O mundo actual

A que retos se enfronta a humanidade?
O mundo actual
Que transformacións se produciron dende 1990 no mundo?
Atentado contra as Torres Xemelgas. Nova York, 2001.

Eixe cronolóxico
O Mundo Actual
1. Observa o eixe. Etapas

1. Transformación dos sistemas políticos da Europa do Leste
• As reformas de Gorbachov na URSS e no conxunto
do bloque soviético provocaron un rápido
esboroamento do bloque socialista sen guerras, nin
excesiva violencia.
• O movemento iniciouse en Polonia onde se
convocaron eleccións en 1989 das que saíu vencedor
o sindicato católico Solidariedade liderado por Lech
Walesa, desexoso de aproximarse ao mundo
occidental.
• O exemplo de Polonia foi seguido por gran parte dos
países do Leste como Hungría, Checoslovaquia e
Bulgaria, onde ante a presión popular se produciu a
convocatoria de eleccións que confirmou a perda de
poder do Partido Comunista.

Manifestación en Praga, 21 de novembro de 1989.
En Checoslovaquia, unha serie de manifestacións masivas ao longo de 1989 forzaron de xeito
pacífico o cambio de réxime. O xefe de goberno comunista dimitiu e convocáronse eleccións libres,
que levaron á presidencia a Václav Havel, un intelectual e disidente que encabeza a candidatura de
Foro Civico

2. Alemaña: o valor simbólico
• En novembro de 1989 en Alemaña Oriental,
unha forte mobilización popular forzou o
goberno comunista á apertura do muro de
Berlín.
• Así, o símbolo da Guerra Fría e da división do
mundo en bloques caía de forma pacífica.
• A reunificación de Alemaña púxolle fin ao
modelo territorial herdado da Segunda Guerra
Mundial e fixo posible o restablecemento do
papel de Alemaña como potencia europea.

O Muro de Berlín foi
derrubado a
madrugada do 9 ao
10 de novembro de
1989

3. Desintegración da URSS
• Tras o fracaso do golpe de Estado de agosto
de 1991, Boris Yeltsin decretou a supresión
do réxime comunista e recoñeceu a
independencia das repúblicas bálticas de
Estonia, Letonia e Lituania, e de Ucraína e
Bielorrusia.
• Ao pouco independizáronse as outras
repúblicas: Moldavia, Xeorxia, Armenia,
Azerbaián, Kazajistán, Uzbekistán,
Turkmenistán, Tayikistán, e Kirguizistán.
• A finais de 1991, a URSS deixará de existir.

En agosto de 1991, os golpistas
ordenáronlle ao exército ocupar as rúas
de Moscova, pero as tropas negáronse a
exercer violencia sobre a poboación

O 25 de decembro de 1991,
Mijaíl Gorbachov asinou a
súa dimisión como
presidente

4. A potencia comunista actual
• A crise e desaparición da URSS afectou ao conxunto
de países do Leste de Europa que estiveran ligados
ou integrados no bloque comunista.
• Ademais, a maioría dos países en vías de
desenvolvemento con réximes socialistas
desapareceron ou introduciron cambios que
significaron a aceptación de economías de libre
mercado e de sistemas políticos multipartidistas e
electivos.
• Só algúns países como Cuba, Vietnam ou a China,
manterían a súa orientación de carácter socialista. De
entre eles, a China é o único aís cunha orientación
económica de principios capitalistas na que se
mantén o poder político do Partido Comunista.

A China é o único país cunha orientación
económica de principios capitalistas no
que se mantén o poder político do
Partido Comunista

5. Papel dos EEUU neste contexto
• EEUU eríxese no novo contexto internacional como o garante
mundial para organizar o mundo e intervir política e
militarmente onde considere que os seus intereses son
vulnerados.
• Este foi o obxectivo polo cal, o longo da década de 1990 foron
diversas as intervencións militares dos EEUU. A máis
importante deuse en 1990-1991, cando o ditador iraquí,
Sadam Hussein, invadiu Kuwait e EEUU respondeu
inmediatamente co apoio do Consello de Seguridade da ONU.
Unha coalición internacional liderada por EEUU, baixo a
presidencia de George Bush liberou Kuwait e impúxolle a Irak
a obriga de pagar indemnizacións, destruír o armamento
químico e nuclear, e a manter o seu petróleo baixo unha
situación de embargo.
• Ademais, baixo a presidencia de Bill Clinton, EEUU tamén
realizou intervencións militares en Afganistán, Sudán,
Iugoslavia, Pakistán, Iemen ou Somalia.

6. Papel dos EEUU neste contexto
• Todo isto, amosa a durísima
política de intervención
practicada polos EEUU a
partir do 11 de setembro de
2001, como consecuencia do
ataque terrorista contra as
Torres Xemelgas de Nova
York.

Intervencións militares dos EEUU
1989 Intervención unilateral en Panamá
1991 Intervención en Irak co apoio da ONU
1993 Intervención en Somalia co apoio da ONU
1998 Ataque unilateral a Afganistán e Sudán
2001 Intervención coa OTAN en Afganistán
2002 Ataques a Paquistán, Iemen e Somalia
2003 Intervención en Irak

Atentado contra as Torres
Xemelgas de Nova York. 11
de setembro de 2001

7. Un mundo multipolar.
• A nova orde mundial amosa unha clara tendencia
cara a un mundo multipolar, no que o papel de
EEUU como superpotencia que impón as súas
decisións no ámbito internacional recibiu resposta
dende principios do século XXI coa aparición de
novos actores en escea.
• Tal é o caso da Unión Europea, os países
emerxentes como a India, Brasil e a China e, por
último Rusia, con cada vez máis presenza
internacional grazas ás súas alianzas con países
de Oriente Medio e coas potencias asiáticas.

O comercio internacional de
China con África (2010)

7. Papel da ONU nos conflitos
• A nova orde internacional deulle á ONU un novo protagonismo.
• Ante o unilateralismo, provocado pola hexemonía estadounidense, a
opinión pública mundial foi tomando conciencia da necesidade de
converter a ONU nun organismo que actúe como mediador e garante
da paz nos conflitos internacionais.
• Líbano: misión dende 1978 de supervisión do cesamento de
hostilidades e garantía do acceso de axuda humanitaria.
• Kosovo: misión dende 1999 de administración provisional tras a
guerra.
• Haití: misión dende 2004 ante a ameaza á paz e a seguridade da
rexión.
• Sudán: misión dende 2007 para protexer os civís, facilitar a axuda
humanitaria e axudar no proceso político de Darfur.
• R. D. do Congo: misión dende 2010 de protección dos civís e
consolidación da paz no país.
• Aparte destas, a ONU mantén outras moitas intervencións activas en
todo o mundo.

8. Rusia ao marxe da Unión Europea
• A pesar das intensas relacións
económicas, Rusia mantense á
marxe do proxecto de Unión
Europea porque o peso territorial,
económico e demográfico ruso
podería chegar a desestabilizar o
conxunto da UE e provocar
dificultades para a súa posible
integración.

9. Orixes da Unión Europea
• A UE xurdiu do anhelo de paz así como do fastío do conflito en que a
II Guerra Mundial sumiu os países europeos. Dado que as
confrontacións que dende a Guerra franco-prusiana se viñeran
desenvolvendo no continente tiñan a Francia e Alemaña como
protagonistas, dispúxose a creación dunha asociación que incluíndo
estes dous países puxese en común a produción de dous sectores
industriais esenciais: carbón e aceiro. Por tal motivo fundouse, co
Tratado de París (1951), a Comunidade Europea do Carbón e o
Aceiro (CECA) embrión da actual UE e que englobaba a Francia,
Alemaña, Italia, Bélxica, Holanda e Luxemburgo.
• Seis anos despois, coa firma do Tratado de Roma (1957), estes
mesmos países constituíron dúas novas comunidades, unha de
carácter sectorial (EUROATOM) e outra como marco de políticas
comúns Comunidade Económica Europea (CEE).
• Un ano despois o Parlamento Europeo reuniuse en Estrasburgo por
vez primeira. Nos anos 60 produciuse a fusión dos órganos
executivos das tres comunidades europeas, creouse a Política
Agraria Común (PAC) e concluíuse coa unión aduaneira.

9. A UE. O Tratado de Maastricht.
Principais piares
• O Tratado de Maastricht ou Tratado da
Unión Europea (1992) supuxo a articulación
da Comunidade Europea en torno a tres
piares:
• Político, económico e monetario
preexistente.
• Politica exterior e de seguridade común
(PESC).
• Unificación no ámbito de xustiza e do
interior.
• O Tratado creou a cidadanía europea.

1. Descrición dos mapas
• Mapa de 1980
• Mapa de 2015
2. Comparación
• Enumera os mapas que apareceron
e cales desapareceron.
• Identifica diferenzas e similitudes nas
fronteiras (en que partes se dan e en
cales non).
3. Análise
• Razóns históricas que explican
os cambios e continuidades.
• Elabora unha cronoloxía que
recolla os anos en que se produciron
cambios nas fronteiras.
4. Conclusións
• Ideas clave que sinteticen
os cambios de fronteiras.
• Valora o papel da UE no debuxo
do mapa político de Europa.
• Comenta a frase: Europa é un
continente en construción.

10. Unión Europea: fases da ampliación
•Ver os
seguintes
mapas:

1957
EUROPA
DOS SEIS
FUNDACIÓN

1973
EUROPA
DOS NOVE
1ª AMPLIACIÓN

1981
EUROPA
DOS DEZ
2ª AMPLIACIÓN

1986
EUROPA
DOS DOCE
3ª AMPLIACIÓN

1995
EUROPA
DOS 15
4ª AMPLIACIÓN

2004
EUROPA
DOS 25
5ª AMPLIACIÓN

2007
EUROPA
DOS 27
6ª AMPLIACIÓN

2013
EUROPA
DOS 28
7ª AMPLIACIÓN

Evolución da ampliación da UE

10. Países que integran a eurozona
• A Eurozona está formada polos
países que comparten o euro: dende
1999, Alemaña, Austria, Bélxica,
España, Finlandia, Francia, Irlanda,
Italia, Luxemburgo, Países Baixos e
Portugal.
• En 2001 adheriuse Grecia; en 2007
Eslovenia; en 2008 Malta e Chipre; en
2009 Eslovaquia, en 2011 Estonia; en
2014 Letonia e en 2015 Lituania.

Eurozona (19)
Non eurozona (9)
Fóra da UE que
utilizan o euro
con acordos
(Andorra, Mónaco,
San Marino, Vaticano).
Fóra da UE,
Utilizan o euro
Sen acordo
(Montenegro
e Kosovo)
UEM

11. O Brexit
• En 2016 os Británicos votaron en
referendum a súa permanencia na
UE.
• Gañou o non por un 52% fronte a
un 48% favorable a súa
permanencia.
• Na actualidade (2019) o goberno
británico está no proceso de
negoaciación da saída.

2016
EUROPA
DOS 27
BREXIT
RESULTADO
REFERENDUM

BREXIT
RESULTADO
REFERENDUM
Gañou o sí a permanecia
Gañou o non
Sí % Non % Participación %
16.141.241 48,1 17.410.742 51,9 72,2

12. Vantaxes e inconvenientes da
pertenza a UE
• Resposta persoal. Debemos
construír os nosos argumentos.
Pode valorarse:
• Positivo: liberdade de
movementos de persoas,
mercadorías e capitais.
• Negativo: perda de soberanía dos
Estados membros en beneficio das
institucións comunitarias.

13. O fundamentalismo islámico
• O fundamentalismo islámico é unha corrente relixiosa
islámica que se opoñen á extensión do laicismo e dos
modelos sociais occidentais nos seus países
considerándoos símbolos de opresión.
• Defenden un retorno ás tradicións islámicas, unha
observación estrita do Corán e sistemas políticos
baseados no islamismo.
• O ataque do 11 de setembro de 2001 contra as Torres
Xemelgas de Nova York, puxo ao fundamentalismo
islámico na primeira liña da escea internacional.
• Este tipo de organizacións terroristas instaurou unha
novas formas de violencia como as execucións masivas
ou o asasinato de reféns para conseguir os seus
obxectivos.

O inacabable
conflito
Palestino
Na orixe da animadversión do mundo islámico ao mundo occidental está o longo conflito israelí-palestino. Os
numerosos intentos de paz foron frustrados e a tensión continúa permanentemente.
Pintada sobre o muro de Gaza levantado por israel para illarse de Cisxordania.

O terror de
Boko Haram
Boko Haram é un grupo terrorista de carácter fundamentalista
islámico activo en Nixeria. Un dos seus obxectivos é o
establecemento da sharía (lei islámica) en todos os estados de
Nixeria, e non só no norte e de maioría musulmá. Contrarios á
educación das mulleres, secuestran nenas en idade escolar nos
territorios de relixión cristiá e utilízanas como escravas sexuais.

14. Expansión do islamismo radical
• O islamismo radical conseguiu controlar os gobernos de
países onde se conseguiu derrocar a ditadores ou pugnan
por dominar estes países.
• Esta situación converteu Oriente Próximo e África en focos
permanentes de tensión, xa que a pesar de posuír
enormes riquezas petrolíferas, as súas clases dirixentes
foron incapaces de solucionar os problemas de
analfabetismo, paro e ausencia de liberdades.
• Esta situación conduciu a unha crecente influencia do
islamismo radical, con organizacións como os Irmáns
Musulmáns, que constitúen en moitos casos as únicas
redes de axuda e asistencia social. Ademais, da aparición
de organizacións como Estado Islámico ou Daesh, un
grupo terrorista que conseguiu controlar unha ampla zona
de Irak e Siria ou Boko Haram en Nixeria.

15. África foco de conflitos permanentes
• As graves situacións de desigualdade e os
enfrontamentos bélicos converteron a África nun
foco de permanentes conflitos.
• Dende a descolonización, a súa situación de
dependencia económica e a inexistencia de
Estados fortes (estados fallidos) coverteuno
nunha zona residual na economía global.
• Os conflitos máis cruentos déronse nos países
que rodean o Golfo de Guinea como Liberia,
Serra Leoa, os do Corno de África como Etiopía
ou Somalia e os da África Ecuatorial como Congo,
Ruanda, Burundi ou Angola.

16. Conflitos máis significativos na actualidade
América
• América do Norte: EEUU (como primeira
potencia mundial) está implicado en diversos
conflitos internacionais, pero desenvólvense fóra
do seu territorio.
• América do Sur: mellorou a súa situación e
estabilidade política. O único conflito armado
localízase en Colombia, pero está en vías de
solución tras as negociacións de paz entre o
goberno e a guerrilla.
• En México existe un grave enfrontamento entre
os grupos armados de narcotraficantes e as
forzas gobernamentais.

Europa
• Os conflitos armados son case inexistentes,
pero mantéñense nalgunhas zonas
periféricas:
• No territorio de Rusia contiúa o conflito en
Chechenia e en 2014 produciuse a
intervención rusa para apoiar aos
secesionistas de Ucraína. A rexión de
Crimea incorporouse á Federación Rusa.
• En Turquía mantense un longo conflito
entre o goberno e a minoría kurda con
etapas periódicas de enfrontamento
armado.

Asia
• Enfrontamentos bélicos en Afganistán e a
extensión do terrorismo islámico, que ten
derivacións en Paquistán.
• Paquistán mantén enfrontamentos
fronteirizos coa India, onde ademais,
permanecen conflitos en rexións como
Caxemira, por demandas de
independencia.
• Outras zonas con guerrillas e movementos
de oposición armada son Filipinas,
Tailandia e Sri Lanka, sen esquecer as
áreas de tensión permanente de Corea.

17. Continentes e rexións máis afectadas pola guerra
• O continente máis afectado pola guerra é África
concretamente África Subsahariana onde se
concentran gran cantidade de cruentos conflitos
como o de Uganda, a guerra civil de Somalia,
insurxencia islamista en Nixeria, a guerra civil no
sur de Sudán ou a extensión do islamismo polo
Sahel.
• Ademais, Oriente Próximo tamén acumula unha
longa lista de conflitos como o palestino-israelí, os
problemas fronteirizos en Líbano e as revolatas de
Iemen.

18. Causas da violencia no Mundo
• As causas principais da violencia no mundo son os
enfrontamentos entre exércitos rivais e exércitos e
guerrillas, e as xeradas en zonas de tensión que
xeran enfrontamentos armados, secuestros ou
violencia étnica e relixiosa. Nalgúns casos son
consecuencia de conflitos locais e noutros, son
derivados de graves tensións internacionais entre
países, moitas veces afastados dos focos iniciais
do conflito.
• Na maioría dos casos, os conflitos teñen que ver
cos problemas creados pola extensión do
islamismo radical e coa pobreza, falta de dereitos
cívicos e a inestabilidade política.

Norte de África
• Enfrontamentos entre
faccións islámicas rivais en
Libia e extensión do
islamismo radical.
• Extensión do islamismo
radical e ataques terroristas
en Exipto, Tunisia...

África Subsahariana
• Uganda: ataques da guerrilla cristiá que se
trasladaron a unha rexión fronteiriza entre a
República Democrática do Congo, Sudán e a
República Centroafricana.
• Guerra civil en Somalia e grave crise social e
alimentaria.
• Insurxencia islámica en Nixeria (Boko Haram).
• Guerra civil no sur de Sudán entre islamistas e
cristiáns.
• Extensión do islamismo polo Sahel (Malí,
Burkina Faso, Chad, Níxer). Intervención
internacional con mandato da ONU.

Oriente Próximo
• Conflito palestino-israelí.
• Guerra civil en Siria e ataques do Daesh.
Grave crise de refuxiados.
• Líbano: problemas nas fronteiras con Siria e
repercusión dos problemas en Libia.
• Iraq: fin da ocupación norteamericana pero
enfrontamentos e accións terroristas do
islamismo radical.
• Iemen: revoltas sociais e accións de grupos
terroristas de Al Qaeda.

21. A nova violencia
• Os conflitos actuais caracterízanse por
un novo tipo de violencia practicada por
guerrillas, grupos armados insurxentes
ou grupos terroristas que actúan sobre
a poboación civil dos poboados e
cidades das zonas de conflito, con
ataques violentos, secuestros, roubos e
violacións contra mulleres.

Unha das mulleres congoleñas vítima
da violencia sexual en Luvungi, 2010

Vítimas dos conflitos bélicos
en relación co total

22. Os refuxiados
• A poboación das zonas de guerra foxe a
causa da violencia, escasez de recursos
básicos buscando refuxio en países
fronteirizos ou próximos.
• Tamén emprende longas e perigosas viaxes
cara a zonas máis seguras de Europa na
que teñen graves dificultades de ser
acollidos e acaban en precarios
campamentos nos que é esencial o labor
das ONG e dos organismos internacionais.

Cidade siria de Homs. Preto dun millón de
persoas vivían na cidade antes da guerra

Refuxiados que foxen da guerra no sur de Sudán

23. Os nenos soldados
• Os nenos soldados adoitan recibir un trato violento durante o
entrenamento e nalgúns casos morren a causa das deplorables
condicións de vida. Envíanse ás liñas de combate e obríganos a
transportar o material necesario. Nalgúns casos obríganos a
matar a membros das súas propias familias, a participar en actos
sexuais e a practicar o canibalismo, ademais de administrarlles
drogas e alcohol.
• Os testemuños narran historias aterradoras sobre como lles
afectou o conflito armado da República Democrática do Congo.
No mellor dos casos, os ex nenos solados reintégranse na súa
comunidade, pero en moitas ocasións a falta de alternativas
devolveunos rapidamente ao conflito armado.
• Nos últimos anos, a comunidade internacional puxo en marcha
varias iniciativas para paralizar este tipo de rectrutamento
perseguida pola fiscalía da Corte Penal Internacional.

Un dos máis de 120.000 nenos soldados en África

Destino dos refuxiados forzosos

Solicitudes de asilo na UE entre
xaneiro de xuño 2015

24. A imposición do único sistema económico
• A partir de 1990, despois da
desaparición do bloque comunista,
impúxose un único sistema económico
no mundo, que está baseado no
capitalismo, onde se dá unha libre
competencia e liberdade de mercado,
con menos control estatal ás empresas
privadas, aos prezos e á libre
circulación mundial de bens, capitais e
servizos.

25. Factores da deslocalización industrial
• A deslocalización industrial realízase porque
se poden producir os bens en calquera parte
do mundo, co obxectivo de aumentar a
rendabilidade do produto (grazas a impostos
e soldos inferiores).
• As empresas multinacionais teñen un papel
moi importante nesta cuestión, xa que son
capaces de instalar as súas fábricas e
producir en calquera país, e teñen poder e
influencia sobre os gobernos e os
organismos económicos.

26. A Globalización responsable da desigualdade
• A globalización no acabou coa desigualdade no
mundo porque os países ricos acumulan a maior
parte do capital e a tecnoloxía e controlan os
circuitos comerciais e financeiros ao contrario dos
países pobres, que sofren atraso tecnolóxico,
ausencia de capitais e dependencia económica. E
dentro dos países ricos a desigualdade entre ricos
e pobres tamén aumentou, polo aumento do paro
debido ás deslocalizacións, ás rebaixas de salarios
para competir con outros países e a unhas
finanzas públicas máis débiles, que impiden
manter as axudas sociais.

As tres revolucións
tecnolóxicas

Custo dunha
chamada
telefónica

27. Globalización e riscos medioambientais
• O modelo de crecemento económico que abusa dos
recursos naturais e contamina sen control pode
resultar nocivo ao medioambiente e a humanidade.
• A toma de conciencia sobre a preservación do medio
ambiente iníciase nos anos 70, grazas ás
organizacións ecoloxistas e á comunidade científica.
• Os principais cumios e acordos foron os seguintes:
Conferencia da ONU sobre medioambiente (1972);
Protocolo de Quioto (1997); conferencias sobre o
cambio climático (2007) e cumio de París (2015) que
le deu máis marxe a países como China e India.

28. O efecto invernadoiro
• O quecemento global do planeta
provocou un aumento das temperaturas
constante dende os anos 60 e con
altibaixos dende inicios do século XX.
• Sobre o clima o quentamento provocou
efectos como o aumento de fenómenos
atmosféricos como furacáns e tifóns, de
inundacións e unhas secas máis
frecuentes.

O desxeo do ártico e as
desputas territoriais

Un novo continente de
plástico no Pacífico

As correntes difusoras
da contaminación do plástico

O mundo actual

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie O mundo actual

Ähnlich wie O mundo actual (20)

Mehr von Agrela Elvixeo

Mehr von Agrela Elvixeo (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (11)

O mundo actual