Galicia un reino

EIXO CRONOLÓXICOEIXO CRONOLÓXICO
►714: Os musulmáns conquistan Galiza.714: Os musulmáns conquistan Galiza.
►791-842: Reinado de Afonso II. Galiza791-842: Reinado de Afonso II. Galiza
incorpórase ó reino de Asturia.incorpórase ó reino de Asturia.
►813: Afonso II constrúe unha igrexa en813: Afonso II constrúe unha igrexa en
Santiago de compostela.Santiago de compostela.
►844: Batalla de Clavijo.844: Batalla de Clavijo.
►854: Creación do Reino de León.854: Creación do Reino de León.

EIXO CRONOLÓXICOEIXO CRONOLÓXICO
►997 Al-Mansur ataca Santiago.997 Al-Mansur ataca Santiago.
►1065-1070 Reino de Galiza.1065-1070 Reino de Galiza.
►1075-1105 Construción da catedral de1075-1105 Construción da catedral de
Santiago.Santiago.
►1230 Unión definitiva de Castela e León.1230 Unión definitiva de Castela e León.
►1369 Inicio da dinastía do Trastámara.1369 Inicio da dinastía do Trastámara.
►1431 Primeira guerra irmandiña.1431 Primeira guerra irmandiña.
►1467-1469 Segunda guerra irmandiña.1467-1469 Segunda guerra irmandiña.

INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN
► No 714 os musulmáns chegaron a zona orientalNo 714 os musulmáns chegaron a zona oriental
de Galiza. Estiveron pouco tempo.de Galiza. Estiveron pouco tempo.
► A finais do s.VIII integrouse no reino deA finais do s.VIII integrouse no reino de
Asturias e seguiu a súa mesma evolución política,Asturias e seguiu a súa mesma evolución política,
aínda que sufriu as razis dos musulmáns ata o s.aínda que sufriu as razis dos musulmáns ata o s.
X.X.
► A partir do s. XI viviu unha grande expansión naA partir do s. XI viviu unha grande expansión na
agricultura, artesanía e comercio. Tamén seagricultura, artesanía e comercio. Tamén se
produciu un importante desenvolvemento dasproduciu un importante desenvolvemento das
cidades, grazas á chegada de grandescidades, grazas á chegada de grandes
cantidades de peregrinos.cantidades de peregrinos.

INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN
►Nesta época construíronse numerososNesta época construíronse numerosos
edificios relixiosos de estilo románico óedificios relixiosos de estilo románico ó
longo do camiño e a Catedral.longo do camiño e a Catedral.
►No XIV Galicia tivo unha profunda criseNo XIV Galicia tivo unha profunda crise
económica, social e política que conduciu aeconómica, social e política que conduciu a
unha serie de conflitos durante o s. XV, asunha serie de conflitos durante o s. XV, as
chamadaschamadas guerras irmandiñasguerras irmandiñas,,
consideradas as primeiras revoltasconsideradas as primeiras revoltas
antiseñoriais de toda Europa.antiseñoriais de toda Europa.

CHEGADA DOS MUSULMÁNSCHEGADA DOS MUSULMÁNS
►713-714 Musa ibn Nusayr ata Lugo.713-714 Musa ibn Nusayr ata Lugo.
►Só ocuparon unha parte da zona entreSó ocuparon unha parte da zona entre
Astorga e a desembocadura do Miño.Astorga e a desembocadura do Miño.
►A mediados do VIII o territorio galegoA mediados do VIII o territorio galego
quedou á marxe dos enfrontamentosquedou á marxe dos enfrontamentos
entre cristiáns e musulmáns.entre cristiáns e musulmáns.

ARQUITECTURA MOZÁRABEARQUITECTURA MOZÁRABE
SAN MIGUEL DE CELANOVASAN MIGUEL DE CELANOVA

INTEGRACIÓN NO REINOINTEGRACIÓN NO REINO
ASTUR-LEÓNESASTUR-LEÓNES
► Non forono os musulmáns, senón un reino cristián enNon forono os musulmáns, senón un reino cristián en
expansión, o asturiano o que anexionou Galicia nosexpansión, o asturiano o que anexionou Galicia nos
primeiros séculos medievais.primeiros séculos medievais.
► Afonso IAfonso I (739-757) queda incorporada á coroa(739-757) queda incorporada á coroa
asturiana. O proceso e longo, ata o reinado deasturiana. O proceso e longo, ata o reinado de Ramiro IRamiro I
(860) non chega ó val do Miño.(860) non chega ó val do Miño.
► A nobreza galega non aceptaba este sometemento.A nobreza galega non aceptaba este sometemento.
Actuou de xeito independente.Actuou de xeito independente.
► Enfrontamentos da nobreza coa monarquía astur-Enfrontamentos da nobreza coa monarquía astur-
leonesa, diversas rebelións.leonesa, diversas rebelións.
► Inseguridade por varias invasións IX-X: normandos eInseguridade por varias invasións IX-X: normandos e
musulmáns. 997 Al-Mansur arrasou Santiago.musulmáns. 997 Al-Mansur arrasou Santiago.

INVASIÓNS NORMANDASINVASIÓNS NORMANDAS
TORRES DO OESTE. CATOIRATORRES DO OESTE. CATOIRA

RAZZIAS DE AL-MANSURRAZZIAS DE AL-MANSUR

SÉCULO X e XISÉCULO X e XI
►Final do IX: morte do rei astur-leonésFinal do IX: morte do rei astur-leonés
Afonso III, repartiuse o reino entre osAfonso III, repartiuse o reino entre os
seus fillos entregándolle Galicia (amploseus fillos entregándolle Galicia (amplo
territorio que se estendía ó norte deterritorio que se estendía ó norte de
Portugal, ó seu filloPortugal, ó seu fillo Ordoño IOrdoño I..
►GaliciaGalicia reino independentereino independente por primeirapor primeira
vez (970) dende a etapa sueva.vez (970) dende a etapa sueva.
►X-XI: manteríase en ocasións como reinoX-XI: manteríase en ocasións como reino
independente ou unida ó reino de León.independente ou unida ó reino de León.

Ordoño I de Galicia (910-914)Ordoño I de Galicia (910-914)
Ordoño II de León (914-924)Ordoño II de León (914-924)
Heredou
Galicia
do
seu pai
Afonso III o Magno.
Logo foi rei de León.

GALICIA DA INDEPENDENCIAGALICIA DA INDEPENDENCIA
Á UNIÓN CON CASTELAÁ UNIÓN CON CASTELA
► AA GarcíaGarcía (1065-1071), que heredara Galicia do(1065-1071), que heredara Galicia do
seu pai Fernando I, lle usurparan o trono os seusseu pai Fernando I, lle usurparan o trono os seus
irmáns.irmáns. Afonso VIAfonso VI incorporará ó reino reino deincorporará ó reino reino de
León.León.
► Afonso VIAfonso VI (1071-1109) dividiu para o seu(1071-1109) dividiu para o seu
goberno a Galicia en dous condados, o propio degoberno a Galicia en dous condados, o propio de
Galicia e o de Portugal; a partir dese momento,Galicia e o de Portugal; a partir dese momento,
este último tería a súa propia evolución ata seeste último tería a súa propia evolución ata se
facer independente.facer independente.

REPARTO DE GALICIA POR AFONSO VIREPARTO DE GALICIA POR AFONSO VI
AFONSO VIAFONSO VI
URRACAURRACA
RAIMUNDO DE BORGOÑARAIMUNDO DE BORGOÑA
CONDADO DE GALICIACONDADO DE GALICIA
TERESATERESA
HENRIQUE DE BORGOÑAHENRIQUE DE BORGOÑA
CONDADO DE PORTUGALCONDADO DE PORTUGAL
AFONSO RAIMUNDEZAFONSO RAIMUNDEZ
REI DE GALICIAREI DE GALICIA
AFONSO VIIAFONSO VII
REI DE LEÓNREI DE LEÓN
AFONSO ENRIQUESAFONSO ENRIQUES
REI DE PORTUGALREI DE PORTUGAL

► 11091109, un grupo da nobreza galega encabezada, un grupo da nobreza galega encabezada
polo conde de Traba proclamou rei de Galicia apolo conde de Traba proclamou rei de Galicia a
Afonso RaimúndezAfonso Raimúndez..
► Posteriormente, Afonso Raimúndez, foi coroadoPosteriormente, Afonso Raimúndez, foi coroado
rei de Castela e León. Isto puxo fin ó reino derei de Castela e León. Isto puxo fin ó reino de
Galicia que a partir daquela pasou a dependerGalicia que a partir daquela pasou a depender
definitivamente dadefinitivamente da coroa de Castelacoroa de Castela..
► En paralelo a estes acontecementos, houbo unEn paralelo a estes acontecementos, houbo un
grave conflito por mor dun levantamento populargrave conflito por mor dun levantamento popular
en Santiago (1117) contra a autoridade de donaen Santiago (1117) contra a autoridade de dona
UrracaUrraca (raíña de León e nai de Afonso(raíña de León e nai de Afonso
Raimúndez) e o bispoRaimúndez) e o bispo XelmírezXelmírez..

CRECEMENTO DE SANTIAGOCRECEMENTO DE SANTIAGO
I-XIII-XII

► Unha vez que Galicia estivo integrada na CoroaUnha vez que Galicia estivo integrada na Coroa
de Castela, impúxose o poder real sobre ode Castela, impúxose o poder real sobre o
nobiliario e introducíronse as instituciónsnobiliario e introducíronse as institucións
castelás.castelás.
► Foise reducindo o peso político de Galicia.Foise reducindo o peso político de Galicia.
► Así, en 1349, este territorio viuse privado doAsí, en 1349, este territorio viuse privado do
seu voto en Cortes.seu voto en Cortes.
► Igualmente impúxose unha política deIgualmente impúxose unha política de
castelanización, e o idioma galego viusecastelanización, e o idioma galego viuse
arredado da administración.arredado da administración.

ACTIVIDADESACTIVIDADES
(Vicens Vives páx. 99)(Vicens Vives páx. 99)
►Que reino se anexionou Galicia no s. VIII?Que reino se anexionou Galicia no s. VIII?
►Que problemas suscitou a anexión?Que problemas suscitou a anexión?
►Que situación de inestabilidade seQue situación de inestabilidade se
produciu nos s. IX e X?produciu nos s. IX e X?
►Como foi a evolución política de Galicia nosComo foi a evolución política de Galicia nos
s. X e XI? E a partir do s. XIII?s. X e XI? E a partir do s. XIII?
►Quen eran as Cortes? Quen estabaQuen eran as Cortes? Quen estaba
representado? Que poderes tiñan? Onderepresentado? Que poderes tiñan? Onde
se reunían?se reunían?

SEÑORES E CAMPESIÑOSSEÑORES E CAMPESIÑOS
► Feudalización de Galicia.Feudalización de Galicia.
► Nobres, bispos e abades. En Galicia, como no resto daNobres, bispos e abades. En Galicia, como no resto da
Península, a meirande parte da terra pertenecía áPenínsula, a meirande parte da terra pertenecía á
nobreza, ós bispados e mosteiros. Nos obstante (anobreza, ós bispados e mosteiros. Nos obstante (a
diferencia que noutras partes da península) había maiordiferencia que noutras partes da península) había maior
poder entre bispos e abades, máis poderosos que ospoder entre bispos e abades, máis poderosos que os
nobres.nobres.
► As continuas doazóns e privilexios reais coverteron óAs continuas doazóns e privilexios reais coverteron ó
arcebispo de Santiagoarcebispo de Santiago nun dos señores máis ricos enun dos señores máis ricos e
influentes dos reinos cristiáns.influentes dos reinos cristiáns.
► Tamén os abades dos grandes mosteiros: Sobrado,Tamén os abades dos grandes mosteiros: Sobrado,
Samos, Celanova...Samos, Celanova...

MOSTEIRO DE SOBRADOMOSTEIRO DE SOBRADO

SABÍAS QUESABÍAS QUE
► O cultivo dos cereais era básico na Galicia medieval posteO cultivo dos cereais era básico na Galicia medieval poste
que con eles elaboraban o pan, principal alimento deque con eles elaboraban o pan, principal alimento de
señores e máis de campesiños.señores e máis de campesiños.
► Por prestixio social, os señores consumían pantrigo ePor prestixio social, os señores consumían pantrigo e
obrigábanlles ós campesiños a cultivalo malia os seusobrigábanlles ós campesiños a cultivalo malia os seus
baixos rendementos, pois o campo galego non é moibaixos rendementos, pois o campo galego non é moi
apropiado para o seu cultivo.apropiado para o seu cultivo.
► Os labregos, en cambio, tiñan que se contentar con panOs labregos, en cambio, tiñan que se contentar con pan
moreno de centeo, de peor calidade. Con todo, preferíanmoreno de centeo, de peor calidade. Con todo, preferían
cultivar este cereal pois ó ser máis apropiado ós solos e o ócultivar este cereal pois ó ser máis apropiado ós solos e o ó
clima de Galicia era máis doado asegurar unha boa colleita.clima de Galicia era máis doado asegurar unha boa colleita.
► Actividades: Que clase de pan consumían os señores? E osActividades: Que clase de pan consumían os señores? E os
campesiños? Por que os campesiños preferían cultivarcampesiños? Por que os campesiños preferían cultivar
centeo?centeo?

OS CAMPESIÑOSOS CAMPESIÑOS
VILA, VILAR, CASALVILA, VILAR, CASAL
► Os campesiños seguiron a traballar a terra pero estabanOs campesiños seguiron a traballar a terra pero estaban
obrigados a lle entregar ó señor unha parte importanteobrigados a lle entregar ó señor unha parte importante
dos seus froitos.dos seus froitos.
► Baixo a protección e dependencia dun señor, osBaixo a protección e dependencia dun señor, os
campesiños vivían agrupados encampesiños vivían agrupados en vilasvilas, pequenos núcleos, pequenos núcleos
rurais, moi semellantes as aldeas actuais, formados porrurais, moi semellantes as aldeas actuais, formados por
casas, cortes e alprendes.casas, cortes e alprendes.
► Ó redor da vila atopábanse as hortas e outras terras deÓ redor da vila atopábanse as hortas e outras terras de
laboura.laboura.
► Máis afastadas, había grandes extensións de prados eMáis afastadas, había grandes extensións de prados e
montes.montes.
► Segundo foron medrando, naceron osSegundo foron medrando, naceron os vilaresvilares, pequenas, pequenas
vilas e osvilas e os casaiscasais: explotacións unifamiliares illadas.: explotacións unifamiliares illadas.

►Que fixeron os reis ástur-leoneses paraQue fixeron os reis ástur-leoneses para
garantiren o apoio da nobreza galega?garantiren o apoio da nobreza galega?
►Como se completou o proceso deComo se completou o proceso de
feudalización de Galicia?feudalización de Galicia?
►Quen eran os grupos sociais máisQuen eran os grupos sociais máis
poderosos de Galicia?poderosos de Galicia?
►Onde vivían os campesiños?Onde vivían os campesiños?

CAMIÑO DE SANTIAGOCAMIÑO DE SANTIAGO
► Aymeric Picaud, monxeAymeric Picaud, monxe
de Poitou, elaborou ade Poitou, elaborou a
primeira guía doprimeira guía do
peregrino que formaperegrino que forma
parte doparte do Códice CalixtinoCódice Calixtino
(quinto libro).(quinto libro).
► Nela quedou reflectido oNela quedou reflectido o
itinerario, coas súasitinerario, coas súas
xornadas, dende Franciaxornadas, dende Francia
a Santiago coñecido comoa Santiago coñecido como
oo camiño francéscamiño francés..

CAMIÑO DE SANTIAGOCAMIÑO DE SANTIAGO

CÓDICE CALIXTINOCÓDICE CALIXTINO

►Observa os mapas e describe por ondeObserva os mapas e describe por onde
transcorría o camiño compostelán.transcorría o camiño compostelán.
►Cal é a causa da existencia de numerososCal é a causa da existencia de numerosos
monumentos románicos en Galicia?monumentos románicos en Galicia?
►Cal é o códice románico ilutrado máisCal é o códice románico ilutrado máis
importante conservado en Galicia?importante conservado en Galicia?

S. XII-XIII: ACTIVIDADES ECONÓMICASS. XII-XIII: ACTIVIDADES ECONÓMICAS
► Agricultura: o foro.Agricultura: o foro.
► O aumento da poboación, provocou o aumento das terras deO aumento da poboación, provocou o aumento das terras de
cultivos, o crecemento das antigas vilas e aparición doutras novascultivos, o crecemento das antigas vilas e aparición doutras novas
chamadas agorachamadas agora vilanovasvilanovas, nome que na actualidde conservan moitas, nome que na actualidde conservan moitas
aldeas galegas.aldeas galegas.
► Ó redor das aldeas, se estenderon as cortiñas e hortas, eÓ redor das aldeas, se estenderon as cortiñas e hortas, e
melloraron as ferramentas de labranza.melloraron as ferramentas de labranza.
► Creceu a vide. Galicia se pobou de viñedos, aínda que os viñosCreceu a vide. Galicia se pobou de viñedos, aínda que os viños
(ribeiros) de calidade se obtiñan, xa nesta época, nas ribeiras do(ribeiros) de calidade se obtiñan, xa nesta época, nas ribeiras do
Avia e máis no Miño. Os mercados estaban en Ribadavia e Ourense.Avia e máis no Miño. Os mercados estaban en Ribadavia e Ourense.
► Nobreza, bispados e mosteiros estableceron oNobreza, bispados e mosteiros estableceron o foroforo como contratocomo contrato
agrarioagrario
► OO foroforo consistía nun contrato no que os nobres, bispos e abadesconsistía nun contrato no que os nobres, bispos e abades
cedían terra a familias de campesiños a cambio dunha renda fixacedían terra a familias de campesiños a cambio dunha renda fixa
proporcional, normalmente unha parte da colleita e da prestaciónproporcional, normalmente unha parte da colleita e da prestación
dalgúns servizos. A novidade era que o contrato era de longadalgúns servizos. A novidade era que o contrato era de longa
duración (por varias xeracións). Así o campesiño quedaba vinculadoduración (por varias xeracións). Así o campesiño quedaba vinculado
á terra.á terra.

► Pescadería marítima e salgaduras.Pescadería marítima e salgaduras.
► Medrou a pesca favorecida pola seguridade da naveMedrou a pesca favorecida pola seguridade da navegacióngación
trala retirada de normandos e musulmáns das costas galegas.trala retirada de normandos e musulmáns das costas galegas.
► As especies capturadas foron a pescada, o congro, a sardiña.As especies capturadas foron a pescada, o congro, a sardiña.
► Utilizábanse as artes de pesca: trasmallo, xeito, sacada,Utilizábanse as artes de pesca: trasmallo, xeito, sacada,
cerco... que aínda se empregan na actualidade.cerco... que aínda se empregan na actualidade.
► A pesca marítima deu lugar a unha importante industria deA pesca marítima deu lugar a unha importante industria de
salgadura.salgadura.
► O abundante consumo de sal deu lugar á explotación deO abundante consumo de sal deu lugar á explotación de
salinas na península do Salnés (de aí o seu nome) e como a súasalinas na península do Salnés (de aí o seu nome) e como a súa
produción era insuficiente, importábase de Portugal eprodución era insuficiente, importábase de Portugal e
Francia.Francia.
► A sardiña salgada e tamén afumada (arencada) eraA sardiña salgada e tamén afumada (arencada) era
exportada, sobre todo, a Andalucía, Catalunya e outras áreasexportada, sobre todo, a Andalucía, Catalunya e outras áreas
do Mediterráneo.do Mediterráneo.

ARTES DE PESCAARTES DE PESCA
Trasmallo
Xeito
Cerco

► Artesanía e comercio.Artesanía e comercio.
► Desenvolven a a actividade nas cidades. Dada a súa crecenteDesenvolven a a actividade nas cidades. Dada a súa crecente
importancia.importancia.
► Abundaban os toneleiros, peleteiros, gornicioneiros, bolseirosAbundaban os toneleiros, peleteiros, gornicioneiros, bolseiros
e zapteiros que elaboraban artigos co coiro procedente dae zapteiros que elaboraban artigos co coiro procedente da
rica gandaría.rica gandaría.
► Nas vilas mariñeiras as actividades xiraban ó redor dasNas vilas mariñeiras as actividades xiraban ó redor das
salgaduras de peixe. En Santiago abundaban os cuncheiros,salgaduras de peixe. En Santiago abundaban os cuncheiros,
acibecheiros e prateiros que abastecían a demanda dosacibecheiros e prateiros que abastecían a demanda dos
pelegríns.pelegríns.
► Tamén experimentou un grande impulso o comercio exterior.Tamén experimentou un grande impulso o comercio exterior.
Exportación de viño, coiros, peixe e madeira; importábase palExportación de viño, coiros, peixe e madeira; importábase pal
e panos.e panos.

►Cidades.Cidades.
►Naceron moitas cidades:Naceron moitas cidades:
►NoNo camiño de Santiagocamiño de Santiago: Triacastela,: Triacastela,
Portomarín, Sarria, Palas de Rei, Melide ePortomarín, Sarria, Palas de Rei, Melide e
Arzúa.Arzúa.
►Vilas mariñeirasVilas mariñeiras: Ribadeo, Viveiro, A: Ribadeo, Viveiro, A
Coruña, Muros, Noia, Pontevedra... ÓCoruña, Muros, Noia, Pontevedra... Ó
abeiro da actividade pesqueira.abeiro da actividade pesqueira.
►Sés episcopaisSés episcopais: Santiago, Lugo, Ourense,: Santiago, Lugo, Ourense,
Mondoñedo Tui.Mondoñedo Tui.

► Que factores facilitaron o desenvolvementoQue factores facilitaron o desenvolvemento
económico de Galicia?económico de Galicia?
► En que consistía o foro? Cando e por que seEn que consistía o foro? Cando e por que se
introduciu?introduciu?
► Que peixes capturaban os pescadores galegos?Que peixes capturaban os pescadores galegos?
► Que actividades artesanais se foronQue actividades artesanais se foron
desenvolvendo? Cales delas se relacionaban coadesenvolvendo? Cales delas se relacionaban coa
pesca?pesca?
► Cales eran as principais cidades medievais?Cales eran as principais cidades medievais?

GALICIA: CONFLITOS SOCIAIS NAGALICIA: CONFLITOS SOCIAIS NA
BAIXA IDADE MEDIA: INTRODUCIÓNBAIXA IDADE MEDIA: INTRODUCIÓN
► XIV-XV:XIV-XV: a xente de Galicia, igual que no restoa xente de Galicia, igual que no resto
da Península e Europa viviu tempos difíciles.da Península e Europa viviu tempos difíciles.
► Adversidades climatolóxicas, malas colleitas eAdversidades climatolóxicas, malas colleitas e
fame; seguiulles a peste (Peste Negra do anofame; seguiulles a peste (Peste Negra do ano
1348), que decimou a poboación de Galicia.1348), que decimou a poboación de Galicia.
► Decadencia do camiño de Santiago.Decadencia do camiño de Santiago.
► A penuria económica e a falta de autoridade dosA penuria económica e a falta de autoridade dos
monarcas, enfrascados en continuas guerrasmonarcas, enfrascados en continuas guerras
civís, xeraron unha serie de conflitos sociais quecivís, xeraron unha serie de conflitos sociais que
desembarcaron, durante o s. XV, nas chamadasdesembarcaron, durante o s. XV, nas chamadas
guerras irmandiñas, que foron unhas dasguerras irmandiñas, que foron unhas das
primeiras e máis importantes revoltasprimeiras e máis importantes revoltas
antiseñoriais de Europa.antiseñoriais de Europa.

BAIXA IDADE MEDIA: QUE ERAN AS IRMANDADES?BAIXA IDADE MEDIA: QUE ERAN AS IRMANDADES?
► O termoO termo irmandiñasirmandiñas procede deprocede de irmandadesirmandades,, asociación deasociación de
xente das cidadesxente das cidades, que xurden ó final da Idade Media., que xurden ó final da Idade Media.
► Estas asociacións defenden os intereses comúns dosEstas asociacións defenden os intereses comúns dos
cidadáns fronte os abusos dos señores e aseguraban ocidadáns fronte os abusos dos señores e aseguraban o
exercicio da xustiza.exercicio da xustiza.
► Nas cidades galegas a súa actuación dirixiuse,Nas cidades galegas a súa actuación dirixiuse,
principalmente, contra os bispos, cuxos privilexiosprincipalmente, contra os bispos, cuxos privilexios
dificultaban o desenvolvemento do comercio e a artesanía.dificultaban o desenvolvemento do comercio e a artesanía.
► Dende comezos do s. XV abundaron os conflitos nasDende comezos do s. XV abundaron os conflitos nas
principais cidades galegas. En Santiago, 1418, aproveitandoprincipais cidades galegas. En Santiago, 1418, aproveitando
a ausencia do bispo Lope de Mendoza, artesáns ea ausencia do bispo Lope de Mendoza, artesáns e
comerciantes crearon unha irmandade para liberar acomerciantes crearon unha irmandade para liberar a
cidade da tutela do bispo e colocala baixo a dependenciacidade da tutela do bispo e colocala baixo a dependencia
do monarca. En Ourense, a xente da cidade asediou ado monarca. En Ourense, a xente da cidade asediou a
catedral e atacou o bispo.catedral e atacou o bispo.

BAIXA IDADE MEDIA: AS GUERRAS IRMANDIÑASBAIXA IDADE MEDIA: AS GUERRAS IRMANDIÑAS
► Máis tarde, as irmandades estendéronse ó campoMáis tarde, as irmandades estendéronse ó campo
onde os nobres, cunhas rendas que diminuíran poronde os nobres, cunhas rendas que diminuíran por
mor da crise económica, cometían toda clase demor da crise económica, cometían toda clase de
delitos atropelos e saqueos sobre os campesiños.delitos atropelos e saqueos sobre os campesiños.
► Primeira Guerra Irmandiña,Primeira Guerra Irmandiña, 1431. Chamada polos1431. Chamada polos
seus inimigos,seus inimigos, Irmandade fusquenlla ou tolaIrmandade fusquenlla ou tola..
► O conflito afectou, ós dominios dosO conflito afectou, ós dominios dos AndradeAndrade,,
propietarios da comarca enteira das Mariñaspropietarios da comarca enteira das Mariñas
betanceiras, que trataban os seus vasalos conbetanceiras, que trataban os seus vasalos con
extrema dureza.extrema dureza.
► Os irmandiños foron dirixidos porOs irmandiños foron dirixidos por Roi XordoRoi Xordo, un, un
fidalgo da Coruña, quen, logo do fracaso da revolta,fidalgo da Coruña, quen, logo do fracaso da revolta,
foi condenado á morte.foi condenado á morte.

CASTELO DOS ANDRADE NAS TERRAS DO EUME

BAIXA IDADE MEDIA: SEGUNDA GUERRA IRMANDIÑABAIXA IDADE MEDIA: SEGUNDA GUERRA IRMANDIÑA
► 1467-14691467-1469..
► Tivo un carácter de guerra civil xa que se estendeuTivo un carácter de guerra civil xa que se estendeu
por toda Galicia e nela se viron envoltos a maiorpor toda Galicia e nela se viron envoltos a maior
parte dos grupos sociais.parte dos grupos sociais.
► Durante o primeiro ano da revolta, a ira dosDurante o primeiro ano da revolta, a ira dos
irmandiños dirixiuse contra as torres e fortalezas,irmandiños dirixiuse contra as torres e fortalezas,
desde as cales os nobres e os seus cabaleirosdesde as cales os nobres e os seus cabaleiros
cometían os atropelos.cometían os atropelos.
► A meirande parte dos nobres fuxiron de Galicia eA meirande parte dos nobres fuxiron de Galicia e
máis de 130 fortalezas foron destruídas por unmáis de 130 fortalezas foron destruídas por un
exército que, segundo testemuños da época, chegouexército que, segundo testemuños da época, chegou
a ter case 80.000 homes.a ter case 80.000 homes.

► (...) e pretenderon a certos veciños e a certos(...) e pretenderon a certos veciños e a certos
mercadores desta vosa dita cidade nos vososmercadores desta vosa dita cidade nos vosos
camiños reais e tomáronos e roubáronlles o quecamiños reais e tomáronos e roubáronlles o que
levaban, así de la e diñeiro e panos e peixes, bestaslevaban, así de la e diñeiro e panos e peixes, bestas
e arreos e roupas e outras cousas (...)e arreos e roupas e outras cousas (...)
► E outrosí os levaron presos ó dito castelo a poderE outrosí os levaron presos ó dito castelo a poder
do devandito señor don Diego Sarmiento edo devandito señor don Diego Sarmiento e
lanzáronos no soto do devandito castelo e dábanlleslanzáronos no soto do devandito castelo e dábanlles
grandes prisións e facíanlles manter os que osgrandes prisións e facíanlles manter os que os
gardaban e despois rescatáronos por outrasgardaban e despois rescatáronos por outras
grandes contías de marabedís, o cal é público egrandes contías de marabedís, o cal é público e
notorio.notorio.
►
Queixas do Concello de Ourense a Herique IV polos atropelos de don Diego SarmientoQueixas do Concello de Ourense a Herique IV polos atropelos de don Diego Sarmiento ..

► ACTIVIDADES SOBRE O TEXTOACTIVIDADES SOBRE O TEXTO
►Cal é o tema do texto? Que abusosCal é o tema do texto? Que abusos
se denuncian?se denuncian?
►Quen eran os que cometían osQuen eran os que cometían os
atropelos? Dende onde? A queatropelos? Dende onde? A que
estamento social pertencían?estamento social pertencían?
►Como evolucionou este conflito? QueComo evolucionou este conflito? Que
orixionou?orixionou?

OS IRMANDIÑOSOS IRMANDIÑOS
A falta de autoridade de Henrique IV,
Rei de castela e León (1454-1474),
aproveitouna a nobreza para sublevarse en
varias ocasións.
Torre do Castro (A Limia-Ouren-
Se) unha das 130 fortalezas derrubadas.

► Contando co apoio do rei, os nobres feudaisContando co apoio do rei, os nobres feudais
reaccionaron e, baixo a dirección de Pedroreaccionaron e, baixo a dirección de Pedro
Madruga, conde de Camiña e do mariscal PardoMadruga, conde de Camiña e do mariscal Pardo
de Cela, derrotaron as tropas irmandiñas nasde Cela, derrotaron as tropas irmandiñas nas
proximidades de Santiago.proximidades de Santiago.
► Tras o triunfo dos nobres feudais sobre osTras o triunfo dos nobres feudais sobre os
irmandiños a represión non foi excesivamenteirmandiños a represión non foi excesivamente
violenta.violenta.
► Os líderes máis importantes, Alonso de Lanzós eOs líderes máis importantes, Alonso de Lanzós e
Pedro Osorio, foron presos, e Diego de LemosPedro Osorio, foron presos, e Diego de Lemos
desertou; moitos campesiños foron castigados adesertou; moitos campesiños foron castigados a
reconstruír as fortalezas que destruíran.reconstruír as fortalezas que destruíran.

►Malia a derrota, a revolta irmandiña e oMalia a derrota, a revolta irmandiña e o
seu afán de xustiza deixaron unhaseu afán de xustiza deixaron unha
lembranza imborrable na conciencia dolembranza imborrable na conciencia do
pobo galego.pobo galego.
►Máis tarde, a oposición da nobreza ó novoMáis tarde, a oposición da nobreza ó novo
Estado autoritario establecido polos ReisEstado autoritario establecido polos Reis
Católicos tivo como consecuencia a tráxicaCatólicos tivo como consecuencia a tráxica
morte do mariscalmorte do mariscal Pardo de CelaPardo de Cela..

Mariscal Pardo de CelaMariscal Pardo de Cela
► Pedro Pardo de Cela, señor de Viveiro e doutras terrasPedro Pardo de Cela, señor de Viveiro e doutras terras
do Norte de Galicia, foi decapitado en Mondoñedo o 17do Norte de Galicia, foi decapitado en Mondoñedo o 17
de setembro do ano 1483.de setembro do ano 1483.
► A súa cabeza, rodando pola praza da catedral, simbolizaA súa cabeza, rodando pola praza da catedral, simboliza
a derrota da nobreza fronte ó autoritarismo dos Reisa derrota da nobreza fronte ó autoritarismo dos Reis
Católicos.Católicos.
► O seu tráxico destino e máis a mitificación literaria queO seu tráxico destino e máis a mitificación literaria que
da súa actitude realizaron escritores nacionalistasda súa actitude realizaron escritores nacionalistas
galegos de finais do s. XIX e comezos do XX,galegos de finais do s. XIX e comezos do XX,
convertérono nun símbolo de resistencia ó centralismoconvertérono nun símbolo de resistencia ó centralismo
en defensa das liberdades do pobo galego.en defensa das liberdades do pobo galego.
► Actividades:Actividades: Que supuxo a morte de Pardo de Cela? PorQue supuxo a morte de Pardo de Cela? Por
que a figura do mariscal se converteu en símbolo dasque a figura do mariscal se converteu en símbolo das
liberdades de Galicia?liberdades de Galicia?

Mariscal Pardo de CelaMariscal Pardo de Cela
Fortaleza da Frouxeira
Ponte do
Pasatempo
Mondoñedo

►Que eran as irmandades? Que funciónsQue eran as irmandades? Que funcións
desempeñaban?desempeñaban?
►Explica cales foron as causas das guerrasExplica cales foron as causas das guerras
irmandiñas.irmandiñas.
►Como se desenvolveu a primeira guerraComo se desenvolveu a primeira guerra
irmandiña?irmandiña?
►Que aconteceu durante a Gran GuerraQue aconteceu durante a Gran Guerra
Irmandiña?Irmandiña?

Galicia un reino

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (17)

Ähnlich wie Galicia un reino

Ähnlich wie Galicia un reino (20)

Mehr von Agrela Elvixeo

Mehr von Agrela Elvixeo (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (11)

Galicia un reino