UD 15 A reestruturación dos espazos industriais avaliación inicial
1. A REESTRUTURACIÓN
DOS ESPAZOS
INDUSTRIAIS
XEOGRAFÍA Eva
2º BACH www.aulasabertas.blogspot.com
2. 1
PROCESO E FACTORES DA
INDUSTRIALIZACIÓN
ESPAÑOLA.
Páx. 301-305
http://www.slideshare.net/isaacbuz
o/proceso-de-industrializacin-de-
espaa-
presentation?from=ss_embed
3. Atraso considerable respecto algúns países
europeos
Proceso desequilibrado tanto sectorial como
rexionalmente.
Fracaso Inicio da Crise e
Desenvolve-
inicial Industrializa- reindustria
mento Actualidade
Século ción -lización
1959-1975
XIX 1900-1959 1975-1984
4. Século XIX
Industrialización • Cataluña (sector téxtil)
desequilibrada tanto
• País vasco (Industria siderúrxica)
sectorial coma
rexionalmente • Construción do ferrocarril
• Estancamento do sector agrario e nulo
investimento en modernización por parte
dos grandes propietarios
• Pouco interese da burguesía en investir
capital
Causas do atraso e do
• Escaso poder adquisitivo do campesiñado
desigual proceso de
industrialización • Inexistencia dun mercado interior
• Factores políticos: perda das colonias
americanas, guerra da Independencia,
guerras carlistas , saída de materias primas
cara aos países do norte de Europa, política
librecambista
• Arsenais e estaleiros de Ferrol
• Os altos fornos de Sargadelos
En Galicia • Obradoiros téxtiles na Coruña
• Os cataláns déronlle un gran pulo á indutria
conservera, fundamental nas Rías Baixas.
5. Respecto ao mapa industrial, ao comezar o século XX, a rexión industrial máis importante
do país era Cataluña, que concentraba un 22% do emprego, seguida de Andalucía (19%),
as rexións da cornixa cantábrica (12%) e a Comunidade Valenciana .
As rexións do interior peninsular e as illas quedaron á marxe do proceso industrializador, e
mantiveron unha economía agraria. En Madrid, a construción da red ferroviaria permitiu a
instalación de grandes fábricas, pero a cidade mantivo o seu carácter de capital política e
administrativa.
6. Inicio da Industrialización
1900-1959 • Leis proteccionistas provocan unha maior
demanda de produtos españois.
• O incremento da poboación tamén repercutiu
Desenvolvemento
no aumento da demanda de produtos
industrial de España ata
manufacturados.
os anos 20
• Ampliación da exportación e entrada de capitais
durante a Primerira Guerra Mundial que
• A crise ao acabar esta. 1929 empeora a
finaliza económica de
situqación.
• As guerras (Guerra Civil e a Segunda guerra
mundial).
Crise e estancamento • Política autárquica da ditadura franquista ,
económico e industrial insuficiencia de materias primas e combustible
e bloqueo exterior por motivos políticos.
• Creación do INI en 1941 insuficiente intento
para impulsar o crecemento industrial en
determinados sectores: siderúrxico, naval,
petroquímico ou automobilístico.
• Debilmente, foi desenvolvendo as industrias
Galicia metalúrxica, téxtil e naval, especialmente en
Vigo.
7. SEAT se inuguró
en 1950 por el
Instituto Nacional
de Industria (INI)
durante la
dictadura de
Franco y su fábrica
fue establecida en
Barcelona . SEAT
pertenece al grupo
empresarial INI,
por ese motivo (al
ser propiedad del
Estado) Franco
acudió a
inaugurarlo.
Con la llegada de
la democracia a
España, comienza
la privatización de
las empresas, y
como
consecuencia, la
marca se vende a
Fiat, mas tarde
será comprada por
el Grupo
Volkswagen.
8. Desenvolvemento 1959-1975
• Incorporarción de España ao sistema mundial
Plan de estabilización de economías capitalistas desenvolvidas.
1959 • Modernización das estruturas, importación
dos bens de equipo, a tecnoloxía e os recursos
Plans de necesarios para poder modernizar a industria
desenvolvemento (1964- e incrementar a produción.
1975) • Periodo de industrailización acelerada (1960-
• Empresas públicas propiedade do Instituto
1975)
Nacional de Industria (INI) (sectores básicos
como a minaría ou a produción de enerxía).
• Un crecente número de empresas
multinacionais, provenientes, sobre todo, dos
Estados Unidos, Alemaña e Suiza, e
Presenza de diferentes
dominantes nos sectores tecnoloxicamente
tipos de empresas
máis avanzados como a industria do automóbil
ou a farmacéutica.
• Unha gran cantidade de pequenas e
medianas empresas (PEMEs) de capital
privado español, predominantes nos sectores
• máis tradicionais. polos de promoción e
Creación dos doce
desenvolvemento industrial (Coruña e Vigo)
Galicia • A GAEIG intentou paliar o atraso da nosa
comunidade. Eixe Ferrol - A Coruña - Santiago -
Vilagarcía de Arousa - Pontevedra - Vigo.
10. Ao finalizar o período de industrialización
acelerada (1960-1975) coñecido como
desarrollista, o mapa industrial español
mostraba o predominio dos grandes centros
urbanos e industriais (Barcelona, Madrid,
Bilbao, Valencia, Zaragoza etc.), xunto a
grandes eixes de desenvolvemento que
enlazaban algúns deles.
O eixe Cantábrico seguiu concentrando a
industria básica ligada aos recursos minerais,
con grandes empresas, algunhas públicas.
O eixe Mediterráneo, en cambio, mantivo o
predominio de industrias tradicionais (téxtil,
agroalimentaria, moble, calzado) e da pequena
empresa, xunto á instalación progresiva de
grandes multinacionais en sectores máis
dinámicos (automóbil, electrodomésticos).
O eixe do Ebro contaba tamén con esa
mesma variedade de pequenas empresas
locais (vinos, conservas, calzado) e grandes
firmas, que comezaron a deslocalizarse desde
os focos máis conxestionados.
11. Crise e reindustrialización 1975-
1984 • O aumento do prezo da enerxía tras a crise do
petróleo de 1973 que encareceu os custos de
Crise produción e transporte
• O período de inestabilidade de transición política á
1975-1984 democracia atrasou a aplicación de medidas
• Escaso nivel Tecnolóxico e falta de capital para
•investir Reconversión e Reindustrialización
Le¡ de
(1984) remodelación da industria e dos
espazos industriais para adaptarse aos modelos
europeos en canto a tecnoloxía, especialización,
produtividade e competi-tividade.
Reindustrialización • Fomentaba a entrada de capital estranxeiro
A partir de 1984 • Creou Zonas de Urxente Reindustrialización
(ZUR) que pretendían incentivar a instalación e
ampliación de empresas xeradoras de emprego
estable, diversificar a produción da área e
• Afomentar o progreso tecnoióxico
partir de 1981 comezaron a sentirse os efectos
da crise en Galicia na perda de postos de traballo
nos estaleiros de Vigo e Ferrol.
Galicia • En Galicia, a reconversión afectoulle ao sector
naval de Ferrol e de Vigo. A creación das ZUR
intentou motivar a instalación de novas industrias
nas dúas áreas máis castigadas pola crise, Ferrol
e Vigo.
16. 2.1 CAMBIOS RECENTES NA
LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL
2.2 AS DIVERSAS ESTRATEXIAS DE
LOCALIZACIÓN SEGUNDO O TIPO DE
INDUSTRIA
2.3 FACTORES EXPLICATIVOS DOS
CAMBIOS NA LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL
17. 2.1 CAMBIOS RECENTES NA
LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL
Como reflexo das transformacións que coñeceu a industria nas
dúas últimas décadas a súa distribución no territorio tamén sufriu
cambios considerables. A tendencia dominante é unha progresiva
desconcentración espacial (traslado de industrias desde as
grandes aglomeracións metropolitanas cara a outro tipo de
territorios) visible a diferentes escalas
A tendencia é a unha distribución máis equilibrada da industria no
territorio pero ao mesmo tempo acentúanse os contrastes
cualitativos. As actividades de maior nivel tecnolóxico, que
producen bens de maior calidade e prezo, seguen concentradas
en grandes cidades e as súas áreas metropolitanas, mentres que
as máis tradicionais se trasladan as áreas con menores custos.
18. A escala rexional, modificouse pouco A existencia de procesos de traslado
a importancia relativa de cada de industrias desde as grandes
comunidade autónoma, pero hai aglomeracións metropolitanas cara
algúns cambios destacables: a outro tipo de territorios obsérvase
Cataluña é a de maior volume de mellor a escala urbana.
emprego (23,6% do total español) e As grandes cidades, con máis de
produción (24,5%), mantendo esa 250 000 habitantes, perderon uns 40
posición desde o comezo da 000 postos de traballo na industria
industrialización. desde o ano 2000, o que supón case
Séguenlle en importancia a un 8% dos que tiñan ao comezar esta
Comunidade Valenciana, Madrid, década. Nelas, as áreas industriais
Andalucía e o País Vasco, sumando son substituídas por espazos de
entre as cinco case dúas terceiras oficinas, vivendas ou outro tipo de
partes do emprego e a produción usos do chan. Na actualidade, so
industriais. Non obstante, iso significa reúnen un 18% dos empregados
un retroceso respecto ao nivel de industriais que hai en España.
concentración existente en 1975
Nas cidades máis pequenas e as
(entón, era case dun 70%), porque xa
áreas rurais, a evolución do emprego
non son as rexións máis dinámicas
industrial foi máis favorable. Os
desde o punto de vista industrial.
municipios con menos de 20 000
Tamén ganaron posicións outras habitantes gañaron 381 000
comunidades como Aragón, Navarra empregos industriais nese mesmo
e A Rioxa (situadas no eixe do Ebro, período, e catro de cada dez postos
xunto a Cástela e León ou Castela-A de traballo industriais xa se localizan
19. 2.2 AS DIVERSAS ESTRATEXIAS DE
LOCALIZACIÓN SEGUNDO O TIPO DE
INDUSTRIA
As pautas de localización diversifícanse ao considerar os
diversos tipos de industria:
Industrias polarizadas. Industrias dispersas.
Localízanse case Os recursos que máis usan
exclusivamente nas grandes (produtos agrarios, auga,
aglomeracións urbanas, onde man de obra pouco
están a maioría dos seus cualificada etc.) están moi
clientes e toda unha serie de repartidos polo territorio, así
servizos e infraestruturas de como a demanda dos seus
calidade, que necesitan para produtos.
o seu bo funcionamento. Son industrias de
Industria farmacéutica, alimentación e bebidas,
electrónica e informática, produtos metálicos,
aeronáutica, editorial,.. confección de roupa etc.
20. 2.3 FACTORES EXPLICATIVOS DOS
CAMBIOS NA LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL
A intensificación dos procesos de difusión industrial (desprazamento da
actividade industrial desde as grandes cidades e as rexións de maior
densidade cara a outras periféricas) ten varias causas, que se reforzan
mutuamente:
1) Forte aumento dos custos nas grandes áreas urbanas: chan máis caro,
maiores impostos, conxestión do tráfico ou maiores controis urbanísticos e
ambientais, que impiden o funcionamento dalgunhas industrias altamente
contaminantes.
2) Expectativas de maior beneficio, ao substituír fábricas e almacéns por
outros usos do chan máis rendibles, o que provoca unha forte presión
inmobiliaria a prol do seu peche ou traslado, para ocupar eses espazos con
oficinas ou vivendas.
3) Mellora dos transportes e as comunicacións, que facilita o
desprazamento a maior distancia sen apenas aumento de custos.
4) Oferta de polígonos industriais novos e de calidade en cidades de menor
tamaño e algunhas áreas rurais.
21. En cambio, a resistencia ao traslado das industrias máis avanzadas e
as oficinas cen-trais das maiores empresas débese a outras causas:
Os traballadores máis cualificados, as institucións de apoio
tecnolóxico (universidades e centros de investigación), os centros
financeiros e as mellores infraestruturas (aeroportos internacionais,
redes de banda ancha etc.) seguen concentrados nas grandes
metrópoles.
Xéranse así o que se denominan economías externas, que non
dependen das pro-pias empresas, pero das que todas se benefician ao
localizárense nesas áreas urba-nas densas; así, esas industrias non se
deslocalizan.
Por ese motivo, os mapas que reflicten a localización das industrias
son moi diferentes segundo o tipo de actividade representado.
22.
23. 3
GRAN VARIEDADE DE
PAISAXES INDUSTRIAIS.
http://historiacidead.wikispaces.co
m/file/view/6.+Paisajes+industriale
s.pdf
24. Aínda que a variedade que podemos atopar é
moi ampla, poden identificarse 4 tipos básicos
de paisaxes industriais, con evolución
diferente nos últimos anos:
1) Áreas de antiga industrialización (en declive)
2) Paisaxes industriais en áreas urbanas
3) Paisaxes industriais en áreas rurais
4) Paisaxes da innovación: parques
tecnolóxicos e científicos
25. Áreas de antiga industrialización en
declive
Corresponden a espazos industriais de longa tradición,
asociados a depósitos de materias primas ou aos portos por
onde estas se importaban.
A súa localización correspóndese coas zonas mineiras e
industriais das rexións do Cantábrico (Asturias e o País
Vasco), así como a algunhas comarcas de Cataluña (vales
do Llobregat, Besós, Ter), pero tamén está presente nalgúns
núcleos do interior peninsular (Puertollano en Cidade
Real, ou Ponferrada en León) e nalgunhas cidades do
litoral (Ferrol na Coruña, a Baía de Cádiz).
Trátase, en todos os casos, de núcleos de forte
especialización nunha soa actividade (minaría do carbón,
siderurxia, metalurxia pesada, construción naval, téxtil), que
se enfrontaron con dificultade ao encarecemento dos
Instalacións de Astano
custos da enerxía, a antigüidade da súa tecnoloxía e, na Ría de Ferrol
sobre todo, a aparición de novos competidores tras o
ingreso na Unión Europea e a globalización do comercio
mundial.
Moitas destas áreas presentaban xa unha forte
deterioración ambiental e paisaxística. Pero o peche de
fábricas e o seu abandono engadiu a aparición dos
denominados baldíos industriais (soares sen uso) e ruínas
26. Nas dúas últimas décadas, algunhas zonas
aproveitaron as políticas de
reindustrialización e de renovación ou
rexeneración urbana:
1) Mantívose unha parte das antigas
empresas, pero con intensas melloras
tecnolóxicas e unha forte redución de
emprego para seren competitivas. Ao
mesmo tempo, xurdiron outras actividades
que permiten diversificar a súa economía e
reducir a dependencia dun só sector.
2) As antigas áreas industriais, portuarias ou
ferroviarias abandonadas reutilizáronse,
ben para novas áreas empresariais máis
modernas e con mellores infraestruturas,
ou ben para construír equipamentos,
vivendas e servizos (espazos de ocio,
zona verdes, palacios de congresos etc.).
Algúns edificios de especial valor
consérvanse como patrimonio industrial e
reutilízanse para museos, centros culturais A zona e os antigos altos tornos
etc. de ENSIDESA, na ría de Aviles,
Non obstante, persisten problemas recupérense como parque
actuais para xerar emprego suficiente ante empresarial.
a escaseza de iniciativas empresariais e a
27. Paisaxes industriais en áreas
urbanas
Ao longo do proceso de industrialización, as cidades reuniron unha proporción
crecente das empresas e os empregos industriais, que tenderon á concentración
espacial, sobre todo, nas grandes aglomeracións metropolitanas. Existen vanos
factores explicativos:
Beneficios da aglomeración, asociados ao gran tamaño do mercado de consumo, a abundancia e
cualificación da man de obra, a maior densidade e calidade das infraestruturas de comunicación, e á
presenza de centros de apoio á innovación empresarial.
Abundante promoción de chan industrial para atraer a instalación de empresas en polígonos e
parques industriais.
Ambiente de negocios e ámbito social atractivo.
28. Desde hai máis de dúas décadas, a crise do
modelo de produción en serie ou fordista
produciu unha intensa reestruturación
industrial e importantes cambios na
En paralelo, prodúcense cambios
localización das empresas urbanas:
na localización e a paisaxe
industrial:
Redúcese o volume de emprego industrial
substituído polo crecemento dos servizos,
As áreas ferroviarias e
polo que se fala de desindustrialización.
portuarias, espazos onde
antes se localizaban moitas
Non obstante, aumenta o valor da produción, industrias polas facilidades para
debido á súa crecente especialización en o transporte, transfórmanse
industrias de maior contido tecnolóxico ou agora en zonas ocupadas por
de coñecemento, como a farmacéutica, vivendas, oficinas ou
electrónica e informática, fabricación de equipamentos públicos, para
vehículos, aeronáutica, industria editorial e mellorar a calidade ambiental e
audiovisual etc., fronte á deslocalización das facer rendibles solos en zonas
industrias tradicionais como a confección, centrais.
moble etc.
Nas periferias urbanas, xunto
Prodúcese unha terciarización industrial, aos tradicionais polígonos
pola que boa parte das empresas industriais industriais, xorden agora
só manteñen nas grandes cidades as súas parques industriais, de menor
oficinas de dirección, centros de I+D, atención densidade e maior calidade,
ao cliente etc., mentres trasladan as súas xunto a parques empresariais
29.
30. Paisaxes industriais en áreas
rurais
Nas últimas décadas prodúcese unha
reindustrialización en dous tipos de áreas:
Os núcleos rurais ofrecen solo e man de obra
barata, polo que atraen industrias que buscan
reducir custos e empregan traballadores pouco
cualificados. Estes núcleos enfróntanse cada vez
máis á competencia dos novos países industriais.
Os núcleos especializados, onde as pequenas
empresas locais realizan innovacións nos seus
produtos ou nas súas formas de traballo;
colaboran, ademais, para conquistar novos
mercados cuns resultados moito máis favorables.
31. Eixes de desenvolvemento industrial
Estes eixes corresponden aos núcleos
dispostos ao longo das grandes vías de
comunicación que conectan as principais
cidades do país.
Neles produciuse a instalación dun gran número
de empresas industriais e de transporte, debido a
varios factores de localización combinados: o
solo é moito máis barato ca nas grandes cidades,
e non adoita haber tantas limitacións urbanísticas
e ambientais para as industrias; a mellora das
infraestruturas de transporte reduce os custos
que xera o desprazamento de mercadorías a
maiores distancias; as empresas inmobiliarias
promoveron novos polígonos industriais,
adaptados ás necesidades de todo tipo de
empresas.
Nestes eixes construíronse tamén grandes Plataforma
plataformas loxísticas, con naves destinadas ao loxistica xunto a
almacenamento de mercadorías, que moitas eixes de
veces teñen unha xestión informatizada e unha comunicación.
automatización dos procesos de carga e
33. Paisaxes da innovación: parques
tecnolóxicos e científicos
A crecente importancia que se lle concede á innovación para mellorar a
competitividade das empresas e dos territorios explica a promoción de áreas
destinadas a albergar actividades intensivas en coñecemento e profesionais de
alta cualificación, co obxectivo de convertelos en núcleos de investigación e
desenvolvemento tecnolóxico, os tecnopolos.
A partir do exemplo pioneiro do parque científico construído pola Universidade
de Stanford (1951), en California, que deu orixe ao posterior desenvolvemento
do Silicon Valley, en España iniciouse a construción de parques
tecnolóxicos desde 1985, impulsados polos Gobernos autonómicos. En 1988
creouse a Asociación de Parques Científicos e Tecnolóxicos de España
(APTE) para favorecer a súa colaboración.
As paisaxes da innovación rexistraron un rápido crecemento nos últimos anos.
A APTE conta na actualidade con máis de 70 parques, en que se instalan 3800
empresas, que dan emprego a 100 000 traballadores. Predominan as empresas
de informática, electrónica e telecomunicacións, as de consultoría e asesoría
técnica, as farmacéuticas e de biotecnoloxía, xunto a centros públicos de
investigación. Case todas as comuni-dades autónomas contan, polo menos,
cun destes parques, aínda que o seu dinamismo foi desigual e a súa
34. Os PARQUES TECNOLÓXICOS teñen as Na última década, os centros
seguintes características: que máis aumentaron son os
Trátase de espazos de elevada calidade PARQUES CIENTÍFICOS:
urbanística e ambiental, ben comunicados Están promovidos, na súa
e accesibles, destinados a albergar maioría, por universidades,
empresas de base tecnolóxica e institucións coa colaboración de
de I+D, xunto a centros universitarios. Gober-nos autonómicos e
Para potenciar o nacemento de novas locais.
empresas innovadoras, contan con centros
Destínanse a actividades de
ou incubadoras de empresas onde se
ofrecen pequenos locais en alugamento a I+D e formación superior,
baixo prezo, así como servizos de apoio pero non contan con
para acoller durante un período de tempo fabri-cación directa, polo que o
limitado (xeralmente, dous ou tres anos) seu tamaño adoita ser inferior.
iniciativas que se consideran innovadoras e
viables.
Xunto as parcelas onde se sitúan as
empresas tecnolóxicas que realizan tarefas
de fabricación, constrúense edificios
multiempresariais onde se localizan
aquelas outras que só necesitan oficinas ou
pequenos locais.
Lévanse a cabo actividades de formación
especializada e de difusión de novas
37. 4
SITUACIÓN ACTUAL DA
INDUSTRIA: DESAFÍOS E
GLOBALIZACIÓN.
PREGUNTA TEMA
38. SITUACIÓN ACTUAL DA INDUSTRIA EN
ESPAÑA E GALICIA.
DESAFÍOS: PROBLEMAS ESTRUTURAIS
(DIMENSIÓN, I+D+I, TECNOLOXÍA) E
CONSECUENCIAS DA INCORPORACIÓN Á
UNIÓN EUROPEA.
TENDENCIAS RECENTES DA INDUSTRIA
EN ESPAÑA: GLOBALIZACIÓN E
DESLOCALIZACIÓN.
39. Desafíos: problemas estruturais (dimensión, I+D+i,
tecnoloxía) e consecuencias da incorporación á Unión
Europea.
A Industria española sofre de problemas estruturais que dificultan a súa
adaptación ao novo ciclo tecnolóxico:
a) A dimensión das empresas é inadecuada. A maioría delas son pequenas
(menos de 50 empregados) e medianas (51 - 500), pero producen case un terzo
do emprego na industria. Os produtos destas empresas son máis caros e menos
competitivos.
b) A investigación é escasa. O investimento en I + D é moi reducido. Actualmente,
o investimento é inferior ao 1% do PIB, moi por de baixo doutros países da UE.
Ademais son investimentos moi concentrados dende o punto de vista sectorial
(nos sectores máis dinámicos: electrónica, ordenadores ...) e territorial (Madrid e
de Cataluña).
c) A tecnoloxía é atrasada e dependente. España crea pouca tecnoloxía, importa
moita e apenas exportar. A orixe do atraso tecnolóxico atópase nos reducidos
gastos en I + D.
As principais consecuencias desta estrutura son a baixa produtividade e calidade,
40. As consecuencias entrada de España na UE para a industria española foron
diversas:
A desaparición dos aranceis entre os Estados membros implicou unha feroz competencia por
conseguir a mellor relación calidade-prezo. Moitas empresas optaron por mellorar a tecnoloxía e
adaptarse aos mercados, realizando investimentos en investigación e desenvolvemento
tecnolóxico ( I+D) e na formación de profesionais.
Os países integrantes da Unión Europea aumentaron os seus investimentos significativamente na
industria española. En moitas ocasións, o investimento de capital destinouse a comprar
empresas xa existentes, o que lles permitiu a estas saír da crise e aumentar a súa produción e
rendibilidade. A UE favorece a cooperación industrial establecendo un marco legal e
organizando mesas redondas entre as partes interesadas.
Non obstante, e a pesar desta serie de vantaxes, a estrutura industrial española supuxo un
problema á hora de beneficiarse dos investimentos. A excesiva cantidade de PEMES, nun
número moi superior ao existente nos países europeos, dificultou a cooperación e o investimento
a gran-de escala, o que converteu a maioría das PE-MES en pouco competitivas. A competencia
das multinacionais impulsou moitas delas ao peche definitivo.
Ademais a Unión Europea ofreceu a posibilidade de recibir axudas financeiras (Fondos de
Cohesión) orientadas a reducir as disparidades económicas e sociais entre os Estados
membros, e que podían ser destinados a proxectos industriais.
Pero un dos imperativos da UE e da moeda única, o euro, era que as axudas do Estado
des-tinadas as empresas públicas debían desaparecer. Así, o Goberno aplicou, a partir de 1997,
unha nova política industrial co obxectivo de reconverter os sectores en crise (carbón, naval e
industria de defensa). Unha das medidas aplicadas foi a privatización das empresas en crise, é
dicir, poñelas á venda para que fosen xestionadas dende o sector pri-vado.
A pertenza á Unión Europea, por un lado permitiu mellorar a estrutura industrial española e
obrigouna a alcanzar a calidade necesaria para competir no mercado. Por outra banda a
41. Tendencias recentes da industria en
España
Na actualidade, España pode considerarse unha potencia industrial, pois ocupa noveno
lugar entre os países do mundo polo valor da súa produción industrial e o quinto dentro
da Unión Europea.Un 18% do PIB español xérase na industria, ao que debe unirse outro
10% na construción, para sumar un total dun 28% no sector secundario da economía.
Pero nos últimos trinta anos, o emprego industrial reduciuse en case un millón de postos
de traballo, pese a que a produción obtida seguiu aumentando de forma case constante.
Os factores explicativos desa diminución do emprego industrial son varios:
Para poder competir en mercados cada vez máis abertos, as empresas deben realizar un
considerable esforzo en innovación tecnolóxica cunha crecente mecanización e
automatización do traballo, provocando a conseguinte redución de empregos.
Nos últimos anos, aumentou a deslocalización de empresas antes instaladas no noso
país e que agora trasladan toda ou parte da súa produción cara a países que teñen
salarios máis baixos, menores impostos e controis ambientais menos esixentes, pero que
contan con traballadores cada vez máis cualificados.
A competencia dos novos países industriais, sobre todo asiáticos, provoca un
aumento da importación de manufacturas, que substitúen os produtos fabricados en
España. Todo isto xerou o peche de fábricas e conflitos sociais naquelas áreas indus-triais
máis afectadas.
A globalización supón ter que competir con industrias máis innovadoras e preparadas
tecnoloxicamente. Como resultado moitas fábricas pecharon ou tiveron que reducir o seu
número de traballadores (o paro aumentou de xeito significativo) e outras tiveron que
adaptarse ás novas condicións do mercado (diversificación da súa produción,….. 308)
+ GALICIA ( 3.3 pax.
42. 5
A ENERXÍA: A DIVERSIDADE
DE FONTES DE ENERXÍA.
Páx. 284-291
43. • Transporte e industria son os usos principais.
• Existen importantes refinerías (A Coruña) pero o cru
Petróleo importase de Arabia saudita, Irán, Iraq, México e
Nixeria.
• Emprégase principalmente nas centrais térmicas
para producir enerxía eléctrica
Carbón • Crisis importante. Peche de minas en Asturias,
Castilla-León e Andalucía.
• Empregase para uso industrial e doméstico
Gas natural • Exportase de Arxelia e Libia.
• Enerxía nuclear.
Uranio • En España existen 15 centrais nucleares (9 en
funcionamento).
• Aproveita a forza do vento.
Eólica • Localízase en numerosas zonas do país.
• Enerxía eléctrica e térmica.
Solar • Metade sur peninsular e litoral do mediterráneo.
44. -Santa María de
Garoña
-Valdellos II: dado que
Valdellos I sufrió un
incendio en 1989, el
cual le costo su cierre.
Se espera su definitiva
clausura en 2028.
- Trillo
- Zorita
- Ascó I y II
- Cofrentes
- Almarar I y II
- Además de un
almacén de residuos
de baja y media
intensidad en el Cabril
46. http://radiomacutogalicia.blogspot.com
a galicia máis contaminada
1. Elnosa (Pontevedra)
2. Grupo Empresarial
ENCE, S.A. (Louzirán,
Pontevedra)
3. Refinería de Repsol A
Coruña
4. Incineradora de
Sogama, Cerceda (A
Coruña)
5. Cementeira
Cementos Cosmos
(Oural, Lugo)
47. FONTES DE ENERXÍA RENOVABLES
Enerxía Obtense a partir Para obter Vantaxes Inconvenientes
do enerxía…
aproveitamento…
SOLAR Radiación solar Enerxía térmica e Non A intensidade varía
eléctrica contaminante segundo a zona da
terra, as estacións
do ano..
EÓLICA Forza de vento Enerxía eléctrica Non Moi localizada
contaminante Non é regular
Contaminación
acústica
XEOTÉRMICA Calor que hai no Enerxía eléctrica Non Moi localizada
interior da terra contaminante
MAREOMOTRIZ Mareas, ondas ou Enerxía eléctrica Non Moi localizada
correntes mariñas contaminante Require de alta
tecnoloxía
BIOMASA Combustión de Enerxía eléctrica Non depende de Soamente é capaz
materia vexetal ou e combustible ningunha forza de aproveitar
animal residuos orgánicos.
Alteracións no
medio.
HIDROELÉCTRIC Auga acumulada Enerxía eléctrica Non Alteracións no
A nos encoros contaminante medio. Redución da
biodiversidade.
50. • Estrutura de organización empresarial que
permite a diminución do custe por unidade
Economías de ao aumentar o volume da produción.
escala • Nas últimas décadas a mellora dos
transportes e as comunicacións permitiron
a moitas empresas reducir os custos de
produción.
• Aquelas que non se esgotan co seu
consumo, senón que se renovan
periodicamente de forma natural. Supoñen
tamén un menos impacto ambiental, polo
Enerxías que adoitan cualificarse como enerxías
Renovables limpas.
• Eólica, solar, biomasa, xeotérmica e
maremotriz.
• España é a segunda produtora mundial de
• enerxía eólica, tras Alemaña. industrial
Desprazamento da actividade
desde as grandes cidades e as rexións de
maior densidade cara a outras periféricas.
• Este proceso intensificouse en España
Difusión industrial nas últimas década debido a varias
causas, entre elas o forte aumento dos
custos nas grandes áreas urbanas e a
mellora dos transportes e as
51. • Instrumento de desenvolvemento da Unión
Europea que ten entre os seus obxectivos o
desenvolvemento e o axuste estrutural das
rexións menos desenvoltas, a reconversión das
Fondos rexións afectadas gravemente polo declive
estruturais industrial e o desenvolvemento das zonas rurais.
• Fondos estruturais que recibiu España nas
últimas décadas: o Fondo Europeo de
Desenvolvemento Rexional (FEDER), o Fondo
Social Europeo (FSE) e o Fondo Europeo de
Orientación e Garantía Agrícola (FEOGA).
• Contratación dunha empresa por outra para que
realice unha parte da súa actividade seguindo as
indicacións, características e prazos que se lle
Subcontratación impoñen.
• Utilízase a miúdo por grandes empresas para
abaratar os seus custos, ou porque buscan
PEMEs moi especializadas nunha tarefa.
• Nova rama industrial que ten como finalidade
desenvolver tecnoloxías limpas para a industria e
non contaminar nos procesos de produción,
distribución e consumo.
Industrias verdes • Reciclan ou reutilizan algún tipo de material
(cartón, papel, plástico....), reducen ao mínimo as
emisións de gases efecto invernadoiro, dispoñen
de planta de tratamento de auga e de residuos
sólidos,…
52. • Materias primas que pola súa importancia
son vitais para a existencia económica ou
política de certos Estados e inflúen
poderosamente nas decisións políticas
Materias primas que se toman nestes países.
estratéxicas • Petróleo, gas natural ou uranio.
• España, é un país dependente
enerxeticamente, importa a maioría da
enerxía que consome (petróleo e gas
natural).
• Espazo industrial creado por iniciativa
estatal co fin de atraer empresas de
tecnoloxía avanzada e xeradoras de
innovación. Estes centros adoitan manter
unha estreita vinculación coas
universidades e cos centros de
investigación.
Parque • En España iniciouse a construción de
tecnolóxico parques tecnolóxicos desde 1985,
impulsados polos Gobernos autonómicos.
• En 1988 creouse a Asociación de
Parques Científicos e Tecnolóxicos de
España (APTE) para favorecer a súa
colaboración.
54. Act. 23, Páx. 315 /Doc. 6, Páx. 292
Galicia: conservas de peixe,
Illas Baleares: madeira, agroalimentaria, papel/gráficas, naval,
calzado. automobilística, textil e
agroalimentaria.
Comunidade Valenciana: madeira,
electricidade, transporte terrestre, téxtil, Principado de Asturias:
calzado, papel/gráficas. siderometalúrxica, naval.
Rexión de Murcia: química, naval. Cantabria: química.
Andalucía: naval, química, País Vasco: siderometalúrxica,
agroalimentaria, automobilística, naval, papel/gráficas, maquinaria
electricidade, papel, conservas de peixe, industrial.
aeronáutica. Comunidade Foral de Navarra:
Estremadura: moble, agroalimentaria. electricidade, agroalimentaria.
Castela-A Mancha: química, A Rioxa: agroalimentaria,
agroalimentaria. maquinaria industrial.
Castela e León: agroalimentaria, Aragón: electricidade.
maquinaria industrial, electricidade. Cataluña: automobilística, química,
Comunidade de Madrid: transporte transporte terrestre, papel/gráficas,
terrestre, maquinaria industrial, téxtil, madeira, agroalimentaria,
aeronáutico, papel/gráficas. maquinaria industrial,
electricidade.
Canarias: química, agroalimentaria.
55. Act. 24, Páx. 315 /Doc. 9, Páx. 310
Comunidades por debaixo da media europea (23%):
Andalucía, Illas Baleares, Canarias, Cástela e León,
Estremadura, Galicia, Comunidade de Madrid, Rexión de
Murcia, Castela-A Mancha, Comunidade Valenciana, Principado
de Asturias, Cantabria, Ceuta e Melilla.
Os motivos que explican estas cifras son diversos. No caso de
Andalucía, Cástela e León, Estremadura, Galicia e Rexión
de Murcia, explícanse pola escasa industrialización destas
rexións, debido a razóns históricas e sociais.
Polo que atinxe a Canarias e, sobre todo, as Illas Baleares, hai
que ter en conta a forte incidencia do sector terciario (turismo)
na poboación activa total.
Na Comunidade de Madrid o peso global dos servizos é moi
alto, como corresponde á súa capitalidade.
E o caso de Ceuta e Melilla explícase pola particular situación
xeopolítica destas comunidades.
56. Act. 25, Páx. 315 /Doc. 13, Páx. 315
A media española de I+D está por debaixo da
europea, polo que é necesario increméntala.
Efectos beneficiosos que pode ter o
investimento en I+D sobre o tecido industrial
dun pais:
1) Aumento da competitividade ao abaratar
custos
2) Novas patentes ou avances tecnolóxicos
3) Máis investigación en novos produtos
4) Mellor formación profesional
57. Act. 26, Páx. 316 /Doc. 14, Páx. 316
Ocup. Sector 1981 2000 2007
Agrario 24,7 % 6,8 % 4,5 %
Industrial 24,6 % 20 % 15,3 %
Construción 7,9 % 11,1 % 14 %
Servizos 42,6 % 62 % 66,2 %
100 x parcial/total
A porcentaxe de man de obra no sector secundario foi decrecendo
en beneficio do sector terciario, aínda que levemente.
Á parte da terciarización, isto débese ao constante aumento da
produtividade na industria, que precisa cada vez menos man de
obra.
Non obstante, hai que destacar que dentro do sector foi crecendo a
importancia do subsector da construción, ata case igualar o seu
peso co da industria.
58. Act. 27, Páx. 316 /Doc. 15, Páx. 316
España non pode competir só en prezo fronte a outras economías porque hai
economías que poden producir produtos máis baratos ao estar menos
desenvolvidas; isto esixe competir proporcionando calidade, desenvolvemento
e innovación.
Na actualidade, no sector alimentario inciden o tema da saúde, a aplicación de
novas tecnoloxías que prolonguen a vida do produto, así como a enxeñaría
xenética. Eses tres elementos aumentan a vida comercial, teñen unha
incidencia positiva na saúde humana, fan que os produtos sexan menos
perecedoiros e de maior calidade, cunha presentación máis atractiva...
«Reto da intelixencia» alude ao logro dun produto en achegar a innovación, a
tecnoloxía e a calidade necesarias para poder compensar o feito de ser máis
caro ca un produto similar producido noutro país.
Na industria alimentaria, hoxe en día, o máis importante non é o prezo, senón a
calidade, a durabilidade, o aspecto, os compoñentes sans do produto… Estes
factores son os que atraen cada vez máis o comprador polo que é moi
necesario investir neles para lles ofrecer aos mercados estes produtos de
calidade, aínda que sexan máis caros ca outros semellantes.
59. Act. 3, páx. 297/ Doc. 24 e 25, páx. 297
A principal debilidade do sector enerxético
español é a gran dependencia do petróleo, que se
debe importar, e do carbón, sendo as dúas
enerxías moi contaminantes.
O punto positivo é a gran porcentaxe de enerxía
que se obtén a partir das renovables. En España
as enerxías renovables obteñense, sobre todo, a
partir da eólica, da hidraulica e da solar. Teñen a
vantaxe de ser inesgotables e de non contaminar;
o seu inconveniente é a contaminación visual ou
da paisaxe que provocan.
60.
61.
62. Doc. 11, páx. 312
Paisaxes industrial en área urbana
Polígono industrial clásico: espazo creado especificamente para
albergar naves industriais.
Localizase as aforas da cidade da Coruña, xunto a estradas e
principais vías de acceso a cidade, xa que o solo é máis abundante e
barato e as súas actividades resultan menos molestas.
A proximidade a cidade beneficia á industria: proporciona man de obra,
mercado, transportes, etc.
Localización industrial concentrada
Acolle industria lixeira, de bens de uso e consumo. Produtos
elaborados que van destinados directamente ao mercado e aos
consumidores. Os bens de produción, normalmente son de pouco
volume. Instalacións de menor tamaño, menos man de obra e capital
que as industrias pesadas. Probablemente Agroalimentaría, téxtil.
63. Acolle tamén actividades terciarias (almacéns, empresas
distribuidoras...).
Tamaño medio con baixo desenvolvemento tecnolóxico. Sector
maduro.
Acolle tamén actividades terciarias (almacéns, empresas
distribuidoras...).
Tamaño medio con baixo desenvolvemento tecnolóxico. Sector
maduro.
Problemáticas:
a) Redúcese o volume de emprego industrial substituído polo
crecemento dos servizos, polo que se fala de desindustrialización.
b) Prodúcese unha terciarización industrial, pola que boa parte das
empresas industriais só manteñen nas grandes cidades as súas
oficinas de dirección, centros de I+D, atención ao cliente etc.,
mentres trasladan as súas fábricas a espazos de menores custos:
