1. DE PERZISCHE
OORLOGEN
E. Mos-Burgers

2. BELANGRIJKE ONTWIKKELING
 8 e eeuw v. Chr.: Griekse bevolking groeit;
Gebrek aan eten  emigraties:
 Stichten kolonies langs Middellandse Zee op kust van de
Middellandse Zee en Zwarte Zee

4. DE GRIEKSE KOLONISATIE (750-550
V. CHR.)

6. POLEIS
 Grieken vestigen zich in poleis (stadstaten)
 polis = een klein gebied met een stad als kern en
bestuurscentrum
 bewoners beschouwen zich als autonoom
 meestal bestuur van
-volksvergadering van vrije mannen
- raad van aristocraten:
kiezen magistraten

7. GEVOLGEN
 Handel met koloniën  steden rijker
 Ook onrust:
 aristocraten worden steeds rijker en machtiger
 andere rijken willen ook meer politieke macht
 Sociale onrust tussen poleis en binnen poleis onderling.

8. TIRANNEN
 In 7 e -6 e eeuw v. Chr. zien we ineens in veel poleis tirannen.
 Reactie op de onrust: één iemand grijpt de macht
 Belooft veranderingen, welvaart etcetera.
 Uiteindelijk veel tirannen
weer verjaagd.

9. DEMOCRATIE
 5 e eeuw = bloeiperiode van Griekenland
 Athene is bolwerk van democratie
 Voorbeeld voor latere culturen

10. OSTRAKA
THEMISTOCLES, CIMON, ARISTIDES, MEGACLES

11. DE ATHEENSE DEMOCRATIE
9 archonten 10 strategen
Areopagus, Gekozen door ekklēsia, 1 per fyle,
Ex-archonten, vanaf 487 door loting aangewezen, jaarlijks gekozen
Voor het leven Ambtstermijn 1 jaar Elk jaar herkiesbaar
Niet herkiesbaar
Boulē van 500
50 per fyle, probouleuma Dikastēria
door loting uit groslijst, (juryrechtbanken)
Jaarlijks, éénmaal herkiesbaar,
maar niet aansluitend
ekklēsia Hēliaia
ingedeeld in 10 fylen, Volksrechtbank
Ekklēsia heeft het laatste woord, recht van amendement en initiatief 6000 burgers
Mannelijke dēmos = politai

12. ATHEENSE DEMOCRATIE
HOOGSTE AMBTEN
9 Archonten + 1 secretaris van de thesmotheten
 Archōn epōnymos: staatshoofd
 archōn basileus: religieuze taken
 archōn polemarchos: titulair legeraanvoerder, na 487 leiding
ceremonies voor gevallenen
 6 thesmotheten: organisatie juryrechtbanken
10 strategen
. legeraanvoerders

13. ATHEENSE DEMOCRATIE
RADEN EN VOLKSVERGADERING
Boulē (‘Raad’) van 500
 Dagelijks bestuur
 Maken van probouleumata, wetsvoorstellen.
Ekklēsia (‘Volksvergadering’)
 Wetgevende macht; heeft laatste woord
 Recht van amendement, ingrijpende verandering,
verwerping
 Recht van Initiatief
Areopagus
 Contrôle over wetgeving (tot 461 v.Chr.)
 Rechtbank voor halsmisdrijven

14. BEVOLKING VAN ATHENE EN SPARTA
Athene:
politai: „burgers‟ (Athēnaioi)
metoikoi: „vreemdelingen, resident aliens‟
douloi: „slaven‟ (privé eigendom)
Sparta:
Spartiātai, homoioi, „gelijken‟, burgers in vollen
rechte
perioikoi: „omwonenden‟; vrij zonder politieke
rechten
Heilōtes (Heloten): horigen (staatseigendom)

15. STAATSINSTELLINGEN VAN SPARTA
 2 koningen (legerleiders; erfelijk)
 5 eforen (jaarlijks gekozen, niet herkiesbaar, dagelijks
bestuur)
 Gerousia (30 leden: 2 koningen + 28 gerontes; kon
uitspraken volksvergadering terugdraaien)
 Apella (volksvergadering van Spartiaten)

16. 500 REPUBLIEK: KLASSIEKE TIJD (500 – 338) PERZISCHE RIJK
Lucius Junius 490: Marathon (Miltiades) Darius (522-486)
Brutus: 1e 480: Thermopylae (Leonidas†) Xerxes (486-465)
consul (509) Salamis (Themistocles 490-470) Artaxerxes I (465-24)
479: Plataeae (Pausanias)
477-404: Delisch-Attische
Zeebond
c. 470-461: Cimon
c. 460-429: Pericles
461-446: Oorlog Athene Sparta
451: XII Tafelen 449: “Vrede van Callias” m Perzen
431-404: Peloponnesische Oorlog Darius II (424-404)
Pericles – Cleon – Alcibiades
404: Aigospotamoi (Lysander
Sparta)
400 396: Veji 386: Koningsvrede Artaxerxes II (404-358)
367: Leges 377-355: 2e Attische Zeebond Artaxerxes III (358-338)
Liciniae Sextiae 371: Leuctra (Epaminondas Thebe) Arses (338-336)
338: Latijnse 362: Mantinea (Epaminondas†) Darius III (336-330)
Bond † 359-336: Philippus II (Macedonië)
338: Chaeronea

18. KLEIN-AZIË
Moest eerst al belasting betalen aan Kroisos
Vanuit het Oosten breiden daarna de Perzen
hun macht uit (Cyros)
Griekse steden vallen vanaf 546 v. Chr.
(Darios) onder Perzische heerschappij
In de Griekse steden wordt
een Perzische tiran aan-
gesteld om ze onder de
duim te houden

19. PERZISCHE KONINGEN:
CHRONOLOGISCHE LIJN
Cyrus
Cambyses
Darius
Xerxes

20. PERZISCHE RIJK
 Cyrus:
 uitbreiding naar het westen. Poleis in Klein -Azië vallen vanaf 546 v.
Chr. onder Cyrus : de Perzen benoemen tirannen om de poleis onder
de duim te houden
 Cambyses: verovert Egypte en Noord - Afrika

21. IONISCHE OPSTAND – 499 V. CHR
Athene
 zag de Perzische uitbreiding richting Thracië
 wilde handel met Zwarte Zee behouden (kwam meeste graan
voor Griekenland vandaan)
 zette Ionische steden aan tot
opstand

22. PERZISCHE OORLOGEN: DARIUS
 499-494 : Ionische opstand met steun van Athene en Eretria

25. HET PERZISCHE ANTWOORD
 Verwoesting van Milete
 Strafexpeditie naar Griekenland om ook dat te onderwerpen:
 = De Perzische Oorlogen

27. EERSTE PERZISCHE OORLOG (492)
 Darios stuurt zijn generaal Mardonios op pad om Thracië te
veroveren en daarna Griekenland.
 Perzische vloot vergaat door storm bij
berg Athos (300 schepen;
20.000 man)
 Expeditie afgeblazen
Conclusie:
Perzen lijden schipbreuk op
Athosgebergte

28. EERSTE EXPEDITIE (492)

29. ATHOS NU

30. EERSTE PERZISCHE
OORLOG (490)
 Darios stuurt 600 schepen direct over zee; zij verwoesten
het eiland Euboia en gaan door naar Marathon
 Atheense hoplieten overrompelen
de Perzen daar olv Miltiades
(6400 192 doden)
 Perzen vluchten met hun boten en trekken
zich terug.
Conclusie: Perzen verliezen slag bij
Marathon.
Een Atheense soldaat rende
in één ruk van Marathon naar
Athene om de overwinning te
melden. Na zijn mededeling
stortte hij dood neer.

31. 490 V. CHR. - DE SLAG BIJ MARATHON

33. MARATHON 490 V. CHR.

35. PHILLIPIDES
-van Athene naar Sparta
-van Sparta naar Athene
-van Athene naar Marathon
-vechten in Marathon
-van Marathon naar Athene
-dood

37. HET PERZISCHE RIJK CA. 480 V.
CHR.

38. XERXES VOLGT DARIUS OP (480)

39. TWEEDE PERZISCHE OORLOG (481-479)
 Xerxes nieuwe koning
 Stuurde leger langs twee routes: leger over land; vloot volgde
over zee
 Griekenland verenigt zich in Helleense Bond
 Atheners bouwen vloot o.l.v. Themistocles.(483)
 Zeeslag bij Thermopylae:
Landleger van de Spartanen verslagen door Perzen (481)
 Slag bij Salamis
Atheners verslaan vloot van de Perzen (480 )
(Xerses terug naar Perzië)
 Slag bij Plataiai:
Landleger van de Perzen verslagen door Spartanen (479)

43. 480 V. CHR. - SLAG BIJ THERMOPYLAE

46. Thermopylae

49. Een Griekse Trireem

54. SLAG BIJ THERMOPYLAE

56. Thermopylae 479 v. Chr.

57. GRIEKEN IN PANIEK
• Grieken proberen tevergeefs Perzen tegen
te houden
•Athene wordt ontruimd
• vloot wordt naar Salamis gestuurd
• wie houdt het landleger van Xerxes tegen?

58. • Spartaanse
koning Leonidas + 300 hoplieten  Vechten zich dood
• Massagraf
300 Spartanen
• Spartanen verliezen slag bij Thermopylae.
 Atheners evacueerden mensen en vee naar Salamis. (o.l.v.
Themistocles)
 Xerses verwoest het lege Athene.
 Zijn vloot wordt echter in 480 verslagen door Atheners in de
baai van Salamis.

59. XERXES STEEKT BOSPORUS OVER

61. THERMOPYLAE:
MASSAGRAF VAN DE 300 SPARTANEN

62. GRAFSCHRIFT SIMONIDES

63. Beeld Leonidas langs snelweg
bij Thermopylae:

64. 480 V. CHR. - SLAG BIJ SALAMIS

65. SALAMIS, 480 V. CHR.

66. SALAMIS
(FOTO: JONA LENDERING)

67. 480 V. CHR. - SLAG BIJ SALAMIS

68. 480 V. CHR. - SLAG BIJ SALAMIS

69. SLAG BIJ PLATAEAE
479:
Grieken verslaan Perzische landleger bij Plataeae
o.l.v. Pausanias
Perzen verdwijnen uit Griekenland
Griekse steden in Klein-Azie bevrijd door Atheense
vloot

70. 479 V. CHR. – SLAG BIJ PLATAEAE

71. OVERZICHT PERZISCHE OORLOGEN
490: Marathon
Darius – Athene/Plataeae: Grieken winnen
481: Thermopylae
Xerxes – 300 Spartanen en bondgenoten: Perzen winnen
480: Salamis
Xerxes – Athene en bondgenoten: Grieken winnen
479: Plataea
Mardonios – Grieken olv. Spartanen: Grieken winnen