1. Sistem Benzetimi
Pro Model Ödevi
Hazırlayanlar
Habip TAYLAN 200813161055
Mehmet FİREZ 200813161025
Abdülfetah Uygur 200813161060
Bayram AY 200813161005

2. BİR GENEL CERRAHİ SERVİSİNDE YATAK KULLANIM ETKİNLİĞİNİN
BENZETİM İLE OPTİMİZASYONU
Giriş;
Amaç: Çalışmanın amacı, benzetim modeli ile hastane yataklarını daha etkin kullanarak
hasta bekleme sürelerini azaltacak modeli geliştirmek.
Metod: Çalışma bir eğitim ve araştırma hastanesi genel cerrahi kliniğinde yapılmıştır.
Kurulan benzetim modeli üzerinde, hasta bekleme sürelerini etkileyen kritik faktörleri belirlemektir.
Model 6 aylık süre için 10 tekrarlı olarak çalıştırılmış ve istatistikler elde edilmiştir.
Sonuç: Sonuçlar, genel cerrahi kliniğinde benzetim modeli kullanarak süreçlerin
iyileştirilmesi yoluyla, hastane bütçesine ilave mali yük getirmeden, verimlilik kazanımı elde
edilebileceğini göstermektedir.
Çalışmanın Hedefleri
• Sistem ve iş süreçlerinin analiz edilmesi,
• Sistemin işleyişindeki darboğazların belirlenerek hastaların yatış süresini uzatan faktörlerin
saptanması,
• Bekleme sürelerinin azaltılması,
• Hasta yatış sürelerinin kısaltılarak hasta devir hızının arttırılması,
• Hizmet verilen hasta sayısını arttırılmasını sağlanması.
Yöntem ve Simulasyon Süreçleri
Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için benzetim yöntemi ele alınmıştır. Hastaneye başvuran
Genel Cerahi hastalarının poliklinikten sisteme girişinden itibaren sistemden çıkışına geçen bütün
süreçler ele alınmaktadır. Genel Cerrahi Kliniğinde, uygulanan kapasite planları ve hasta bekleme
sürelerinin azaltılması için kapsamlı bir benzetim modeli uygulanmıştır. Benzetim modelinin
uygulanma sürecinde aşağıda verilen algoritma izlenmiştir. Bu algoritma sırasıyla; problemin
tanımlanması, verilerin derlenip işlenmesi, modelin belirlenmesi, bilgisayar programının
oluşturulması, model mantığının doğrulanması, modelin gerçek sisteme uygunluğu, senaryoların
planlanması ve çıktıların analizi aşamalarını kapsamaktadır.
1- Mevcut sistemin detaylı incelenmesi ve tasarımı.
2- Sistemi oluşturan unsurların ve karakteristiklerinin belirlenmesi
3- Sistemdeki mevcut hasta ve iş akışlarının belirlenmesi
4- Sistemdeki işlem sürelerinin incelenmesi ve istatistiksel dağılışlarının belirlenmesi
5- Sonuçların analizi
2

3. Sistemin İncelenmesi
Genel cerrahi kliniğine hastalar poliklinik ve acil servis olmak üzere iki yolla giriş yapmaktadır.
Poliklinikten yatış önerilen hasta grubu için genel cerrahi kliniğinde bir uzman hekim yatması gereken
hastaları listeye kaydetmektedir. Hasta yatışları bu listeye göre yapılmaktadır.
Hastaneye yatışı yapılan hastanın gerekli tedavileri planlanmaktadır. Hastanın (ön)tanısına
uygun olarak laboratuar tetkikleri için kan ve idrar örnekleri alınmakta, laboratuara gönderilmektedir
ve sonuçlar analiz edilmektedir.
İş Süreçleri
İş süreçlerinin tanımlanmasında öncelikle hastaların genel cerrahi kliniğine gelişlerinden
taburcu olana kadar tüm işlem süreçleri incelenmiştir. Genel cerrahi hastalarının hastanede geçirdiği
süreçler; ilk olarak acil servis veya poliklinikten başlamakta ve klinik sürecinde tetkiklerin yapıldığı
laboratuar, radyoloji, anestezi ve ameliyat süreçlerini içermekte ve ameliyat sonrasında bakımın
ardından hastanın taburcu olmasıyla klinik ve hastane süreci tamamlanmaktadır. Aşağıdaki şekilde
akış şeması gösteriliyor.
Genel Cerrahi
Giriş Çıkış
Laboratuar
Radyoloji
(+)Ameliyat
Anestezi
Şekil : Sistem Modeli
Hasta Gruplarının Belirlenmesi
Genel cerrahi hastalarının iş süreçleri incelendikten sonra , hastaların süreçler sonrasında
oluşan hastalar incelenmiştir. Sürece ilk giren hastalar “Acil Hasta” ve “Acil Olmayan Hasta” olarak
belirlenir. Yatışı yapılan hastalar tetkik ve muayeneleri sonucunda üç tip hasta olarak yeniden
tanımlanmaktadır. Bunlar; “Medikal Tedavi Hastaları (MTH)”; “Ameliyat Hastaları (AH)” ve “Acil
Ameliyat Hastalarıdır (AAH)
MTH; hastanede yatarak tıbbi tedavileri yapılan ve tedavi sonunda taburcu olan hastalardır.
AH; tedavileri için ameliyat olmasına karar verilen hastalardır.
AAH; ise öncelikli hasta grubudur ve hiç sıra beklemeden günün her saatinde hemen yatırılması ve
tedavi edilmesi gereken hastalardır.
Sistem, MTH ve AH için haftanın 5 iş günü ve çalışma saatleri içerisinde çalışmakta, AAH
ise hafta sonu ve tatil günleri dahil günün her saatinde tüm işlemler beklemeden yapılır.
3

4. Genel Cerrahi Kliniği Verileri
İş süreçleri ve hasta grupları tanımlandıktan sonra genel cerrahi kliniği verileri incelenmiştir.
Hastaların hastanede bu süreçlerde ne kadar zaman geçirdikleri, hastaneye giriş ve çıkış sayı ve
oranları ile bu süreçler arasında hasta sınıflamaları geçiş oranları belirlemek için Ocak–Temmuz 2008
tarihlerine ait 800 hasta dosyası elektronik hasta kayıt ortamında incelenmiştir. Tablo 1’e göre genel
cerrahi kliniğinde 2008 yılının ilk 6 ayında 747 hastanın yatarak tedavi edilmiştir. Yatan hastaların
179’u (%24) medikal tedavi hastası, 337’si (%45) ameliyat hastası, 231’i de (%31) acil olarak yatan
hastalardır. Genel cerrahi kliniği 39 yataklı olup hastanede bulunan 16 ameliyathaneden 3’ü genel
cerrahi kliniklerine tahsis edilmiştir. Ayrıca 1 ameliyathane daha sadece acil vakalarda kullanılmak
üzere tahsis edilmiştir.
Hastaların kliniğe yatmak için beklediği süre ortalama 3 ay olarak bulunmuştur.
Tablo : Genel Cerrahi Kliniğinde Yatan Hasta Sayıları ( Ocak -Haziran)
AYLAR MTH AH AAH TOPLAM
OCAK 31 55 40 126
ŞUBAT 30 68 33 131
MART 34 46 43 123
NİSAN 21 57 41 119
MAYIS 32 52 36 120
HAZİRAN 31 59 38 128
Toplam 179(%24) 337(%45) 231(%31) 747(%100)
Acil Hasta
MTH
Poliklinik Ç
Hasta AH AH
Servis Laboratuar Anestezi Ameliyat ı
Kayıt Radyoloji k
AH
ı
ş
Acil servis AAH
Acil hasta
Tablo: Genel cerrahi Kliniği Hasta Akış Diyagramı
4

5. Oluşturulabilecek Durumlar
Senaryo 1 : Ameliyathane kapasitesi %33 arttırılmıştır. Kapasite artırımı tekli ameliyathaneye bir
ameliyathane daha eklenerek sağlanmıştır.
Senaryo 2: Yatak kapasitesi % 50 arttırılarak 60 yatak kapasitesi oluşturulmuştur.
Senaryo 3: Ameliyathane çalışma saatleri % 50 arttırılmıştır. Çalışma saatleri 08:30 ‘da başlayıp
16:30’da biterken; senaryo dahilinde bitiş saati 20:30 olarak alınmıştır.
Senaryo 4: Tetkik süreleri kaldırılmıştır. Biyokimya, radyoloji ve ileri tetkiklerin hasta servise
yatmadan önce yapılması esasına dayandığından bu senaryoda tetkik süreleri sıfır olarak alınmıştır.
Oluşturulan 4 senaryodan ilk üçü bazı yatırımlar gerektiren, dördüncüsü iş süreçlerinin yeniden
tasarlanmasını gerektiren senaryolardır. Senaryo 1 için ilave bir ameliyathane daha hazırlanması
gerekmekte, bunun içinde yer, ekipman ve ilave işgücü sağlanmalıdır. Senaryo 2 için en az 10 oda, 20
yatak ve ekipmanı ile işgücü gerekmektedir. Senaryo 3 için ise çalışma saatlerinin arttırılması ile
hastane olanaklarının geliştirilmesi ve yeniden organizasyonu gerekmektedir. Bu üç senaryonun
uygulanması durumunda hastane bütçesine ekonomik yük getireceği görülmektedir. Senaryo 4 ise
hastanenin iş süreçleri üzerinde değişiklikler yapılması esasına dayanarak tasarlanmıştır. Bu kapsamda
biyokimya, radyoloji ve ileri tetkik süreçleri ele alınmış, senaryoda söz konusu tetkiklerin hastaların
kliniğe yatmadan önce yapıldığı varsayılarak oluşturulmuştur. 4. senaryo, diğer senaryolardan farklı
olarak hastane bütçesine ilave mali yük getirmeden, sadece süreçlerin iyileştirilmesi yoluyla, elde
edilebilecek herhangi verimlilik kazanımı olup olmayacağının araştırılması amacıyla hazırlanmıştır.
BULGULAR
Genel cerrahi kliniğine gelen ve klinikte işlem gören hasta sayıları Tablo 2’de verilmektedir.
Tablo 2’ye göre kliniğine gelen ve klinikte işlem gören hasta sayıları bakımından mevcut durumda
sistemde altı aylık süre içerisinde yatan hasta sayısı 741, ameliyathane kuyruğunda işlem gören hasta
sayısı 365, 2’li ameliyathanede ameliyat olan hasta sayısı 201, tekli ameliyathanede 162 ve acil
ameliyathanede 226’dır.
Senaryolarda ele alınan servise gelen ve işlem gören hasta sayılarında artışlar saptanmıştır. Bu
sonuca göre ameliyathane sayısının %33 artırılmasının (senaryo 1) genel cerrahi kliniğinin işleyişinde
yatan hasta sayısında %23’lük, yatak sayısı %50 arttırıldığında (senaryo 2) %17, çalışma saatleri %50
arttırıldığında (senaryo 3) %22 ve tetkik süreleri kaldırıldığında da (senaryo 4) %17’lik bir artışa sebep
olacağı görülmüştür.
Yöntem bölümünde açıklandığı gibi genel cerrahi kliniğine yatışı yapılan hastalar üç grup
altında değerlendirilmektedir. Çalışmada mevcut durumda altı aylık sürede medikal tedavi hastası
Tablo 3’te gösterildiği gibi; (MTH) 153, ameliyat hastası (AH) sayısı 365, acil ameliyat hasta (AAH)
sayısı 230, toplam hasta sayısı 748 olarak bulunmuştur. Senaryo 1’de sadece MTH sayısında %20, AH
sayısında %27 ve AAH %13 artış olmuş; Senaryo 2’de MTH sayısı %21, AH sayısı %21, AAH sayısı
%5, toplam hasta sayısı da %16 artmıştır. Senaryo 3’de artış oranları MTH sayısında %22, AH
sayısında %24 AAH sayısında %21, toplam hasta sayısında da %21 olmuştur. Senaryo 4’de ise MTH
sayısında %24, AH sayısında %23, AAH sayısında %2, toplam hasta sayısında da %17 artış
saptanmıştır.
5

6. Tablo 2: Servise Gelen ve İşlem Gören Hasta Sayıları Bakımından Senaryo Sonuçları
Hasta Sayıları Mevcut Senaryo-1 Senaryo-2 Senaryo-3 Senaryo-4
Sistem
Yatan Hasta Sayısı 741 911 1.23 868 1.17 906 1.22 869 1.17
Pol. Yatan Hasta 519 658 1.27 651 1.25 656 1.26 651 1.25
Sayısı
Acilden Gelen Hasta 222 257 1.16 217 0.98 252 1.14 217 0.98
Sayısı
Ameliyathane 365 467 1.28 446 1.22 459 1.26 449 1.23
Kuyruğundaki İşlem
Sayısı
Ameliyat Olan Hasta 201 252 1.25 248 1.23 263 1.31 273 1.36
Sayısı-2’li
Ameliyat Olan Hasta 162 212 1.31 195 1.20 194 1.20 174 1.07
Sayısı-1’li
Acil Ameliyat Sayısı 226 260 1.15 239 1.06 260 1.15 232 1.03
Tablo 3: Taburcu Olan Hasta Sayıları Bakımından Senaryo Sonuçları
Hasta Grubu Mevcut Senaryo-1 Senaryo-2 Senaryo-3 Senaryo-4
Sistem
MTH 153 183 1.20 185 1.21 187 1.22 190 1.24
AH 365 464 1.27 443 1.21 454 1.24 448 1.23
AAH 230 261 1.13 242 1.05 262 1.14 235 1.02
Toplam 748 908 1.21 870 1.16 903 1.21 873 1.17
Tablo 4:Hasta Gruplarına Göre İşlemde Geçen Süre Oranları Bakımından Senaryo Sonuçları
Hasta Grubu Mevcut Senaryo-1 Senaryo-2 Senaryo-3 Senaryo-4
Sistem
MTH 54.03 48.07 0.89 54.36 1.01 52.35 0.97 26.79 0.50
AH 53.94 50.56 0.94 54.09 1.00 51.90 0.96 42.96 0.80
AAH 74.55 65.57 0.88 74.25 1.00 67.26 0.10 75.11 1.01
Tablo 4’te sunulan işlemde geçen süre oranları bakımından sonuçlar incelendiğinde mevcut
durumda MTH’nın sürelerinin %54.03’ü işlemde geçerken AH'nda işlem süresi %53.94, AAH’nda ise
işlem süresi %74.55 olarak saptanmıştır. Senaryo 1’de MTH’nın sürelerinin %48.07’ü işlemde
geçerken AH'nda işlem süresi %50.56, AAH’nda ise işlem süresi %65.57 olarak saptanmıştır. İşlemde
geçen süreler açısında senaryo sonuçlarına bakıldığında; senaryoların işlemde geçen süre oranlarını
azalttığı görülmektedir.
Hastaların hastaneye girişinden tanı, tetkik ve tedavi süresince sistemde geçirdiği süre bakımından
incelendiğinde; mevcut sistemde MTH ortalama 112 saat, AH 212 saat, AAH 138 saat geçirmektedir.
Senaryo 1’de bu süreler MTH’nda %18, AH’nda %9, AAH’nda da %14 artmaktadır. Senaryo 2’de ise
hastaların sistemde geçirdiği süreler; MTH ve AAH’nda aynı kalmakta, AH’nda %1 artma olduğu
belirlenmiştir.
6

7. Senaryo 3’te elde edilen sonuçlar Senaryo 2’ye yakın olarak bulunmuştur. Senaryo 4’te bu sürelerde
MTH’nda %80, AH’nda %44, AAH’nda %7 azalma olduğu saptanmıştır (Tablo 5).
Tablo 5: Hastaların Sistemde Geçirdiği Süre Bakımından Senaryo Sonuçları (Saat)
Hasta Grubu Mevcut Senaryo-1 Senaryo-2 Senaryo-3 Senaryo-4
Sistem
MTH 95 112 1.18 95 1.00 98 1.03 19 0.80
AH 195 212 1.09 196 1.01 203 1.04 110 0.44
AAH 138 158 1.14 138 1.00 152 1.10 128 0.07
Tablo 6’da üroloji kliniğinde yatan hastaların yalın olarak geçirdiği işlemlerin sürelerine ilişkin
sonuçlar verilmektedir. Mevcut sistemde hastaların işlemde geçirdikleri süreler; medikal tedavi
hastalarında 51 saat, ameliyat hastalarında 105 saat, acil ameliyat hastalarında 102 saat olarak
bulunmuştur. Senaryo 1, 2 ve 3’de hastaların işlemde geçirdikleri sürelerin tüm hastalarda hemen
hemen aynı düzeyde kaldığı tespit edilmiştir. Senaryo 4’te ise işlem süreleri medikal tedavi
hastalarında %90, ameliyat hastalarında %54, acil ameliyat hastalarında %6 gibi oranlarda önemli
ölçüde azalma olduğu bulunmuştur.
Tablo 6: Hastaların Servisteki İşlemlerde Geçirdiği* Süre Bakımından Senaryolar (Saat)
Hasta Türü Mevcut Senaryo-1 Senaryo-3 Senaryo-4
Sistem Senaryo-2
Medikal Tedavi 51 51 1.00 52 1.02 51 1.00 5 0.90
Ameliyat 105 105 1.00 106 1.01 106 1.01 48 0.54
Acil Ameliyat 102 103 1.01 103 1.01 103 1.01 96 0.06
SONUÇ
Bu çalışmada, bir eğitim ve araştırma hastanesi genel cerrahi kliniğinde hasta yatış gün süreleri
incelenmiş, hasta bekleme sürelerinin kısaltılabilmesi yönünde benzetim modelleri yapılarak uygun
çözüm seçenekleri türetilmeye çalışılmıştır. Kurulan modeller ile türetilen senaryo sonuçları; önce
sistemde serviste işlem gören hasta sayıları, çıkan hasta sayıları ve hastaların işlemde geçen ve
engelleme süre oranları bakımından değerlendirilmiştir.
Çalışmada değişkenlerin her birinden oluşabilecek potansiyel çözüm önerilerinin geliştirilmesi
ve çözüm kombinasyon seçeneklerinin türetilmesi amacıyla 4 ayrı senaryo oluşturulmuştur. Senaryo
1’de ameliyathane kapasitesi %33 (1 ameliyathane) arttırılmıştır. Senaryo 2’de yatak kapasitesi % 50
(20 yatak) arttırılmıştır. Senaryo 3’de ameliyathane çalışma saatleri % 50 arttırılmıştır. Senaryo 4’de
de tetkikler için bekleme süreleri kaldırılmıştır.
Hazırlanan senaryoların her birinde ele alınan servise gelen ve işlem gören hasta sayılarında
artışlar olduğu görülmüştür. Çalışma sonuçlarına göre senaryo 1’de genel cerrahi kliniğinin işleyişinde
yatan hasta sayısında %23, senaryo 2 ile %17, senaryo 3 ile %22 ve senaryo 4 ile %17’lik bir artış elde
edilebileceği saptanmıştır. Taburcu olan hasta sayılarına bakıldığında benzer şekilde; artış oranı
senaryo 1’de %21, senaryo 2’de %16, senaryo 3’de %21 ve senaryo 4’de %17 olarak gerçekleşmiştir.
Bu sonuçlar bize genel cerrahi kliniğinde 4 senaryonun her biri ile hasta sayılarında %16 ile
%23 arasında artışlar elde edilebileceğini göstermektedir. Ancak ilk üç senaryonun
gerçekleştirilebilmesi için ek oda, ameliyathane, araç-gereç, ekipman ve işgücü sayısında artışlar
gerekmektedir. Bu artışların her biri, ayrı bir maliyet unsuru olarak öne çıkmaktadır. Sözü edilen
maliyet unsurları göz önüne alındığında, üç senaryoda da hasta sayılarında elde edilen artış ile,
kliniğin verimliliğinin artışı yönünde bir iyileşmeden söz etmek gerçekçi olmayacaktır.
7

8. Ancak, senaryo 4 ile genel cerrahi kliniğindeki hasta sayısında elde edilen %17’lik artış, önemli
bir sonuç olarak değerlendirilmektedir. Senaryo 4 önceden açıklandığı gibi, hastanenin iş süreçleri
üzerinde değişiklikler yapılmasını kapsamaktadır. Değişikliğin temeli, hastaların kliniğe yatmadan
önce biyokimya, radyoloji ve ileri tetkik süreçlerinin tamamlanması ve yatış işleminin bundan sonra
yapılmasını içermektedir. Bu senaryoda hasta sayısında sağlanan %17’lik artış, bir taraftan mevcut
kaynakların etkin kullanılması tasarlanarak iş süreçlerinin geliştirilmesiyle, kliniğin kritik süreçlerinde
işlem gören hasta sayılarında artışın elde edilebileceğini, diğer taraftan da verimsizliğe neden olan
kısırdöngünün kırılmasına olanak sağlanabileceğini göstermektedir.
Çalışmanın en önemli çıktısı olarak değerlendirilen bu sonuç, benzetim modeli kullanarak,
hastane bütçesine ilave mali yük getirmeden, verimlilik kazanımı elde edilebileceğini göstermektedir.
Şekil: Benzetim görüntüsü
8