergroot om de kleine woningen toekomstbestendig
te maken door de woningen te vergroten en bergingen in de
tuin te realiseren. Tuinvergroting vindt plaats in de openbare
ruimte of in de in erfpacht uitgegeven openbaar toeganke-
lijke ruimte in de groene hoven. De essentie van de groen-
structuur van de laagbouwhoven is de doorkoppeling van
het groen in de openbare ruimte naar grotere schaal van
de omgeving. Naast de al besproken bomentaal, speelt de
aanwezigheid van groenstroken langs de achter- en zijkan-
ten van de erven een grote rol in de herkenbaarheid van de
doorkoppeling van het groen. Tuinvergroting in de openbare
groene ruimte kan wanneer er voldoende groene ‘massa’
overblijft om de continuïteit van het groen nog te kunnen
blijven beleven. Daarnaast moet de overblijvende openbare
ruimte ook beheerbaar blijven. Behouden en waar mogelijk
versterken van de bomentaal is een belangrijk uitgangspunt
bij de renovatie van de laagbouwhoven.
Vanwege het behoud van de bomenrij en groenstrook langs
de Johan Kernstraat kunnen de tuinen ter plekke maar be-
perkt uitgebreid worden. Hetzelfde geldt voor de tuinen langs
de Johan Huizingalaan door de nabije ligging van het fiets-
pad. De gewenste groene buffer ontbreekt hier bij 11 van de
250 woningen. Langs de Comeniusstraat worden de tuinen
tevens minimaal vergroot waarbij een smalle groenstrook
overblijft. De Comeniusstraat wordt in de nabije toekomst
geherprofileerd, waardoor de mogelijkheid onstaat om de
groene buffers weer de gewenste breedte te geven. De tui-
nen langs de oost-west gelegen straten kunnen maximaal
vergroot worden in de brede groenstroken. De bestaande
bomen dienen daarvoor wel verplaatst of vervangen te wor-
den, maar dat biedt wel kansen voor herstel en versterking
van de bomentaal. De inrichting van de entrees naar de ho-
ven dienen zoveel mogelijk de doorkoppeling van het groen
uit de omgeving naar de groene binnenruimtes mogelijk te
maken. Door de uitbreiding van de tuinen ter hoogte van de
entrees, is er te weinig ruimte om de heesterstroken door te
trekken rond de tuinen. Bij de 3 westelijke hoven wordt hier-
door voldoende ruimte vrijgehouden voor behoud van de
bestaande grote bomen op de koppen van de woonblokken.
Bij de oostelijke hoven wordt de ruimte voor het doortrekken
van de groene buffer naast de tuinuitbreiding ingenomen
door de rijbaan, die hier al een minimale maat heeft. De
tuinen die aan de groene hoven grenzen, kunnen vergroot
worden waarbij herinrichting van de hoven zelf kansen biedt
voor vergroting van de functionaliteit en versterking van de
identiteit.
De plaatsing van de bergingen in de achtertuinen leidt ook
tot de wens om de tuinen rechtreeks te ontsluiten. De am-
bitie is om groenstroken zo min mogelijk te doorsnijden om
versnippering van de groenvakken te voorkomen. In het
maaiveldontwerp zal naar de meest optimale oplossing
worden gezocht. Tegen de bergingen en schuttingen zullen
hagen aangebracht worden om de groene uitstraling van de
randen rondom de erven zoveel mogelijk in stand te hou-
den.
De bestaande locaties voor speelplekken worden gehand-
haafd aangezien de huidige dekking en verdeling naar leef-
tijdgroepen optimaal is. Het spelen kan wel meer geïnte-
greerd worden in de totale inrichting van de hof, samen met
mogelijke andere functies.
De materialisering wordt volgens de HIOR-standaard uitge-
voerd. De voetpaden en trottoirs in het gebied worden uit-
gevoerd in 30x30 betontegels. De verharding van de wegen
en parkeerplaatsen wordt uitgevoerd in gebakken klinkers.
39. POR Jacob Geelbuurt/ januari 2014 39
5. Financiën
Aanlegkosten
De nieuwe openbare ruimte wordt aangelegd na oplevering
van de bebouwing. Voor de voorzieningenstrook, buurtpark
en de oostkant is het stadsdeel verantwoordelijk voor de
aanleg van de nieuwe openbare ruimte. De ontwikkeling
valt onder de Raamovereenkomst, waarbij de kosten voor
90% door de Alliantie worden gedragen en voor 10% door
het stadsdeel. De Alliantie en het stadsdeel zijn in overleg
over de aanleg van de openbare ruimte in de laagbouw-
zone.
Beheerkosten
De nieuwe inrichting van de openbare ruimte zal na aanleg
goed moeten kunnen worden beheerd. Dat betekent dat hier
rekening mee moet worden gehouden bij de keuze van ma-
terialen en beplanting, ze moeten duurzaam zijn en betaal-
baar in onderhoud. Uitgangspunt voor de inrichting van de
openbare ruimte vormt het Handboek Inrichting Openbare
Ruimte van Nieuw-West. In de gehele Jacob Geelbuurt zal
er worden gewerkt met de standaard inrichting uit het hand-
boek, behalve bij de inrichting van de Jacob Geelplaats en
het bomenplein in de oostzone, hier zal gebruik worden ge-
maakt van bijzondere materialen. Bij verdere planvorming
voor de openbare ruimte is voorwaarde dat de openbare
ruimte beheerskostenneutraal ontwikkeld wordt. Dat bete-
kent dat de beheerkosten voor de nieuwe openbare ruimte
van de Jacob Geelbuurt de kosten voor het onderhoud in de
huidige situatie niet mogen overstijgen. Dit wordt berekend
over het gehele plangebied, ook is er sprake van afname
van het openbaar areaal wat deze opgave vergemakkelijkt.
