Интернетээс мэдээлэл авах, хайх, татаж авах

1. Интернетээс мэдээлэл хайх
Багш. Б.Хэрлэн

2. Интернэтээс мэдээлэл
авах аргыг үндсэнд
нь 2 ангилдаг.

3. 1. Web site гэж нэрлэгдэх интернэтийн
хаягийг нь мэдсэнээр тухайн
мэдээллийг олж авах. Тухайлбал бид
Монгол Улсын Их Сургуулийн талаарх
мэдээллийг авахын тулд МУИС-ийн
интернэт дэх мэдээллийн хаяг буюу
web site-ийн хаягийг
(http://www.num.edu.mn) мэдсэн байх
шаардлагатай.

4. 2. Хайлтын систем ашигла. Энэ нь та
өөрийн сонирхож буй мэдээллийн
интернэт дэх web site-ийн хаягийг
мэдэхгүй бол тухайн мэдээллийг
интернэт дэх бүх мэдээллээс хайж
олох замаар авч болно. Энэ аргад
анхаарах зүйл бол та хайлтын сайн
систем буюу интернэтийн веб
хуудсуудын төв серверүүдийн
интернэт дэх хаягийг мэдсэн байх
шаардлагатай. Мөн та хайж буй
мэдээллийнхээ нэрийг оновчтой зөв
өгөх ёстой.

5. Бид интернэтээс
мэдээлэл авах нэгдүгээр
аргыг ашигласан
тохиолдолд:

6. 1. Ямар мэдээлэл авах
хэрэгтэй вэ гэдгээ
тооцоолно.
2. Авах гэж байгаа
мэдээллийнхээ интернэт
дэх хаягийг найз нөхдөөсөө,
эсвэл хэвлэл, сонин
сэтгүүлээс олж мэдсэн байх
шаардлагатай.

7. 3. Үүний дараагаар дээрх
цонхон дээрх Location нүдэнд
тухайн хаягийг үнэн зөв бичиж
өгөх шаардлагатай. Хэрэв та
вэб хуудасны хаягийг буруу
бичиж өгсөн тохиолдолд дэлгэц
дээр алдааны мэдээлэл өгөх
буюу зарим тохиолдолд ийм
хаяг интернэтэд байхгүй байна
гэсэн мэдээлэл гарна

8. 4. Та интернэтийн хуудасны хаягийг зөв
тодорхойлж өгсөний дараа тухайн
мэдээлэл уншигдаж дуустал түр хүлээх
хэрэгтэй. Учир нь таны мэдээлэл дэлхийн
интернэтийн сүлжээнээс татан авч байгаа
тул, танай байгууллагын интернэтийн хурд,
таны ажиллаж компьютерийн хүчин
чадлаас хамааран тодорхой секундын
дараагаар дэлгэцэнд гарч ирэх болно.
Программын цонхын status bar мөрөнд
connecting host… reading file… waiting
reply… гэх мэт мэдээллүд гарч байгаа
тохиолдолд та интернэтэд хэвийн ажиллаж
байна гэж үзээд түр

9. 5. Интернэтээс мэдээлэл авна
гэдэг нь төрөл бүрийн
багцалсан мэдээллээс өөрийн
хүссэнийг сонгож үзэх гэж
байгаа тул та дараа, дараачийн
мэдээллийг авахын тулд тухайн
гар ч ирсэн мэдээлэл дэх
линкүүдийн тусламжтайгаар
өөрийн хэрэгтэй
мэдээллүүдийг авч, мэдээлэл
хооронд шилжих болно.

10. Таны үзэж буй мэдээлэл дээр линк
байна гэдэг нь та тэр линкэн дээр
хулганаар дараад цааш мэдээллийг
авч үзэх боломжтой гэсэн үг.
Интернэт дэх мэдээллийн
линкүүдийн хажууд ихэвчлэн тухайн
линкэн дээр дарахад ямар
мэдээллийг авч болох талаар
тайлбаруудыг бичиж өгсөн байдаг.
Тэгэхээр та тайлбарыг уншаад
өөрийн хэрэгцээт мэдээллийг
авахын тулд линкэн дээр хулганаар
нэг даран дараагийн мэдээлэл гарч
иртэл хүлээх болно.

11. Хайлтын систем ашиглан
мэдээлэл авах
Интернэт хэрэглэгчид сонирхож буй
мэдээллээ “хаанаа хайж эхлэх вэ?” гэсэн
асуудалтай байнга тулгарч байдаг. Үүнд
интернэтийн буруу байхгүй. Интернэт нь
олон салангид мэдээллүүдийн хоорондох
гипертекстэн холбоосууд /линк/ болон биеэ
даасан мэдээллүүдийг байрлуулахад
зориулагдсан сүлжээ учраас мэдээлэл хайх
нь зөвхөн хэрэглэгчийн асуудал болж
үлддэг. Энэ асуудлыг интернэтийн нөөц, эх
үүсвэрүүдээс хайх хэрэгслийн
тусламжтайгаар шийдэж болох
бөгөөд тэдгээрийг дараах бүлэгт ангилж
болно.

12. Линкийг хэрхэн таних вэ?
Зураг, текст, командын товч
зэрэг мэдээллүүдийг линк
хэлбэрээр ашигласан байдаг.
Линкийг танихын тулд хулганаа
тухайн зураг, текст дээр
аваачихад хулганы даралт
гарны зурагтай болж харагдана.
Ингээд та линкийг сонгох
боломжтой боллоо.

13. • Хайлтын системүүд
• Хэд хэдэн хайлтын
системүүд бүхий
хуудсууд
• Катлогиуд
• Сэдэвчилсэн хайлтын
системүүд ба катологиуд
• Мэдээллийн цуглуулгууд

14. Их бага ямар ч хэмжээний номын
санд хэрэгцээт мэдээллэt олоход
зохион байгуулалт сайтай катологи
тусалдагтай адил интернэтэд
хайлтын системүүд л хэрэглэгчийн
гол хөтөч болдог.
Хайлтын систем нь ердийн
мэдээллийн сангийн ажиллах
зарчимтай адил юм. Та ямар нэгэн
асуулт болон түлхүүр үгүүдийг
оруулсны үр дүнд тэдгээрийг
агуулсан баримтуудыг олж авна.

15. Хайлтын системийн
хаягууд:
Та хайлтын системийн хаягийг
мэдэж байгаа бол өмнө
хэлсэнчлэн location нүдэнд
тухайн хаягийг бичиж өгнө.
Сайн хайлтын систем дээр
хайвал таны мэдээлэл түргэн,
оновчтой олдох боломжтой.
Хайлтын системд оруулах үгийг
буруу өгсөн, эсвэл тийм
мэдээлэл байхгүй тохиолдолд
танд хариу мэдээлэх болно.

16. http://www.yahoo.com
http://www.altavista.com
http://www.google.mn
http://www.google.com

17. Жишээ болгож google-ээс
мэдээлэл хайх талаар үзье
1. Сонголт хийх
Google бидний хайх хайрцганд
бичсэн үг болгоныг оролцуулсан
хуудсуудыг гаргаж ирдэг.Хэрвээ
бид бичсэн өгүүлбэр үгнийхээ
аль нэг үг эсвэл бүгдийг нь
оролцуулсан байдлаар хайлт
хийхийг хүсвэл Or эсвэл “I”
тэмдгийг хэрэглэх хэрэгтэй.

18. 2. Иш татах
Яг тодорхой үг хэллэгийг хайхыг
хүсвэл жишээ ашиглах хэрэгтэй.
Жишээ нь: [dumb little man] гэж
хайх юм бол яг л ийм л
хэллэгийг хайх болно.Харин
[dumb “little man”] гэж хайвал
dumb гэсэн үг орсон ба яг “little
man” гэсэн хэллэгтэй хуудсыг
гаргаж ирнэ.

19. 3. Хайлтаас хасах
Хайлт хийхдээ ямар нэг үг
оролцсон хайлтыг гаргаж ирэхийг
хүсэхгүй байвал “-” тэмдгийг
хэрэглэх хэрэгтэй.Гаргаж
ирмээргүй байгаа үгнийхээ өмнө “-
” тэмдэгийг бичих хэрэгтэй.
Жишээ нь: [-dumb little man] гэж
хайвал “little”, “man” гэсэн
үгнүүдтэй хуудсууд гарч ирэх
боловч “dumb” гэсэн үгтэй хуудас
гарч ирэхгүй гэсэн үг.

20. 4. Ижил үгнүүдийг хайх
Ижил төстэй үгнүүдийг хайхын
тулд ”~” тэмдэгийг ашиглах
хэрэгтэй.
[~dumb little man -dumb]
байдлаар хайлтаа хийвэл
“funny little man”, “stupid little
man” гэх зэрэг хайлтууд гарч
ирэх ба харин “dumb little man”
гэсэн хайлт гарч ирэхгүй гэсэн
үг юм.

21. 5. “*”тэмдэг.”*” тэмдгийг дууны
үг хайхад ашигладаг ба дууны
үгээ яг сайн мэдэхгүй
тохиолдолд хайхад
тохиромжтой байдаг.Жишээ нь:
[can’t* me love lyrics] гэж хайвал
Beatles-ийн дууг гаргаж
ирнэ.Эсвэл боловсролтой
холбоотой мэдээлэл авахыг
хүсвэл [“dumb little man”
research *.edu] гэж хайхад
болно.

22. 6. Мөн Avanced search буюу nloo
нарийн хайлтыг хийж болно.
7. Тодорхойлолт
Ямар нэг зүйлийн тодорхойлолтыг
хаймаар байгаа бол [define:dumb]
гэж бичихэд л хангалттай.
8.Тооны машин Google-ийн нэг
гол давуу тал нь тооны машин
юм.та компьютерийн тооны
машинаа гаргаж ирэх гэж удаж
байхын оронд Google дээр +,-,*,/
тэмдэгүүдийг ашиглаад тоо бодох
боломжтой.

23. 9. Хүмүүсийн хэрэглэж мэддэггүй
нэг арга бол тоон дарааллын
мэдээлэл олох арга юм.[“best
books 2002.2014] гэж хайвал
2002-2017 он хүртэлх хамгийн
сайн номнуудын жагсаалт гарч
ирнэ.
10. “site:” гэдэг үгийг ямар нэг
тодорхой сайтыг олохын тулд
ашиглаж болно.Жишээ нь:
[site:dumblittleman.com] гэж хайж
болно.

24. 11. Google нь өөрөө дотроо олон
ангилалтай байдаг учир дараах линкүүдрүү
шууд орж хайх гэсэн зүйлээ хайж болно.
• Blog search
• Book search
• Scholar
• Catalogs
• Code search
• Directory
• Finance
• Images
• Local/maps
• News
• Patent search
• Product search
• Video

25. 12. Google-ийг мөн
хэмжигдэхүүнүүдийн хооронд
шилжүүлэг хийхдээ ашиглаж
болно.Жишээ нь: [12 meters in
yard]
13. Google нь мөн олон янзын
тоонуудыг хайж олдог.Жишээ нь
утасны кодууд
14. Файлын төрлөөр хайж
болдог.Жишээ нь: Word, Excel
програмын файл хайж олох гэж
байгаа бол filetype:docx,
filetype:xlsx гэж бичиж хайна.

26. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа !!!