Evolución histórica e urbanística da cidade da Coruña

1. A Coruña
rexión urbana

2. Localización de A Coruña
TOPOGRAFÍA TIPOS DE SOLO SOLEAMENT
O
VENTOS DOMINANTES

3. Situación de A Coruña
en relación a súa rexión e comarca
REXIÓN URBANA ÁRTABRA COMARCA CORUÑESA

4. Situación de A Coruña
en relación a Europa e España
COAG. Proxecto Terra

5. Situación de A Coruña
en relación ó eixo atlántico
COAG. Proxecto Terra

7. Croquis onde
se pode observar
a extensión e límites
dos dous concellos.
No de Oza sinálanse
A súa división en parroquiasFte. Wikipedia

8. A maioría do territorio
do concello de A
Coruña pertencía a
Sta. María de Oza
Fte. IGN

9. Límites aproximados
entre A Coruña e Oza.
fixado en 1890
Fte. IGN

10. Censo oficial do ano 1910 Habitantes
de dereito
Parroquia de Sta. María de Oza
Parroquia de S. Vicente de Elviña
Parroquia de S. Cristovo das Viñas
Parroquia de S. Pedro de Visma
Total do concello de Sta. María de Oza
1.969
2.955
2.831
1.639
9.434
Total do concello de A Coruña 49.290
A Coruña pasou o día 1-10-1912 a ter
segundo o censo de poboación
58.724
Fte. INE

11. Castro de Elviña

12. Castro de Elviña

13. Castro de Elviña

15. Reprodución
Do antigo faro
romano de
Brigantium

16. Reprodución
Do antigo faro
romano de
Brigantium
Situación do
faro antes da
súa reforma no
XVIII

17. Na Alta Idade Media IX-XI a poboación desprázase de Faro
ata o interior da ría O Burgo

19. Ortoimaxe da cidade vella de A
Coruña
S. XI-XII
S. XIII-XV

20. Praza das Bárbaras

21. Praza do Xeneral
Azcárraga

22. Santa Mª do Campo
( fotografía da
esquerda)
Santiago
( fotografía da dereita)

23. N
A CORUÑA NO SÉCULO XVIENSENADA
DO ORZÁN
BAÍA DA
CORUÑA
CIDADE
VELLA
OU ALTA
PESCADERÍA
OU CIDADE BAIXA

24. Reprodución do
Plano da Coruña
no s. XVI

25. PLANO DE A
CORUÑA A
FINAIS DO S.
XVIII E
PRINCIPOS DO
S.XIX
CIDADE
VELLA
PESCADERÍA
BALUARTE
DE MURALLAS

26. XVIII
Real
Consulado do
Mar

27. XVIII
Antiga Casa de
Aduanas

28. XVIII
Casa de
Paredes

29. XVIII
Acueduto das
Pontes
XVIII
Acueduto das
Pontes
Imaxe de 1970

30. s. XIX: un novo cemiterio
SAN AMARO
• En 1812 crease un novo
cemiterio de San Amaro
alonxado do centro da
cidade na estrada que
conecta coa Torre.

31. A industrialización de A Coruña
Fábrica de Tabacos
(Imaxe de 1930 e actual)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

32. Teatro Rosalía de Castro
Antigo edificio da Deputación Provincial

33. Murallas da
Coruña
Excavacións
parking do
Parrote

34. Acuartelamentos no campo da Estrada
(principios do s. XX)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

35. Onde está situado este espazo urbano?
Praza de María Pita
1880-1890

36. Evolución
da Praza de
María Pita
1910
Construción do
Concello
1920 1980
1990

37. 1909
1909
1912
1930

38. Peirao da Marina (1920)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

39. Recheo: Méndez Núñez (1929)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

40. Xardíns de Méndez Núñez
(1933)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

41. Teatro Circo (fotografía de 1907)
Onde está o actual edificio da Autoridade Portuaria
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

42. Barrio Atochas-Torre
Fotografía
de 1949
Observa a praza de Es-
paña e o actual polí-
gono de Zalaeta
(como zona industrial)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos
Cuartel de
Infantería
Campo da Leña
Zalaeta

43. Campo da Leña
(actual Praza de España) (1900)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

44. Campo da Leña
(actual Praza de España) (1915)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

45. Praza de España na actualidade

46. Praza de España na actualidade

47. Cantón Grande a Marina (1926)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

48. Cantón Pequeno 1929
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

49. Cantón Grande
Construción do edificio do Banco Pastro
O DISCURSO DE MODERNIDADE E PROGRESO
Fotografía de 1921 ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

50. ARQUIVO DO REINO DE GALICIA
Cantón Grande

51. Imaxe do edificio do Banco Pastor
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

52. Cantón Grande 1956
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

53. O ferrocarril: estación do Norte
Inauguración das obras da estación do ferrocarril (1858)

54. O ferrocarril: a estación do
Norte
(1919)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

55. O ferrocarril: a estación do Norte
Chegada de pasaxeiros (1915)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

56. Estación do Norte (terreos da actual estación de
autobuses) (1964)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

57. Antiga estación do ferrocarril: Estación do Norte
(terreos da actual estación de autobuses e zona de A
Cubela:
CORTE INGLÉS E CENTRO COMERCIAL DE CATRO
CAMIÑOS) (1969)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

58. Rúa Pose
Situación actual. Antigo traxecto do ferrocarril

59. Alejandro Ferrant
Vista da Coruña (1891)
Museo de Belas Artes

60. O ENSANCHEO ENSANCHE

61. Proxectos de ensanche
(Barcelona, A Coruña e Vigo)
COAG. Proxecto Terra

62. O ensanche coruñés
vista xeral. 1918
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

63. Vista aérea do Ensanche
Anos trinta

64. Ensanche: Xoana de Vega
(Imaxe de 1930)
FOTO BLANCO. La Coruña entre
siglos

65. Ensanche:
Xoana de Vega

66. Xoana de Vega
Imaxe actual

67. Ensanche: Xoana de Vega (fotografía de
1929)
Igrexa dos Xesuítas e Banco de España
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

68. Ensanche: Xoana de Vega (fotografía
actual)
Igrexa dos Xesuítas e pisos de luxo

69. Ensanche Praza de Lugo
Imaxe de 1940
Mercado Eusebio da Guarda
2005.
Obras
FOTO BLANCO. La Coruña entre
siglos

70. Ensanche Praza de Lugo

71. Ensanche Praza de Lugo

72. Ensanche Praza de Lugo

73. Interior do Ensanche
Rúa Betanzos esquina Praza de Lugo (1920)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

74. Interior do Ensanche
Rúa Feijoo (1919)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

75. Ensanche Rúa Paio
Gómez
• Observar a
alteración das
alturas da mazá.
• Comparar coa
anterior
diapositiva.

76. Ensanche
FOTO BLANCO. La Coruña entre
siglos
Rúa Ferrol
(esquina Xoán
Flórez)
Foto da
esquerda
1935
Rúa Ferrol 10
(esquina Xoán
Flórez)
Foto da
dereita
Casa de 1906

77. A ARQUITECTURA
DO PRIMEIRO
TERCIO DO
SÉCULO XX

78. Interior do Ensanche
Rúa Emilia Pardo Bazán

79. Ensanche (Praza de
Vigo)
Imaxes de 1970FOTO BLANCO. La Coruña entre
siglos

80. Ensanche. Praza de Vigo

81. Catro Camiños
Fonte de Catro Camiños
CEIP Concepción Arenal
IES Fernando Wirtz

82. Ensanche de Catro
Camiños
Imaxe de 1959
Pedro Mariño e Rodríguez Losada. 1925,1927,1928, 1929
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

83. A arquitectura do 1/3 do s. XX
Eclecticismo
Pedro Mariño e Rodríguez Losada. 1925,1927,1928, 1929

84. Catro Camiños
Barco e tranvía na actual Praza de Catro Camiños
Non hai fonte luminosa. 1935
Fábrica de cervexas “Estrella Galicia” 1955
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

85. Catro Camiños 1968
Fonte luminosa e “Estrella Galicia” FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

86. Catro Camiños

87. SIXPAC
Ensanche de Riazor

88. Ensanche de Riazor

89. Barrio Atochas-Torre-
Orillamar
Pelamios
SIXPAC
Campo
de
M
arte
O
rillam
ar
Pelamios
Campo da Leña
Zalaeta
Torr
e
Atochas

90. Barrio de Atochas-A Torre

91. Torre-Atochas-Orillamar
Remodelación da rúa Orillamar

92. Torre-Atochas-Orillamar
Remodelación dunha praza en Atocha Alta

93. Torre-Atochas-Orillamar
Movemento okupa en Atocha Alta

94. Barrio de Atochas-A Torre
Parque de Artillería

95. Solucións á cidade industrial
HOWARD
TEORÍA E REALIZACIÓN-A CIDADE XARDÍN

96. Solucións á cidade industrial
HOWARD-TEORÍA E REALIZACIÓN-A CIDADE XARDÍN

97. O Campo de Marte
un modelo de Cidade Xardín obreira
SIXPAC

98. O Campo de Marte
un modelo de Cidade Xardín obreira
Inauguración das vivendas 1928
FOTO BLANCO. La Coruña entre
siglos

99. O Campo de Marte
un modelo de Cidade Xardín obreira

100. O Campo de Marte
un modelo de Cidade Xardín

101. O Campo de Marte
un modelo de Cidade Xardín

102. Cidade Xardín

103. Cidade Xardín
1922
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA
Actual estadio de Riazor

104. Cidade Xardín
COAG. Proxecto Terra

105. Cidade Xardín
1922
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

106. Cidade Xardín

107. Cidade Xardín
Avenida da Habana (1926)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA

108. Cidade Xardín
Avda. da Habana

109. Vista da zona de Riazor desde o monte de Sta.
Margarida (1925)
ARQUIVO DO REINO DE GALICIA
Ensenada do Orzán
Rubin
e
Avda. Fisterra

110. Plano da Coruña 1920
1
23 4
5
6
Estación de Ferrocarril
1. Cidade Vella
2. Pescadería
3. Ensanche
4. Atochas-A Torre
5. Rubine-Riazor
6. A Palloza-Monelos

111. Evolución do urbanismo 1940 á actualidade
Que diferenzas observas no crecemento da cidade entre o mapa
da esquerda con respecto á dereita?
1940 ACTUALIDADE

112. 1960

113. O urbanismo no 1º franquismo (1939-1960)
A súa práctica: as Casas Baratas
Situación das Casas Baratas (Os Mallos-Sagrada Familia)
Grupo
Juan Canalejo
1954
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

114. O urbanismo no franquismo (1939-1960)
A súa práctica: as Casas Baratas
Situación das Casas Baratas (Os Mallos-Sagrada Familia)

115. O urbanismo no franquismo (1939-1960)
A súa práctica: as Casas Baratas
Situación das Casas Baratas (Os Mallos-Sagrada Familia)

116. O urbanismo no franquismo (1939-1960)
As vivendas sociais: o grupo María Pita (Labañou)

117. O urbanismo no franquismo (1939-1960)
As vivendas sociais: Vivendas dos Mariñeiros

118. O urbanismo no franquismo (1939-
1960)
As vivendas sociais: A Sagrada Familia

119. O urbanismo no franquismo (1939-1960)
Vivendas sociais: O Birloque

120. O urbanismo na posguerra (1939-
1955)
A cidade deportiva de Riazor
Rey Pedreira. 1939
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

121. O urbanismo na posguerra (1939-
1955)
A cidade deportiva de Riazor
Rey Pedreira 1939
FOTO BLANCO. Momentos coruñeses

122. O urbanismo na posguerra (1939-
1955)
A herdanza do plan Cort e o de 1948: a cidade escolar
Fotografía de 1958 FOTO BLANCO. Momentos coruñeses

123. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Ronda de Nelle
Fotografía de 1961 FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

124. Ronda de Nelle
A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais

125. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Ronda de Outeiro
Fotografía de 1957 FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

126. Ronda de Outeiro
A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais

127. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
A Avda. de Lavedra
Intersección coa rúa Cabaleiros. Fotografías de 1957
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

128. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
A Avda. de Lavedra 1957
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

129. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Avda. de Alfonso Molina

130. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Avda. de Lavedra
1959 1963FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

131. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Avda. de Lavedra 1969
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

132. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
Catro Camiños 1972
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

133. A herdanza do plan Cort e o de 1948: os viais
viaducto de Catro Camiños

134. Barrio das Flores
Crecemento planificado
Castrillón
Crecemento non planificado
Avda. de Monelos

135. 1960-1975
O URBANISMO NON PLANIFICADO
MONTE ALTO
AGRA DO ORZÁN
SAGRADA FAMILIA
MALLOS
CASTRILLÓN

136. A Torre. Monte Alto 1957
Vista da praia do Matadeiro
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

137. A Torre. Monte Alto 1967
Esquina do antigo Matadeiro
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

138. A Torre. Monte Alto 1994
Vista de As Lagoas

139. A Torre. Monte Alto
O interior do barrio. A Ronda de Monte Alto

140. A Torre. Monte Alto
O interior do barrio

141. MONTE ALTO
2010

142. AGRA DO ORZÁN

143. Agra do Orzán
“vivir na Coruña que bonito é…”

144. Monelos

145. Agra do Orzán
vista xeral

146. Agra do Orzán
(vista do Paseo das Pontes dende a actual Ronda de Nelle)
Así era o Agra nesta zona en 1970
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

147. Agra do Orzán
Paisaxe das agras de Soesto e Traba (Laxe)
Así de parecido era a paisaxe da Agra do Orzán ata os anos
sesenta

148. Agra do Orzán
Paisaxe das agras Traba (Laxe)
Así de parecido era a paisaxe da Agra do Orzán ata os anos sesenta

149. Agra do Orzán. Peruleiro
O interior do barrio

150. Agra do Orzán. Os Mariñeiros
O interior do barrio

151. Agra do Orzán
O interior do barrio

152. Sagrada Familia

153. Os Mallos

154. Os Mallos

156. OS MALLOS-ESTACIÓN

157. OS MALLOS

158. OS MALLOS

159. OS MALLOS

160. CASTRILLÓN-OS CASTROS

161. CASTRILLÓN

162. OS CASTROS

163. O Castrillón

164. EIRÍS

165. EIRÍS

166. RIAZOR

167. RIAZOR

168. RIAZOR

169. RIAZOR

170. XOÁN FLÓREZ

171. XOÁN FLOREZ

172. XOÁN FLOREZ

173. 1960

174. O URBANISMO PLANIFICADO
ZALAETA
BARRIO DAS FLORES
VENTORRILLO
ELVIÑA
BIRLOQUE
ADORMIDEIRAS
PASEO DAS PONTES
MATO GRANDE
ROSALES
SOMESO
MESOIRO

175. Polígono de Zalaeta
1967 Vello Matadeiro Actualidade

176. Polígono de Zalaeta

177. Barrio das Flores e Polígono de
Elviña
(1972)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

178. Barrio das Flores

179. Barrio das Flores
Unidade veciñal. J.A. Corrales (1960-1965)

180. Barrio das Flores
Unidade veciñal. J.A. Corrales (1960-1965)

181. Elviña, 1972

182. Polígono de Elviña
zona onde se vai situar

183. Polígono de Elviña
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

184. Polígono de Elviña

185. Polígono de
Elviña

186. Polígono de Adormideiras

187. Paseo das Pontes

188. Polígono Rosales

189. Polígono Rosales

190. Mato Grande

191. Mesoiro

192. Vioño

193. Someso
Espazo Coruña

194. ÁREA RURURBANA SAN PEDRO DE VISMA

195. ÁREA RURURBANA SAN PEDRO DE VISMA

196. ÁREA RURURBANA AS XUBIAS

197. ÁREA RURURBANA FEÁNS

198. ÁREA RURURBANA FEÁNS

199. ÁREA RURURBANA URBANIZACIÓN BREOGÁN

200. Castro de Elviña

201. A ÁREA METROPOLITANA

202. A área metropolitana de A Coruña
A comarca e Betanzos

203. EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN NA COMARCA CORUÑESA (1970-2012)
1970 1975 1981 1986 1991 1996 2012
A CORUÑA 189.575 206.776 231.721 240.129 246.953 243.785 246.146
ABEGONDO 7.033 5.895 6.274 6.165 5.466 5.467 5.709
ARTEIXO 12.380 13.090 16.904 16.904 17.931 20.898 30.725
BERGONDO 5.570 5.223 5.293 5.568 5.392 5.732 6.712
CAMBRE 7.608 7.560 9.181 10.685 12.330 14.972 23.879
CARRAL 5.067 5.349 6.001 5.623 5.229 5.184 6.130
CULLEREDO 10.221 11.287 12.614 13.348 14.631 18.513 29.416
OLEIROS 10.704 11.576 12.593 16.280 18.480 23.057 34.386
SADA 7.277 7.277 7.782 8.207 8.935 9.997 14.922
% da Coruña
con respecto
aos outros
concellos
comarcais 74,22% 75,46% 75,15% 74,36% 73,64% 70,13% 61,84%
TOTAL
COMARCA 255.435 274.033 308.363 322.909 335.347 347.605 398.025
Porcentaxe con
respecto a
provincia 24,78% 25,86% 28,21% 29,10% 30,57% 31,31% 34,80%
PROVINCIA
1.030.74
5 1.059.757 1.093.121 1.109.788 1.096.966 1.110.302 1.143.911