1. De Toekomst van Energiezuinig bouwen
Naar energieneutrale Gebouwde Omgeving
ELUX 2 december 2009 Frans Versteeg
2. Innovatie Agenda Gebouwde Omgeving
• Versnellen toepassing van duurzame energietechnieken
• Realiseren doelstellingen Schoon en Zuinig
• Hoofddoelstellingen:
• Energieneutrale nieuwbouw in 2020
• Energiegebruik gebouwde omgeving gehalveerd in
2030 t.o.v. 1990
• N.B. Totaal energiegebruik: gebouwgebonden energie
& huishoudelijk energiegebruik
• N.B. Energiebesparing als onderdeel van integrale
aanpak: energie & comfort & gezondheid
3. Bijdrage Gebouwde Omgeving “Schoon en Zuinig”
Visie
- een concrete bijdrage aan een duurzame kwaliteitssprong
Totaal netto primair
energiegebruik [PJ p]
1250
1000
750
500
250
0
-2502000
2010
2020
2030
2040
2050
Jaar
Totaal Business As Usual
Utiliteitsgebouwen transitiescenario
Totaal transitiescenario
Woningen transitiescenario
Wijksystemen transitiescenario
4. Nationale Ambitie “Schoon en Zuinig”
Broeikasgas
- 30% in 2020 ten opzichte van 1990
Energie-efficiency
- 2% per jaar (huidig tempo – 1%)
Hernieuwbare energie
20% hernieuwbare energie in 2020
5. Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007 - 2011
Gebouwde omgeving
EPC voor nieuwe gebouwen
25% lager in 2011 : 0.6
50% lager in 2015 : 0.4
Nieuwbouw
Bestaande bouw
: energieneutraal in 2020
: halvering energiegebruik tussen 2020-2030
6. Lenteakkoord Energiebesparing in de nieuwbouw
Rijk – NEPROM / NVB / Bouwend Nederland
EPC voor nieuwe woongebouwen:
basis
- 10 experimenteergebieden
• EPC in 2011
0,6
- 0,40
• EPC in 2015
0,4
- 0,20
• In 2020
Energieneutraal
10 experimenteergebieden, 5 à 10 % van de totale productie
(nieuwbouw)
7. Innovatieagenda Energie Gebouwde Omgeving
Innovatie doelstellingen nieuwbouw periode 2015 – 2020
•
•
•
100% besparen / fossielvrije energie voor warmte en koelen
50% besparen / fossielvrije energie t.a.v. elektragebruik
50% elektra locaal duurzaam opwekken
Innovatie doelstellingen bestaande bouw periode 2015 – 2020
•
•
50 à 75% besparen / fossielvrij energie voor warmte en koelen
25 à 50% besparen / fossielvrije energie t.a.v. elektragebruik
8. Innovatie Agenda Gebouwde Omgeving
Marktactoren
Innovators
Groene
consumenten
Cultural
Creatives
Grote publiek
Achterblijvers
Early
adaptors
Early
majority
EOS: Unieke
voorbeeldprojecten
Innovatie agenda
Late mayority
Convenanten:
Meer met Minder
Klimaatakkoord
Lenteakkoord
Excellente
gebieden
Wet- & Regelgeving
Leggards
Wet &
Regelgeving
9. Programma Denken
• Realiseren van meerdere, commercieel interessante
systeemconcepten voor bestaande bouw en nieuwbouw. Opzetten
van integrale concepten en realiseren van zowel technologische als
procesmatige oplossingen.
• De innovatiedoelen die hierbij voor de nieuwbouw moeten zijn
gehaald in de periode 2015 – 2020 zijn:
• 100% terugdringen fossiel energiegebruik voor warmte en
koelen
• 50% terugdringen fossiel energiegebruik t.b.v.
elektraopwekking op gebouwniveau
• 50% elektra op locatieniveau duurzaam opwekken
• Voor de bestaande bouw gelden voor de periode 2015 – 2020
volgende doelen:
• 50 à 75% terugdringen fossiel energiegebruik voor warmte en
koelen
• 25 à 50% terugdringen fossiel energiegebruik t.b.v.
elektraopwekking
10. Programma Doen
Realiseren van ruim 80 grootschalige,
innovatieve voorbeeldprojecten
• ca. 3000 duurzame nieuwbouw woningen
• ca. 3000 duurzaam verbeterde bestaande woningen
• ca. 20 projecten in de utiliteitsbouw (bestaand en
nieuw)
• 4 locaties duurzame integrale gebiedsontwikkeling
inclusief duurzaam opwekkingspotentieel, bijvoorbeeld
voor woonwijken, bedrijventerreinen of bij voorkeur
mengvormen daarvan
11. Programma Opschalen
• Het eerste opschalingdoel voor 2012 is een
vervijfvoudiging van de in de eerste ronde van de
voorbeeldprojecten gerealiseerde resultaten.
• Eerst in de voorbeeldprojecten, vervolgens in de
Excellente Gebieden uit het Lenteakkoord en tenslotte
landelijk worden steeds lagere EPC’s gerealiseerd
12. Programma’s in de tijd
FASE I – 45%
FASE II – 60%
DENKEN
FASE III – 80%
DENKEN
DOEN
DENKEN
DOEN
OPSCHALEN
Landelijke
intro EPC 0,6
DOEN
OPSCHALEN
Landelijke
intro EPC 0,4
OPSCHALEN
Landelijke
intro EPC 0,2
TIJD
13. Van eerste UKR naar Innovatieprogramma
B
Verbreden!
Gebiedsontwikkeling
Utiliteitsbouw
Eerste tranche/45%
D
gebiedsontwikkeling
utiliteit
utiliteit
A
C
Verdiepen!
haalbaar maken 60 & 80 %
Woningbouw nieuw en renovatie
1e UKR
Woningbouw
Nieuw
Renovatie
45%
2008/9
2011
tijd
14. Routekaart – Concrete aanpak
1. Vijf aandachtsgebieden
•
•
•
•
•
Woningbouw nieuw
Woningbouw renovatie
Utiliteitsbouw nieuw
Utiliteitsbouw renovatie
Integrale gebiedsontwikkeling
2. Vijf thema’s
• Denken en doen vanuit de eindgebruiker
• Innoveren van het bouwproces
• Ontwikkelen & operationaliseren van nieuwe
technieken
• Overdragen van kennis, kunde en vaardigheid
• Creëren van markten
15. Innovatie Agenda Gebouwde Omgeving
• N.B. Totaal energiegebruik: gebouwgebonden energie
& huishoudelijk energiegebruik
• N.B. Energiebesparing als onderdeel van integrale
aanpak: energie & comfort & gezondheid
17. Rollen, doelen en instrumenten
Rijksoverheid
1.Gebouw gerelateerd
EPN
CO2
2. Gebouwgebonden
Gebruikers
Energie
Gemeenten
EPN +
3. Huishoudelijk
Energieverbruik
Projectontwikkeling
€
Bewoner
4. Wijkgebonden
Energieverbruik
18. In stappen naar energieneutraal - nieuwbouw
Voorbeeld: Nieuwbouw woningen
kWh primair per jaar
25000
20000
15000
45%
60%
E-productie
wijk
HHE
GAGE
GGE
80%
10000
5000
0
ref 1990
ref 2007
PEGO A
PEGO A+
-5000
Gebouwconcept
De UKR tender voor de PeGO Innovatie pilots gaat
uit van niveau PeGO A:
- 45% CO2 reductie
- EPC ≤ 0,55
AAA1
PEGO A++
20. In stappen naar energieneutraal - renovatie
Voorbeeld: Renovatie
E-productie
wijk
HHE
GAGE
GGE
kWh primair per jaar
30000
25000
20000
45%
15000
60%
10000
80%
5000
0
-5000
ref 1990
ref 2007 NB
PEGO A
Gebouwconcept
De UKR tender voor de PeGO Innovatie pilots gaat
uit van niveau PeGO A:
- 45% CO2 reductie
- tenminste 2 stappen labelklasse EPA (van C naar A)
PEGO A+
PEGO A++
22. Conceptuele benadering
• Passiefhuis+
• Nadruk op vraagreductie
• Exergiehuis
• Nadruk op kwaliteit
(rest)warmtestromen
• Zonnewoning
• Nadruk op duurzame opwekking
Maar allemaal dezelfde
basiskwaliteit schil!
23. Tenslotte: Hoe haalbaar zijn de doelstellingen?
Innovatie doelstellingen nieuwbouw periode 2015 – 2020
•
•
•
100% besparen / fossielvrije energie voor warmte en koelen
50% besparen / fossielvrije energie t.a.v. elektragebruik
50% elektra locaal duurzaam opwekken
Innovatie doelstellingen bestaande bouw periode 2015 – 2020
•
•
50 à 75% besparen / fossielvrij energie voor warmte en koelen
25 à 50% besparen / fossielvrije energie t.a.v. elektragebruik
24. Hoe haalbaar zijn de doelstellingen?
NB Belangrijk onderscheid tussen Nieuwbouw en Renovatie
doelstellingen nieuwbouw periode 2015 – 2020
• Nieuwbouw moet goed haalbaar zijn:
• Wel aandacht voor rol van voorbeeld Excellente Gebieden
• Wel aandacht voor definities: gebouwgebonden energie of alle
energie…
• Renovatie veel moeilijker en tegelijk veel belangrijker!
• Veel hangt af van succes programma Meer Met Minder
• Veel hangt af van stimulering consument en wet- & regelgeving
• Veel hangt af van inzet woningbouwcorporaties
Het kan, het moet kunnen, maar enorme urgentie om te
stoppen met praten
