Artikel uit Management Team van D. Haijtema [Januari 2001].

1. John Kotter: ‘Echte urgentie herken je meteen’
home | 24 nov 2008 | Rob Hartgers |
Zonder urgentie geen verandering, zegt John Kotter. Maar niet alle urgentie is waardevol. Aan
activiteit zonder productiviteit heb je niks. Onlangs was de wereldberoemde veranderingsgoeroe
weer eens in Nederland.
Vier uur, meer tijd beweert John Kotter niet nodig te hebben om te onderzoeken of een bedrijf goed
functioneert. En vooral: of er een gevoel van echte urgentie leeft onder de medewerkers. Wat hij doet
in die vier uur? "Goed rondkijken. Mensen vragen waar ze mee bezig zijn. Binnenlopen bij een
vergadering. Het is echt niet zo ingewikkeld. Tenzij ze me opsluiten in een kamer zonder ramen, heb
ik aan vier uur genoeg."
Zijn hele professionele leven houdt Kotter zich bezig met leiderschap en verandering. Met groot
succes. Op 33-jarige leeftijd werd hij professor aan de Harvard Business School. Hij schreef zestien
boeken waarvan er ruim twee miljoen over de toonbank gingen. Zijn achtstappenplan voor
organisatieverandering is een vast onderdeel van het curriculum van iedere mba. Met ieder nieuw
boek en ieder nieuw artikel in de Harvard Business Review metselt Kotter verder aan zijn oeuvre en
aan zijn reputatie. Dat oeuvre is bijzonder consistent. Niet alleen de thema's zijn onveranderd, ook de
stellingen die hij betrekt. Er is een groot verschil tussen managers en leiders, hamert Kotter, en
zonder de door hem omschreven acht stappen geen geslaagde verandering. Hoe meer onderzoek hij
doet, hoe meer hij overtuigt raakt van zijn gelijk, zegt Kotter: "Ik weet nu honderd procent zeker dat
mijn acht stappen een voorwaarde zijn voor succesvolle en betekenisvolle verandering."
In zijn nieuwe boek concentreert Kotter zich op de eerste en volgens hem belangrijkste van zijn acht
stappen, urgentie. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor ‘valse' urgentie. Kotter: "Iedere verandering
begint met een gevoel van urgentie. Als dat afwezig is, bouw je de verandering op een verkeerde
basis. Echte urgentie is gedreven door een diepgewortelde overtuiging dat er grote kansen en
problemen liggen die om een antwoord vragen. Het is een gevoel dat rechtstreeks uit de onderbuik
komt. Echte urgentie leidt tot alert gedrag. Je maakt instinctief onderscheid tussen belangrijke en
onbelangrijke zaken. Valse urgentie is gedreven door angst en woede, vaak omdat de organisatie
onder druk staat of in problemen verkeert. Valse urgentie zorgt voor veel activiteit maar weinig
productiviteit. Er worden lange werkdagen gedraaid, er zijn task forces te over en iedereen schrijft
zich blauw aan rapporten, maar het levert niets op. Het is geen goede basis voor intelligente,
efficiënte en slimme veranderingsprocessen. Ik ken veel topbestuurders die dat niet begrijpen. Als ik
pagina 1 van 4John Kotter: ‘Echte urgentie herken je meteen’ - Home - MT Management team
20-4-2010http://www.mt.nl/1/10379/home/john-kotter-echte-urgentie-herken-je-meteen.html

2. ze vraag waarom ze denken dat er een gevoel van urgentie heerst in hun bedrijf, vinden ze dat een
triviale vraag. ‘We rennen van vergadering naar vergadering', antwoorden ze, alsof daarmee alles is
gezegd."
Is het voor managers lastig om het verschil te zien tussen echte en valse urgentie?
"Als je eenmaal begrijpt wat het verschil is, kijk je op een andere manier naar de wereld. Echte
urgentie herken je meteen. Mensen die gedreven worden door een gevoel van urgentie zijn actief op
zoek naar informatie. Ze staren niet naar de muren van hun kantoor, maar willen weten waar mensen
in andere delen van de organisatie mee bezig zijn."
Een andere manier om valse urgentie te herkennen, is gewoon het aantal ingehuurde adviseurs
tellen, schrijft u. U hebt het niet zo op consultants?
"Probeert u me in de problemen te krijgen? In alle eerlijkheid: er zijn waardevolle consultants die
goed werk verrichten. Slimme bestuurders zetten slimme consultants in om het gevoel van urgentie
in hun organisatie te vergroten. Ze gebruiken consultants om kennis de organisatie binnen te halen
op een manier die de aandacht trekt van medewerkers.
Helaas worden consultants vaak misbruikt als een manier om problemen vooruit te schuiven. Soms
duurt het maanden voordat een contract met een consultancy-firma rond is, dan nog eens maanden of
zelfs jaren voordat de consultants met een rapport komen. Al die tijd wordt er niets gedaan aan het
probleem en is het bedrijf een sitting duck. Het is een teken dat het probleem waarvoor de
consultants een oplossing moesten bieden niet erg belangrijk gevonden wordt. Van echte urgentie is
geen sprake. Als ik als bestuurder denk dat ik externe expertise nodig heb, dan hang ik dezelfde dag
aan de telefoon met de drie beste consultants op hun vakgebied. Ik zou geen twee jaar wachten op
een rapport, maar ze vragen om hun kennis over te dragen op een manier die van blijvende
toegevoegde waarde is voor de organisatie. We moeten er meteen mee aan de slag kunnen."
Zelfgenoegzaamheid en het concentreren op interne kwesties zijn volgens u de grootste
vijanden van urgentie. U adviseert om de kloof tussen de binnen- en de buitenwereld te
verkleinen door de buitenwereld naar binnen te halen. Hoe doe je dat?
"Ik zal een voorbeeld geven. Een paar jaar geleden vertelde een deelnemer aan mijn
onderwijsprogramma op Harvard me over een inspirerend gesprek dat hij met zijn CEO had gevoerd
voordat hij aan de cursus begon. ‘We investeren een hoop geld in jou', had de CEO gezegd. ‘Dat
doen we omdat we denken dat jij een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst van dit bedrijf.
Ongetwijfeld zul je veel leren daar op Harvard. Maar ik ken die programma's. Tegen de tijd dat je
klaar bent kun je 73 dingen noemen die wij in onze organisatie verkeerd doen. Daar wil ik niets over
horen. Het is niet de bedoeling dat je straks iedereen gaat demotiveren. Jouw taak is het om terug te
komen met enthousiasme en een gevoel van urgentie. Dat gevoel moet je overdragen op je collega's
en medewerkers. Daarmee help je ze om een beter begrip te krijgen van de buitenwereld, zowel op
rationeel als op emotioneel niveau.'"
Dit is niet de eerste keer dat u het over emoties heeft. Is managen geen rationele bezigheid?
"Managen wel, leidinggeven niet. Management en leiderschap zijn beide belangrijk, maar het zijn
totaal verschillende dingen. Management is al het logische procesgedoe. Het heeft te maken met
systemen voor planning, budgettering, personeelsmanagement en noem maar op, allemaal ontworpen
om dat gigantische, gelaagde en multinationale schepsel dat een groot bedrijf is aan de gang te
houden. Leiderschap gaat over het creëren van dat schepsel. Een leider helpt dat schepsel bovendien
om zich aan te passen aan de veranderende wereld. De denkprocessen die nodig zijn voor
managementtaken bevinden zich in het rationele, kwantitatieve linkerdeel van de hersenen.
Leiderschapskwaliteiten maken vooral aanspraak op de rechter hersenhelft, de zetel van creativiteit
pagina 2 van 4John Kotter: ‘Echte urgentie herken je meteen’ - Home - MT Management team
20-4-2010http://www.mt.nl/1/10379/home/john-kotter-echte-urgentie-herken-je-meteen.html

3. en emotie. Daarom ben ik geïnteresseerd in emoties."
U stelt dat verandering tegenwoordig een integraal onderdeel moet zijn van de bedrijfsvoering,
en dat er daarom een constant gevoel van urgentie moet heersen. Zorgt dat niet voor onrust?
Niet iedereen kan voortdurend topprestaties leveren.
"Echte toppers kunnen dat wel. Het zijn competitieve tijden. Er is concurrentie vanuit de hele
wereld. De beloningen voor de winnaars zijn steeds groter, voor verliezers blijft er steeds minder
over. In zo'n wereld kun je maar beter zorgen dat je bij de winnaars hoort. Zoek iets waar je in
excelleert en waar je hart ligt, en doe dat zo goed mogelijk. Als je wint, zorgt dat voor extra energie.
Alleen valse urgentie frustreert en put uit."
Komt urgentie in een organisatie altijd van boven, of kan het ook van de werkvloer komen?
"Meestal druppelt urgentie van de hogere niveaus van de organisatie naar beneden, maar er zijn
uitzonderingen. In een van mijn eerdere boeken beschrijf ik het voorbeeld van een bijna
pensioengerechtigde ingenieur en een zomerstagiaire die samen een grote verandering in de
organisatie tot stand brengen. Het kan dus wel."
Heeft uw pleidooi voor urgentie consequenties voor organisatiestructuren?
"Ik denk dat de behoefte aan urgentie een van de krachten is die ervoor zorgt dat de
organisatievormen die we kennen uit de vorige eeuw gewijzigd worden. Ik kan me maar moeilijk
voorstellen hoe een grote, gelaagde organisatie langere tijd een gevoel van urgentie kan vasthouden.
Organisaties die daar wel in slagen, zijn meestal kleinschalige technologiebedrijven. Bijna zonder
uitzondering zijn dat zeer platte organisaties. Dat is geen toeval. Horizontale communicatielijnen zijn
sneller dan verticale."
Zijn sommige stijlen van leiderschap beter geschikt voor het genereren van urgentie dan
andere?
"Er zijn geen verschillende stijlen van leiderschap. Als mensen het daarover hebben, bedoelen ze
meestal verschillende soorten management. Mij wordt regelmatig gevraagd wat voor leiderschap we
nodig hebben in de 21e eeuw. Ik heb daarop maar één antwoord: meer! Meer leiderschap!
Leiderschap kan een miljoen vormen aannemen. Het kan een roze jurk dragen, een spijkerbroek of
een driedelig pak. Het kan Chinees spreken of Frans. Jack Welch, een van de meest formidabele
leiders van de vorige eeuw, stotterde. In essentie komt leiderschap altijd op hetzelfde neer. Leiders
zijn mensen met een toekomstvisie. Ze kunnen anderen enthousiast maken voor die visie en een
organisatie razendsnel in de juiste richting laten bewegen. Dat is wat leiderschap vandaag is, wat het
vroeger was en wat het altijd zal zijn."
Kotter's acht stappen van veranderingsmanagement
1. Creëer een gevoel van urgentie
2. Vorm een sterk, leidend team
3. Ontwikkel een visie en strategie voor de verandering
4. Communiceer om draagvlak en betrokkenheid te creëren
5. Maak het anderen mogelijk om te handelen
6. Genereer kortetermijnsuccessen
pagina 3 van 4John Kotter: ‘Echte urgentie herken je meteen’ - Home - MT Management team
20-4-2010http://www.mt.nl/1/10379/home/john-kotter-echte-urgentie-herken-je-meteen.html

4. 7. Houd het tempo hoog
8. Creëer een nieuwe cultuur
John Kotter, Een gevoel van urgentie! Uitgeverij Business Contact, 160 pag. € 24,50
Trefwoorden: geen
Gegevens ontvanger
Naam ontvanger:
Email ontvanger:
Jouw gegevens
Naam:
Email:
Doorsturen
pagina 4 van 4John Kotter: ‘Echte urgentie herken je meteen’ - Home - MT Management team
20-4-2010http://www.mt.nl/1/10379/home/john-kotter-echte-urgentie-herken-je-meteen.html