SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 133
Downloaden Sie, um offline zu lesen
MANUAL BASICO
DEL INGENIERO
RESIDENTE
EN EDIFICACION
SEGUNDA EDICION
AUTOR:
ING. CIVIL RODOLFO CASTILLO ARISTONDO
CAMAHA PIROANA DIlA CONSJRUCCION
Presentación
Continuando con el empeño da ofrecer nuevos Ubros de lme-
rés para los profesionales y las empresas da la construccidn,
tarea que en las actuafss circunstancias oonsllluye un verdade·
ro rato, nuestra institución ratifica la profusa labor qua la Coleo-
cl6n del Constructor viene desarrollando desde haca más de
quince años en el campo Edfforlat. con un nuevo titulo: •Ma-
nual Básico del Ingeniero Residente en EdlllcacJ6n•.
Estamos seguros que la segunda edlcl6n de esta publlcaci6n
sertJ rtlc/bida con beneplácito por nuestros lec/oras. Su autor, el
ln¡¡oniero Rodollo Castillo Ariscando, prest¡g/oso profesional con
largos años de ejercicio en la Ingeniería, lnvest¡gador aruaoso
y autor da drvarsas obras sobr8 fa oonstriiCCIÓI!, praSMta un li-
bro pt;e1100 y da gran interés, por mucho rltJrt'flO raclamtldo en
nuasuo msdio; un manual básico de oonsulra. qua ra/reva el
Importante rol y la respcnsabllKJad qua 111 OCX'fl/HIIB al lngemero
ReSJCJ6nttl, de cuya ehcianaa técnica y capacidad admlmstratrva
dtlpendtl, en lmpottante medida, la f66z cvlm/n8CI6n de una
obra.
Con/ramos en la favorable aCO{Jida dt1 nuestros lecfores, a
los que dedicamos esta obra, lnvlténdolos " formularnos sus
sugerencias y comentarios.
LA GERENCIA GENERAL
Introducción
Una dtlaa nec:aídades del eneaq:ado de con¡t.ruJr una obra de tditicae:ión, es
tener a la mano tn el momento predso, una strle dt conctpt.OI, conocimientos, in-
rormacJones, l.llblas con datos numéri<m:, que ahorr' la bdaqutdB en diversos libros
do I..Gxt.o y el dlevlo en obra a ve~s engorro&o, para oblentr dátol de utilizadón
inmodinlll.
En contecuencia el -Manual Básico del Residente en Edi0cacl6n" es una pu-
btlcadón especinlment.e elaborada para tenff'lt y uafn•te tn )a obra, contoniendo
conoc:&mJtnt.o• bta.ic:ot, prooedimje.nto!de const.ruoción comu.nea, rormat o mant.r&l
de tftetuar detenninados eAlc:ulos, todo ello ayudado con lot elato• PrOPOr<:iona.dos
por tablu ya elaboradas que dan el valor direcr.o ~erido o facilitan el met.rado.
Podtmot decir que el tato introduee f8e.1rMnte, t.nto al tnLeretado como al
,.ponaablt de la coostrucci6n~ M el mundo del lfr:ito )' conoom.ent.ot esenciales
de ll tdrucao6n. tsat.ando de despertar JU curiolldad para bu.ear mi)'Oru eono-
dmltntu tuando M& nettSario, mientras tanto la P'""'te pub!~ati6n lt pn:190r·
clonañ le:. dato~ mú u:su.aln y de uso diario en obru ~ ed1tk.á6n
Ecptramoa haber llenado un vedo en publ~onet de e-. cbM'rO, que
dtnt:rO dt 1u HIKlllo objetivo satisfap. al inteNtado y lut1;o dt comprobar su
acept.ad6n ir mejorando y aetualiz.ando 1u contenido de anatrdo • 1., 1ugu~ncia.s
dt 1ot tlt.imadoe lectores a qujenes agradttemos antidpadamente aua aportes.
Et. AUTOR
l.Términos usuales en construcci6n de edificios
Con tl fi_n d. famlllartUIJ' al IKtor ('(1ft aJguno1
IArminot ""- rr.tu.nwm.n4 u..ao. en CCWU~t:N«i6n.,
indulrno.lot que a nuNtrO ju:irio..,. b mú not.ahlu.
lnduyllftdo voe•blollr'1001"1"tC't cuyo u10 debe-rfa te:r
evitado por U.Uorst de bftlrt.ri.tmol o voces Impropia·
mmt.t aplkadot:
Uu1uU1.· Compr-.ntle c.odo lo que por defect.o o error
d. eon.Lruet:l.ón o por ntttiflc•ci6n ~rior ck plano..
o etptcific:tldonn d.h.r' MY enmend,.do, pSc:ando 101
tii.CltiOI '1 ftUtnanOo leN tl.tf.c:I.Oil hatt.a empa~ar la
p~~~ aledada.
A.-.nt&r.- Colocar b ladriUo.. pMdru, ate,. de un~~
en wn., ,._,. (ormaP !ti muro.
o.rraa... 8ordH ct. b ,....,. de ~ qnta-
1'11111, YMOt llbr• 1 OUM aberturN o bu~
HJt.ü.• Serie hcrtiOftc.l dt t.driDo. o piedras que
• YM ,.n~ .n t. COMttuca6ft d. un muro.
Vaao.- 11~ • -tllna,. pu«ta. ek.
A a.ívtl... In pl_,. horhant.!.
A p¡.,....,. Vet'Ckalmtnte..
EM.bap.~or..- R«ubrir Uft ...,.amen~G «<n piHu
dolp4N ..................... -~ ....
Apklm.._..•• v.,;no.:recM 1• plom.a4a la wriealidad
dt la. p&l'amllftto&. 1wwr la• CICleN w.rticllbnent.e.
011111-eL· Pl.t~.t horhontal apoyada en •us tJt:trema-
dotcinad. a .oporur tarpL
U•brat• Pfln. lnfenor o eet.al6n, «M't.hhpuHlo al
definldu, ~aptk,.dat en una o mú capa. aobre loe
p~~ratnfYntot (MrA de ,.,..do mUl't'l) de muros et1 bwto,
e~tUliM'f,e o lnerlone, delorra.o., vipa,. toluC'!.ti.U,
pe;NI watlr o r.eubrir, lmptrmMibilha.r y obteMr un
mtjor •IIJ*W tn 1• mltmot. Pueden preeentar trupel'·
ftdee u... o a..pti"N.
Terre.j.o.. St den.omma uf naand> .n t1 r...-oque
• utihUI u.n moñentr.
E.a1KI41o.· C.,. el• )'MIO u otn muda qu. t11
aplica 111 ... ,.,.el• ton .t ob;Ko de ~ UM
....,.t~clolloarAna.
VuUt.. 1ft a.tntW. p~ • o.m.a VNdr a oda
~ •- ts.o.Lt a ru.bñr one tupet'l'tae pe.ra
-..-
11. Herramientas y equipo de madéra
HEIUIAMIENTAS
l..a ton.ttnltt'ldn, al l¡ual que ot'rO& oftdoe, tiene
ci.no n1m•ro d• h.trami.ntu qu. le 110tt propi..u y
<(1M érwn para la ,...lbari6n dt ~.;o. bten d.tinJ.
b. El conodml.n0 eLe NI nom!:n._ canu::t.e.rl:st.ku 7
wo. .. lm~te porque «!Mdtu~ r..:w dttel'mi·
MnW 1ft ... proc+ellml..n~ • ~ 1 sctn
.-.~·~d.·~··~ta e;. mudr.u "fCM lt ,....ntaci6n 6naJ da la SUIJ'ft'·
-.A eoeun-...d6n •~ a1ptaM de .na.:
&dUdo.- tl'lllti"U:rMMM eon manco dherido • una
p&atKha 1t.na • metal en fOrma. de rombo qut llirw
,.,.. ap1Jc.r la m.K~ l:.e-n• aproxirMdament.e 3.6· a
$..$• ..., •u• 1JM prinripa,..,
P.lt t.a.- PIMcha de madera de forma rectengutar y
taii'Ñto •pred•bl• de 20 a 35 cms.. apl"'xxmadttm«!.W,
qu. paMd. IObr. la m•ula dt:ja Ut6 •UJ)@rfici• '•pera.
FtotiLcho.- PlaM:ha dt madera df form• rectangu·
lude 15 x 20 tmt. o mtnoe.,aproximadamenta,q~
puod.t1 tobrt la meula deja UM •uperlicie fina.
Pi~ota.• EAptd• el• martillo da .Jbatlil con un
ext.nJmO que tfrvt pAta rompt:r o hunchr objeto~~ y otro
...,.udo pa,. ft:IIUr ladri11M.
.MulWo clt ufla•• lt.rramifllw. COl'l do. t.xt,.rnc:-,
un. qu• 11,..,. ..,. pip•r y wo con ufta para sacu
kit cl•'011.
Co•ba.· r..,.d• • tt~~~nlllo ,.,..con dol tx1ft-
............,....,.,..,.....o~..,. cM
-.wiol ,.._ ,.,. ...., CICM una oh .....,._
a.n.cm... ~10 la,.. lnltal que·· ...
~~t. en ..,. de ._nnlf"rlldo CIOft UD
•ICtr't!IM,.,....,.d ....7 atnta¡uudo plll"a MPN9.t
pku. • ..-...
CinceL• l:lf'IT&ft'IJ.nla .Jarc..t. de metal con ut111.
punta pl•n&. que ,ot,..ado eon martillo, eomba u otro
obje10 •rore JIIIIINI rompw.
Punta,• 0. lfl tnflm• ronn• )' UIO del Qnco), pero tu
txtl•mo •• •n puMA y 1lrw tambUn para ha~r hu.
""· 7
P~aeha 4e eapa.n.r.- Dtlpod. p!.andei de- mea!
..ti:lr'IM ~- ~'!Mn~ a..t.,.,..Ñ •r
la.u~enk- .......... d.,.-.e&•n.S'tll'"
a,.;...._.nr...
rt.at.ha 4e Ntir.• AMeba lana de met.J tn
rc.m. • ,..._. ~ o. 5"' z r en ... ~
prinr'l,.1.. ~~"· ar.. para ....... ..
mon.ro y uwndtrto.
Trlhplo.• Planrha duca y n.na de mete! c.vn te.
mtMIOI utoa ditl Mdllejo o - pal"a apbcu la mncla
•n •upt:rldN ~MAN.
Ploo•• Herramienta de metal <on tr'l&J1'0 largo de
m•dttra, 1• p~~n.. m&t41ka tu~ne dos extreme. uno
puntt..,udoy otro aplanado. ee uaa ee-peclalment.e para
tua...a.e:lonu o rortt de CJefl"'Wlo.
Lempa o pala.• lnllrumento mett.lico con m111n¡o
d. mad.,.. qu• pariK* una pn cudUI-TA y .¡...,. para
l•...antar la U•rr• o mat.tri111l •ueho.
Nivel de •tu·· lnttrume.nto que ail'Vfl: pare e.ec.&·
bltctT la hori&Mtalidad. formado por dos tul:itoa de
•idrio tnlazadoe por uu I'J'I.1lftgllera Oe:lible Uta. de
COIM un• .,..- l'l'lotiMiria., pan no olvtdar.e ._
.....,...,.,.I'ICM~..tn cada actiY:JcW. - , _....
~.-~~u...ado:
El' UCIVACIO:<
.,., 1 (.......,
....,,.u,.....,.,8atftta ~ e,.,...m~ r'OilllS)
EN TRAZO
-eo.-del
Comba pers clavar t.c.aeM
M•rUIIo
Plom~tda
Nl~l ck mano
E~eu.Mra chica
llomKho
PI..
Lempo
YMOocal
-a.- 1 112'", :r, 2 112'"
c.-to
EN CDm.'<TAClO:<
'-"'c.n.cm..
QIIMY'OI ,_.. -.pa
IAtu,.... .,.,.
Ba.rr.dllM • mano
T'abl.. ~- .obndmienu:.
,...blon~• pan c:tU"NtíJ1a
Ma~ra pera -.gua
Ct•* 2 tn·.s· y e"'.
BN ftfUR08
Loampa (JIIIra mez.<:IM)
c.mun.-
Brt.teM p#.fll muela
a
-rua. Anualmente • pNfitft ~una ftiMIIU'II'a de
p&6ldco blMCO Cl'aMptlrtnl.e.
NI~•• da bUbQJa.· ,._lOdt ai__. cenUo ~
a4o M 111ft ~ IIYU!ko O de raMera qU!t C'Otlll.ent
U.M burbtOI .. .tre. la cual • deótnt en ll!líl!6o cW
tubo C'Mftllo el mv.l .ti lrlo.u•onlal.
Ec•••"*' IMCnltMnto de lllloÑfn o meta} que
.... ,.,. uu.r tnpkla ~
Pto.ada.. Ob;tac.o pMado eolpdo de un hilo que
.a,... ,.,. dttmftiMT la vntkal.
Cord•L- Cuerda dtJ¡ada cpt •irw para truar
alln..mltn01.
8roch.· E~eobnta de ~•• que el operario uee
,.n mqjAl' 1" wpM'ftde del mortero ya ~licad.a y
.-v1t•r qu• ....qut mi•ntra • ~ja.
Uat.ll... E• un ctljón do mad.ra o m41tAlko para tlel)
lndiYidu•l dtl optrorlo qu.o sirve plaTa cOntMcr la
m._&e.lll qut • .,..mojM~ri con ti •guA.
a...... Plt1Jl rtl(ta y huya d. mad.ra con "- bor·
dN li!IOI.prtpa.r&Ldlt pc1ra e<1M41uir fl.lperfián planu
tn ~ldun• o '~ de eQICr'tto.
-..--a.....
.........!..MM ,... IC'I•
~...,.,........~,.,.­
CI•-
1!:< CO:<CRETO
1>1......,...-doo
MMII Pf!N ft.•rro
B11rr•bUa
Cl•~~~
Nun1brt No. 8 )' No. 1$
S.rruc:ho
Marc:Uio
Bac:uadra
Ni....t
Plomodo
C..dtl
-~u ,_. banw columnM.
&"ll'tSOS
Roolo ,.,. ,._
CarnocíUa IS.nc. jtbe
8N6oo
ES TARltiJI!O
JUcla ,_.. p¡anto-
Roolo """' -L&c.N P••a.pa
B•tH para muda
C~eal•,..
AndaJnJOI (bi.INOI)
Tllblon•
Onrwh011, p11ra rqrl11•
1l•t•• p~r~r• y..o
Rf'tls paro )'tiO
T•rrho ,.... .,wa
.........a.n.cllla
Qa-
MATIRIAL OFICINA 08IIA
w-.•u.m,.
Blo<~­
~·alaMfn· (aret~a P'"-. luu·•q61'l,
p~..h.Sfo&.. ,l/T)
c.,... n-. JIIMdn. ..,.,..,
ladnllot. etc:.)
(c.m.ento. cal, heJT&JfÜent.u,
•t<J
.......-
CuJa. "'""·V.kaatMrWM.t.,_.,.
c..t:ro Nftdtlllli.aco ..._ '- ._
c..dro ~mltn~ ..teriUM
9
EL EQtnPO Oe MAOeRA EN l.A CONSTRUOCIO:<
Pan. c:ompron~r la lmporlbncia ~~ ueo ~1 equipo
de madert~ ~n ln oon•tn.u:dón u n«esaric> eompomrio
con la uUii!Jioción dt 1115 he.m~mientu. Pad~mna cwul:.
d.enu la herramjonlA como •l instrutn41nto u objelo de
trabajo que ptr~n~ permanente o t.1"8.nsiwri.arMnte
al obrero; que.Nmoe decir perma.nente, si e. de propie-
dad de quien lo uea y traneit.otia (Uiltldo lo propol'donn
la empresa para el t-rabfljo del día; en eua'lquier CA30
debe estar siempn: en buenas concticiones de emp~eo y
priXUrnrn t:l mayor nllmero de uaM.
El .quipO de madel'l!l (.()ñSt.ituyi" pol' analogía unA
u-pude do lwrTatl'lienta de u!ICt C'Olectivo, a.r, en un
andamio suben varias pereonas. por una eseahtra tran-
sitan mut.hoe obret'06, el encofrado &e ejecuta con un
grupo de obnl"'e; en ('l()t'l.sectl.(!tlcia, eiendo el equipo un
elemento de utílbad6n colectiva )' conU'nua necüila
entontrane sl.emJm! en buena. rondidones de empleo
y procurarse el mayor l'lll~ro de usoe..
Si.n embargo, e• c.mumbre que la lf1.8deJ'8 par111
encofrado&, para andamios, reglas, eiK'8lerat, ete. se
emplee no con el cri~rio de herramklnt&~ sioo eon ,)
tOI'I(f,pto de material, et decir, que 3Uele tomaTM
cualquier tantidfld • V()luntAd y cort.r.e &6lo fl criterio
dd opontio ain 411 d•bido control de quienes t)eten la
dlrcoeión da lo obrt~. Algunaa recomendadone!l para
Mnservar el eq·uipo tiOI lA• 3iguW!,nw•:
9.) W8 pletas & mrukrn para e-ncofrado d!!be.n mn.r.
caTee y t'OnsMVar un Umalo determinado, evitando
los COl''-" in.necesario:J, doat.tmindoee el (alao crlte~
rio de emplear como e)ementOll AUXl1iro·u de 104 en·
rofradne, los desperdicios de made1'a, que fiC'Oftum·
bran utiliu-ru ~o cuiat. diagonale•. barrote-.
etc. lo que c:14 oportunidAd al obrero para seguir
cortlllndo la ma.d.lro. que po!SE! luego de$8.pcreibida
f!n el mMtón de leñ.~~-
b) LA rtgla pan trivel8l' y medir • harli de 2.40 m (8
piea) 6 3.00 m. (10 piet) de largo y &O<d6n ~ <1 x 9
cm. (2" x 4~ M brut.Q) con lo• CU4tTO cama eepill8·
da~ marrindOR de diez: en diez: nn•. con color
altemado. por ~mplo_ biMtO y ~ para evitar la
cJerormaciM de la Ngla " obrirán unoe hueOCMJ de
1900 tallado; de la manera Indicada pl)drd. cOn.llervrrr·
eo por mucho ciempo la neta y evitar que~ emplee
• YeCK ('00)0 en<Ofrado o que ~ pierda (á.tilmont• o
&e rort.e (fig. 1).
d Laa eecaltnk.S de man<> no !le f'j~t;min im.provi83·
d11mute con cada obra pcn¡ue no 66lo aumenta el
C08tt> de armar )' duarma.r contfnuament.e fino Te·
eultao defe<tu~ )'toque e.'l pe()r, tomp!tctttment.
10
ÍR$1lglfftf pnnhmdo ~n pcligN> Cltlfl5tnnte nl trnbnja·
dor por w mala i-.:ución y u110. S. recomienda.
ejecucl.r)a ~ maderll cepillad1.1. con lars:uerc. de 4 x
9 tmll. (2" x 4~ en brut.Q), po.ao1 de 2 x 9 «n. cepl·
Dados. eoloc-adoe cada 35 cms. de eje a e.ie: eobre loe
hrrgu@I'OIJ y ttntrtt tsd., Pfi&O M colotarlin una• pie·
u. de 2 x 4 cmt. que dejarán atl'lpedos los 1'$1«111
dll.ndd:es ma)'Or seguridad. Le. parte superior de la
e!ltalera teminará ~ 90 cm. libree de largi.W'ro sin
püOS para S@l'V'Ír de apoyo~ Las manoa al llegar al
final; elOtl 90 cm. deben eob~•alir del t4!cho o llep·
dll y ""M pi.nt.Ad04 pora ob110mar la posición de la
e~~tokra desde lejtl&; la pW'te Inferior de la miema
llevari un (t>TT'ó de caue:ho pera impedir el reebe.la·
m!entt>. (Fig. 2)
d) En teda obra flf, neueit.an me88.8 de trabajo para la
pnparacl6ft de loe tablef'06 u otn.a pietaa de enco-
frado, pera el doblado dtl fietTOo p~:ra el tNlbajo ton
tubos plvani~. ett.; con•tnair un~t mun cl!ld81
V$& quo ae neceaiU.. .s un.a pl"áclica que de.be &la..
WrTlU11e, ol conuurio la mua de trabajo flerd pNra..
briuda, de armAr y desarmar. si es po~~lble ('l)n
mar«Je y table:roe empemadoe y w.mbién pintada,
mardndoee el tilio que le coTre.sponde a cada
marco y f.abla.e a fin de evitar que &e ('()Ofundo.o con
la mad~ra para encofi-ado6. En loe primet"'$ viliee
de instalación de la obt'o, as C'Qnvtnknte llevar uno
o vn.riaa mttQS o bomeos de tT.llbajo; su "ltun1 "FO·
ximada seri de 50 cmt. para ~ de pr~para•
d6n de encofro.h. (Fig. 3)
e) Laa rtglAs que se empleM pal'ft lll.rnúoM y cielomt·
-, d~rram"' y otnas vutidur1u C<~nlbtuy•n c¡ui
un• hllfT1Imionba da trabojo; sin 41mbQlgo pq;an
OOsapen:fbldaa crt la obra en ~ul1.nto o ~uidodo tw.
refiere, corriendo el peligr<> de C'Ol'tar&e t'Omo una
pkUl cus1quiera de tnadtn. de Ul;ilita1'ae para
amarr. de eneofradoe-. et~. La Mica y mejor ft>r ma
de tonaei"Yar la. reglAS ee pint6ttdolaa ~plettt·
mente., cada mitad C'M un Mlor dislinto. ui pu.ede
notanre ~u&ndo algu.i•n corte una rvgla porqu~ un
lado se "er' má.s largo que el otro. (Pi.g. 4)
O Para instalar pO'I' primera vez una obra y efectuar
!(liS trn1:01.1 F(JUmjnnrcs &e re('Olt'lienda tener Ul8 u ·
M!ta porUtil {Qcilmente désarmable, por @jemplo de
2.00 x 2.00 mta.. donde 101.1 primnoe dra.a se pondrin
los in&trumen;oe, eetacas. h~Tramientaa,. rapa dtil
pel'$0l1lll., eet. y IN!nt ln cuctll donde, provisit>nal.
mc.n~. dcmniTá un guardián.
~·
"-J
:!
REGLA PARA MEDIR Y NIVELAR
250-3())
F'IGUR.A - 1
1 •
ESCALERA DE MANO RECOMENDADA
11 ESA DE TRABAJO
,
CAUCHO OE LLANTA
111. Almacenamiento de materiales en pampa
Al fl.M1har deul'l.idarnén~ todu l•• optradonee
n.eceMñM Jlflnll ~ue un mau.riel w-rmln~A tn ti lugar
qu• 1• tc:lll'fttpondoe dentro de la obra con•t:na(dl&., no.
dutmOI cuanta que una gran part• dlt lo. cottoli 110ft
.. mano il• obra por tnnsportu. y. ...n «~""'*
(""""- de la obnl o int.flm011 (d.ntro ele la .._, Aá
P« •.)lat.5'1o.. ...,... i mcw un material eo.o .1 t.drilo
que .. ~ traiWpCirCar l'WUtaltMI'IW. _.. UtpJ" •
IN poilllddn final ..afre ..no. tt&MpOr1d O ~~~
mlw.tot u1.r.wncw,. que 10ft!
a) VJIÚI a abra, lndu:ído ~el predoM Wil'la para que
•1 ~Mte.rial ea puesto en obrL
b) Mano de . . de tnlMporl.l! en la ck~C~UCa en
pam,.. induido en •l precio de venta.
e) Mt~no d. obra de carg-. tnuupor'-41 y dMC&rp junto
al el~ador.
d) MAno de óbft, de carga al elevAdor, 1ublda '1 deecar·
,. d.l t~1•Y&dor.
e) Mano de obra de nvga. tren~ y ciMCarpjunw
al andamio.
1) Mano de <lbra para colocaci6n enam• ..1andu'lio.
f ) Mano dot obn por el raMipuMo o eran~, d-I
..,....... hMt. tu eoloeaci6o en .. raw-o.
Eu ll!riMtldo lo an"tfrlof. • nota la lm~ •
ubk:ar ~N..,.nlll b ruwn.lt• d.ontre.. a.,.
para &.m.inlilir 1M ~ " trwuporW. ~tar 101
~101 o dift~ ce circuladdfllnw.'1 r.<Ju,.
dr IOil dempoe c1e TeCOrTido. S. oe~n-..n.htn41 ~~-r
ton d•ñdad 1011 ...p..O.O.. nt!cuerio. para al~n.a·
mi•nto y fijar un ritmo de abaetedm'-tnto adfiCUado al
ptto )1 volumen de cada mat.eñal. En CUl.n0 al ll'ant·
pone h"1 do• tlaaes de matt:rlal:
-.) AqW'IIoa fin b ~ue no tenemtw lnltutnda diNeta
como •n el cuo d~ tnaterialea plHftoll ton ot.a, ptro
donde podet:I)C» influir indirwct...IMftte tijando ton·
dtclon•• .n cuanto a r.m. y cantidadN ct. ·~
dmten'-0. para evitar almaotenandentoe lliCit.tvol:
'l'M COI'ICMÓOften la Gbn.7 ~ ,..oclYar•uno-...,. 4W matenal.
b) 1.4-lb •• ~ ·~ti-- ...,_.r.,.o ct.ntro• ._ ..., 1 que c.m.lMn ..,. .r
utr.ldiadot,...... un •nrónittro oportune '1 ..,.,....,.
co. Pa:ra loe tranaport.H in.t.e-rnoa, o ... c&.nLro de 'a
obra. M clet.n ciisporwr ••~ ack<'uad01 pua
que 1011 re.:orrido. no s.ean demuiado• larp y no
.. 1ncuentMn ob&táwlOll qufl dltl.tult.tn la ~lrrnla­
tidn y 11umen~n el co.to de tran•portt. qua tncluya
loe gutoe el. equipo y mano de obra.
Con cri~rio dt alOUIC'tn.&miento, lo. ma tMalu
puedtn dAIUca,_ en.:
- mat~tñal.. di! pam~. y
- m.a~riaJ... alm.:adn
Denomlnamo. de pe.m.pa • to. qu. .. colcn.:ft •
12
gr•n•l .., la p¡u:np-. ein potúbllidltd de poder controlsr
e1 consumo c1irec:tamtntt por el almlilcfn. como por
ejeMplo. lo. agr~ l.edrlllot. etc.; materi~• de
aii'!Uidn .n aqu.Uot a.tJO control de lnfr80 y el
tOI'lSW!!'!O o .u•M .ttct~a thr•~nte por e) pt:no-
M) Oe e.t.a.cf.n. por .;.m,plo. el cerr.ento,. l'ii'!'T'Q. ew:.
&Uftq'lle' IJ(Il.(» 4ltbnoe ....... enet»ntnft wnbift
en la J*DFL
üpeciaiiMnC., - ~na...w.. • purp• mm
~ to mN ('Jird po;ibl• del lu.p.T • vtiliiiiCióo
• fln de evitar o reducir 101 man1pu).,. porqw to6o
ll'IO'Vil'l'lienw in~WJCUArio enc.rKII indolbidamm~ el
eo-to, por otro 1~ n.e.eit.an un rir-roeo tGntro1 de
in,greeo para 1-Atar loe traudw t~n la r.<:epd6n del
material.
La ublc6cl00 de'- ms~ri•le• de pe.mpa debe rea-
liza.rw .in entorp.Cilr la libre cJ~ul111d6n. de l<lS vflúcu·
IOil traneportador.. afl como la drcutllri& para el
~o.
lA im.port.e.nte,. para Ndblr '1 ublcal' kili material-.
dttm"minar •1~ '1 el ,,.. ct'M ocupan. ú tncb~
au.moe la ..,,...._ fteot-"a ,.,. b mú uttp::r-
tant.c
EJ ladñUo, Kit~~·ltonc .. 1o• 1$ • 2.5 cma. pueo
d.t di~ de )u ... .,.S*I'lt.H ---= (~-&- 5)
•> En una pl~M de 5lad:r1Dol por 1.._badendo un
total de 10 Wrll101 por pl11neba, •endo importante
que • vean lat tftbeiAI th todot loa ladril10!1 para
evitaT el enga.M durante le. deenrga de ladrillos t!il
la obra. En ••t•~.el ..pulo n-eto ocupado u cM
0..50 x 0.75 m. pe.ro conlllderando 0.60 cms. de
espado de clreut.d6n entH la• ruma-. el '-"'•
nec...na Mri• de O.75 a l.lO• 0.125 m2.. ~a una
ahura de 2..50 m., o M& • 25 ladriUOil en • nddo
wrtic:eJ con t.lft toea1 dt 260 ladrilb por ruma; pue
ut1. CldJJar • ~ 0.825 s 4 • 3.30 Id. ~ MM
-b) Ea. la ~~:.--. • 4 ~ por lado y 2 en el
~ti"', la planotha tambi«< ti- 10 ladriUoe, para
una altura de 2.$0 m., o • • de 25 ladrilla. tlD
te:ntldo vft'l.kal oon un totaJ de 250 ladn11ol por
T'l.lmA: t. .uperftde par. un mUlar eerla de • x 0.65
x 1.20 • 3.12 m2.
El oCeiOf.lllo.•En bol.~~a de 42.5 ltg. «upll un "-*d•
0.65x O..tO• 0.26 m2. en una. plh~ d• 10 bobas; luego,
pera alm~~~ttnar • O bol..• nteeloitarl•~ • x 0.26 •
1.04 m.2. de eupetfkl• o ... ~imadament.t 1 m2.
(Fi¡¡. 6)
No .. CIOn"'niente arrum• ft'ljt de 1Obols:ae por
pila porque la pr..i«- 'fla •t.orri4n de humedad del
medJo ambmta !avorf(ltft •1 ~efUO de la.
Sll
boleM inf•norH. r•~ltando •l c.mt'nta ~on baja M•
tmda. Pw o~ .... no clebe cleteW..,_en nin¡ón
~ne~~Mnto t. ,_.udM Q colocar el ~r~~~terial ..._
ublu ,.,.. _._,,.:rto ~ contlletO con 111 huBMÜd cW
...ao 1 MW dt .,., C6ál cirwleó6o .., la &oea •
.-........."'" .............. o - ••CJIIIdolteil ~
• ..amaCl"* • MC8itan 2.00 a2. de SIUJM"'fide por
cMa 1113., ,.ro..._ukat""""' el ..-,.no rllqlM!ridct n
1mdén ct.l GlOIIMnSO ele IILaJW ~je. Atlf4 pcw
~plo.ll Ul'lll rMaclH<n nt<eeüa 9.00 m3. de fnftll
1 11 mS, dt pl•d111. per11 u.n vacMdo Oel día,. el 6rta
N'Ñ rHp~<Q--.IMnt.. 41' 18 m2, y 36 m2, ptnl (~·
denl.nclo 1.. ,....,..,... J*n. tnabeJar tf9l, 4íu ein tumi·
nletro. d.l»m011 t.n.r ••paclo d~ 54m2. pua arena y
108m2. p11rt. piedra, o tea un total de 162.00 m2. Loe
c.Aleu'oa d. tUpttrfc:l• pera agr.gado. iiOft important..te,
.otn wdo en tdlnd01 cfntríco. donde el ' ' "' q'1•
pu•d• udlllftrM jltr8 eoloctn t~¡ropdoll es muy pe-
qu• i• (J·"i.. 7)
Para t. mad•r•.- En pna, d. 2.00 tn2. dt allura,
~nl•ndo •n eu.nt. qu• <Y:M ClO&oe&rM .eparadamente
de atUetclo a lM ...dna. llfK'tionH; de tMdtn. 1
a&,""• ~ontl&,.nü "" ~,.00 .» dJ'Cil!Ao6n, .e
HOm•1.5 m1. • wl*ftde por mS. • m.O.ra. Ccmo
ta ~ • •1•fft,...tvat!ntdoe.un m3.. eqW~
• 424 p2. .,.SIMMmotn~. de M'UU'do • •- ~
CM n-looflri<IC
1 ,... b,... • • .... am.
) ,...,.. - U80I pi... 39..31 polpdM
1 mttto ~ • 107640 p2.
1 ll'l.c:ro C'dbwo • ft.37 • 1o.7$4. • 4.23.78 p2..
•Pf'OiltMda.m.tr'lte 424 p2.
En (01'1()lfldr, .. n«Miten l.5 m2. de supeof"6de.
por eacl. 424 p2. de tuMre., colodndole huta 2m. de
altutll '1 con_tW.W.tdo la dn:ul.w:16n.
};l fierro de conMN«jOO •• contid•r• que OC"Upa
0.8 m2. por t.ontladl. debiendo colocaret en eetan~·
rlaa, de AtUerdo 1!1 tUII diim~U'OII, cetnlndo la peru
dtlant•r• )' potW>ñor del tetan~ ~,.~vital' la salida
•in (IOfttrol • IM vwilla•, convtnitnclo ,,.rifice.r tl
dato de tuptuildt de •lrn~1o01ntmti•nto.
ALMACENAMIENTO DE l..AffiiLLOS KING KONG
FIGURA 5
• 7 • • 10
ELEVACION
111
( ..
~
07> o..._J_
~ANTA ~ANTA
13
14
ALMACENAMIENTO PE CEMENTO
, 1
•
1
•
'3
2
ELEVACION
PAFIA t0 IOUA~hO.S$aO.«>•O 26M2.
FIGLAA 6
ALMACENAMIENTO PE AGREGADOS
....
FIGURA 7
-. FIJMAS O( O SOl S AS
AA [A" 1.00 M2 APROX
lENTO
SAS
'ROX .
IV. Resistencia del Terreno
CEXEltA1.1DAD&S 90flltC CIM)lNTACJ(),''~
lA ,.,.. ..1 .45ao qw ~Jt la biiM del
......,..u.~ de l-. ~...-n. _. O.tiiCaloa CSJDtO-
Yddn o t.n4Kidrn. ~IH ~ ~ f'l'l:
a) Ct~ntntaddn nCinl'lAJ, 7
b) CunentKidn artitláal
Clmtntllddn nonn&l .. dic. cuando la base cJ.I
muro o cofum.n• .. ali•nta di.rectam.c!nte 80bre eJ ~
'""o ,,..¡,ttnw. conlid4Jrtindoee convtnicnte une pn>-
fundidad no m~QW d• 2 mt.t.
Clmtnllk'~ artiOcial M denomina cuando .-tando
tl t.ernno rttl.etent.e a una profundidad Mt)'01' de 2
me.. no •• poelble &~•ntar dirertamtnte la dtnenltodcStl.
iObrt 4'1, rK'urrlfndOM a alglln sl•tema e.pedal o
artlndal pue olcana:!*r )' uliliZAr •l teneoo "lrifil.tftt..
Dentro de1a dmtn~ón Mrm8lllamamos: cimicn~
tM nwndoa a loe q1111 e:onti.tuytn la bue de mUl'M y
rvya t)tt'ución no • int.erna:mpe CIU'II('tarizándOM por
au unlfonnw.d tn ~unr.o a ~ndid.a.d; y cim:ienr.o.
.uala&. a loe qut constituyen la beH de oolumnu.
u••,._,. c.ambif,n upoatu..
t1 MCbo MI ~m10 ~llamAdo cmp&fment.e
dll»eftiO. d.pM. ~ dkWo. auftiiiiM ,..... ...,. •
~.,..,. Ltma 7 tn....._• UIIa '<'iwieoda t... Oe
...,._hq--~,.. domplo. 0.40&
p¡t.tll .._u.•una. .. abtaa. Ea~ a la altura
.. dtmu.tra ,_ el Cl6kWo que .. w6ci•te CIIH ...
tcuaJ al a.t'IC'ho. ¡wro M oec.-rio ~ el nh-.1 • la e.n
U(ll"'crr •1 dm:Mnto u&i por lo menoa a 1.00 m.. ~,.jo
el n1wel Mt.ut:lo,.,.. pre~r q~ las epa!! ..pt'rll.
MUR:O
~ SOIA[CI MIEHTO
~ t , -~r--.-
jj T
•
FIQ. 8 Fío. 9
aaiN cemo ~ ..w.-..ce mockfiqoen lu aJndi.
tlt.~n• dt rHI.c..n. dtl l«mffOO; de la m&mU~ manH"a
el rdwl • tacan auperior del ci.ftUeoto • lkaa huta
ral el ft!..or:J cW •w.. para evitar ti mQW Q)llto de
•ncott.do ..n '- .obr.arm.n'- 0'1(· 9)
El aobNámt.neo •• l• pw1oe ct. 1• eim..rtación qlM'
•• enu. ti dlftlttl0 y ti muro. d. allf su nombre; debe
taner una altuftl r.l que nleJ• la humedad del auelo,
•lendo 0.!10 m un• 111hul'a c«~v~nienta pan'ltwt ftU.men~
t.or el «wto 6t tntOfrado. Su nivllll 1uperior pued~t
ro1nddfr ~n .. nJvtl del rnleo pieo,con el nivel dol pillO
t.ermln10eio o ~!ltfl.r 8~•~r~Jmentt 8 UM4 0.10 m, del
nivel <J.I i»•o t4trmln.a4o: t.n c-uo de terreno. mu)'
Mmedoe • r«<mendabht ec:h8.1' en la rara euperior
del .ctbrerlmllll'lto una copa de t~td'alt.o paro evi~ q~H
la hume~d tubl al muro, .obre todo si M ~me 111 pl"e·
~nd.a dd .alter.. El ~ttKho • lpal al~~.neM dtl muro
que ,.... • 10por1&r '/ .. &nuar' 10br. loe rimiMw..
IPI" ll
LMUpltu Mmo. dicho que a~nstitu)"" la bue•
.....,..., .... ftlftCftCoO --.do~ e~·an una
••• • r...,.• pom~~o,...,......-.. pn<~w!i.
~ ,_.. ..._.....,..,. el terTeOCt ........ote Pft'O no a
..... 1.00 •.•• ni............. p.,. toi'JICIIhdad
cW V.:. • t. ftlhl•u 7 ma.nlMI« le ~-.. de la
parrOla • ~,.. una •ub.up~b. con toaUtto
poi:Mot ~ 2" a S" ........ S. tUIIYU' a,ú~.
m.tnt. la .ona de le &apeLa ,.,.. evitar la ~dn dt
....- ........ lflc, 10)
FIQ. 10
15
Omentao&:t. p"'fÚIIMn~ 4Kh.. • ..... cpot
IIIRdu. entn el t.rnno y lo. MUJ"'O o .atN &«nno y
..cructura. ..po ta n.tutaJ.• •l tchiSdo a con•
cn.ir. Prtcticamen~ .te puect. dmt:ntar en t"ualquiel'
c..rr.no •iempr. que M obllilrwn lot proc.dtml~tc.
r.c:omondado• por 1••in,."ipdonoe ,.,.. dirha daM
di tll'nno. Lo idc11l, por r4;pldo y oronOmlco, MrlA
dmentar .obre 1"0c':a, pero cqmo IAI mayorlAI de l•u vece.
..-ono •• J!<*iiM, h•y que ad.,U,rH • 1.. rin:un.tAn·
du clol t.orreno, debiendo acalftant ti eom.porW.m.ien-
to del miemo an~• de «<t'Mnu:r una l!dil'kod6n.
&1 ob)l't.o dt t* cimentad6n N tra.n..Nti.r al ~
no wcl.. lu earx:• y ~ dt 1ft . .6do.. Et~
claro que a ti tarnoo "*"lo w&dan*-nC. du:ro y
a,... no hu<on falta rimMfiW.. ..,.. ·- ..,. ta
,.._ l'a.MIIte .. ClfftoftO .. ,...,., ftftllnlf ""'
...... o •ttuct.vru. Pwo -- M&o .........
...-.Jmenr.. ha,. que bwur a. manera • qoe....
au•p.. y x..brcurp1 ..itnten en una mayor .up«ficie
cW t.rTeno • 6n cM que • eact. pordón del 1uolo ..
OCM"THponda mono. P"O que ..oportw. eot~•lll.lifndoee,
por t&.nto, una rM-nor (at1¡a ct.) 4-rHno.
Bfed:lva.men~. el te~no cede '-.jo la pi'HI6n de
uns a~rp. ob1ipndo • 1U1 molkulat a qlolo4! moclifiquen
.. cliltanaa• y poai.clono' pl'Q4url4ndoM ent.ont:et
una defOI"'l''ad6n, la tUAI .,.. menor Nanto m-,yor _.
ta ~.... y dllr'Ua del tel't"al0,
~ W'l cimiento M apoya. o m.t,jor dkho; deo.
-.. .._ un ten"eftt com;,.,not._..por ~apM 4e
1iiiOOi foto Np.Gr, ~ 1 OC.I'Uil4n DO Ñ9'
,...,..o1cuno,.,.. 1a eo:abi!Wocl•l oüda. Cuondo
el ....U. no ..s compMto, ,.... -.. ~ por
t.nc. de pequ.lla ezc.n.wn 1 peqVIIla po~aáa.
m.iontru b Mtnt.ol o C'&PN wnpn Uft •peeor- coo•
Lente. MtoniO!'S • podr! rimmtllr con aJpn• tranqui·
Uct.d; peTO ai por el eontnl.rio ti t•n'tno .. t'Orl'lpt-.t5ble
1•~ t:onna.do por C$1*• d-e "pHOr v•rllhle. •ntonc:M
!.oda l.a rimentacióo •• exputtta a un verdadero pe-
ll¡po.
CLA.SlYICACION DE TERRENOS
En pneral el terreno ~ fonnadt por vwiu
c:apu .uperpuesca• de natural.- y ~. dxfe..
Alll'ltM B• el ~ p_.., d. av~ • • &.pone d.
Wl& eapa ,...W'tt...la pntan.......·- .. ~·
"" 1 • eepMOf (poc.tonáa) .. a. M.bma. Tenímdo
«<innOOIIMnto ele HC0 M aJandD - ..,t.tal o aaaJ
tipo e» runücWn mú radonaJ. .._.. y tc'Gn6mka al
fflltmO tiempo.
Lot Wrnnot del punto de vb~& de 1ind.atm M
dividen en dos gntndet <eUrgOI"(AJI:
CaWIJOI'{I!I A.- ,._rn.noa lnrompre.tbJ.. o r.ltc.tnte•:
1) No eoeavables pol' el a¡v.c.: pi•d,.. en pneral.
...,_. (fortn6da por la meu.la do ardlle 1 Mllh).
2) Socn.oles por el -.u•: aren.. grava, arclll-.
gr* (l"ormada por 1• i:Ot:acla di arálla 1 artna).
C.~ a.. T411T~ com.~tc
hnp, tlan-o ,......, do ...0.........., • mU.-
not (....., ~Dles por .. "Mn.. fUM. IUitae.
16
l.oo-• la C.lq!W(Ao Á, lna>mp_,...,..lOM• Lit ,.. . . . . . 10ft~~-,..
las ru~. • eran,....~
POZOS DE EXI'LORACION Y SONDI!OS
Para dmenl&r eoov•rrlent.mente •• nMMario ave*
riguar Q • ditpot"l4 ct. una t".tl.pA resitt.enc._ • q~
pral"undi<llad tt en~tre.y euM N el eapeeor o poten·
do de la mlwna, N dedr, que ee dtbt ef~cuar un
••tucüo pNVW. d.l t.no.no.
Cuando al c.mno1nne • •"PPM a poca protundi-
Ud ae pueden f'fett.u.w uca~a para ol c:onoo.
aitnto lfCiildCko4W ...a.. E.tu .-.cav...a.:.- o JIOIOt
de u,...._._,.......hecwM • r._. qtae 11ft obr.o
~ con ~ ~ li .ao de -.cdln
~. •lupdtl • 1.60 m. por un. anc'ho ,¡.
0.60 a 0.10 M.. 1 111 110ft af'C'ulan. ..n ~.t. l .OO
• 1.50 tD.
Lot Mn0.0. ton ob'O up«:to dtJ retonodmien~ del
subluet.o, tuando por drcunstAnciss Ó4!1 t'rreno 1at
que ir a átrc.u prolmdid•<l.• Operación tn 1• t'lll!ll
ron inttrumen~ apropl.adOIM QtravieiAn lu difw.n·
~ea tapu del teiTtno permldendo la exln«ión de
mu.elt:ral.
P.,.. pntw..t~-.... huta O. 5 metro. y t:rwtin,._
.. U!!'ftn08 de ~~ CICII"'rieftl.fo, - QM. la JOnd&
O. ruao. q111 • ....,... r- on _. obnn. El
equiJ!Oesú ,.,...por Vft llfpodt>. la~ pMefre
M ti ~ ,._ ..... ~ ~l.al!a • ..,._
Para ;n&ndí..WS. tM)WM de S melr'ol. • ompleM
be.n-enae .cdonMol a motor. El uo-emo o punta ..
bureno adopta di'*""* rormu •propi.ad.M pu. la
,.a.cena.. de cli.,..I"IOI a.rr.no.. .. deciY, yendo dtl<la
•uav-. hNia rompaeto~.
Lu ••ploradonu y eond•.,. M harú ~rerente·
mente reft'A d1 lo. lu¡ANII mM carpdot.
Con la inYMLipd6n dobt de-Ltrmin•rM no eolo la
profundidad • qut 1t hall• l.a (lllpa l"Histant.e. lino
tambi4n 1..1 •PMOt (pottnrha). S. MCtaita un •..-.or
mfnimo para cada ~no -c~Jn w taraduistíea.
Pcr otra ,..,. • '"'*fftOI W'l ~ O. ti.rmua
•flll1"tlt. ,...~.... on w 1At«ior«ulta bob::atc:omo tu
...acun 13 ......u. ~ ...prodQdne ..
C!&~.(QM.,.......lf'oet.Ny fburu pe:6cr-
qu. ..._ ta* o u. &lalpr&M datú al cruw cen la
•t:a.hitidM do la con.tervc'Ci411 lUlO • 1"'0:UtT'' a in)W•
cionee 1 Nt~~)~ optrMÍOnft qlM pnenlmente
90Clr'n evita,. li dNdo el principio M obeervan IM
pTeeaudon.s n.n.an••
Pwa prewr Mta potliblo drauutancia, proponemo.
un eiettma q~ podtm011 HI!S'r~~>r dá •n la pr'cdta
óptimos r~wltadOt,
tl pf'Ot!edlm~IO " baila •n un• propiedad trlk~a
q~M cr.tar.mot de ea;pllur.
Si un ~I'JIO ,....t"M "' titr'l"a ~ alpna violen-
a._'- zona lnmerdiaLa al dloqut ptft:(blrj una ueudi·
de C'UJA onda •"' ~no~~,_ c~lo cwncr- la u,_;.
fi GURA 11
W de f'f:ti«.nda .. '-tnnet • ....,.ar. Beándonoe:
tts •tU prfftCI.... vn cubo tl«oo ct.aeuay 1m pll6ft a)<
'"""'"' not ~ • ..11« alln qui due - t.en'e1IO
...._• ~. liel a taclo cubo kt ckpolli:tamc. ~el
101'-., uM vn ~..-la acaft1Ci6ft y a au alr.dedor
.,t-.MJMt tft el llftM ....,..U.~ can Fl:JJH
brkoay MCOI
!l .,. trMa (P._ ll) • wnoo com.J~~Kto 1 ~~
' ~
l
7i
r
"IURA 12
•
._ pt~ JMlc.rtlble y, pot lo taata, el .pa
CICiftdMN11'6 tnm6o•il: ,.,. ti por el con:rarict (J"ir. 12).
• trata • 111ft '*'"M poce comi•~t~> y, mú •M. ai
OMtv-....,_ --.vi4ad.. a .... ...-n-- .. ~
mitH .. ~'/el apa • poncbfa en ~ntQ. ..
i&uÑ ~- wen•~- wna ptcdra • un ~-
la ápimt. &abla tU We. At la pat.«naa con(C~~r~~W
al t.ITfll«
CJa..s 441 lHrenoa R.esltU•d• Pot.t.ec:l• •Waa
de tn'"'fo de l.a
"-'<•2. u~•·
Terrenoe bueno• y reaidentn
Pl~clN de20a30 1.0
TOO<• ha1U1 S 1.0
Ardllh oom.,.rta• y ..eu baltA 3 ...Crava. •tt.n.. compactal y .eea• hasta ( 1.5
Onct. c:ttmpecta 'Y lea!! haQS 1.5
Ter,..aoe medla.noe
Tf.rrtnoa htlmedol huta 1.5 2.0
Anna (dt aluvMSn) h... a.o 2.0
AKIO..ft<Ou de 1..0 • 1.1 2.0
Ttrtao. _)o, 7 co•p-.iblu
1t!lft ,....taJ haca o.TO
n... o~o...u... huta 0..0
---(- w..o.so
A ..c.., a t. ciMtfttad6n dt un ediftdo no • la
~ la im.portllnda qiU m.arec:e. Una.._ r» aQo
M compont de mat«ial" y mano de obra .:ino ta:m·
blén cM d.iiiW!toa y la pridlc.a di.1uia n04 ~ qu•
u po.lb11 AhDn"Ar• ina sr.n. ~rt. da allot ai r.lita·
mN con...,_....,. dmftt~ dtl Hitldo~
dD. t. I'WietMrlo utlir .l«ta y ~,.el ~ '"
pnlltndulaAI. ~bn411'1C. •n aqutlb punta. en qua
.. tonanran lu ~ carau. puet • m.nudo ..
pttetntan ""•toa de ~ tlnnu po.r au n~~tura.
l41ta. paro di •te~~eo a~ qua cubren bol... hu.cat
o cW ~ltt.tnda nula. tuyo ct.100norimilfflto aoe puede
ooncludr & lamentable• fratM<~~t (Fl¡. 13).
17
FJ8UAA
O. lo qua N dedu.oe que indWJO 4:uat.do .. ,... a
dmenta.r aobrt T'OCa e• pnori110 idenáfKar el &ernno,
df!ttn"'aKaM~~rto pan ~gujr 6fCU.ridad y t'irmeza
•n la ron•'lruaeión.
..
R.ennoddo ti c.trreno es muy ctMvenientoe Mber tiU
...i.t.tonrM para la cuM ~moe o.tr0 proc:edimienlo
pri«leo llamildo •i "méwdo de la f'MIWI".
ENSAYO DE TI!HRHNOS PAliA FUNDACIONES
M4todo ele la ......& <*"* un pow de 1.80 m.
por l 80 "'· o mú e» lado y dt prQCWididad i¡ual a la
«<ta dt l'llndM.c:Wn. S. aplana al piso del poso. tin _,¡.
aon.t.rio. En el tondo del mismo M Ulloca u:ne m-He
nlbu.tta • l 40 pe:.- l 1n.. y de 60 cm. d.t alh:l;ra. •
a-uo ,.ta.4. 71 por 71 mm. por 1~ • fin • tiiiMr
una 1upeof6de &t contMto da 200 cm2. con el .-lo
Tua~ • empl;t&n lllldb da tres patas. (Píe 14)
lA ..... a.t mwla ~a:ft'MIInte• t.,.,.,...•manD
dwl.,.ta. d. hMn'V ct. n por- n mm. y 1 m nl. ...
........~ .. ~~deWpu.upan.ul
COMfC'Iir •• perftca hori~C~nt.alided de la rneM. Al
«11Wdo dt ella M da"- una ncl• ~ a1 aaal •
marra ('(lln un lipn: la altura de la .eta.
FIIURA 14
S. .. WIT*M cr-ha de ocupar el4di6cio. • ~
..... •....,.o • ,_,.. en 3 o 4 puntos difer.ntea. Pwa
WtfttiOII C'hSto. wria ean~k h«n dos •ua.J"Mt
•n l-ea'" •h•t~ntoL
~....
c.,.. ......p. 2<00 Kg.
R••i•Wtnda del t.fl"n'!'no por MS&)'O
r' • 21100 • 12 Kg/cm2
200
18
lnMalllda .., eliiL, N •mpien a ca~.Tprta, con odu
aaltS.do. con bot•• de a-mento o bolsM de artnt..
pnvtatMn•• pnadu, dlnribufdu u~erMn.t
dft , . la Inda.
&t c&rp Cllft 200 Ka '1 • deja asl dura.nt- ..-cba
h.&. SI no .. nou nite4n hundurUmto .. -anaan
CICnll 200 Kc.7 ae ._,..,. a "Ptf'OT media hon.. No
.ullb'Wio e6ft la.,... tlinpn hundinue~to; M .-t..-
a urpra....,.ero. 200 Ka '1 ui .__.__t..-...pred~~arun ~eo• 2• 3-..(q:w • ~
... ~a~~
S. tllvidot la QfP taeal pc:r la ~ dt J..
pew. o .. 200 an2. '1 elle resuJado • vuel"'- a
4bvi4n por 1 a 10 ~rw:i..,nt• de wsurid.ad.
IIIOTfHCIA O[ CAPA
' - -1 'P'
R.tt~ ~ cW l.fi'Te:no (ocar¡.a d. u.t.
..~
r• r• _ 12~-1.2 ~
~nn.ru.e dt -cvri.W 1O
Dt-..rm"*'• la l"al"p de trabaJo ckl t..rnono •
~ a inWICIJAr el e1pe-.110r (pol.enoa) ck la 0111•
•~'~••Y•d•
E.t. no d...t. ''""' un Mpeeor menor de lo i rdk&do
..n llt. lablft pArA la N!aiatenda y ~la!tes de ~not
~nconTIWIM
........
.............
......
of<m2
...<ga
.......
lM tondiñ • ~ • un t<trreoo pued.n
WJ'Iar l'ufldatMntaltMnw en c&ec.en...INdo. t:MOa.
de~ • la ,.....a. dt .,ua !Nperld.J o .uht..rri·
nM. Pw otra pare. la ~n 411 •ublu.lo • 1• -món
llmlna...ni en pn.enal, d:i!'entn~, a laulüd de ottu
cond'irione•, Mf'ln q-ue "té tiOmttlclo a la ln1iuenda
d.lagva en el momentc>dt otlrrir tt ••moo bi...n haya
pormanetldo llkO antes y dura.nt.t t i <INarrollo del
fenómeno.
lA rcnnaa6n •taubeuHo M N debido • l.- t~eción
c:ombirwU SU('tsiva. de cbft...nt.M f•nómeno. ¡~lógl.·
t01. O. Ñlf que b ttn-e001 .. pr-MOftl.an en la na.tu.
raltu conet~taridoe ~mtnt.. por ~ Ñ:emt.·
...., m'- o ~Moot horir.on~"• • d:!•,.nc. c.'OrPQIIi·
_,,.-u.w....._ 11f1UU wperl"tc~al~N.,. que litpn • qn ~'"no o
tMn ..,.,_11, pene'trafM, en ... a.,..f141m eatMe cWJ
.wlo E-.. t«Utrimi.t~r.o ~ .. tlt~nl al iltpr
ti ..,.Mbn un. e.,_• -...lo fino mtnot ,.~•
o lmperme&blt, "J)edalmente .obre roca nnL El
aguA Clut' te apoya fo1'l eeu. ca,.. imptnntabtes del
tu!Hutlo ttlMti'U~ lo qu. M danontlna •n11p~~ tub-
WMnea".
El nivel superior de la nap& wb14'min41(1! flU(1.11e. CS.
&C'IMrdo ((WI el caudsiJ que ,..u,. ocnn .u ¡»nnubili·
d•d Our..nte IN dist)nw •~on.. ct.l a,_ ,u.dt!n
pr.-ntarw variKiones O. dicho ni'411.
EM.e ora~rwtanci& Otbt 1.etMitM ..,. C'Mnta pan~ al
-.timadt .. On'Mt'ntaaón puM al ~M dMh. "'"""'-
.. prohot iiM COID~ f'f'l •• htle ~W a11D
~ ..i•¡;ni6tanttt adli 'Q. con ti cSempo,....
uner une ¡ran inflo~nc.ia., ~otn.W .,. So. c:uo~
de uM ntrudura pulida -.,. •l Wl"r•ftOr.
LOJ '"web ~ det:.n •lit ~1üd • ai'IMta.-
w.., a la •wom.posición propeciva d. tu au1landu ·
dt orl¡tn wgetal qut C'Otltknen. odft.nada. por lo.
..,.nte• qurm.i~ del -.gua. E• por "'t.o qu. la e:u•t•n·
c:ICl drt CXII'tÍnUá5 vo.rilkionu foOii.ll. lot pro«a de
ducompneldón y por (()nllgulcnte lo. ftllifltoml~n011
de) l,t:l'r'f,n O..
En eluwo d• lo. "r•ll•no. artiflnal... (aqueno. que
bM 11do coloc:ad01 y (lOm,_t.adoa o ~1011•doe li·
¡'Ui«''do procodjmien* ttkn¡001 MptritlM). IN verla·
áonM de humtodad ~otM • n (O)ocao«a in·
Ow"'- fll w• ,....,...._ mh •nw-n•m.nt.. qiM M
Wll tM'r"tM ..s.tnll j ..... La I.CMOO.a MI acua
" no&ab:e m el cao el. a:ili.:PrcWn • ,,OC.. dt ......._
N . Fd'bkn ~qae muchatcfhM •I!VIdt-..tMnen
1_... Yü • .w la con.wrva llimpN flft ...c'O o swm,....
.UrMfiPdM pulf't f'l qu. • haD•n altemab~nt.e •n
tma u otta aitut~~c:l6n procl~ W. p~o~trtl.cddn. M~.Kho.
pilotes te davan hasta el mve;l dtl lll'l• aublt!rrúnu,
por tAnto, ll varia ~ niVf'llo• píW.... qu•dM lllt•rna-
bYIImflnt. en MCO o en t~¡u.e y por contlgu1enu ~·
p~~t~slos a1 det.arioro.
Son fr.cuanwa 108 tra.ttclmot en la• clmenlt'Cionea ~a
<'IU.M dt la df'I!IE'eadón de lutloa amlla.loa, OcnTido
por c&.,.,tnlkt df'l l'livf'J de aaua •ubt•""'""'• Parte cloe
141 ciuW 41. llant,.... •n c..d,6 .. buen •Jemplo de
lo <fid>o.
Del IMsmo """- t. huw:MJ.ift de la arall• pt.l...
JII'O"'CCIr ac.ad.nt.._
Por CIOMieuenW> •• ,...w nec...rta ele lt uploN
ó6n subte........,... dti IIIPt d.ond~ .. .,.. a cimentar, el
terw.r m ~uenltl la potilJ¡a .cxí6n del agua. ya ·~•¡.a o
ya felte en •1 ttn-.no donde se haya de construir.
La. .endnl conli~tt en man~ner ti terreno aJ niYfll
~ la dnt(!ntación •n lu condiriones en que ha .ido
eakulado, • d~r• .-o ,¡ la. rui~ttencia ee c:aJwl6
p61'8 ~l'...no Meo, 6 hllmedo li el c:4kuJo de rellietencia
• el'ectl.t6 para tt1Teno hdmcdo.
Loa ~ • ~t.n •n •'lkllool CU~:~C de la
obra cu&ftdo • MC!t-'t.a 1......,. .t krnDO a «Ja l'li~et..
tt-nni...O. .,..On el p,.,..no.
El R4clamento N'arional ele: Con.tTUCCionM .. lu
normu que c:rantcribu71.. • cont1nuaci4ft Pf'nll r.U..
no.: (Art. E.[.JC):
Se h.anln rellano. en todo~ lo• tupru q_ue los ,.,_,
sit.en, 11Sempre y t"uando 411YOium•n de lo relleruwlo, nq
$rva de ba• o 11poyo e un •l•mento esuuc:utal <¡ue
tTa•mjt~ ""-"P' o p,..,~ aJ •u.lo y eee.. por tanto,
w;oepttble da aaento.mJt:nto.
A..l, debf!nlin ,........,,... J011 ~ de '*P'tu.
puo no su• t..... q..,.. .n IOdo caeo Mr4.n relletiiUlae
Q)ft tft taJado de CIOIIXrt4a pobre.
Como IU:.triaJ 6e t'tftt110 podrá M1'Vil' el ~nt.
de ...~. ~ q• ...W bmpeo. c:an:rca de
m~~.t.nias .PnMM 7 ...,... tit d.lcompot.ici6ft.
mlnllkria! .. Nlt.ao no ...... .ter a:amprui"ble '1
• o lo poe""bla ..,.. hoi'IMIIfMo.
P-od:nl utlhmt'M harra q_.. redr~a tu aal~
antt• I'I'Jenrianad.M o tlft'h a~n ·~-. 1.1 hormí¡ón da
rio o c:anta. rodado en c:•o qua no haya mot4'riol de
Nll•no de exdWlld6n qu• c:umpJe c:on la' ('Of'ldlCionM
indi<'OOal
En tOdo uao el m•t..r~•l da relle.no no -.nl mlie
$llave q~• la derra a~nt.e y eer4 bien grad1llldo,
Ml~ntra.~ que lo. ctm"ntol, t.uheria. a. ~ualquier
otro trat..lo t:n tfttlvtldone• o b.,.o welo no haya mdo
a.prob.~ no da~ h.t.tM ni_npn rtlleno.
Se qulbrin ........... uti~ las me:.. y
.eras ma.!.eriN,. .,..matii'IO t.. p~edrN; ~ .;u. no
puedan ..,. fkt111111Me h&~nl.tde&
Para elfltb.aar .a ~ ,.. ,.........,. el m-.nal
~ hMta nabrir lM cape d. !JO cm. (lOft'lO
"'hlmo.
Vedada"'* prirr..,. a~pa" •J,..CN'I.rr8 fuercem.n-
t~ '1 rep.ni tlbundllnt•nwrnte, huta lqp'tlt q1.1e no H
proc!utat hund1mJ•nt.ot, te ir4 rtlli!nando asten copae
•uceiÍvtLS d4 3 cmt, do.J•ndo ti ~um•n bit:n ronaolida·
....Para la ejecuclcft dt t.tl'rllpi•M•, que p1.1.den rec'ibir
f'Dciftlti C:a!Jada.... Mnple•f'M C:ap&s IUC:eliVAI do no
m•• de 2 cm. dobhiJ.manle r.pclü y oompacte.du,
19
Con h~~tnde .. pre~Mta .. ~ • eubicar
Ceompoc..r)...antftuoo.t ~o ~de an ~
..,. ..,.,. ,,....... del ,umo • .-... -tti~ a &n
• •"" ..,. .... ~ " a:wt.e o ftlleno. pr'Mefttie
•• e6lo Nwl" toda tu-~
Pw. .... • ~ na~mr lll tMtocio r'pido. •
nnh·•• ~m.a4..
M:'todo r4pJdo.o v~ • npcwlf'l' un .fnmo"
80 •· • hn~e por 120 m. d. ~ (v6ut fic. 15)
C"'IJU ~ ahuMcric• qg.ed&o irMticadat tn
la ftllfll pw 1M&..eGUe CGft ,......eto 11 un piUD de
-puwMft __................... por ,¡. .. ·-delaa.nbnel • 1a ,...,..._ al NA~ l<t ..¡namos la cota
(.0.00).
••o.
e• 011
" 101
oro.rt•,to.tu
~CHI:I 1 o TI:J
,I03 !U
o ro.eu 0 10.., 1
ro.tJio)
o 4·0 11:1 o 1·0 4W
oco lll
OIOMf
r.-eo ••
01011:1
0101:..
oto •• •
..,nt ·~
.....
··-IO IJOI
fiQURA ,,
Se enttende que lu (.(lt.u lndkAdas en la 1.gurtl,
lltron ,-.vllt.ITitnte ~'-nn.itlad.u por un. l'livtlad6n,
utondo ti nivtl de tu'lt.tQio o nivel de coruotnld.or Cni.,.)
d• mM¡uera) y mii"'U, nivelando. deede lue¡o. eque-
II<M~ punto. cltl t.rwno que mh int.enlf pr...nten pnr
tU br~.~~e• tlev·Mrión o depr-.ión •n relación • ntr• el.
La tl!Mth.ud dt la cubl<ad6n N tanto mayor cuant:o
m'• pvnt.o. 61.1 t.n-.r.o • niv.e*n, anotando en un•
llb,...ta lu cota WH.rvU.t,
Lu CIOC&t ton polit$vu(•) para 1ot punto- d.tlt.t.,...
no q·~~e •* por endme Cm6e .J-> de:l plano de
tompanwi6n '1 110n MpUVM (•) ~ra llqUe'ltc. que
... ~ • 4kho plano. t.. Q:IC.u ne:p.D...indi-
c:atl 41" n ... pu.ntot ha1ri. que ~. pua
lo ,..¡ • UMñ la u.n. ucaYade., ..t.t rl f fllll
uM -~ en la e:uavac6a 1 en la ua k tiM
..... .S... .........
tftd... t. n1wlac;6n,. • twaatt las ootas polici--
.._ 1 tu ...,.u.... St ,....,.,.e:t1tre- .ty e:l r..WtMo te
cti'llct. encn tl nOmoo kCal de puat<» ru....,Woa. S.
20
ebcAtrwtri attl UM tOI• ~ 11'Mtdia., que multiplicede por
la 1upH'fidt cltl t.TT'enl). d•r4 el volume:n apn:aimado
dt t.ltma • ••c•var (li hl , ..la eLe l• sum.. m.,... un
r..ult.Mo ntr~•~tl'0 lf¡nlnftll1'• un relleno y no u.n
.....~
En nu•ttro <ato l.tlntmOI SJ pun01; niv~l.adoe, de
HIA» olS pvntot IOn mQ alto. que e) plano de compa.
r.dón 1 8 punte. ,,, ~oe. LA euma de la& 43 t»tat
politiVIl• " lp•l • 28 OG m, y l• ele 1•• 8 coc..u nep-
ti.,... •• ~1 a 23 m L. di~ ele llmba 1umaa
••de 2US m. que dlYicl;cla enl.rt loa51 punt.o. nivtl.·
do~. d. una CI.KU mtdla ,_¡tiva. de altura 0.49274 m.
El wroiUJMD • &Mm • o::w1ar .,. a.pradm..ta.
,M!M .. 88 m . 12 ftl • 04m4 ... a 4730.30 m'
,_....,_elIA!n'ftllt al ¡ÑMIO !MI ne..t ••sa.rditl.d de
la .......... Si .. ..,.. ""' t.. co&M CM'PÓ.. 6..n
I:UJW CI'IM ... COlllil politi.,.... ~ qu. tn YU
de ~ Mhria qut r.lllnar <CJn tiren. mdda de
.,_.
,...t.
f· IS)
....Molo
lO~l
' ....
.....>ado
• un
un
de
.,...........m"
....lm.
......
m'
Ido
.,.....t.
1
V. Trazo de obra
Tra.xo o r eplAnteo
Tnuar oTeplanc.ea.r ea trasladar al terreno, la plan·
tA ct.lot plt~nM del pró)'kt4). En este ~nt.ido, lo pri"*
ro que u oeoeurio trnar •• todo lo ~&clonado ('(ltl
laa excav(l('jonoes. es ducir la planta de cimiento&,
uplllt&t y en ol¡unoiJ caaos d~& 96tanot; luego de vacla·
d" 1ft dment.ad.M. se t1'8Uila planta de muroe eobre los
clmi•ntot.
En el pt.aoo de dmentación M MJahan lo• ejM de
muros, y columnas, adem.ú dA otl'N lfneu notables., ti
es nec:eurio, po.r ej~plo, lo&l!mhea de le propied&d;
le. ejh de urt •ntido M teftalan eon letru .-mpeundo
de ~A~ y 101' eje• ®1 Hnt.ido pe~ndieul~t.r al prlntHO
con n!lmeros empe:¡!lndo del "1". Cuando hay eje& muy
próximns o d4! ea~stieaa similares. oomo en el
aM de muros c:onti~ se puedtn U!J;fi.J' 183 miamae
letras para Mñ1111ATios, pecro dl.fe"etldando una de enu
con una t.ílde, por ejemJ)lo, e y e (Ver tlgura 16).
E.le•ento8 indl•pen.ublu psrn el tru:o
~rwtlll~nte los primen» el1tment.ce que • t~va.n
a lea obra tUII.H de insto1ane en ella. IICon lot rtLat.tvos
81 tr&IO, de m11nem que ruulta de la mft)'(»' importnn•
cia no clviMne de los síguil!nt.e:•:
- Cnla mftrlca de IKUO o teJa, según, la exactitud
rcqu.erída, de no metlO$ de 20 mta.
- Cordft
- E8Ae8.s o aea piezlls de madeTa de S x 5 de N«ión
25 cm.. de longitud mínima, terminando en cuJa
uno do sus utrem0111 pam c:laYllna an al t41rrano y
lijar puntot en el .-rremo &aliente.
- fiblat o mviens, pan colocar horizonu-lme.nte
ent.re tu estacu.:
- Combe. po.:ra golpefl.r lu estacas • introducirla• e.n
el terreno;
- Martillo de ul8, para poner punt.o. c:on davot;
Oavc., que sirvan p.an~ ftjaT los puntos en la cabua
da las !lttAcü;
.. Pl.c,madn. pt~m colOCAr las punt:M o d11vos en la
venical de un alin!!amiento;
S.nucho;
- Ni~l de burbuj~a;
Eecuad~ de numo
Yeso o c-al porn marcar;
En alguno• ea110111 OUOII elemenWMI eomo ptco, LAmpa,
carretilla. qregado<t,oamento, et.e.
Puede efe<1.uar~;
a) en cerreno libreo:
b) en W:rreno terTado por ediftc:adones eonrigue.s;
e) en situadonu mlxla•. es decir, libre on alg~,~nos
frfntes y etrrado por editCIIicione& en otro•.
En el primt-T cCliO ae ulllln lu vallo.s .can·aJ•ladll.s
OconidM, )' tn al¡unOSCI.MIS ll6lo utfttall p«<J'11 m.IU'Cm'
1M ~es.
Lu valW aitlad.u ae ejecutan c:Lava.ndo dos e&Uoe-as
• n c:a.da extremo ~ la lfnaa qu. corurtitU)'4 un •.ie a
una distAncia equivalente como mínimo f! una WJ~ y
~du, el ancho del cimiento; por au enTemo superior
~~oe un•n "'" una trari••• o t.Al>la horia:onta1 a unoe 4.0
rms. del welo; aobre la tr8vie&ll ae mal'« ~~ ~je dt
dmi~nto o upata con una mu.e.ca o un tla"'<<, pintando
ad.má• l11 lcttn:a o niimoro qu. le c:orreepond6 eegdn el
piMO de dme.nt&'lción o p1tuw de ejea como se le <Üc:e.
Es pre.fenOle usar la mu~n. pu.u el teli(NI~M cM loa
cla'OIS y la vuelta q~ el cordel 1•• di. ori¡:ina un
desplal.llmiento e.n e.l e~ qua Mee perder lea euctitu4.
P~t~ticndo del eje haci11 uno y otro ltldo, se mide la
mitad del ancho del cimiento, •Miando tObnJ t. va.ll•
ron otrot da't()S los CC*I.ados d.l cimiento; Juego "
~enden ~IH de un lado a otro y s.e marat e n el
~rreno eon yeeo o c:td lu -aanju de dmentad6n, para
qW! quitando loe ooróel.@s ee pueda dl'lt la Ol'dtn th re..
menzM la exc:•vlllción.
Cuando hay que llUU'CilT mud1oe eje11, ea meJ«'
con5tTUir V$11lttls corrid.as, ee decir, una eepede de ct.T'cO
de madera, aunque resulta un poro cottolJO por lA gntn
eandd8d de. madera a uMrte.
P~t.ra el tr•r•do d~ a:a,.auu se marcan o:n el Wl'T'Cno
los d011 tje• perpendJeularu en~re st que det'ltwn su
~dón y luego M miden a c:ada lado la mitad d~;l
nncho y lflrgo, mfU'eMdoM a:m yuo o cal •1 ew~torno
de la zapt~tll para orden•r la e:rcav&ci&l.
Una regla pnenlll • co~ar loe platloO$ de dmenta·
dón c:on los plono. de arqvitecwra que eorres~n a
la plante que va sobre ttl terreno porque hay cuo.
fTec:~ntes d~ que no .e M~n «ntre al. aru. por
~rrcr del proy«ti.ílt.a. o dihl.!.ill.1lte, en todo eaao, ee
bueoo tener preMnte que "el plano de arql.litectura
e•el que mancha• y por ~ltimo no debe nunc:a rearrrl:r-
ae a encontrar medidll' midiendo a e«ala sobre el
J>lano que e.. un d•rl!cto muy corriente M la <lbta.
C1.18.Ado h.ay edi&cadones wntf¡uaa .e marean en
lo• ml.lroe existent.ee loe cjca m~ont4 líneas 'ertiea·
llls; )tM:lgo 11e tnlza vna lfnea hol'la:ont.nl que indiq1.1e un
nivel detennin.ado, Mí at forma un punto de eneul8ntro
del•• do• lfneu que sirven de centro pera c.nta:aT un
drc·ulo dividido en cuatro part~t• q»e &e pintMI iguales
dos a dos en M""ntido ap~"to. not.'-ndoM daramen~ la
llnea vf!J'tiral 4.!1 •Je y la lfniiQ horilOtltal del nivel.
(Fg. 171
Una vez excavada le zapato o 1• profundidad n~
lNiria M ejecuta un piso de toncr•to J'M)bn! de Z' o 3" de
21
e.,_ot,ll....._ _.,•pata; .obr• e.u puo • uua &a
MCd6tl 4t.. cd'Wan& y p&l'a . . . . ~ los cord..
"'- entrt 1• vtll•• .-..pif'C'~ Mjln&. los ejes al
,....... ,.,.ta,...........awddes an.-. ¡8.
.................. - ............. lo
exta~ '1 ..-.. .. tt.Jb&.pata • trua 1a seai&¡ de
J. <'Oiumna. FAta 1Kd6ft eem,.. pe.ra 'ut u.na 'IU.
,.... ¡a ,..,.m...puec~a kwnw- la al"''''lÑU,.. 4e
fif'n'O d. la Nlvm.na o:~~twmet~.l.. n 51.1 ~.
wjttMdatt tndiNl de la e~•....C6n eon Wl marw de
made,.. y 811 • tl.,.. nMtam~tnu eentn.da la oolum·
na pAra pr«•dn al 'Miado de l• U.pi.Ul.
&.mpre utl11a.ando W. 8.1'11 m~U"eab: IObre 1M
vana.... tnLIA IIObr• lo.• a•p41Lill ya .,.Cados nu.c.,a·
mente la 1Kd6n dtltu columnas p11r11 pf'(IC~clu o.horn
al ~noofrodo; un tltU:mft m1'1 utillrado es el de fornutr
dado. 414! concrt~ d• 6 c:m•. de altura de merc:la rica
para ilpoyllor tobt't •t ic.• tablae del •m'Ofndo. pero es
profer1bla ulllltar tnftt«J~, de madera que rodean al
•nrntn.do por ru.ra porque el dado rompe •• continui-
dad de la cvlumna y mA.I bien cna una sec:d6n da
lhAftOt ,..;.,wnda pu• M tabido que las metdu mú
nca. •n COHMn0 10ft hlle*~bln de l5•una.rse. (n¡.
18)
Al m•..o b..-npe ~ el b"a.»o M llf,q a abo la
~d. lo. pu,n._ de ni"f'la06n. •• dedr,la fiJa·
e«l de toe ni"-• o crot.M de loe pi- tm~~Jnada. de
Lt:ldat 1..IUporftd• q:ue ~.- ,.JM6o con la p}u;a
baJ- del ~1fldo.
Par. ello w attgna como nawl t 0.00 geMta!~e
a la v•r.cL. m'• próxima al tn¡reeo principal ct.l edi·
• •
1 -
2
• e e
PLANO DE EJES
FIGURA • 1&
22
6d« a pertu !MI ruvt<l .., O00 I.Of nh.a.. rnú alu. ..
~ (.(1ft ti lllp • (mM) par ejemplo • 0.50 mte..
1 IO!t Nw-lH ftli6J byat toft .. .,., • (IIMnc:.) fO"
ejemplo • 1.20 m .; ut• .a v"*ftdu. por 1o IIM1'JOI .t
p. ~-- cW ,nm.tr pim "* a O15 ... tiObte la
~" 6Mir, qUot u.ene ti niwl • 01$ m. y ti~
,.,... .,., O 40 • · má• b.JOq.. la ~ .su tu'~
• •o.•o...
Una vu dl'wmJnNe la cota del J».IO ten'l"'..i.raado dtl
primer p~ «111 Nl.04n el nivel i: 0.00 M nete88rio
mA.J"a~rio en dtv~ luc:ar..a de 1&obra. pon M fi(OI·
tun'lbnl 'Ornar tocl.. lu m•dtda• V+mtale• • partir dfJ
pl.o terminado cLtl primer p(.o, tomado como rcfercn-
d.a. pero CMCr&lmento et d!f'dl ma.~~r ~1 niW!I del
pil111 dct lR primera 1>lMU1 porque~ lo impid.an 1~ mon·
tlcul01 de Uerra dt la oxwvedón u OtN'l8 ob11t.lkuloe:
por ~•tn ratón ea mAN:a mÁt bitn 111 altura de 1.00 m.
l!Obnt el palO t•rmlnado del pnmer pl110 en todo el
eon.I.Orno ~ la obra '1 MnalmcntAI c•ta Ultima l!N!a
hMaonAl lirve dt rerer.nda • tc)da la nlveiadón.
<Pir. 19)
CuatuiG •1 t.ruo .. ha •fok,uado con val!• a.i:ilaclu,
o corndn, para. m-rfttt 1.- Un. horiaonta.J del ruvel
1.00 m IIObft el pMo t.muna.® H1 pnm.., fiÍ:'O. M
da..-.. • a-w.llu ,..,.. • _.ftdent.e alt.;wa. dotldot w
lrloNUo C!lln dan4acl dt«ho•-': ,_... ,... la marca
a b m~ 1 col_,mMII n~MMya ha..)+:an sido J.vanta•
._ 1 ..... • ~Pft martanlto alol ,.._ ~
.... !f14. 20)
C._,.. loe t..,.e .etAn puu....,. ~ ech~
~. MIDArW ft ruv.ld.l.OO y luego lit" cbiKóa
un dmdo qlH • di~ tn cuatrO .e~. Pi.nttodoee
6oa ~ ~to.. uno ama. y otro aMJo. ~ noc.a
la trn... ve:rUct..l qu. correspond.e aJ e,e y la línea
horiaontel qlf <'CII'fttponde al nivel 1.00 m.. eobte el
pieo wrmln11do•
1
LTRAZO S08RE MURO
FIGU RA- 17
N IVEL 1.00
100
o OIM!NSION LADO MENOR 0E COLUt.!HA
e ( 1Mf;N$10N L ADO MA'I'OA 0[ CWJMNA
UPUOA t:NCO,RAOO
NIVEl lln
J w fiiSO T[ltMI.JU OO
..
+- 3 00 Z0
PISO
100 lOME kPIS) TERNINAOO
00
- 140 SOliHO
NIVELACION
,tGURA - 1$
VALLA DE ESQUINA
F"IGUAA - ZO
ValJ;a.a,.. P.,.. ,.., ruital' la demanaa6n .X,.
ti ~ • tompl..,. ptqwliM ..Uu de m.adera que
M tOtrpanen 4• cto. .-... unidas por un W.tón hori-
zonlal (F1 21)
Puedtn ••r •mpl•• 1 dobl..
Simple... la Corm.dP. por un &Oio liatOO. (Fip. 21 y
22), 1 dGbl• cuftndotse.d cooa:thufdo por do&, fonna.ndo
, ....,.. (1'1¡. 23)
E-t- ....nu • Nloe.n tt1. t. ptolon¡xióo dt hJ.
taurw q~ •IM.I'CW'l. y cMb. ~ con un Mlien·
t. de uno. 10 o 40 cmtl.mttroe., 80bre el mvd dal
tMNno. LM ..~ que pe~n "" @1 •u..o e.c..anin
,.,.,.d,.• _.n "'anc::ho '11- t.n:1an lu düenntA!•
UtiJU a u11a clitt-llndll .quiv.dente como m!nifiW) a una
vez y mo•ti.&el antho del dmj~nto oa unos 50 cm.. del
borde di) lG a•-'141 n ncnv~UV.
23
.,.
Cóao " -..rea una Yllolla
Sobre ellisr;On hori&On~ ae ftjan 1m dawro at:n~
qu.~ el Ó'... Ñ«UI"' ,._..1 1-.o. una-
.. ,.,... • da~ toqiUcitW!I.tH d.t ~ qu.
t.r..J&r(r¡ - antho dt lu ranJu de tlnáddn. Kpt.or
do le1 pa~de:s de tlovedón. a ruyo ofecto. ,.. uninlin
Mft un tordel b!an • •tirado la. davo. da cada do.
...-.Jiu qiH .e COl'Nepond.t..n,.
L. primtn opentd4n que clet.. llevii"M a albo
10bN el terreno, tOnt.itte en davar ttta<u en loe
vtrtltoee (ormadoe pGr lo. ICmit.H dell~ar en eJ rual at
honloi"Plaoc.o. (..... W
'- -n.. .. davu • una da~ de uno~ 50
cm•. ~ ~:lord. d. la '**'la a abnr•, 1 ~ a un
miamo nivel y tn ICnt"a rerta. Nlvehu:l&t lu mi!Nt'IM H
proc+de a man:ar _... loe liti.On" ecn la tinCA •
·~ lat diftftnt..- medidM lnclftd.• •n •1pl.no de
,....aotlo. 'hmando como but talln- mullidpal, •
..,.,.antu IMdidM de sodot Jo. ÓN dt..,.....,c.
lod.ndoe. te. earct.t.. cOf"N.,ndl«<<t-.
Hecho •to, .. marcan lol ,..,.110,..• ele mu~ 1
tlrnJentot, ponlfndooe mlt.d a uda lado de.l ej., lucwo
M quftan lo• cordeles que lrwl:lc:ü&n a loe . .. pera
eoioc.arwto. n 1..ftW'('U que fijan M Mtho • t. &.&n·
~ eordHN.,. penrutirin, .-..rurn.ndo. la,.,.......
tt«tuar 1• ct.n.rac:i6o ... ., ~ finü&lld.a
•ta opefllddft, • deri comltnto a la apertun tt. lu
&Nl,jq. Un.a ._.. tU'IIYJid&t 1... nn,ja.1 y con.str11fdn. 1M
cimiento. loe C!Ordalp .lt colocan en lu m•rt•• que
daLH-minan la poe:ld6n y a1 ,,,._. d. lat ~
lMotbo » cual • pordrf. i.nlda.T le CIOftMniC:Ci6n dt 1•
nú-
REPLANTEO
VALLA SIMPLE
VALLA DOBLE
'F18UJIIA U
2A
POSICION DE LA
VALLA SIMPLE
,..
'
¡-
o...o,.
¡ _
Cor4 e l..
22
'
"'
-..J
1
REPLANTEO
OISPOSICION DE l AS VAllAS
EN El TERRENO

r•l ¡11 ~~ '•_u..• 1 ' '
ZAH.tA PARÁ cÍ..fENfos l
100m .__
fiGURA 24
1"'lAZADD OR PERPE!'.'DICUI..ARES
1
~
LEVA.''TAII UNA PflRPENDICtlLAA A VNA
RECTA "'XX" EN UN PUNI'O DADO O DE ELLA
,._.. '1 t:n el e.ntro M .tlu • davtt~: da._,lot& El'l
... d~ • tlfti.'IDdl& 1m aJ.aml:we fttlo. l:HD Hti•
rado '1 c. ....S....,..-~- a. ~ AO o OB M
~~MIUn ..,. el t.nnno dol MCJ~WftC.C. de dmmfHen·
a.a ••• 1 '1»•, C'UJWI 1nt«w«.&>l ..,.. fl pW'llto P que
umdo con O tónftd 1• perpe~MbcWa:r bu~Ct~da.
Con una dna !le medir • ~DeRM .,tn ;u• *pune. A1 B. tqdd:!.t.ntas del punto O. dan.ndo •111
·*·1
1
~·.""--•!--~w:-~!:c-_ _:X "OUAA - 25
• o •
25
...
Una v.n.nu d.l tM&odo anterior con el uto espt..
<4•1 d. 1• dntA, del .tculent.e:
•• A l.."""... •1aqv.... doN p1111t.o "'CY ~
UM CllnUUd tcvÑ. par ~plo 4.00 ta. Y cb"*llllO
... .._...A.7'"'B·.
b) ~tndo un n'Omtro ~ra .uperior a. 2 x 4
• 8. por~ 12. a.._ ti m-o Oe a. c:inlll.,.
el punco •A• 1 ott• P«f''I'1'' ~ roinddir le marta
12 dt 1• rinta en el punto ""8'"'.
e) Tomando la cinte por la mitMI o '" la mal'C'a ct.
6 00 m-. Me movtm<HI teMando la tinta, entonce•
,.. bm•rf un ""f110, cuyo~..,,, el punto?
donde dav11rnv. una tel8ca.
d) Unltndo •p- con •o- t.tndr.mos lt1 peJ""pendic:ulM
bu.cíldl..
LEVANTAR UNA PERPENDICULAR A UNA
RECTA 'XX" EN m< PUNTO CUALQUIEJ!A "'O"
DE I!LLA
S.d-•• 3m. Ae Ola....._. A. Eo lat.._.. A
y O M ct.voen de"at.o&. S. .npncha la citl-. dt- IMC!ir
.n A 1 • tMrm ld:n el ~no d MCIM'fl0 de dr-
nanhnd. •••«1n .. radto ck 5 m. t..uep, a ~ha
lacu'ta"'O'IIIIIICI...._cle • m. .temarcaf'l~so
V . La n"-f"Ht'dan 4t ......t. MpMnto5 fija el IJI"I1M
P, t~ut unlclo con O,..,.., a. ~ biMcs&
X X
0 A
Una var'lant.t tn la ronn~a dt mu.a.-r una per-pe:ncli·
Nlar .otn un punto de un _.ineiUIiento <00~~ en el
,..-fdimJ'I!nt.o •pien~:
a) S. dava una .nata con un davl.to en el cenll'O. e
el punto -<Y dondt ee ~.. 1• perpen&cui&T y
otra ...._. • 1.00 m. "" H punto •A• .tabre ..t .Ja.
-...b» U...~ ~ tft el punD V las manas G1
1t .... le cinta lftaftt.Hufn4oiM uoicias.
e) 0.:Na doe pti'MIIN wtirwfn l• ciftte, UM • eiiM
aúet.erMo a man:a dt 3.00 m. _.... ti punco A y lA
otr• "tirandol•dnt.a tl'lla m.Afta dt 8,00 m. dondot
C'UIIocar' u,. •tUca Y .
d) lA dl1"K'C1ón ~Wormlna.c:ba por 111 "taa V 1 1•
e.-tAt• "P" ,.,, la f'M'ptndicu)ar el saline~uniento en
•1 pun~ rtqutrtclo.
26
BAJAR UNA PERPENDICtiLAR A LA RECTA
-'XX"' DESDE l."N Pr.TO A
S. ...-he ...._ •1 cl-lt.o de la e!IIUI::* A 11ft
.-nn.no.w.n.b,.1 .. trua u ~to •
omw.:••IICia tMt'CMdo IOl:nla recta~ dotpm&oll
t.l y N, cle,..Mo .aH~ 1 clevi* en._ cenen..
S. enprc:.he .a .:~..w. en ._ de'riOei ele U y N 1 C'OI'I
I'IMbo....,_.qw la llli&ad dt c&.taoria W."J. M mamva
dce ttp~~tntol 4t d"'Wenncia -m· y -n·cuya i.nWr·
..m6n.,.. ti punto P.• La nctfl. APprolonpda t-ta
la H'n.a -n'. •• la ,.rptnchcular buKada.
•, Í
lp
 • I •
X~~ J
w/•
FIGURA. - 27
X
LEVANTAR USA PERPE,."OICULAJt E." E.L
EXTR&lO O OB UNA REctA -or
S. da.-. .,. --.en un ptltlto cuaiC(Ili«a C y ua
d•vho .,. el ftfttro • elle. S. tnpncha en &te u.
Mltnl:n fi."" bien .-.~ 1 COII r.CJO OC M lft&fnl
en el wm.no un. cii"Nnf•r.oci• qllf cort.ari tn A t.
rK't.11 OX. S. IJM el puntG A ~ C y ee pni&onp,..
h•11• CQI'ar la cncunf•renda en el pllnto P. Le recca
PO formen! 1• ptrptndicular pedidA.
riGURA
llCTA
IGUflA - 21
VI. Cimentación o fundación
T'II"'S DE Cl ltiENTACION
S. ~:ruddenn doe tipo~ prindpaiH de obr• de
dm~t.dótl., 6q:Uoi!IIM que 11 aJIO)'M en t.1 eapu
11.1~ dd ~no que-.....•...,... •anMntao6n
-~- 1 la. qa.e - •!i<'tCM • ótt1.e pntu.nclldM
..) t'LlW'eJ lllperior del WlftftO ~ •a.IIMRWci6a
,...,.•..~ puede eonlli.--- W'l c.rwr tipo. . por
'""' CllrKI.erf~cu " adHiaado ...,.,.,.. ·d~
UpKiaJ•.
Oh m.n.n. de dui6cN t. obrM d. dll'ltft&ad6n
1 que parda cien. an.Jccfa «m laa an.eriorb u :
1and.Pción normal u OTdlnaria y 1uw!Mión art.Hiá•l.
S. entiende por funcladón nonnal cuando 1•• obfe.t
ct. dmen&edón • uientan dl.-.el.flment.e tobn ~~ ~
mno rMletente • una prclund:ld.ftil no mA)'or a 2 m,.
putllenM d'Ktuara por cimi41n~ Clllf"rid-. hpetu,
plaU!u o loaas cS. cim"ftUIC'i6n.. e&ICeronH y otrot
...e~~...
p~ artific:ial. • ~·"" w.ndo ..J ~,...
ftO ,..-..nw-"A lA& prclitllttdiW...,.. • 2m. y
hay ~ rwunir • a.fqu• artUkM ,.,. tunde:c,
como CIOftleltid.a6n IW t.wnno, pOcqJt. t'-t.
TllmbWn • cluiftca la rimentericSn tomO •dlr.da•,
cuando lu carps M t. UJn.tru«'idin cle«an--.n di...c•
t...menw eobre el pl•no d. f.ln~6n • -.ncbnKta•
cuando 1.. CIIXlclicione• pl"t~C8Jiu cW .....lo Meen qu.
&a tfl.rp .eCf'tismita al plano O.·~" trAY4a de otrns
meterilll•• o mis bien dit.ha eon el •mpiM de dt.rtoe
artJftcW..
Oe t.ocb lot timmu nombrado. lo mú uNal u lla
conttrvd6n 1u:per6d.al, normal o CINte... mteliante
chn!Mtol corritb y upat~~L
eu..Hntoa corricloa.,...1a bMe O. nw,..._b qv.e -.e
•f'OY*I' ... - t.a.s • 1::rtlris ..., IOI:ndnd~tNO.
Z.,.taa_ • ........._ • lu '-- .. t.... CIOitunmu
o. cbcho • otro modo el _...tiCht tn •1 eatnmo In!..
rlor de un. colwnn~~ qu. lim. por Gbjtto tf'Umitir
&d~tft •1oe~ ¡., et~tpl M t. elltUctura.
Pl.t.M de citMnt.ari6n M denomin• al bpo d. a-
m•nlMi4n qw tnwnite l011 ufue~ al Ml'ftno abar·
tfndo un• lf1l-l'l Mea beJo la ••tn~ttU'í• y para ello ee
utJIIte una loea de timentacldn.
Pl~f! ee f!! tipo df! cimft'ltAcOr lndin~et. que
tra•mit.t la• cargM de la • ""tli-ur• • """*'-pnJI"un-
dOI por medio cM pitot.e.,
Qm.nt.a6n por~• ._, flt dpo d• áment.-
CMJ,n 1'"' utibu la f<Jr'ma 1nvnt~U '1 ..b.ott. Ñ t.u
~- 1.aminaclaa ,.... W.mt.uar al ~ IN........._
ANCHO Y ALTURA OF. t,QS ClM!eNTOS NOR-
MALES
Una Wl- fV-da la *~~LMC~a di tl'aNJo del w-rnno
o fa&ip .dml~ e• tlmple Wudr t. supet"ftcie
~ pua ti! _,.,.~ amwn:to ,..unt. carp q-...
trasaft. .. IDW'O 4JV. -~ .... 4l.
Para.. cQculo. w..ma~n.,... prime-ro .. carp 4JU.
t10p0rta .t ri~~t.wnto lndbO • l P"O propio d.tl ..U....
Pan nohaatr tan~ .t c:6kulo y CIDIDO . . _ .
ce.mt~~lM cbrMNIOMtd. dm.i•nto. parqu• es JIAd•·
me;nte lo que .._mOl encontr•r, .. ettima provi._
nalm~nte, dicho p... propo •n un 1(11l, de t. carp
total que rHib. el dmien~
Por ~cmplo tomftndo un mc«1 linNLI de mu'l'O de
una e••• de OO. pi~~M con loa. atigersda de 0.20 m. di
H"pHOr y 4 m. dt a.nc:ho 1 •ltur• de muro cW t.drillo
de 2..5 m. tiendo 111 HptiiOr M 0.25 ¿Qu' ancho Wnclr6
el dm.Jento para t.IM ,..ll,~nd• del terreno~ 2.1 J<rl
tm2.?{""'. 29)
Tbm.,.. dol RocJ.-~o N...m.! O. c.--;..
on b dato~ ,.,. .._ aUpr.de y pt.o del mun. de
ladn11o, eokulo- MI:
~en lo. aüprad.H 4e O.JIO •· de ..puor por
m2.
300 KaJm2. pe-o ...o (de 1· )oq)
100 KgJm2. peeo mu•no(dl * 5 t:m. de pi~ acabado)
200 KgJm2. IIObr• car¡a (puro de: 1'" ¡w:nc:mt"•
mue:b14!1, e:tt.) (F.JI-02)
600 K3-lft2.
2 toe..: 2 1: 4 m. 1: fOO lfcJm2.,- 4100
2 m~ 2 • 2..5 ta. 5$0 K¡/ m2- 2160
,......J5$
83054
Como c:ad..- C'm2. M Mrreno f'Miew 2.1 K¡p'cm2,
• "" "-ctUli.. ,.... loe 1306 KJ.
JS'!I!. •ooo ...2
2.1
....a...- • 40cm•
100
27
Por otro lado t4tliet'ldtt en rue:n&a que la prdidn *
tntmlt. con uNI 1nctinaó6ft ele 60" <Cir- 29) con eM
411to y m-chante •na •nñU• cMmo«•-=i6o mat«Yti·
• • l:t.p a'-~ qua la alwra dal cimMoto ..
...tlcMnc. ca• .. ¡,_¡ al anrbo.
En ti e:... tWI t.,.~,&.la eJtun. .nía en~
óa ............ ¿o ~-
,.,.. ... lnc.re•doa .-:ramo... cledua::i6n da ...
aJwn, ..........·
a ....... tf .,.,.,.... ~· mu~ "'¿' el al'lr!ho •• d·
mwn" '"h.• ,. aln~~r- bu-=-- y ~do qllt por
deflnkiM la c.anpnc.. • un Maulo.. I;Jrual al cateto
~ ..ntr. el caC.to ady_.ne. M ti...-:
'C :W· 2; dt donde h• 2 ~~:C,. • ¿Ó;77
Sltndo aproxlm~mente 2 :r 0..577lguala l retu.lta
que:
h= e· e
--
11u• la •r.r.-nt~• tnt,. tiU ancho y ele~ del muro
qye ..u.-, án c..mor podemo. &amar una altura
IC"'O ol oncho.
t. prCIIItndJdd MI ci.mt.nto (111ft rHpMO el.ni~l
.. ~ ..pn el LJlame.nto (V1.1l-2)nodtbe NI'
IIMflOf • o..50 ta.. lila ...... como a ~
proc e rtt • llllf ftlu.donee M ..- ~ 1
v.-1 rll n.. """""- • e.ftlperatura CDIWMnl: tlep.r a
1.00 • prof;,uw... ,_OllfO ladt» a 6.n d.: t.ner- menor
al~,. • tobNcuftlento r reducir tl t.ntd".rado dotl
ft'ÚimOo tlePN M buwa de elewr el niveJ ~del
dmitlt.o.
t.• e~rcunttanriat anoc.Ñat h.a.a!n que~ le mayo.
MI • 101 ouat. la alwra del dm~n~ sea muy tupe.
rior a tu .mho.
PMa tl tutlo dt v•va de la Cn.n Lima y en C:O.U•
trucclontt oot~v.ndona1ec d. uno a dot pililO.. lo.
mu.rot de 0.25 1n. de etpeeor ptH!den llevar dmienl08
de O.M & o.~o de ftnc:ho y loe muro. de O.Hi m. de
ttp«IOI' con dmitntoa de O25 • 0.30 de ancho," decir,
ti.mpn con tu.to IIObr• el tutpeaor del muro o del
tobnc:lmJ.n0.
•
•
CIMI[NTO e__
f16URA 29
lM ..~ con q1,t4t • pueden CDnlb'Ulr lot
C'Ltlll~~ c:cwri- ..,..,., • t. humedad del .ue:Jo.
la Cía:IWM dt obunerlot tn ellugw y 1M COitum.br..
~«alea. k» mM oonocictot eon:
a) l._d_,_ awn~d• ~ mortA!ro.
b) P•drw ..,nt~• ~ concreto.
e) Conc:nti.O llmp..
28
d) c.nn- "'-e) Concnw~
n Loolrillo.
J)Pk&UJft~·
l -
FIGLIAA 29
La p'-cirt. .. .! tl~ento mb ut:Uitado en ti -.m.
bien&.e rural, ptro no LOclt piedra ea •pt.a pant t. cona-
t.ruad6n el. dmW!ftlM, •n~• ele e~gSr dfbe d"ec:tuan~
un •n•yo pr.wio. En la prktka not Umlt.atnot a 801·
ptúl'tt ~ una oomblt. 11 tl eonido ~ agudoo ~lko,
=
...
nl
....rio
1 y
..-del
del
,,...
....
,...loo
.....de
edr,
del
-· -
1.,.,.
""'"...,..• ¡:o~.
.ilko,
la p~Hta " dun,. .¡ e1 ~- .. .,,~ la p~edra ..
blaML En ,._de eluda lo ""- indieado •1"4 1lParla
a un leborat.ano ct. tnM)'O O. ma:.ñal"- IIUnqut:
J:ahblr•n.- ,... cncbrión de mJitbos ~ nl •l
,.., • ~6ft d. la olraya""'" ~u..
,...., •JKU para nm..tuar 1 .u ccm~&.o.
&a .,_ ..n.n.. • ll'liM ~ •1 cimieato"
C'OIK'f't0 dt~ ,...,..1lmn' ,... l'ml:f peqw6M -
u... .SO ~se ••pl•r•cMO• ~d. poca
~• .t conmt.o ~
1M plup pnle.bric.clu que pner.lme:ow 1011
baoqut:1 h~ ~~no. eon mezcla. • emplean en
a.~ dfM'd•'IM'f •11adn11o pe.r. dmientM en .U.U'*
·~· dandi r.u.. b. piedra, como poi' ~e-mplo Kl )a
a.ona dt t. MIva.,
CIMU!STOS DK P IEDRA ASENTADA CON
,IOR'I'ERO
CM.etru1r una dmtnt.ad6n di: ptedra equ.lval• a
c:on•l"'llr una pal"f!d por d mitmo lri.stem.a, es decir, se
CIMil!NT08 DE PIEDRA ASE~'TADA CON
CONORETO
i:)e:!A •IAW.rM ,..-ulr.a unA deriV$11ción d.l aniMior
c:on la dl(•,.ndlll que en w:r & vtili:un mlli'Wl"', M
ut:illaa conmt.o pettl el utntaclo. X.. pitodra • eh~
en hil•ct.• hMaontaloeL
Al comen.uT la d~Mnt.adón, M tch• en el fondo d.
la~ una pr111Wf'a ~pe da~toqu.t M atiende
oblltrn"n t.• m1-ma• ,...tu.
Con'fierw I.IMr pi.._ tJO menor de 30 nn. uentt;da
C'Ol jut1tM M ~ de 6 ah. En la e~ M
~ ublau.r IIIIOIV,.. .. (MWftto ~ propor·
Q4n l.l 1 •• iiXGft'lfl'li*fttM mortMol ~ t'ft
,.o¡;occi6u 1:-.a 1 1~ wmbi4n Cle:IIW!tltooc:al-&rent. t ft
PGfAA'~' 1-2::10
1Ae ,..., N ....,.,,_~(111ft JUnW alt.ena•
- . Mto ~1'kel aomo horirontatm.cu pan tov-
vn m~ ....,..,.,., En la ftcu,. 30 pruenw.mo. l.I;J1
a..nl.Mo dJfortUOIO. ~ la po.iblñW de dos JUntas
• O.tli.&am*'t.o. la cotot.dón e~ • mUMtra •n
la ft¡u.-. a1 donde tu hUadu montan una tobre otTa
de mant,.. que 1• -.,.nor• allerns a'lf'l le junta de
1• hillld" inftrior•
En ti fondo dt )a tllll& d.ebi ir una cn.pll de tnol'tfro
que A1 Mr oxtend:dll 1trllltra.rfa titrn~, para talvar
NIA! inconvtnltnk, el rondb puede U&V$T Unll capa de
•r•n•d• un• 10 cm. que rffibirls el mortel''1 y 1HCQ
la prim.,.. hll.._ dt ptdra.
h•ag qutdAr tft 11'M 10 c:m. apraximadamente.lu•¡o
H •al•n'-1 1111 prlm.ra hll11da de pled:n. cuidando qUI
quede tirmwn•nt.t lllpo)'ada fin dejar va.c-.ro.. A conU·
nuad6n 10 vierw IKrtl c:a,. de c:on<'f'etoq_ue ee tnitnde
«0m0 la prlm..,... Sip la Hg~.~nd• hil•da de piedra 7
uf ~.ivarntftt...
Como • 1 trabtúo • .rfCIle por U'amot;, Lu hiladas
qiMCI.arM con el ••t.J'fmo•acalonado pen. permitir la
umótl C'Otl •1 LNmO lli¡uientll c:amo • mu...,. en 1•
fi¡.vraJ2.
FI GURA ~2
CI)!Jl!mool DE CO:<CR8IO 8IMP1.E
Y CO~CRE'TO CJCLOPIO
Conrno li:mpk.('ITtüvmcW ~Los..-.
nal di ~onH) " 111 muda • Cllftlitnt.o por
tland. tlftfta y agua. Sin em~ ~ e11flrioo die eons-
U'I!Od6n. a la metd.a antwiot 11e 1• l1.11JtA Hf»dfllmM-
&e •concret.o• a aeeas; en tambto • conoc-e como •con-
crPib lllmplt• a la nu!ttla de eemento )l0f1land, horm.i·
p y -.gt.aa. El hormigón M le combinn.dM natutlll de
pl.dr11 y •ren.a, !'9 decir, como " tneuenlr• •n la.
l.chot ct. ~ rfo. o can~raa.
tn loe rimie.n~ cS. coner-t.o tlmplt .. ua la
mntl• l·2:4 61.3:6 ~ cemtnto-&n!n,..,i•d,._,-n forma
e~pdotu¡l y m.h !rtaM.nt..mtntAI t.. proponio,.,.
1':'6, 1:8 O 110 de etme:D~hormJc.6n..
El daieftto dt CIOI'Icnto cic..._,• el m'- udlizado
M . .fl~ .m ~ ft!Mlt.W ltft .. ~de
,_...._~·~•v.n.l ~t. ....• •
~ .amp,., f!ft UAa "'"'*ti6u •...,...• 301t>
«on nt.dón 111 'o!Olumen ~ df.l ci.aú«!Lo '1 GOn cliiiMft·
11ian mQ-ima ~amentana de 20 C'm tn
fl ~mil!'nto dt CIOf'I.I«Nea6n conflllla .-A Jim·
plu.r pnmtra.mente y b~r el fbndo de la '&ILfÜa,
lu"CC Vlldsr una capa de concnt.o «<n H~tor mfnimo
dt 4 cm.
A mntinuadón te ec:l8. unR ti!IJKI de pltdra, tMirrtíl
otr11 d. C'OnCI'e0 .ligui4ndoM en form• a.hflr"'ada, de
manen~ qUit la piltdft. M encu.e.nre lltmpre toealtnt:nl.e
~ por ti C'Onrftto Por la n.rOn ftPU'MU cle-ftb'O
ele la misma cape horit~~r~ul, la ae;wau6t• q-.- u:s.,.
ftlke laa ,...._ -"' .n )o po!Abl. no m.,_ q- la
6tMn.i4ta mkLIM --~ paN itta..
l.adlpatul)triOf ... clm.lentoaeni ~de aaper·
tlde Aiwlada.
Por lo ~lt) ftO n.v. 4tnc!Ofr&dc., .olo en forma
excepdonaJ p•r• eumplet.r la p•n. euperior que
qu~ u1 d.tcubiuc.o por d•lau•ldade• del t.emno,
pero qt.J.t, ~terlómltnte ~~eN!. eutMI:rtA.
Se cuideri la W!rlt:alidad da 1.. 1:1u,j;u., H dftir,
evitar la (om'lad6n d4 ~ah.•ct.• porque el cimiento
C~Gn.atru!do el'l "'*rc.rm.a Mee el e(eeto ct. eu:l8 ma~
mi:iendó esl'ucrzc. M talud. no •i.endo ute tlm"eno
J'UbQent.e '1 pnlld..U,.._ ,.,._,"" ...ntarruent.oe.
5t fti...tat6 ft (oado d.t la la$ '1 ~ c:óUO d. UCW(t
4e ..-..a6o.. ~ 11 NNIIO tOn «W''d'lt"Co ~
1:12 e~~J~Wn~ en ,.,... de tronco de piñmi.
de con la be:a .:~ •• ai..t dt le ~ 1 lu csra• a.~
rUea aon ine:UIIIBidM &. .V lLtprin al fondo drt le
parte ncsv.da M nt'l'-.
Deotpu4l:• dot.l •n<l~.-.nmitn~ lnidal •1 concreto M
~ el dmlent.o • un prooe10 dt eurado.
En lupret clonde no ftburdA la piedro oomo en
nuutn .clvn, ee Ul8 tomo "i"Sitdo grue110 el CNICOtAI
de l"drlllo, con mt~cl• t :6 d• c•mento-arena.
C imiento T Ípieo
IWUAO •
'.....
PISO TlliUIIIH AOO
t -_. /
• ...
1 ~~tollf:~
ra;:;;¡:;;¡::a;:.
• r- '--
1 >o .. ' .. :.o
• 1
o
•• CIMI[NTO
1
,·.<1
• •
FIGURA
CIM1BNT08 DB COSCIIBTO AR>tADO
AdH!Wi de - funOonM nonn.Ju lee dmkntM
debtn ~ Wlde 1•eatn.at'tl.ln de .J m..,.,.. que al
•ufrir l•acción d. un .Umo Wdo V1bnl eomo un eot'iun·
...En t.emno• bland01 y hUmado., Mf como en t(!IT•
not no debid~~om~tnl.c c:QiuoUdado• 1"' dm•nAodM debe
ll11var tffU.TIO met4lico.
En ¡meral ee aco1U.umbre r.(orsar loe dtnltnt.oa en
•uehl f:IJY• ce:peddad de •oport.e 8H. lnr..rlor a 1 KN
cm2 , porq~ .n Htol UfiOII My dud.I.A d. qu. •«a
upllridad - ·, m 8.••
30
55
CI:>QD.'TOS DE LADRIU.O
p.,.. t.eorTen. •nun•ntMnente .cot COG edine..rio-
nea livianM. no My tnoonwnlente en (IOftltl'Uir la
cl~ntarión con llldrillo madro. El l$d.rillo debe -t.ar
bien cocido. •n pr«•nl'i• de caliche; td ¡olpcar11e con
un ol)jeto duro, e110nido NNitantt ~ srrr moettállco.
La cirnent6cl6n con lAdrillo ae e(~t:4a eiguitndo lM
norm.u _. 118e.nu.do •n mur~. Cuendo haya qu•
l.nt.eiTI.Mplr la «~MVVCC:I4n ct.l dmi~oto CM~dt'
dQar- la sup«flct ti fonM --.lonlda.
•
'
•
•..L
COOL"VTO CO."< MEZAS PREPABRICAilAS
EM tl,o.. dml•n~ • t(M6a coa b&oqUM hu.eaaa
• at.IMIto. ~ ............... recome-ndloo-
ftM • • r~nc.. • 1u pau1• epHc:a cenera!·
.... M C!OnMI'Wm~ lManu.. (lila. SC)
FIOURA 34
ClMEl"v'TACIOS ESCALONADA
Toe&. .u,....n.ne d. ..t.ntoO. .._ a.mienu.., o - t.
te,. tnr.rior fl'l que .. apoya IObn ti ~ debtri
..,Mmpn urt ,aaaoperf~WJ perpendic'IIIWa la
dln«WWft • 1• 1N.n.M qlM cravican dft Q. ,.. ...,
de ..... ,.... t. d-tadón fSlatf.a ~ ......
>'
' p .. l'·
-
PIMdt ('Ofll~lllr en •na eauo1Mi6n de poca aiQan,
lutp un rtUtnO M 10 na. • wen.. dln la ml.:sma.
Wll nli,..._,..O,.,.cnw una bu'r'ft'a a la a!ltM-
.i&t.t. h........ _,_ Yl- .. c:iMiHllO pl'e!Mri-
cMo pi ¡ n..,.Le-,._, COMi-.nc. .a un b&oo;ut tn•
pe..-1 7 tod• el ••rocon bloq...- bUIIC'oa.
CIMIENTO
PAEfABRICAOO
AS I'ALTO
licamitft'-0.
Dt emef'llo «W'' HtAt ,_.nripio 7 •n el cato qut- .-.
neta~~Lno am.ntar •" t.neno. ln.:lin.dol ti fondo de
.._ ..-... no Mri. N un plafto indm.do., lli un do
platiO borboft~. lino una .rloe ele planos horizonta-
"' a dbd.n:. ahura. tal - • detalla t n la fipn
...
FIGURA 1&
UNIONi:S DE CIMIEt'TO 11"Tt:RRUMPTDAS
OrNne dllñ-..n41 ·- ... el v.d.do • UllliU.
b;en por '-nÑnarión • ,;om..da de ~ o pcwocn.t
~- i.ft~ la~· UD cbnStn0,
que M Clblt&n~ J ..... •ta ditL__K .. uansi6-
FIOUAA
na •" ~ ftlfttinuar. hra ello. pa-ra..ttlbl•·er
tn 1o pcllllbl• tu conliftuidacl monolfae.., ... intiemJ~
d6n no • .;.rt t0t1. " plud natu:raJ qu• t'orma el
conrnto ni •utho IMMI' en ... plat!olftdioadotfipra
M). _.,_ que • tiOIIMir'n cMnu pa • •• que
-'l.MW,....1a:r,
31
o.JNl••t. ton. 1n que ~ot d. ladar, l'Cift
u.nM u.blu • eatOtrw hartmot un eooofl'ado en tcJr.
tM • 1fntaqwl¡n.4a <flc. 17) para cim)mto. ckIN"
al~ o .n fonu 4e V(ftc. 38) para ei.micnl.al de poca
altiM qM ~ H la a-.an,ta ~te u,_ ,...
q.-JI'UfttaiM.. n.rJ'O ..~ • podl'i redru- .a el
..,._0 en qg,e ti anrmo bara t4madct .tao de
Eft CMO .. qiM e) CDne ._ M .-nt~do boó.-rtaJ J
,.,. .......,,.rt. coa:titNaW d.) ...a.do • dejaré
ZAPATAS
ConldtO'H l• bue • columna• o fft otnla pala·
br.e .t ""eanm. .n •1 ntremo inleior de UM tolu.m·
1:1a q~.at úanl por eb;.to ~ ea t. m.ayor Rpt'r·
1JcM ~ , trumidJ' ...,.....Ütnm>;.e 111 &8ft'no-_ ..l a _.
S. JNH- M' t'H T... ..,.u.n~ tipoc
o) . . . oloWoo. ............ - _.. -
tohun.NI in..,.••nr...
b) !.epaM ~ coueMo cMa una liCipOfUo ..,.
O ID.. colYIIUIM.
e) Z..paM (OM(t&..... CMndo .... u.:oidu por 'AlU
q,. ~vlhbnn 1M "'~U f!n 1•• coh.Jtiltl&l.
Et.ccu•d•l• txc•vllld6n. para. IN upetu ct. concr•
to •nn111do, • eeped.tlca la conttltcdón da un to~Atdo
32
(.'!Qfttj_•r.ndll. 91 al reanvclar t. ciment.pcióo corudd.er.·
nao. (lU. t. rar. o earu ton lu que .e mantuvo en
nw!'-t4., enoon-.4o qgedaroft u...o caSI ~luci­
.. ..,....,.. .... J*rt.e. ... •fitW.tM. pitando la. ..,.,..
5d.. <011 ; 1 ..tMntu 1 .plid- d..Je- despuia. abun-
-r.~ .CHIItnio JNI'O -tal: an.t.M ..
YOdodo.
....t.ud...liUW. ,..,,_ tal C101110 m...en.la5pr.3f;
fJft'O lln ~~•r .m.111 .._. de C'f'IIMIIIto al <e-d-
a.. .. Yad....
PIIUAA 5 9
• conn-eto pobre, que pu•de k r da proporción 1:10 o
1;12 '*""nto-horml«ótt ton un ••pdOir mfn!mo d. 5
en.. en ..,_. Wlll • .,,_rno. W'liforme q~ sirw
para Nplut.trar IJObre.U.kw tjNy dim..WOO• dtlu
zapata El tOt.6o t.dlita ~ la ubO~ 1 coa..
C*d6n cW ..,..,-n~lNo .. ~ obc.HUfndo.e un
rwubrunt.nto hc.apMO, 1M45eoc.. t_.. di Cli!QCftlO
...... - bolo la ponfla.
S.h~.a~ane.d.vaáar•ldadca.Si
.. MCMano .. liiMI'I ~de r d.~ m{fii-
mo por r ..... "' ..MChocoloeadt:. patalelammt.: •
loe lMoi .. t. •xe.~ 'f .. rúftl «!nYI'!J:Iien'- pua
C~~WTW Mtn elloa ana "Si• de m.ac:Sera lccrandohf la
-..p.rfld• plana ct.-.ct..
PLA11'!A 08 CIMSNTACION
S. rKUrft a uc.e til.t•m.a de dme.ntadón, cuando el
-t.:¿:,
..,................
lOo
6
---
wm-no •• fkóo '1 de H~Pftor • cape (pcwncsa) ¡¡nande
r.cndoq~,~~t el WtTeftOrutlwnw- Mita. eranpt'Ofllft·
ctdM... 4ltH pnoliffttarfa U1'l .t.wado ftiiRO ~,. llndat
.-..llo ubb..,. NalqWt-r ouo dliotodo. no~­
~~ le t~pl"'da• -...... 'ntmbiin se e;npl:-M *"
WITI'ftM CUPWllftfttfiW Mfl......aa. 7 donde uil&eft
....... al--.. -.
LM pa.w.e • drnenua06ft aba:tan toda la .,,....
ficM de ._ p!aaUI U edl~ oon el oq.e&o de repl.l'd.r
1• carp. ~ u.na .,.._n ~JU¡»rfkt.e y tratandoal trdtmO
ú!impo (al Pf'O)'telat la ()bra) qua tu1 <argU M dutri·
b1.)1'.1'1 k> mN v.nlronnern.nW: poiible.
S. al¡uM clelu columna..80JIOI"'8 lna earpa eon•i·
dtTIIb:•, pulid• aum4!ntane deb.Qode ella el ea.pa&Or de
ha plat.OL
1.111 piAt.oll p~dt conlt:ruine con m.O.n1. para obra
Ntlalh•ftmt-nU liviAna: «~~n riele• recubierl.oll por con•
cr•t.o. pt'I'O Mn el ir~'NWtni•nte O. llt'r muy pHaCior.
aetutll.mente" p,.fi_. a~r~ n.dtulvamente e.l (IOn<ft·
w amado.
S. l"eNtT'e a la funda.dón C:OO pil<K·U ~ •1
W''"-1'10 ""lhttnt. • halla a una proto.ndi.d..s ma)W
ct. I.OOm 1 .._..la~ de-.;ua wbtn'rinee
•fkulc. l• •:ua•w~ El piJoca 111 P"ftt'tnu" en terft1"tt
ftl"ftM ..,.,. .. dtp por .. C!IIIISM: ... pwte ,...
.. t"Ht-..ncla que o&.. .. ~ linDe. ..,. •
~ .. punta dttl piloce, 7 M tM)W parte por el
roa.amJt,n0 (~w.) ea &oda IU nper6cit con ..
ll<mL (Plc. 40)
En C*ftlblo, c:undo al p.MM no llega a pMetrar an
'-'""• nrmt., HU toporta la earga .oiM~ent.e por
ro&amltnto '1 t.lla " det.ermin11 aplkan&c> lot s!guien
&e• v•W.. da I"'Pmi•nto npruadM en t.one.led.u pcr
mek'o Nadndo • •uperficie del pilot.:
1"11.......
- ..,_..
-- ..
•••
.va- Amla. li.-
.oct~~o A..Oitoo7rtod•
..
(h"-1.. 7
......
... rlllh•nda ... Cltftlel .. pm.ta .. pilote etl
wrr.no ftnM .. Ripio <OI'I'If*10 ("*1,-.m.). de & a 1
Ka'-!.
Ndl• • .,......,'CICII!tliped.M. de ••• Kefc:m2.
&jampl«: Pl._. 61 hor-mia.'6narmado O. 30 • JO cm.
'1 8 m, de 1a.rp. atta~ un t.e.n-eno de 1.50 m. de
~ dt rtr..no: 2.60 m de aTMa ~Ueha y • m. O.
arall• hOtneda 7 ftqJa.
lA ll.lperl1de ct. rocarn'-nto por cada mellO UnNl
do pfloco ..,
S. 4 a 0.30 m. 11 1 m. • 1.20 m2
Sl el pl.toc. hlilbkft penKtÑo m c.rnno finM. por
~en amO. Me. 7 COftl,_..tu,...~ a la c-.
nnwntart trn 30 C1ft • 30 na. • 5 J(¡lc:m2 • 4.5 tc:JOt;•
...... •
l' l'
-· ..~
1!
a:
..i5 :a
s¡ ¡
a..9
N
1!~ i a:,..
ir¡
1~
~ ~
-· ,_,.._
r18UilA 40
P•(1.5 a.l.20 ta2 • 1.2 Ion.) • (2.5 • 1.20 m2 • 2.5 con)
• (4 • l 20 •2 x t t.on.) • 2&.8 t.aneladu
CLASIJ!lCACION DE PD..OTES
Lo. pOot.N .. dMitl~ en:
a) PUoC.tl M m.cl.f!ra
b) P:.lacta mAtt.l.ll~•
e) Akit••de conaeto.
Lol pllot.tt de madera ann 4rbole' derechca y _,,.,IoM
c:on un dJ•m•t.ro di 20 a SO cm.
Su P'li'U lnftnor wrmina en punta a La qut •
adapta unu ch.apu • hitrro pe.ra facilitar el hincdo.
En l.a GbeUI del piJou, pena tviW' que • abra bl,;o
lo. rolpe• dal lftM1iMU. • la h.- un r~ r M
f'Oioc• un . ,. • IUano l~t.t c6t!Xo.
tla7 ,.._. • ~ oon ti usnmo pro.obto da
twm11o1 ~u. • uullcan amandt~~eota ao ~.a
•nti•ablkt.lo.
El *t:taa de ,.,_. con .-.,.. re•lta •v
CIMI~ta ,... - b.ntvn_ aMndo p>t to tatt0 mUJ
ubll...,.. tn lol I.MT«<GI d. poca n.-eftria cicll'tde n
h~ •• 61 fUI Qleud6n. En .atoa c:uo~ t'Oft un
matdllo tMt.no • puedeft davaT' sin &Scv.lt.d, a.ún
1• d. .,..n ~wcL lA dundilft de lOtJ pilote• de
,.,..,. •• pftetkam.tn&e Ulmhada C"Uando H hallan
panMnt:nttmt-nW wmertldu en agua. En c.a., C'OI'I•
trA~ lo. piloC.1 Ht..ln ..-pu••tM • la podNdurnbc...
Loa pe.lo1At• lt. hii1'TO o • •ro .an poco~ u5lldot en
ean.-tru.cdonu, ett4n rormadoa por rieles, tubne y
pctrlilt._ E1 utnmo del pilote puede etr de di..:o,
punUI '1 lOrnlllcr. le~. d01 pl'imtro• entran por ,.rtu·
33
.un,ell)lúmo Hl.6 provl.lt.o de 2 o 3 ftletH en Hplr-.J.
q'.N' al 'h~ ~,.,. ~ pUow., )o lntrcdoreen en el t.en-eno
1~» ,.~ ú c.'ION'Tf!'-OM!ft attllal•ente M m6a utlliaa·
doa•be• • <~~--~~yno •
1"'4-.
~ d~ como «.¡"~N;_,.._
----pr~.t..·taJ-
- prt/ábrkadot •en •tu•
- ..--PILOI'ES DE CONCRETO ARMADO (Fig. t ll
OAando .1 t.rreM nrme y res~stente M encu.ntra a
un• pro(t.~ndidad mayor de 6.00 m. con re.tpedo al
nlltl del temn.o nt~hlfaJ, .. recu-rre al ueo de pilotee
~m fundM k>t editi.Ooe.
E• rou.o.o rKurrir " ~~~tfl lli.$tf!mt~~ de rllndllción
C'tlando el ternno tonlltlent.e a halla a ¡pn pro(un.
di<W.d, con"-ndo.t ..r.olamente eon la retiet.enda qu•
~ec• el pilole por fl"ota.mlento (ro:r:amienlo) de IN
prrhnttro M ftlftLM'.tO ton la b~a.
t. COMIII;I('ftÓft dt pt~ .te t'fedUa ~ la mismlil
obra, ~01 ID moldH: bori.z..ootiiN de (id)
«1nttnwd6n )1 ~,SJ.náL
Loe ,.~ de eoncreto armado p..-entan unao JT'&"
~ • t.a <OIIIIpfttiodn '1 • la deóón,; la )u,_ de
•Do. CGCIIPI"'mt a1 a'lbl'l'loO tiet:apo el ~-.:ildM·
dokt. Ant. • JM1I('«<tr al U1IO del a;tcma da ¡n1~
,.,. la t.nMoón UJ Ñl.ftoo es ~ retdhar '"'
nrinono.o td.mtn IÑI tfnlftOf!en'*ldo •na ~
n6ft ,.. tMCLo • .,._ a 6o Ore ten« .,. i._
.:lactA ... La klftPt~ 1M cltboan tenn- ... piaot• •
~ h&ncut01 • ttCUrn al empleo de aparatot.
llamlldot marti~ movfdos a YapOt. • el.-tnóc!Ñ o
a mano. El plloc.t te hinca ~ec:~mente worti~aJ
,...n.. a unu ptu que uene el cubllejo del marti·
nMe. A.lu•cado bitn •1 pilow. La hiMa ee efeeU1a poy
m•dlo dt tel"'ee de ¡olpee ((ll:ndAnodtl$;) que prodliCe el
pilón delmArtln.ete, t"Uyo peso varía de 600 a •oooK¡.
tAytndo dt una A1ll.ara de 2m. a 0..50 Metros rHpi!Ctl•
v•m•nt.-. & «H''Yt ldtnle quA~ el Pf"!!I del pilón Na
aproxlmDdamont. Lru•l Al <kl pilote.
Al lnklerst la hlnM Ml anotA el puo del p1l-ón, la
allura de .u cAlda yl• pel'le'lr-act6n d.•l p¡loc.. p•ra cada
andan.r.da dt 1ORQipH. St Protllle ...rlw:tr~ el r.-:h•
ao a'-oluto. N dM:ir que, de1puo61 de la últ¡ma anct..
nada 4Se 10 ¡olpee dotl pilón d piloLe acuae una PI•
qutM ptmtrW'IM de 2 a ~ ttn.
L.a ~lllalll cl.l ,....a c:'JIII»lnJ,;¡ra cW» •r tal, que
une v.,tw.nd:ldo IIOII:nN!p ~ w eabeu. uno~ eo •
to aa.. lo que " utlllra despu&, denodando '-
Nnro. ~ ... pan. sah.mle del plot.e para
•ftlrlooe (.acnla&Uto.) C'Oft ipaln hierTol de otro u
ettot pt.klc..e • tl.ft ele IOrmat la JÜc8 dt ..ae.Mo de la
ftllum.MI a lf:YMW O,..••,.,._,. be taheJM dt b
pUo••• 6! ..<MI ._, -...las nwt.les irila platat'orma
dt conntto armado para r«~bir el muro d. albaAi!w!a
en tJ.tvllddn.
p,.,.. pro.r la.e ftl.bera• de loe pilote• de loa col·
p11 dtl pilón dtl nuutine&.e, te coloea sd>T<e etlu un
34
" t ' '
---~--
f!GI,,RA ._ ,
i
r
J
tomb.-.u•tf! tl.4~tl~ (óf1f!ado de u.emn, plancha Hpll·
•• dt plomo y 1rU111» 1M~» do madero. dunt. (mat&a:~ll)
- rdtllte de cambiar- ru,va misión ea recibir y repArt.tr
la fu..ru. viVll dtl choque pr<Jduddo pc:w el pilón. U.
pune.. clel pUoc. 11 prote¡tl'4 bien u.n un sz.U('he o
rund~ de hlti'TO de 1Jndkión o de chapa.
Lo. pl~e de concrtto amado • et.bonl.n en la
. _ CIOft anbnfi'I(I4D dt C.5 d!u por Jo menot._ a la
hinca 9t.t fc:riM d'-ka " ~al pero tamtMn loa
h.,- eon atcri6n ~achd. y n.agonal.
VIl.· MUROS
CLASIPICACIOS DE MUROS
LOII muro- t..-nottn tr••f'unnorw~ principal..•:
a) Proi.Oedón doGI exw.rior
b) OrgAniZAr ti e..,.rio inttrior
d Carg11.r o aoportllr lo• tKhot
LA 1>rinclp1l llnddn del muro ee 16 protección do.l
il'lterior d• la V'lvitnda o edifciocoot.ra ln.s pertutbodo-
nea proc•dltnte11 d•l m.dto u:tttrior: como los C'l'ln'lbiot
d• ttmpera.tura (f~ calor), 1,. lluvia y humedad, el
vt.n'-0, choque.. ru.ldM. tt.e.
O.cM .a pun0 d. .,~ de •u consuucaón pueden
cl..tk.,... •n '"" an...,n-; mu,_ de alt.ñ•l•ñ.a.
murot • tnr.mado y •~ prehbr.cacb.. Muro ele
.:t.t.n.n. •• La oonatnKrldn rnuhante de la doca
n6n 6t ,....,.. ladrlftea y efet'Mfttoe timil.a:rt~S 1ltli4ot
wn clt•~ !MIIt':ae .._ lll'llf'M de-~ ttún
~ ,.- un -.r¡lllle~ o an'IN6ft ele .,dw.,
hleno u ~ armado f«madoo coa e1eiiMll;o.
litr-I"'f· Lot •ul'OI J~n!."ahriradoo .an pWlOf gtMNI·
m•nt. hU@CIIIt ,...,....... en Wl« y tolccadol en obr-.
mecll.t.nt.. 4atftl06 d11"po.1tivoo. de wuin.
L.- lllb6fukri1 .. componto por CC~f~St¡viente de .....
m•n* n~~~tu,.IQ que 10n lh piedra.• rUsticas o labra·
d.u, olti'Mni.OI arulcial•• qu• son loa lftdr.!Los )' bto.
q..w.hu~.
P« dofnldón ladrillo (11 la piext~ de orcma. cod&.
q~ tlrve par" lovonwr m u*; al trn.tarde rocmpll'ZftT
lll o.rcllln. M han creado element.M eim.Uares romo 1~
block• tlllco-r•lt.irflc», lo• bklque• hJfC:os de ((l(ltl'flto,
ot.t. 1M muto~~ M ad* 101'1 obr.u d.o albMilen'• •-"·
tut.lldof c:on ,C•z•• 411 tietrra no cotida., o Ladrillo crudo
de ¡ran dinwnetón.
Dude •1 fl""0 de vi.lta. del soporW cLt ctrpt, lew~
muro. • cluif'ifan en; portanU. y M portM.tet.
S.endenclt 110" COMtzucci,6n con mv.rw pcwtantet a
'- .-ACIIOonte C.,.YOI tl.emmtoa estructu~ pnnn~
pate. ton rau...._ que aduane~& en comp~ pwa,
ru.st.n lal carpa M pl't'dM ~) dt la ecLfic:•·
.....Et tDWO no JIO"MWI no.. apeo ,.,. IIOpCII1a7' tw-
P' 111'10.,.,.•..,...,.~ws¡ mando el~
*'• t. ~ • ..nor ,......tlarp delladn."Uo f'K:lbe
._............,..
)niJI08 DE PIEORA
Dw M'UII'rdo con la fonna adoptada por la pjedra. M
cbvl6m •n trtl "Npoa:
a) Cu111ndo .. la «~ltw:a Ut.l c.omo •~ ._ncu.antnl en la
n.~~turel.u, tlrt trabajarla.. ~W le llama "pí~dn n:~.lu.
rlll·.
b) Cuando .. la t,.t.ja ck mantra n.adimMt.aria, N le
lLama '"p!.d.111 rdlllí~·.
e:) C~.aando •labran con umero ha• piedra&. dtindolet
form.a y dhnenáonu rqulAr~ SIC le llamo 41
piedn•
1.-br•d•"'·
Lo.l Mure. con pkiclrPA niJtiCfl.f ~rtlbaj"'das de modo
(¡1• ~.ana.t llll 11d11pt.nn • IN otrne, N.Ult&n más eólidoe
que lo. muro~ de piedrl naturr~l.
Loe mu!''111 r<wmado• por piedraa l.abradtu, unidas
con m.«.d• dlffland•n m•yor cotto, ..m.pléancto.e pot Lo
tanto •n •dlflc01 monum.nw.l•• o en viviendas de
mUcho CIOf&O. un eJemplo ele ute tipo, lk" titM en IM
mVTOIII 6t1illar, muy uc:ilibelot tn la oudad ele Ar-eqw·
...St la p~.tct,. •• dt poco"'*".puedt e.m:plearM en
ron. • placM. ,.... ,...,_nmient.o • pare.._ M
•bi• d CGnlllidenrftlmO pa:rte: del espesor dd muro
pt:ra eftdOI M tMIICIMCia.. ..aem,_ no loeapn un
v-- Jnfft:MO .. 211) CDI
e-n•.......tn lel ediftct. un !re:nte de piedra
con muro Cnt..fiC"I!MI'I8 ~nte. • ~ e l.a
~ikTfa m.ut.. tJM.1Uondo la ,....... ~ <'On
Jlk*.a labr... )' ~do mn ladrilb bl parte inte-
nor. La ~ t-n •1 muro., do.ba tAinln' un f5P880r
n:únnno dt 20 nn. )' ~ tlabada tirmerr.cnte con le.t
pl.z•• do laltrlllo, de ma.nera que am.bos matflnall:!s
.opt~nen la urg" d. 1• ettrurtun.
&!gón •1 R•l•m•n0 NaOona.l ck Con~lruttiones,
ol ••,.ot de murot óe piedra n6 labrttdtt. serA como
mfnm() dG 40 ""'· (1Ytulo VJJ·I·3.H).
LMjlll'lt.lla M I m11ro debflnlin W!r alu.rnadu ve.rtical
'1 hclnzontalm•ntlt para lo~flt un buen ::unarr~ y fll
dP"'""' ~la ju.nw no toni mayor de 5 t:m.. Se ua:tlr4
mortero el. ce! y attrllt tn proporción 1:3 y 1: 4. tam•
bUn lea mezcla• utiliu.dlu pt.ra el Ment.ado du ladri.
lkllt No Mnl.lbÑn carpa •uperioret a 5 JCG(nn2 pora.
m~ con mort..ro ct.cal, '1 clt 8 a 10Kcfc:m2. para los
aMntadoaCGn IMJC.. ricN Ñ ctft'l.nto-e.~. El puo
propio M loe fl~ le p:Hra ....nd. priocipat:m.e.n.
1e ctele pMdra utit1~ P"O •n lo. dku&oli Otolft
• .dra•te. •'- w Jl-tU(a CKrO ,_. .a de 2,200 Kc.,
.,_ ..w. ~
El IBU!I'O • pfdre " un mat.rial ~ ta bu....tad
M 4-'Gft.._. liObrw ll can 101 cu.¡W.nt.n perjuiaol:
par• toe t.mbienw.
MUR08 l>til ADODH
t:l adobe N un lftdrillo 6c tSerra ertadl' que M pro-
par• moldu.nclo t:n fMma• deo maderft UM mt~aot de
bArro pllhdto a lAqu• ~MNilment. •e añac.kt paJ•· El
adobe molde1do M dtja l«&t aiiOl y se c:olocn cm obm,
35
una .,., JHO. ptpnOo uno con otro por IMCbo tM un
.................p.,.. ~r-ln w~ po _...POI't.~
tN«Wn tW adobe .. ..-.., a. qtM ,..... dar_..
,..... rri••·- ~.,..... ..-.• tri,co.
YinltAI O tualqulf!ra otra tíbta V~ ...........
La p¡ua dtbe ccrla:r~ en 1.,-.¡o. .. 1O • 20 ~m.
d!tt.ribu~ndola bien en la mUI de t..ml. La c.ntJdttod
M JNtja mh adecuftda es de un 85"' • 46' dtl 'fOII.I..
men MI !do~. El vohatM-n de fl'ia .M mldt llpNtt.Ando.
la (01'1 la 1nano. En tato eJ. no poder dtt•rm.inar la
eantldad neooearia en esta. rorma.. .. o¡r.¡a un pul'iado
de p.aja por c.dll • dobe que " Ólt8M rabrko.r
Lo. .del»• M U'tn con mar1.Ho d. bArro La tit""'
.,....... p&l't PI'.,.,~ mortfi'O .. t.rro putde •.,
a. 1!1lea qut M ua6 para fel:lricar el dobe. tamiú.tt-
dol• a ftn ele ~u'lñMr '- cr~ crvee- En ruo O.
q• la CMrTa ... mvy an::ino- ~' ~·un
potftft. de a:.r- &na para aiiiÍftllrV ·- lfU'U
,...udd&s1*" la 1"dnc06n, acl o o wKio CMrta c:and·
..,. M ,.;a o cemento (S a 10 por oenco) M~
t.• ~hPd• cW morw.ro de ~ 'l'lomb.fft ptUe'de
•m......,_ meula d. ad y .....na M pt0p01Ti6n 1 6 y de
ctmtnto-eal ar.no en propardan.et •~mU.a.rot a l1at u•·
dat tn ftlbniUle.rla de lad:riUo. Se debe prOC'Urar que fat
junta• no eean mayores de 3 rn'l., UIAI'ldo """' pe.
quetuaallimina.e de pied111 ent,..lnt Junuaa pcLM apoyar
dtbld~tment. el a~.
El 1amdo del adobe es ¡rancle, ,..,..,.lment~t d•
40:.:20x.IO n'tl.
S. dtbt ~ncr lo. prea~udón de levantar el muro
tobrot un *lbr.:rnuentode Clllllftcrdo o J'lotdr• cW mllll"'o
..,..- *'1 moro 1 qu~ ai(Jit .. ~ •• .......
tmwndl.ft._lM altu,.m.rm-. drt JOna...._..
&efftno nacW'IIl. Ea. ~ aaq hdmMM t'OftVMM
~una~ im~m@&bk eSe ..W.to• naorwro
t'C'O"" tefiM'ntO mu.la ea:ra supmor dtl ...._,lftl«ft•
c.o y •1 m-..ro di adobt. En ruttPn c:MO • Mbtrl. *-
~r el muro ft adobe di~~ ICibN la U.TTL
Et el m8-~nal pref'ericlo en oonnru«lont• (lampH-
,,... y N puM. suponn q!M! .eg1.1i" •Mpld~ en
rorma indelinida 41n con.lrucdon•• eh ••t. hpo.
La• caaaa conMrWclaa eon adobt ton l'retcal en
Vllrtlno y ftbriJncin..3 en inñemo. El ooendente d• tra.
t..,to • 1• romprnión .. d• 2 Kalcm2.
MVR06 De LADRILLO
¡.lfom,o.diocho q~ por dtfitdciOn. ladrillo •• la pieu
d. amlla cadda1oe M lllll.uA ,..,. )e.Mtar ........_ .¡
fii.Ú ccnun!Mnte usado e.n la! <OntUwáde. eobn _.
d. dpo urt.no. Encn otro~ • ~a:ne .... llm.lares al
bloc: .-.~... ladnl)o ele ~to ., •• w..
q""" h~ de COf1ol.'l'eto.
H-.y ladrílloa de am.1la hechoa • mt.o0 1 a m.6qulM.,
t.t.:mb1ln e.Qid~» 1 h~
Lot ladnlloe t:('l"limkos que mtia M rabrior~tn en el
l)af• IlOft:
Corriens.e hecho a mano ck G.t21t24 tm.
Conienü twocho a ~uina 6x12x24 cm.
K!t'C' Kon¡ hecho a mAno~ 10xl5ll24 cm
Kl,._ Konc hecho a m~uina L<htl&d• ma.
P.ndc,.to ChlHICIO) de 1OU2ll2.6 ""'
D ""'- Mn.pl~ ., el KlnJ Konc de &rdl• par.
36
~ con ml.lfOt portanr.M "1 ti pandeftta en
~ ~ dt ~co armado. t.
001MU ae& C!0111 Mil.... ~W ~ letM!f _.
altura mhl.- d. • ..-.. o 15 ...,_ la q'.Je -
nwnor de tcutrdo al Jt.ctamen.to. (Tn.:ulo vn.f..S.l1).
Se c:r.tie:nda por ~•NMOn ·~ • Lu ech-
5cacson.s C:UYQ!'o tl4tnMI'nOII Mti'VCWnJ... prioc:ipaltl
estM eonititu1do. por columna• 1 vipe de coocreto
e..rmoclo (pónicoe). qu.e rt-ll.tt.en uanto lu ('8J''M latera·
les de! los SÍ!Il'not, ~lll'lto IM tAI'JA.ll de IP'aveM.d o peSIO
de la conurutd6n,
La• conatrucaonu de hutri11o pueden eer simple•,
armada• o .-.ton-das E1 muro de ladnllo ~mpl• esttl
c:ompuesco dmcem*"e clt ladrillol y •l mortero para t.
uru6n,. t.:~n nin¡ún Mmotn•o O. Ntrro. E:l muro armado
tiene van'lu de luerro en )a. j'Wt.u. El muro rerc:na-.
do llfq, eolnnnu "1 'lipa • aMatT"e ~ ~
....SO. cpt le pernú~ Nt1111r ....,.. "- ~
-p.,. ,.., i...t:rinot ..... ..,..ro&. t.&or'-M'O -
uoa muda • llftM 'Y un qtomer"ant&<: cumckt M u-.
en:ne y doe o mN actomen..-n;ea M llt.ma tnOr"t&ro
boataTdo.
El mortaro u.•u.al .. ti C"MTTtnto-artna proporci6n
1:5 en Vi)ili.Mf!n y wnbf4n oll:$.
Le adición de CAl a loa morteroe de temento-erene.,
dá ~tclaa m" tmbQJable1 por ' " pluticiclnd, permi•
'iendo (olotar vario. ladrillo-. • n una -ola tendida. Loe:
morte.ro. b.stardo. Ult.Ua.lat ton•
1:1:10 eem.ntooGI.,.na
1~:.12 cen'lotntoocel·.,..n•
Tambifft ae puHe Mllp...,. -.tero nd.anna,. P"''
pon:i6a. l:.J fft 'fOIIIIIMft.
r..o.ladrila.. - ....ntM.I "' .. •u.ro,.. m....('(11ft
junta _.-.ical. ah.tnedN. El ..,...de la jun&a dt
rnort~ero M elieeen tund6fl •• ~ pero la aranu·
b~Mrtria de 1.a enm~~ 4&6tft ..Pn ~ "P"OI'·
ParaJ'J.lltu cM muto~ dt 5 mm. M u'*" l.eehada de
cementoy aren• fina;junw de 5 a 10 mm. M l88.n en
muroe •OJ.re viete.'"y junt.M de 1Oa 1S mm., eon anne
gruesa en mur<~~~ • ,._vttC-1,..,
En las Ncnonea M truct dM dOI o miL• mu.ro" H
~U~tnta.nin loa huMIIot e!'l ronna tol qua se levante-n
limull4nct~menle loa muN~~a concurTente:e, ei uto M
fuera posible. to. mui'Oil li'AnlvM"~al•• queda* eot1
lOil ll!ldñlto. .., &wtna ~«•1~ lo qu. M d&nomina
~ tn tttJ.ro-.S. ,._,tuin 1011 end.ntadOII y lu
QÓII:MIU 1*'8 ~
Cu.o4lo • trallt d. .._.,., 111.1.11'01 o c:oNmna en
coraatr ;an.-~-~pn'Via.-nt.•n
· - """- do .-¡, • • ,..,. .... -
d.janOo libr.. loe nt~ 1ft 40 • 50 (1111.
PROCEDI!IIEI'l'O PARA EL ASENTADO D&
LADRIU.OS DK AUClu.A
~~·iam~nt.e al ••ntado" arrum•l'l6n o$1ad.nllo.
en una zona ctrc:an• "'' muro por levanlar, dej¡lndo
libr. el pu~ del ptl"'onal y el frente de uab$jo.
& empnpnntn loe 1drillot en agua, al pSe del sltto
donck- • lnenar• •l muro y potO an~ de au uenl•·
•••Debe ..,... un etat.nUIIdn d. rut• ~ le coklced6n
de cada bíleocSa. En el eaeanllll61'1 M m•rc•ni le dietan·
cía enlre t. ce.rw ••riord.l -obr.O:n•nt.o o ai..,_l dt
apopo 4f.1 muro J la «1t.a final cid muro1
diwidiflldoM
en hlla4u .m.w.. e .,..- que md.u)·eo eJ alto df)
t.c~n.:1o 1 le jwna.
Para .. ~t.o de de , • ~mn""
CU~tt~ta ... lfpi.ntn nona.:
a. e~ •uro .. ~e.....cane t01n ~ ~ •
hmpiañ 1 ~ le cwa IUptrior de -._ C'Oklancle
UM capa .. mortfl'o a &ocio lo &.rp drtl cn..mo.
Sa •• muro .. !.VMtahl .obre una ioN., ~ente
M •r«twar6 •1 cru•pf'Ki•ndo l• ~ de loe
vano.. tt.MCO M !Mjeri6 la zono~S de «)i0Cftd6n y te
vtrtlr.t una e&p& de mort.ero a todo lo lar¡o dtl cramo.
S. «:~locartlln lo. laclrillot de extremot cltl muro 1
~tadolckl vano, IMndJe:ndo utl cordel ent:re etlGe ptt'rtl
lue¡o coiOCliU' tl re•~ dell!lldriUos de 11!11 pñtMra hOada.
S. rellen•r4in 11.. Junta verticales. eoloeando Untl
tclfVnda caJMl de morwro. Se coloeartitl los lachillos de
lo• extntmot tnll!ll 11ltum que m.arque el esc:anUllón 1
apla'"'"dolo. tO'I 1• primera hilacla, M tendé'' u.n
cor.W lt.ftV. e1loe '1 ~ ti tH0 de Wtltlot de 1a
~ bl.... al~ t.. Junte -..r11~ pan.
klrar &1ft w.n ...........
lM ).4nno. • .....n"""*'......._ mhrir u.na albrra
de mUf'O d. l 00 ..pn 111 ~6&0 en~ •
Qnari ..'*~bl,. huta 1.50 Para~ la ..~
d6n tW m1u'O • ,.,.. ,....,. un mfnimo dt 12 hora
(VIl-111-1U)
1M"""* Q p~ 7'1'10bloas fttovarin los ébnte--
le• n.fteMJ'ioe..
P.ra lhfi'U'*'lot tniU'tol clt mad.ra. paTIIlelamen·
t. eon la eleviW'JÓft df:l ~t~.uro, ~ .ninconveniente--
menUI empotrt~~dot. t.etoe clt madeTa a)quitratiA& «~D
•u• ,..lp«bvot davc.~ par• el "W"Arre con el mCII"Utrq.
Ctlllndo H h1ya levantado 1a primera e.llunt de
muro, .. m•rc•rA ~1 n.lvel 1.00 m. p&ra mayor predlrión
en ttl 8'fflpl410 dtl eeeontlllón ylewmtAr la &e;gu.nda altura
~~ wn1.0·
VIII. Protección sismlca
REPU&RZOS PIUI<CIPALES
tn •'- thulo hMtmo.e R:tennda a las toliciu.c»
.,.. o e.tu.rJOt prina,.a._, a f¡lllf puede Htar .....ciü
11M Mr.fl.n6n ocada una de •U:t fot"'l** e~ral.
llimp... t:.c. _,.'*.,. .oo;: triiiCÓ6cl, compl"HH4ft,,
tltldón. pandH y C!Oñt-.
Trac:cl6•... St clke que un cuerpo ntlii ~do a
tracci-ón, tMlndo ~~tlOan IOin fl dot fuerut i¡ua!es y
da...,...* apl~~t... ..,_ un au.m10 e)t". El c:bO
tfJ:ico • ona bNra .. tl!ffft en CII)'De: extnmoa •
apht• flawr. qu. btnd.n a nurw la t.rra.
UD C'MfPO ~- • tnleci6n •.xperi.r~Mata QQ
derto alarpmlont.o "' •1 Hntido dtl eje 80bre el n.l
an!Mn. lu fu.trut 1 lMI cba~mnoo6n de las M«ionN
,..-,.n<Mublr.• a cbcho e;.. Estas d•Jormacion.. ,..
ñ•n en tM~nitud •IJOn la forma del ('UH'po y la•
car&ec.eri'ed~• dt reeiecenda pf'OI)iu del mawrial de
que ••l' htcho. (Ft,IJ. 4.2a).
.. e~...!_ _ __ ---¡] -FIGURA
Co•pre"6.., Ue ~-" aomdido a~,.
_..,.,.....,.........,_.... .to.r......;,..¡..
1C!Df'I'~'~IW"'I'- apl~ liCibn un tmsmo.;... &. locw-
tuael. n1n ta barra .S. hwnv •nt«a« lli llu ......,_
r
•z •
dm4en • .onu- le b.rra. El ~ aometido a
«*pl"t'''Wft •pi•..tr. •na ~.tmmDCi6n de m 1c:wwf•
tad Ml'it~ ~ t;.• • apiJCM~6n de '-• fuenas 'J un
auri!MnC.O .... IIICÓOft tr.nrwr..a. (fi¡.. db).
1
F IGURA 42 b
37
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente
Manual del ingeniero residente

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Manual del ingeniero residente

Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctrico
Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctricoEstandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctrico
Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctricoAcademia de Ingeniería de México
 
Manual de preocedimientos poes
 Manual de preocedimientos poes Manual de preocedimientos poes
Manual de preocedimientos poesLiz Ram
 
Libro manual de produccion grafica arreglado r
Libro manual de produccion grafica arreglado rLibro manual de produccion grafica arreglado r
Libro manual de produccion grafica arreglado rclipofide
 
Libro geolgia general
Libro geolgia generalLibro geolgia general
Libro geolgia generalONG Institute
 
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...Academia de Ingeniería de México
 
Hacia un desarrollo urbano sustentable
Hacia un desarrollo urbano sustentableHacia un desarrollo urbano sustentable
Hacia un desarrollo urbano sustentableJesus Mancilla
 
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdf
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdfPrincipio y organizacion capitulo 4 2023.pdf
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdfKataOlivares1
 
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...Academia de Ingeniería de México
 
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓ
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓPeriòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓ
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓUniversidad del Chocò
 
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38 FEBRERO 17 DE 1937
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38  FEBRERO 17 DE 1937Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38  FEBRERO 17 DE 1937
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38 FEBRERO 17 DE 1937Universidad del Chocò
 
Concreto armado 1 ortega
Concreto armado 1 ortegaConcreto armado 1 ortega
Concreto armado 1 ortegahellerlopez
 
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia
Concreto armado-i-juan-ortega-garciaConcreto armado-i-juan-ortega-garcia
Concreto armado-i-juan-ortega-garciaoscar torres
 
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tension
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tensionSubestaciones de-alta-y-extra-alta-tension
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tensionleonardo urbina
 
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»K2K emocionando
 
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)Paco Gonzálvez
 
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTIL
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTILEL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTIL
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTILAcademia de Ingeniería de México
 

Ähnlich wie Manual del ingeniero residente (20)

Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctrico
Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctricoEstandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctrico
Estandarización - Base para el desarrollo de un programa nucleoeléctrico
 
Manual de preocedimientos poes
 Manual de preocedimientos poes Manual de preocedimientos poes
Manual de preocedimientos poes
 
Libro manual de produccion grafica arreglado r
Libro manual de produccion grafica arreglado rLibro manual de produccion grafica arreglado r
Libro manual de produccion grafica arreglado r
 
Libro geolgia general
Libro geolgia generalLibro geolgia general
Libro geolgia general
 
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...
ANÁLISI.S SOBRE LA VARIABILIDAD DE LA LONGITUD, FINURA Y RESISTENCIA DE LOS A...
 
Hacia un desarrollo urbano sustentable
Hacia un desarrollo urbano sustentableHacia un desarrollo urbano sustentable
Hacia un desarrollo urbano sustentable
 
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdf
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdfPrincipio y organizacion capitulo 4 2023.pdf
Principio y organizacion capitulo 4 2023.pdf
 
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...
Alternativas para incrementar la productividad en la perforación de pozos pe...
 
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓ
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓPeriòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓ
Periòdico EL CONSTITUCIONAL DEL CHOCÓ
 
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38 FEBRERO 17 DE 1937
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38  FEBRERO 17 DE 1937Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38  FEBRERO 17 DE 1937
Periódico el CONSTITUCIONAL DEL CHOCO No 38 FEBRERO 17 DE 1937
 
Concreto armado 1 ortega
Concreto armado 1 ortegaConcreto armado 1 ortega
Concreto armado 1 ortega
 
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia-161205154039
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia-161205154039Concreto armado-i-juan-ortega-garcia-161205154039
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia-161205154039
 
Concreto-Armado-I-Juan-ortega-garcia
Concreto-Armado-I-Juan-ortega-garciaConcreto-Armado-I-Juan-ortega-garcia
Concreto-Armado-I-Juan-ortega-garcia
 
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia
Concreto armado-i-juan-ortega-garciaConcreto armado-i-juan-ortega-garcia
Concreto armado-i-juan-ortega-garcia
 
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tension
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tensionSubestaciones de-alta-y-extra-alta-tension
Subestaciones de-alta-y-extra-alta-tension
 
Concreto armado i_-_juan_ortega_garcia_
Concreto armado i_-_juan_ortega_garcia_Concreto armado i_-_juan_ortega_garcia_
Concreto armado i_-_juan_ortega_garcia_
 
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»
Koldo Saratxaga «Relaciones laborales: lo sencillo es lo inteligente»
 
CUADRO.docx
CUADRO.docxCUADRO.docx
CUADRO.docx
 
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)
Geka Multi (catálogo 1969 y manual 1971)
 
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTIL
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTILEL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTIL
EL ENGOMADO COMO FACTOR DE PRODUCTIVIDAD EN LA INDUSTRIA TEXTIL
 

Kürzlich hochgeladen

TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdf
TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdfTIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdf
TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdfssuser202b79
 
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCD
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCDPostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCD
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCDEdith Puclla
 
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieria
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieriaEjemplos aplicados de flip flops para la ingenieria
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieriaAndreBarrientos3
 
programacion orientada a objetos poo.pptx
programacion orientada a objetos poo.pptxprogramacion orientada a objetos poo.pptx
programacion orientada a objetos poo.pptxDavilito Oso
 
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptx
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptxMapas y cartas topográficas y de suelos.pptx
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptxMONICADELROCIOMUNZON1
 
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdf
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdfSesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdf
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdfOmarPadillaGarcia
 
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotenciales
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotencialesUNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotenciales
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotencialesElianaCceresTorrico
 
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptx
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptxCALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptx
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptxCarlosGabriel96
 
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdf
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdfJM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdf
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdfMiguelArango21
 
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdf
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdfLA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdf
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdfbcondort
 
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der Rohe
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der RoheAportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der Rohe
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der RoheElisaLen4
 
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOS
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOSMANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOS
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOSRicardo Chegwin
 
Gestion de proyectos para el control y seguimiento
Gestion de proyectos para el control  y seguimientoGestion de proyectos para el control  y seguimiento
Gestion de proyectos para el control y seguimientoMaxanMonplesi
 
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdf
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdfMODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdf
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdfvladimirpaucarmontes
 
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...Dr. Edwin Hernandez
 
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdf
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdfReporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdf
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdfMikkaelNicolae
 
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNAT
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNATINSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNAT
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNATevercoyla
 
Six Sigma Process and the dmaic metodo process
Six Sigma Process and the dmaic metodo processSix Sigma Process and the dmaic metodo process
Six Sigma Process and the dmaic metodo processbarom
 
Principales aportes de la carrera de William Edwards Deming
Principales aportes de la carrera de William Edwards DemingPrincipales aportes de la carrera de William Edwards Deming
Principales aportes de la carrera de William Edwards DemingKevinCabrera96
 
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico Ecuatoriano
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico EcuatorianoEstadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico Ecuatoriano
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico EcuatorianoEduardoBriones22
 

Kürzlich hochgeladen (20)

TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdf
TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdfTIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdf
TIPOS DE SOPORTES - CLASIFICACION IG.pdf
 
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCD
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCDPostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCD
PostgreSQL on Kubernetes Using GitOps and ArgoCD
 
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieria
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieriaEjemplos aplicados de flip flops para la ingenieria
Ejemplos aplicados de flip flops para la ingenieria
 
programacion orientada a objetos poo.pptx
programacion orientada a objetos poo.pptxprogramacion orientada a objetos poo.pptx
programacion orientada a objetos poo.pptx
 
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptx
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptxMapas y cartas topográficas y de suelos.pptx
Mapas y cartas topográficas y de suelos.pptx
 
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdf
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdfSesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdf
Sesion 6 _ Curso Integrador II_TSZVQJ.pdf
 
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotenciales
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotencialesUNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotenciales
UNIDAD 3 ELECTRODOS.pptx para biopotenciales
 
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptx
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptxCALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptx
CALCULO DE ENGRANAJES RECTOS SB-2024.pptx
 
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdf
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdfJM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdf
JM HIDROGENO VERDE- OXI-HIDROGENO en calderas - julio 17 del 2023.pdf
 
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdf
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdfLA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdf
LA APLICACIÓN DE LAS PROPIEDADES TEXTUALES A LOS TEXTOS.pdf
 
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der Rohe
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der RoheAportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der Rohe
Aportes a la Arquitectura de Le Corbusier y Mies Van der Rohe
 
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOS
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOSMANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOS
MANTENIBILIDAD Y CONFIABILIDAD DE LOS SISTEMAS MECANICOS
 
Gestion de proyectos para el control y seguimiento
Gestion de proyectos para el control  y seguimientoGestion de proyectos para el control  y seguimiento
Gestion de proyectos para el control y seguimiento
 
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdf
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdfMODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdf
MODIFICADO - CAPITULO II DISEÑO SISMORRESISTENTE DE VIGAS Y COLUMNAS.pdf
 
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...
Propuesta para la creación de un Centro de Innovación para la Refundación ...
 
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdf
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdfReporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdf
Reporte de simulación de flujo del agua en un volumen de control MNVA.pdf
 
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNAT
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNATINSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNAT
INSUMOS QUIMICOS Y BIENES FISCALIZADOS POR LA SUNAT
 
Six Sigma Process and the dmaic metodo process
Six Sigma Process and the dmaic metodo processSix Sigma Process and the dmaic metodo process
Six Sigma Process and the dmaic metodo process
 
Principales aportes de la carrera de William Edwards Deming
Principales aportes de la carrera de William Edwards DemingPrincipales aportes de la carrera de William Edwards Deming
Principales aportes de la carrera de William Edwards Deming
 
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico Ecuatoriano
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico EcuatorianoEstadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico Ecuatoriano
Estadística Anual y Multianual del Sector Eléctrico Ecuatoriano
 

Manual del ingeniero residente

  • 1. MANUAL BASICO DEL INGENIERO RESIDENTE EN EDIFICACION SEGUNDA EDICION AUTOR: ING. CIVIL RODOLFO CASTILLO ARISTONDO CAMAHA PIROANA DIlA CONSJRUCCION
  • 2. Presentación Continuando con el empeño da ofrecer nuevos Ubros de lme- rés para los profesionales y las empresas da la construccidn, tarea que en las actuafss circunstancias oonsllluye un verdade· ro rato, nuestra institución ratifica la profusa labor qua la Coleo- cl6n del Constructor viene desarrollando desde haca más de quince años en el campo Edfforlat. con un nuevo titulo: •Ma- nual Básico del Ingeniero Residente en EdlllcacJ6n•. Estamos seguros que la segunda edlcl6n de esta publlcaci6n sertJ rtlc/bida con beneplácito por nuestros lec/oras. Su autor, el ln¡¡oniero Rodollo Castillo Ariscando, prest¡g/oso profesional con largos años de ejercicio en la Ingeniería, lnvest¡gador aruaoso y autor da drvarsas obras sobr8 fa oonstriiCCIÓI!, praSMta un li- bro pt;e1100 y da gran interés, por mucho rltJrt'flO raclamtldo en nuasuo msdio; un manual básico de oonsulra. qua ra/reva el Importante rol y la respcnsabllKJad qua 111 OCX'fl/HIIB al lngemero ReSJCJ6nttl, de cuya ehcianaa técnica y capacidad admlmstratrva dtlpendtl, en lmpottante medida, la f66z cvlm/n8CI6n de una obra. Con/ramos en la favorable aCO{Jida dt1 nuestros lecfores, a los que dedicamos esta obra, lnvlténdolos " formularnos sus sugerencias y comentarios. LA GERENCIA GENERAL
  • 3. Introducción Una dtlaa nec:aídades del eneaq:ado de con¡t.ruJr una obra de tditicae:ión, es tener a la mano tn el momento predso, una strle dt conctpt.OI, conocimientos, in- rormacJones, l.llblas con datos numéri<m:, que ahorr' la bdaqutdB en diversos libros do I..Gxt.o y el dlevlo en obra a ve~s engorro&o, para oblentr dátol de utilizadón inmodinlll. En contecuencia el -Manual Básico del Residente en Edi0cacl6n" es una pu- btlcadón especinlment.e elaborada para tenff'lt y uafn•te tn )a obra, contoniendo conoc:&mJtnt.o• bta.ic:ot, prooedimje.nto!de const.ruoción comu.nea, rormat o mant.r&l de tftetuar detenninados eAlc:ulos, todo ello ayudado con lot elato• PrOPOr<:iona.dos por tablu ya elaboradas que dan el valor direcr.o ~erido o facilitan el met.rado. Podtmot decir que el tato introduee f8e.1rMnte, t.nto al tnLeretado como al ,.ponaablt de la coostrucci6n~ M el mundo del lfr:ito )' conoom.ent.ot esenciales de ll tdrucao6n. tsat.ando de despertar JU curiolldad para bu.ear mi)'Oru eono- dmltntu tuando M& nettSario, mientras tanto la P'""'te pub!~ati6n lt pn:190r· clonañ le:. dato~ mú u:su.aln y de uso diario en obru ~ ed1tk.á6n Ecptramoa haber llenado un vedo en publ~onet de e-. cbM'rO, que dtnt:rO dt 1u HIKlllo objetivo satisfap. al inteNtado y lut1;o dt comprobar su acept.ad6n ir mejorando y aetualiz.ando 1u contenido de anatrdo • 1., 1ugu~ncia.s dt 1ot tlt.imadoe lectores a qujenes agradttemos antidpadamente aua aportes. Et. AUTOR
  • 4. l.Términos usuales en construcci6n de edificios Con tl fi_n d. famlllartUIJ' al IKtor ('(1ft aJguno1 IArminot ""- rr.tu.nwm.n4 u..ao. en CCWU~t:N«i6n., indulrno.lot que a nuNtrO ju:irio..,. b mú not.ahlu. lnduyllftdo voe•blollr'1001"1"tC't cuyo u10 debe-rfa te:r evitado por U.Uorst de bftlrt.ri.tmol o voces Impropia· mmt.t aplkadot: Uu1uU1.· Compr-.ntle c.odo lo que por defect.o o error d. eon.Lruet:l.ón o por ntttiflc•ci6n ~rior ck plano.. o etptcific:tldonn d.h.r' MY enmend,.do, pSc:ando 101 tii.CltiOI '1 ftUtnanOo leN tl.tf.c:I.Oil hatt.a empa~ar la p~~~ aledada. A.-.nt&r.- Colocar b ladriUo.. pMdru, ate,. de un~~ en wn., ,._,. (ormaP !ti muro. o.rraa... 8ordH ct. b ,....,. de ~ qnta- 1'11111, YMOt llbr• 1 OUM aberturN o bu~ HJt.ü.• Serie hcrtiOftc.l dt t.driDo. o piedras que • YM ,.n~ .n t. COMttuca6ft d. un muro. Vaao.- 11~ • -tllna,. pu«ta. ek. A a.ívtl... In pl_,. horhant.!. A p¡.,....,. Vet'Ckalmtnte.. EM.bap.~or..- R«ubrir Uft ...,.amen~G «<n piHu dolp4N ..................... -~ .... Apklm.._..•• v.,;no.:recM 1• plom.a4a la wriealidad dt la. p&l'amllftto&. 1wwr la• CICleN w.rticllbnent.e. 011111-eL· Pl.t~.t horhontal apoyada en •us tJt:trema- dotcinad. a .oporur tarpL U•brat• Pfln. lnfenor o eet.al6n, «M't.hhpuHlo al definldu, ~aptk,.dat en una o mú capa. aobre loe p~~ratnfYntot (MrA de ,.,..do mUl't'l) de muros et1 bwto, e~tUliM'f,e o lnerlone, delorra.o., vipa,. toluC'!.ti.U, pe;NI watlr o r.eubrir, lmptrmMibilha.r y obteMr un mtjor •IIJ*W tn 1• mltmot. Pueden preeentar trupel'· ftdee u... o a..pti"N. Terre.j.o.. St den.omma uf naand> .n t1 r...-oque • utihUI u.n moñentr. E.a1KI41o.· C.,. el• )'MIO u otn muda qu. t11 aplica 111 ... ,.,.el• ton .t ob;Ko de ~ UM ....,.t~clolloarAna. VuUt.. 1ft a.tntW. p~ • o.m.a VNdr a oda ~ •- ts.o.Lt a ru.bñr one tupet'l'tae pe.ra -..- 11. Herramientas y equipo de madéra HEIUIAMIENTAS l..a ton.ttnltt'ldn, al l¡ual que ot'rO& oftdoe, tiene ci.no n1m•ro d• h.trami.ntu qu. le 110tt propi..u y <(1M érwn para la ,...lbari6n dt ~.;o. bten d.tinJ. b. El conodml.n0 eLe NI nom!:n._ canu::t.e.rl:st.ku 7 wo. .. lm~te porque «!Mdtu~ r..:w dttel'mi· MnW 1ft ... proc+ellml..n~ • ~ 1 sctn .-.~·~d.·~··~ta e;. mudr.u "fCM lt ,....ntaci6n 6naJ da la SUIJ'ft'· -.A eoeun-...d6n •~ a1ptaM de .na.: &dUdo.- tl'lllti"U:rMMM eon manco dherido • una p&atKha 1t.na • metal en fOrma. de rombo qut llirw ,.,.. ap1Jc.r la m.K~ l:.e-n• aproxirMdament.e 3.6· a $..$• ..., •u• 1JM prinripa,.., P.lt t.a.- PIMcha de madera de forma rectengutar y taii'Ñto •pred•bl• de 20 a 35 cms.. apl"'xxmadttm«!.W, qu. paMd. IObr. la m•ula dt:ja Ut6 •UJ)@rfici• '•pera. FtotiLcho.- PlaM:ha dt madera df form• rectangu· lude 15 x 20 tmt. o mtnoe.,aproximadamenta,q~ puod.t1 tobrt la meula deja UM •uperlicie fina. Pi~ota.• EAptd• el• martillo da .Jbatlil con un ext.nJmO que tfrvt pAta rompt:r o hunchr objeto~~ y otro ...,.udo pa,. ft:IIUr ladri11M. .MulWo clt ufla•• lt.rramifllw. COl'l do. t.xt,.rnc:-, un. qu• 11,..,. ..,. pip•r y wo con ufta para sacu kit cl•'011. Co•ba.· r..,.d• • tt~~~nlllo ,.,..con dol tx1ft- ............,....,.,..,.....o~..,. cM -.wiol ,.._ ,.,. ...., CICM una oh .....,._ a.n.cm... ~10 la,.. lnltal que·· ... ~~t. en ..,. de ._nnlf"rlldo CIOft UD •ICtr't!IM,.,....,.d ....7 atnta¡uudo plll"a MPN9.t pku. • ..-... CinceL• l:lf'IT&ft'IJ.nla .Jarc..t. de metal con ut111. punta pl•n&. que ,ot,..ado eon martillo, eomba u otro obje10 •rore JIIIIINI rompw. Punta,• 0. lfl tnflm• ronn• )' UIO del Qnco), pero tu txtl•mo •• •n puMA y 1lrw tambUn para ha~r hu. ""· 7
  • 5. P~aeha 4e eapa.n.r.- Dtlpod. p!.andei de- mea! ..ti:lr'IM ~- ~'!Mn~ a..t.,.,..Ñ •r la.u~enk- .......... d.,.-.e&•n.S'tll'" a,.;...._.nr... rt.at.ha 4e Ntir.• AMeba lana de met.J tn rc.m. • ,..._. ~ o. 5"' z r en ... ~ prinr'l,.1.. ~~"· ar.. para ....... .. mon.ro y uwndtrto. Trlhplo.• Planrha duca y n.na de mete! c.vn te. mtMIOI utoa ditl Mdllejo o - pal"a apbcu la mncla •n •upt:rldN ~MAN. Ploo•• Herramienta de metal <on tr'l&J1'0 largo de m•dttra, 1• p~~n.. m&t41ka tu~ne dos extreme. uno puntt..,udoy otro aplanado. ee uaa ee-peclalment.e para tua...a.e:lonu o rortt de CJefl"'Wlo. Lempa o pala.• lnllrumento mett.lico con m111n¡o d. mad.,.. qu• pariK* una pn cudUI-TA y .¡...,. para l•...antar la U•rr• o mat.tri111l •ueho. Nivel de •tu·· lnttrume.nto que ail'Vfl: pare e.ec.&· bltctT la hori&Mtalidad. formado por dos tul:itoa de •idrio tnlazadoe por uu I'J'I.1lftgllera Oe:lible Uta. de COIM un• .,..- l'l'lotiMiria., pan no olvtdar.e ._ .....,...,.,.I'ICM~..tn cada actiY:JcW. - , _.... ~.-~~u...ado: El' UCIVACIO:< .,., 1 (......., ....,,.u,.....,.,8atftta ~ e,.,...m~ r'OilllS) EN TRAZO -eo.-del Comba pers clavar t.c.aeM M•rUIIo Plom~tda Nl~l ck mano E~eu.Mra chica llomKho PI.. Lempo YMOocal -a.- 1 112'", :r, 2 112'" c.-to EN CDm.'<TAClO:< '-"'c.n.cm.. QIIMY'OI ,_.. -.pa IAtu,.... .,.,. Ba.rr.dllM • mano T'abl.. ~- .obndmienu:. ,...blon~• pan c:tU"NtíJ1a Ma~ra pera -.gua Ct•* 2 tn·.s· y e"'. BN ftfUR08 Loampa (JIIIra mez.<:IM) c.mun.- Brt.teM p#.fll muela a -rua. Anualmente • pNfitft ~una ftiMIIU'II'a de p&6ldco blMCO Cl'aMptlrtnl.e. NI~•• da bUbQJa.· ,._lOdt ai__. cenUo ~ a4o M 111ft ~ IIYU!ko O de raMera qU!t C'Otlll.ent U.M burbtOI .. .tre. la cual • deótnt en ll!líl!6o cW tubo C'Mftllo el mv.l .ti lrlo.u•onlal. Ec•••"*' IMCnltMnto de lllloÑfn o meta} que .... ,.,. uu.r tnpkla ~ Pto.ada.. Ob;tac.o pMado eolpdo de un hilo que .a,... ,.,. dttmftiMT la vntkal. Cord•L- Cuerda dtJ¡ada cpt •irw para truar alln..mltn01. 8roch.· E~eobnta de ~•• que el operario uee ,.n mqjAl' 1" wpM'ftde del mortero ya ~licad.a y .-v1t•r qu• ....qut mi•ntra • ~ja. Uat.ll... E• un ctljón do mad.ra o m41tAlko para tlel) lndiYidu•l dtl optrorlo qu.o sirve plaTa cOntMcr la m._&e.lll qut • .,..mojM~ri con ti •guA. a...... Plt1Jl rtl(ta y huya d. mad.ra con "- bor· dN li!IOI.prtpa.r&Ldlt pc1ra e<1M41uir fl.lperfián planu tn ~ldun• o '~ de eQICr'tto. -..--a..... .........!..MM ,... IC'I• ~...,.,........~,.,.­ CI•- 1!:< CO:<CRETO 1>1......,...-doo MMII Pf!N ft.•rro B11rr•bUa Cl•~~~ Nun1brt No. 8 )' No. 1$ S.rruc:ho Marc:Uio Bac:uadra Ni....t Plomodo C..dtl -~u ,_. banw columnM. &"ll'tSOS Roolo ,.,. ,._ CarnocíUa IS.nc. jtbe 8N6oo ES TARltiJI!O JUcla ,_.. p¡anto- Roolo """' -L&c.N P••a.pa B•tH para muda C~eal•,.. AndaJnJOI (bi.INOI) Tllblon• Onrwh011, p11ra rqrl11• 1l•t•• p~r~r• y..o Rf'tls paro )'tiO
  • 6. T•rrho ,.... .,wa .........a.n.cllla Qa- MATIRIAL OFICINA 08IIA w-.•u.m,. Blo<~­ ~·alaMfn· (aret~a P'"-. luu·•q61'l, p~..h.Sfo&.. ,l/T) c.,... n-. JIIMdn. ..,.,.., ladnllot. etc:.) (c.m.ento. cal, heJT&JfÜent.u, •t<J .......- CuJa. "'""·V.kaatMrWM.t.,_.,. c..t:ro Nftdtlllli.aco ..._ '- ._ c..dro ~mltn~ ..teriUM 9
  • 7. EL EQtnPO Oe MAOeRA EN l.A CONSTRUOCIO:< Pan. c:ompron~r la lmporlbncia ~~ ueo ~1 equipo de madert~ ~n ln oon•tn.u:dón u n«esaric> eompomrio con la uUii!Jioción dt 1115 he.m~mientu. Pad~mna cwul:. d.enu la herramjonlA como •l instrutn41nto u objelo de trabajo que ptr~n~ permanente o t.1"8.nsiwri.arMnte al obrero; que.Nmoe decir perma.nente, si e. de propie- dad de quien lo uea y traneit.otia (Uiltldo lo propol'donn la empresa para el t-rabfljo del día; en eua'lquier CA30 debe estar siempn: en buenas concticiones de emp~eo y priXUrnrn t:l mayor nllmero de uaM. El .quipO de madel'l!l (.()ñSt.ituyi" pol' analogía unA u-pude do lwrTatl'lienta de u!ICt C'Olectivo, a.r, en un andamio suben varias pereonas. por una eseahtra tran- sitan mut.hoe obret'06, el encofrado &e ejecuta con un grupo de obnl"'e; en ('l()t'l.sectl.(!tlcia, eiendo el equipo un elemento de utílbad6n colectiva )' conU'nua necüila entontrane sl.emJm! en buena. rondidones de empleo y procurarse el mayor l'lll~ro de usoe.. Si.n embargo, e• c.mumbre que la lf1.8deJ'8 par111 encofrado&, para andamios, reglas, eiK'8lerat, ete. se emplee no con el cri~rio de herramklnt&~ sioo eon ,) tOI'I(f,pto de material, et decir, que 3Uele tomaTM cualquier tantidfld • V()luntAd y cort.r.e &6lo fl criterio dd opontio ain 411 d•bido control de quienes t)eten la dlrcoeión da lo obrt~. Algunaa recomendadone!l para Mnservar el eq·uipo tiOI lA• 3iguW!,nw•: 9.) W8 pletas & mrukrn para e-ncofrado d!!be.n mn.r. caTee y t'OnsMVar un Umalo determinado, evitando los COl''-" in.necesario:J, doat.tmindoee el (alao crlte~ rio de emplear como e)ementOll AUXl1iro·u de 104 en· rofradne, los desperdicios de made1'a, que fiC'Oftum· bran utiliu-ru ~o cuiat. diagonale•. barrote-. etc. lo que c:14 oportunidAd al obrero para seguir cortlllndo la ma.d.lro. que po!SE! luego de$8.pcreibida f!n el mMtón de leñ.~~- b) LA rtgla pan trivel8l' y medir • harli de 2.40 m (8 piea) 6 3.00 m. (10 piet) de largo y &O<d6n ~ <1 x 9 cm. (2" x 4~ M brut.Q) con lo• CU4tTO cama eepill8· da~ marrindOR de diez: en diez: nn•. con color altemado. por ~mplo_ biMtO y ~ para evitar la cJerormaciM de la Ngla " obrirán unoe hueOCMJ de 1900 tallado; de la manera Indicada pl)drd. cOn.llervrrr· eo por mucho ciempo la neta y evitar que~ emplee • YeCK ('00)0 en<Ofrado o que ~ pierda (á.tilmont• o &e rort.e (fig. 1). d Laa eecaltnk.S de man<> no !le f'j~t;min im.provi83· d11mute con cada obra pcn¡ue no 66lo aumenta el C08tt> de armar )' duarma.r contfnuament.e fino Te· eultao defe<tu~ )'toque e.'l pe()r, tomp!tctttment. 10 ÍR$1lglfftf pnnhmdo ~n pcligN> Cltlfl5tnnte nl trnbnja· dor por w mala i-.:ución y u110. S. recomienda. ejecucl.r)a ~ maderll cepillad1.1. con lars:uerc. de 4 x 9 tmll. (2" x 4~ en brut.Q), po.ao1 de 2 x 9 «n. cepl· Dados. eoloc-adoe cada 35 cms. de eje a e.ie: eobre loe hrrgu@I'OIJ y ttntrtt tsd., Pfi&O M colotarlin una• pie· u. de 2 x 4 cmt. que dejarán atl'lpedos los 1'$1«111 dll.ndd:es ma)'Or seguridad. Le. parte superior de la e!ltalera teminará ~ 90 cm. libree de largi.W'ro sin püOS para S@l'V'Ír de apoyo~ Las manoa al llegar al final; elOtl 90 cm. deben eob~•alir del t4!cho o llep· dll y ""M pi.nt.Ad04 pora ob110mar la posición de la e~~tokra desde lejtl&; la pW'te Inferior de la miema llevari un (t>TT'ó de caue:ho pera impedir el reebe.la· m!entt>. (Fig. 2) d) En teda obra flf, neueit.an me88.8 de trabajo para la pnparacl6ft de loe tablef'06 u otn.a pietaa de enco- frado, pera el doblado dtl fietTOo p~:ra el tNlbajo ton tubos plvani~. ett.; con•tnair un~t mun cl!ld81 V$& quo ae neceaiU.. .s un.a pl"áclica que de.be &la.. WrTlU11e, ol conuurio la mua de trabajo flerd pNra.. briuda, de armAr y desarmar. si es po~~lble ('l)n mar«Je y table:roe empemadoe y w.mbién pintada, mardndoee el tilio que le coTre.sponde a cada marco y f.abla.e a fin de evitar que &e ('()Ofundo.o con la mad~ra para encofi-ado6. En loe primet"'$ viliee de instalación de la obt'o, as C'Qnvtnknte llevar uno o vn.riaa mttQS o bomeos de tT.llbajo; su "ltun1 "FO· ximada seri de 50 cmt. para ~ de pr~para• d6n de encofro.h. (Fig. 3) e) Laa rtglAs que se empleM pal'ft lll.rnúoM y cielomt· -, d~rram"' y otnas vutidur1u C<~nlbtuy•n c¡ui un• hllfT1Imionba da trabojo; sin 41mbQlgo pq;an OOsapen:fbldaa crt la obra en ~ul1.nto o ~uidodo tw. refiere, corriendo el peligr<> de C'Ol'tar&e t'Omo una pkUl cus1quiera de tnadtn. de Ul;ilita1'ae para amarr. de eneofradoe-. et~. La Mica y mejor ft>r ma de tonaei"Yar la. reglAS ee pint6ttdolaa ~plettt· mente., cada mitad C'M un Mlor dislinto. ui pu.ede notanre ~u&ndo algu.i•n corte una rvgla porqu~ un lado se "er' má.s largo que el otro. (Pi.g. 4) O Para instalar pO'I' primera vez una obra y efectuar !(liS trn1:01.1 F(JUmjnnrcs &e re('Olt'lienda tener Ul8 u · M!ta porUtil {Qcilmente désarmable, por @jemplo de 2.00 x 2.00 mta.. donde 101.1 primnoe dra.a se pondrin los in&trumen;oe, eetacas. h~Tramientaa,. rapa dtil pel'$0l1lll., eet. y IN!nt ln cuctll donde, provisit>nal. mc.n~. dcmniTá un guardián.
  • 8. ~· "-J :! REGLA PARA MEDIR Y NIVELAR 250-3()) F'IGUR.A - 1 1 • ESCALERA DE MANO RECOMENDADA 11 ESA DE TRABAJO , CAUCHO OE LLANTA
  • 9. 111. Almacenamiento de materiales en pampa Al fl.M1har deul'l.idarnén~ todu l•• optradonee n.eceMñM Jlflnll ~ue un mau.riel w-rmln~A tn ti lugar qu• 1• tc:lll'fttpondoe dentro de la obra con•t:na(dl&., no. dutmOI cuanta que una gran part• dlt lo. cottoli 110ft .. mano il• obra por tnnsportu. y. ...n «~""'* (""""- de la obnl o int.flm011 (d.ntro ele la .._, Aá P« •.)lat.5'1o.. ...,... i mcw un material eo.o .1 t.drilo que .. ~ traiWpCirCar l'WUtaltMI'IW. _.. UtpJ" • IN poilllddn final ..afre ..no. tt&MpOr1d O ~~~ mlw.tot u1.r.wncw,. que 10ft! a) VJIÚI a abra, lndu:ído ~el predoM Wil'la para que •1 ~Mte.rial ea puesto en obrL b) Mano de . . de tnlMporl.l! en la ck~C~UCa en pam,.. induido en •l precio de venta. e) Mt~no d. obra de carg-. tnuupor'-41 y dMC&rp junto al el~ador. d) MAno de óbft, de carga al elevAdor, 1ublda '1 deecar· ,. d.l t~1•Y&dor. e) Mano de obra de nvga. tren~ y ciMCarpjunw al andamio. 1) Mano de <lbra para colocaci6n enam• ..1andu'lio. f ) Mano dot obn por el raMipuMo o eran~, d-I ..,....... hMt. tu eoloeaci6o en .. raw-o. Eu ll!riMtldo lo an"tfrlof. • nota la lm~ • ubk:ar ~N..,.nlll b ruwn.lt• d.ontre.. a.,. para &.m.inlilir 1M ~ " trwuporW. ~tar 101 ~101 o dift~ ce circuladdfllnw.'1 r.<Ju,. dr IOil dempoe c1e TeCOrTido. S. oe~n-..n.htn41 ~~-r ton d•ñdad 1011 ...p..O.O.. nt!cuerio. para al~n.a· mi•nto y fijar un ritmo de abaetedm'-tnto adfiCUado al ptto )1 volumen de cada mat.eñal. En CUl.n0 al ll'ant· pone h"1 do• tlaaes de matt:rlal: -.) AqW'IIoa fin b ~ue no tenemtw lnltutnda diNeta como •n el cuo d~ tnaterialea plHftoll ton ot.a, ptro donde podet:I)C» influir indirwct...IMftte tijando ton· dtclon•• .n cuanto a r.m. y cantidadN ct. ·~ dmten'-0. para evitar almaotenandentoe lliCit.tvol: 'l'M COI'ICMÓOften la Gbn.7 ~ ,..oclYar•uno-...,. 4W matenal. b) 1.4-lb •• ~ ·~ti-- ...,_.r.,.o ct.ntro• ._ ..., 1 que c.m.lMn ..,. .r utr.ldiadot,...... un •nrónittro oportune '1 ..,.,....,. co. Pa:ra loe tranaport.H in.t.e-rnoa, o ... c&.nLro de 'a obra. M clet.n ciisporwr ••~ ack<'uad01 pua que 1011 re.:orrido. no s.ean demuiado• larp y no .. 1ncuentMn ob&táwlOll qufl dltl.tult.tn la ~lrrnla­ tidn y 11umen~n el co.to de tran•portt. qua tncluya loe gutoe el. equipo y mano de obra. Con cri~rio dt alOUIC'tn.&miento, lo. ma tMalu puedtn dAIUca,_ en.: - mat~tñal.. di! pam~. y - m.a~riaJ... alm.:adn Denomlnamo. de pe.m.pa • to. qu. .. colcn.:ft • 12 gr•n•l .., la p¡u:np-. ein potúbllidltd de poder controlsr e1 consumo c1irec:tamtntt por el almlilcfn. como por ejeMplo. lo. agr~ l.edrlllot. etc.; materi~• de aii'!Uidn .n aqu.Uot a.tJO control de lnfr80 y el tOI'lSW!!'!O o .u•M .ttct~a thr•~nte por e) pt:no- M) Oe e.t.a.cf.n. por .;.m,plo. el cerr.ento,. l'ii'!'T'Q. ew:. &Uftq'lle' IJ(Il.(» 4ltbnoe ....... enet»ntnft wnbift en la J*DFL üpeciaiiMnC., - ~na...w.. • purp• mm ~ to mN ('Jird po;ibl• del lu.p.T • vtiliiiiCióo • fln de evitar o reducir 101 man1pu).,. porqw to6o ll'IO'Vil'l'lienw in~WJCUArio enc.rKII indolbidamm~ el eo-to, por otro 1~ n.e.eit.an un rir-roeo tGntro1 de in,greeo para 1-Atar loe traudw t~n la r.<:epd6n del material. La ublc6cl00 de'- ms~ri•le• de pe.mpa debe rea- liza.rw .in entorp.Cilr la libre cJ~ul111d6n. de l<lS vflúcu· IOil traneportador.. afl como la drcutllri& para el ~o. lA im.port.e.nte,. para Ndblr '1 ublcal' kili material-. dttm"minar •1~ '1 el ,,.. ct'M ocupan. ú tncb~ au.moe la ..,,...._ fteot-"a ,.,. b mú uttp::r- tant.c EJ ladñUo, Kit~~·ltonc .. 1o• 1$ • 2.5 cma. pueo d.t di~ de )u ... .,.S*I'lt.H ---= (~-&- 5) •> En una pl~M de 5lad:r1Dol por 1.._badendo un total de 10 Wrll101 por pl11neba, •endo importante que • vean lat tftbeiAI th todot loa ladril10!1 para evitaT el enga.M durante le. deenrga de ladrillos t!il la obra. En ••t•~.el ..pulo n-eto ocupado u cM 0..50 x 0.75 m. pe.ro conlllderando 0.60 cms. de espado de clreut.d6n entH la• ruma-. el '-"'• nec...na Mri• de O.75 a l.lO• 0.125 m2.. ~a una ahura de 2..50 m., o M& • 25 ladriUOil en • nddo wrtic:eJ con t.lft toea1 dt 260 ladrilb por ruma; pue ut1. CldJJar • ~ 0.825 s 4 • 3.30 Id. ~ MM -b) Ea. la ~~:.--. • 4 ~ por lado y 2 en el ~ti"', la planotha tambi«< ti- 10 ladriUoe, para una altura de 2.$0 m., o • • de 25 ladrilla. tlD te:ntldo vft'l.kal oon un totaJ de 250 ladn11ol por T'l.lmA: t. .uperftde par. un mUlar eerla de • x 0.65 x 1.20 • 3.12 m2. El oCeiOf.lllo.•En bol.~~a de 42.5 ltg. «upll un "-*d• 0.65x O..tO• 0.26 m2. en una. plh~ d• 10 bobas; luego, pera alm~~~ttnar • O bol..• nteeloitarl•~ • x 0.26 • 1.04 m.2. de eupetfkl• o ... ~imadament.t 1 m2. (Fi¡¡. 6) No .. CIOn"'niente arrum• ft'ljt de 1Obols:ae por pila porque la pr..i«- 'fla •t.orri4n de humedad del medJo ambmta !avorf(ltft •1 ~efUO de la.
  • 10. Sll boleM inf•norH. r•~ltando •l c.mt'nta ~on baja M• tmda. Pw o~ .... no clebe cleteW..,_en nin¡ón ~ne~~Mnto t. ,_.udM Q colocar el ~r~~~terial ..._ ublu ,.,.. _._,,.:rto ~ contlletO con 111 huBMÜd cW ...ao 1 MW dt .,., C6ál cirwleó6o .., la &oea • .-........."'" .............. o - ••CJIIIdolteil ~ • ..amaCl"* • MC8itan 2.00 a2. de SIUJM"'fide por cMa 1113., ,.ro..._ukat""""' el ..-,.no rllqlM!ridct n 1mdén ct.l GlOIIMnSO ele IILaJW ~je. Atlf4 pcw ~plo.ll Ul'lll rMaclH<n nt<eeüa 9.00 m3. de fnftll 1 11 mS, dt pl•d111. per11 u.n vacMdo Oel día,. el 6rta N'Ñ rHp~<Q--.IMnt.. 41' 18 m2, y 36 m2, ptnl (~· denl.nclo 1.. ,....,..,... J*n. tnabeJar tf9l, 4íu ein tumi· nletro. d.l»m011 t.n.r ••paclo d~ 54m2. pua arena y 108m2. p11rt. piedra, o tea un total de 162.00 m2. Loe c.Aleu'oa d. tUpttrfc:l• pera agr.gado. iiOft important..te, .otn wdo en tdlnd01 cfntríco. donde el ' ' "' q'1• pu•d• udlllftrM jltr8 eoloctn t~¡ropdoll es muy pe- qu• i• (J·"i.. 7) Para t. mad•r•.- En pna, d. 2.00 tn2. dt allura, ~nl•ndo •n eu.nt. qu• <Y:M ClO&oe&rM .eparadamente de atUetclo a lM ...dna. llfK'tionH; de tMdtn. 1 a&,""• ~ontl&,.nü "" ~,.00 .» dJ'Cil!Ao6n, .e HOm•1.5 m1. • wl*ftde por mS. • m.O.ra. Ccmo ta ~ • •1•fft,...tvat!ntdoe.un m3.. eqW~ • 424 p2. .,.SIMMmotn~. de M'UU'do • •- ~ CM n-looflri<IC 1 ,... b,... • • .... am. ) ,...,.. - U80I pi... 39..31 polpdM 1 mttto ~ • 107640 p2. 1 ll'l.c:ro C'dbwo • ft.37 • 1o.7$4. • 4.23.78 p2.. •Pf'OiltMda.m.tr'lte 424 p2. En (01'1()lfldr, .. n«Miten l.5 m2. de supeof"6de. por eacl. 424 p2. de tuMre., colodndole huta 2m. de altutll '1 con_tW.W.tdo la dn:ul.w:16n. };l fierro de conMN«jOO •• contid•r• que OC"Upa 0.8 m2. por t.ontladl. debiendo colocaret en eetan~· rlaa, de AtUerdo 1!1 tUII diim~U'OII, cetnlndo la peru dtlant•r• )' potW>ñor del tetan~ ~,.~vital' la salida •in (IOfttrol • IM vwilla•, convtnitnclo ,,.rifice.r tl dato de tuptuildt de •lrn~1o01ntmti•nto. ALMACENAMIENTO DE l..AffiiLLOS KING KONG FIGURA 5 • 7 • • 10 ELEVACION 111 ( .. ~ 07> o..._J_ ~ANTA ~ANTA 13
  • 11. 14 ALMACENAMIENTO PE CEMENTO , 1 • 1 • '3 2 ELEVACION PAFIA t0 IOUA~hO.S$aO.«>•O 26M2. FIGLAA 6 ALMACENAMIENTO PE AGREGADOS .... FIGURA 7 -. FIJMAS O( O SOl S AS AA [A" 1.00 M2 APROX lENTO
  • 12. SAS 'ROX . IV. Resistencia del Terreno CEXEltA1.1DAD&S 90flltC CIM)lNTACJ(),''~ lA ,.,.. ..1 .45ao qw ~Jt la biiM del ......,..u.~ de l-. ~...-n. _. O.tiiCaloa CSJDtO- Yddn o t.n4Kidrn. ~IH ~ ~ f'l'l: a) Ct~ntntaddn nCinl'lAJ, 7 b) CunentKidn artitláal Clmtntllddn nonn&l .. dic. cuando la base cJ.I muro o cofum.n• .. ali•nta di.rectam.c!nte 80bre eJ ~ '""o ,,..¡,ttnw. conlid4Jrtindoee convtnicnte une pn>- fundidad no m~QW d• 2 mt.t. Clmtnllk'~ artiOcial M denomina cuando .-tando tl t.ernno rttl.etent.e a una profundidad Mt)'01' de 2 me.. no •• poelble &~•ntar dirertamtnte la dtnenltodcStl. iObrt 4'1, rK'urrlfndOM a alglln sl•tema e.pedal o artlndal pue olcana:!*r )' uliliZAr •l teneoo "lrifil.tftt.. Dentro de1a dmtn~ón Mrm8lllamamos: cimicn~ tM nwndoa a loe q1111 e:onti.tuytn la bue de mUl'M y rvya t)tt'ución no • int.erna:mpe CIU'II('tarizándOM por au unlfonnw.d tn ~unr.o a ~ndid.a.d; y cim:ienr.o. .uala&. a loe qut constituyen la beH de oolumnu. u••,._,. c.ambif,n upoatu.. t1 MCbo MI ~m10 ~llamAdo cmp&fment.e dll»eftiO. d.pM. ~ dkWo. auftiiiiM ,..... ...,. • ~.,..,. Ltma 7 tn....._• UIIa '<'iwieoda t... Oe ...,._hq--~,.. domplo. 0.40& p¡t.tll .._u.•una. .. abtaa. Ea~ a la altura .. dtmu.tra ,_ el Cl6kWo que .. w6ci•te CIIH ... tcuaJ al a.t'IC'ho. ¡wro M oec.-rio ~ el nh-.1 • la e.n U(ll"'crr •1 dm:Mnto u&i por lo menoa a 1.00 m.. ~,.jo el n1wel Mt.ut:lo,.,.. pre~r q~ las epa!! ..pt'rll. MUR:O ~ SOIA[CI MIEHTO ~ t , -~r--.- jj T • FIQ. 8 Fío. 9 aaiN cemo ~ ..w.-..ce mockfiqoen lu aJndi. tlt.~n• dt rHI.c..n. dtl l«mffOO; de la m&mU~ manH"a el rdwl • tacan auperior del ci.ftUeoto • lkaa huta ral el ft!..or:J cW •w.. para evitar ti mQW Q)llto de •ncott.do ..n '- .obr.arm.n'- 0'1(· 9) El aobNámt.neo •• l• pw1oe ct. 1• eim..rtación qlM' •• enu. ti dlftlttl0 y ti muro. d. allf su nombre; debe taner una altuftl r.l que nleJ• la humedad del auelo, •lendo 0.!10 m un• 111hul'a c«~v~nienta pan'ltwt ftU.men~ t.or el «wto 6t tntOfrado. Su nivllll 1uperior pued~t ro1nddfr ~n .. nJvtl del rnleo pieo,con el nivel dol pillO t.ermln10eio o ~!ltfl.r 8~•~r~Jmentt 8 UM4 0.10 m, del nivel <J.I i»•o t4trmln.a4o: t.n c-uo de terreno. mu)' Mmedoe • r«<mendabht ec:h8.1' en la rara euperior del .ctbrerlmllll'lto una copa de t~td'alt.o paro evi~ q~H la hume~d tubl al muro, .obre todo si M ~me 111 pl"e· ~nd.a dd .alter.. El ~ttKho • lpal al~~.neM dtl muro que ,.... • 10por1&r '/ .. &nuar' 10br. loe rimiMw.. IPI" ll LMUpltu Mmo. dicho que a~nstitu)"" la bue• .....,..., .... ftlftCftCoO --.do~ e~·an una ••• • r...,.• pom~~o,...,......-.. pn<~w!i. ~ ,_.. ..._.....,..,. el terTeOCt ........ote Pft'O no a ..... 1.00 •.•• ni............. p.,. toi'JICIIhdad cW V.:. • t. ftlhl•u 7 ma.nlMI« le ~-.. de la parrOla • ~,.. una •ub.up~b. con toaUtto poi:Mot ~ 2" a S" ........ S. tUIIYU' a,ú~. m.tnt. la .ona de le &apeLa ,.,.. evitar la ~dn dt ....- ........ lflc, 10) FIQ. 10 15
  • 13. Omentao&:t. p"'fÚIIMn~ 4Kh.. • ..... cpot IIIRdu. entn el t.rnno y lo. MUJ"'O o .atN &«nno y ..cructura. ..po ta n.tutaJ.• •l tchiSdo a con• cn.ir. Prtcticamen~ .te puect. dmt:ntar en t"ualquiel' c..rr.no •iempr. que M obllilrwn lot proc.dtml~tc. r.c:omondado• por 1••in,."ipdonoe ,.,.. dirha daM di tll'nno. Lo idc11l, por r4;pldo y oronOmlco, MrlA dmentar .obre 1"0c':a, pero cqmo IAI mayorlAI de l•u vece. ..-ono •• J!<*iiM, h•y que ad.,U,rH • 1.. rin:un.tAn· du clol t.orreno, debiendo acalftant ti eom.porW.m.ien- to del miemo an~• de «<t'Mnu:r una l!dil'kod6n. &1 ob)l't.o dt t* cimentad6n N tra.n..Nti.r al ~ no wcl.. lu earx:• y ~ dt 1ft . .6do.. Et~ claro que a ti tarnoo "*"lo w&dan*-nC. du:ro y a,... no hu<on falta rimMfiW.. ..,.. ·- ..,. ta ,.._ l'a.MIIte .. ClfftoftO .. ,...,., ftftllnlf ""' ...... o •ttuct.vru. Pwo -- M&o ......... ...-.Jmenr.. ha,. que bwur a. manera • qoe.... au•p.. y x..brcurp1 ..itnten en una mayor .up«ficie cW t.rTeno • 6n cM que • eact. pordón del 1uolo .. OCM"THponda mono. P"O que ..oportw. eot~•lll.lifndoee, por t&.nto, una rM-nor (at1¡a ct.) 4-rHno. Bfed:lva.men~. el te~no cede '-.jo la pi'HI6n de uns a~rp. ob1ipndo • 1U1 molkulat a qlolo4! moclifiquen .. cliltanaa• y poai.clono' pl'Q4url4ndoM ent.ont:et una defOI"'l''ad6n, la tUAI .,.. menor Nanto m-,yor _. ta ~.... y dllr'Ua del tel't"al0, ~ W'l cimiento M apoya. o m.t,jor dkho; deo. -.. .._ un ten"eftt com;,.,not._..por ~apM 4e 1iiiOOi foto Np.Gr, ~ 1 OC.I'Uil4n DO Ñ9' ,...,..o1cuno,.,.. 1a eo:abi!Wocl•l oüda. Cuondo el ....U. no ..s compMto, ,.... -.. ~ por t.nc. de pequ.lla ezc.n.wn 1 peqVIIla po~aáa. m.iontru b Mtnt.ol o C'&PN wnpn Uft •peeor- coo• Lente. MtoniO!'S • podr! rimmtllr con aJpn• tranqui· Uct.d; peTO ai por el eontnl.rio ti t•n'tno .. t'Orl'lpt-.t5ble 1•~ t:onna.do por C$1*• d-e "pHOr v•rllhle. •ntonc:M !.oda l.a rimentacióo •• exputtta a un verdadero pe- ll¡po. CLA.SlYICACION DE TERRENOS En pneral el terreno ~ fonnadt por vwiu c:apu .uperpuesca• de natural.- y ~. dxfe.. Alll'ltM B• el ~ p_.., d. av~ • • &.pone d. Wl& eapa ,...W'tt...la pntan.......·- .. ~· "" 1 • eepMOf (poc.tonáa) .. a. M.bma. Tenímdo «<innOOIIMnto ele HC0 M aJandD - ..,t.tal o aaaJ tipo e» runücWn mú radonaJ. .._.. y tc'Gn6mka al fflltmO tiempo. Lot Wrnnot del punto de vb~& de 1ind.atm M dividen en dos gntndet <eUrgOI"(AJI: CaWIJOI'{I!I A.- ,._rn.noa lnrompre.tbJ.. o r.ltc.tnte•: 1) No eoeavables pol' el a¡v.c.: pi•d,.. en pneral. ...,_. (fortn6da por la meu.la do ardlle 1 Mllh). 2) Socn.oles por el -.u•: aren.. grava, arclll-. gr* (l"ormada por 1• i:Ot:acla di arálla 1 artna). C.~ a.. T411T~ com.~tc hnp, tlan-o ,......, do ...0.........., • mU.- not (....., ~Dles por .. "Mn.. fUM. IUitae. 16 l.oo-• la C.lq!W(Ao Á, lna>mp_,...,..lOM• Lit ,.. . . . . . 10ft~~-,.. las ru~. • eran,....~ POZOS DE EXI'LORACION Y SONDI!OS Para dmenl&r eoov•rrlent.mente •• nMMario ave* riguar Q • ditpot"l4 ct. una t".tl.pA resitt.enc._ • q~ pral"undi<llad tt en~tre.y euM N el eapeeor o poten· do de la mlwna, N dedr, que ee dtbt ef~cuar un ••tucüo pNVW. d.l t.no.no. Cuando al c.mno1nne • •"PPM a poca protundi- Ud ae pueden f'fett.u.w uca~a para ol c:onoo. aitnto lfCiildCko4W ...a.. E.tu .-.cav...a.:.- o JIOIOt de u,...._._,.......hecwM • r._. qtae 11ft obr.o ~ con ~ ~ li .ao de -.cdln ~. •lupdtl • 1.60 m. por un. anc'ho ,¡. 0.60 a 0.10 M.. 1 111 110ft af'C'ulan. ..n ~.t. l .OO • 1.50 tD. Lot Mn0.0. ton ob'O up«:to dtJ retonodmien~ del subluet.o, tuando por drcunstAnciss Ó4!1 t'rreno 1at que ir a átrc.u prolmdid•<l.• Operación tn 1• t'lll!ll ron inttrumen~ apropl.adOIM QtravieiAn lu difw.n· ~ea tapu del teiTtno permldendo la exln«ión de mu.elt:ral. P.,.. pntw..t~-.... huta O. 5 metro. y t:rwtin,._ .. U!!'ftn08 de ~~ CICII"'rieftl.fo, - QM. la JOnd& O. ruao. q111 • ....,... r- on _. obnn. El equiJ!Oesú ,.,...por Vft llfpodt>. la~ pMefre M ti ~ ,._ ..... ~ ~l.al!a • ..,._ Para ;n&ndí..WS. tM)WM de S melr'ol. • ompleM be.n-enae .cdonMol a motor. El uo-emo o punta .. bureno adopta di'*""* rormu •propi.ad.M pu. la ,.a.cena.. de cli.,..I"IOI a.rr.no.. .. deciY, yendo dtl<la •uav-. hNia rompaeto~. Lu ••ploradonu y eond•.,. M harú ~rerente· mente reft'A d1 lo. lu¡ANII mM carpdot. Con la inYMLipd6n dobt de-Ltrmin•rM no eolo la profundidad • qut 1t hall• l.a (lllpa l"Histant.e. lino tambi4n 1..1 •PMOt (pottnrha). S. MCtaita un •..-.or mfnimo para cada ~no -c~Jn w taraduistíea. Pcr otra ,..,. • '"'*fftOI W'l ~ O. ti.rmua •flll1"tlt. ,...~.... on w 1At«ior«ulta bob::atc:omo tu ...acun 13 ......u. ~ ...prodQdne .. C!&~.(QM.,.......lf'oet.Ny fburu pe:6cr- qu. ..._ ta* o u. &lalpr&M datú al cruw cen la •t:a.hitidM do la con.tervc'Ci411 lUlO • 1"'0:UtT'' a in)W• cionee 1 Nt~~)~ optrMÍOnft qlM pnenlmente 90Clr'n evita,. li dNdo el principio M obeervan IM pTeeaudon.s n.n.an•• Pwa prewr Mta potliblo drauutancia, proponemo. un eiettma q~ podtm011 HI!S'r~~>r dá •n la pr'cdta óptimos r~wltadOt, tl pf'Ot!edlm~IO " baila •n un• propiedad trlk~a q~M cr.tar.mot de ea;pllur. Si un ~I'JIO ,....t"M "' titr'l"a ~ alpna violen- a._'- zona lnmerdiaLa al dloqut ptft:(blrj una ueudi· de C'UJA onda •"' ~no~~,_ c~lo cwncr- la u,_;.
  • 14. fi GURA 11 W de f'f:ti«.nda .. '-tnnet • ....,.ar. Beándonoe: tts •tU prfftCI.... vn cubo tl«oo ct.aeuay 1m pll6ft a)< '"""'"' not ~ • ..11« alln qui due - t.en'e1IO ...._• ~. liel a taclo cubo kt ckpolli:tamc. ~el 101'-., uM vn ~..-la acaft1Ci6ft y a au alr.dedor .,t-.MJMt tft el llftM ....,..U.~ can Fl:JJH brkoay MCOI !l .,. trMa (P._ ll) • wnoo com.J~~Kto 1 ~~ ' ~ l 7i r "IURA 12 • ._ pt~ JMlc.rtlble y, pot lo taata, el .pa CICiftdMN11'6 tnm6o•il: ,.,. ti por el con:rarict (J"ir. 12). • trata • 111ft '*'"M poce comi•~t~> y, mú •M. ai OMtv-....,_ --.vi4ad.. a .... ...-n-- .. ~ mitH .. ~'/el apa • poncbfa en ~ntQ. .. i&uÑ ~- wen•~- wna ptcdra • un ~- la ápimt. &abla tU We. At la pat.«naa con(C~~r~~W al t.ITfll« CJa..s 441 lHrenoa R.esltU•d• Pot.t.ec:l• •Waa de tn'"'fo de l.a "-'<•2. u~•· Terrenoe bueno• y reaidentn Pl~clN de20a30 1.0 TOO<• ha1U1 S 1.0 Ardllh oom.,.rta• y ..eu baltA 3 ...Crava. •tt.n.. compactal y .eea• hasta ( 1.5 Onct. c:ttmpecta 'Y lea!! haQS 1.5 Ter,..aoe medla.noe Tf.rrtnoa htlmedol huta 1.5 2.0 Anna (dt aluvMSn) h... a.o 2.0 AKIO..ft<Ou de 1..0 • 1.1 2.0 Ttrtao. _)o, 7 co•p-.iblu 1t!lft ,....taJ haca o.TO n... o~o...u... huta 0..0 ---(- w..o.so A ..c.., a t. ciMtfttad6n dt un ediftdo no • la ~ la im.portllnda qiU m.arec:e. Una.._ r» aQo M compont de mat«ial" y mano de obra .:ino ta:m· blén cM d.iiiW!toa y la pridlc.a di.1uia n04 ~ qu• u po.lb11 AhDn"Ar• ina sr.n. ~rt. da allot ai r.lita· mN con...,_....,. dmftt~ dtl Hitldo~ dD. t. I'WietMrlo utlir .l«ta y ~,.el ~ '" pnlltndulaAI. ~bn411'1C. •n aqutlb punta. en qua .. tonanran lu ~ carau. puet • m.nudo .. pttetntan ""•toa de ~ tlnnu po.r au n~~tura. l41ta. paro di •te~~eo a~ qua cubren bol... hu.cat o cW ~ltt.tnda nula. tuyo ct.100norimilfflto aoe puede ooncludr & lamentable• fratM<~~t (Fl¡. 13). 17
  • 15. FJ8UAA O. lo qua N dedu.oe que indWJO 4:uat.do .. ,... a dmenta.r aobrt T'OCa e• pnori110 idenáfKar el &ernno, df!ttn"'aKaM~~rto pan ~gujr 6fCU.ridad y t'irmeza •n la ron•'lruaeión. .. R.ennoddo ti c.trreno es muy ctMvenientoe Mber tiU ...i.t.tonrM para la cuM ~moe o.tr0 proc:edimienlo pri«leo llamildo •i "méwdo de la f'MIWI". ENSAYO DE TI!HRHNOS PAliA FUNDACIONES M4todo ele la ......& <*"* un pow de 1.80 m. por l 80 "'· o mú e» lado y dt prQCWididad i¡ual a la «<ta dt l'llndM.c:Wn. S. aplana al piso del poso. tin _,¡. aon.t.rio. En el tondo del mismo M Ulloca u:ne m-He nlbu.tta • l 40 pe:.- l 1n.. y de 60 cm. d.t alh:l;ra. • a-uo ,.ta.4. 71 por 71 mm. por 1~ • fin • tiiiMr una 1upeof6de &t contMto da 200 cm2. con el .-lo Tua~ • empl;t&n lllldb da tres patas. (Píe 14) lA ..... a.t mwla ~a:ft'MIInte• t.,.,.,...•manD dwl.,.ta. d. hMn'V ct. n por- n mm. y 1 m nl. ... ........~ .. ~~deWpu.upan.ul COMfC'Iir •• perftca hori~C~nt.alided de la rneM. Al «11Wdo dt ella M da"- una ncl• ~ a1 aaal • marra ('(lln un lipn: la altura de la .eta. FIIURA 14 S. .. WIT*M cr-ha de ocupar el4di6cio. • ~ ..... •....,.o • ,_,.. en 3 o 4 puntos difer.ntea. Pwa WtfttiOII C'hSto. wria ean~k h«n dos •ua.J"Mt •n l-ea'" •h•t~ntoL ~.... c.,.. ......p. 2<00 Kg. R••i•Wtnda del t.fl"n'!'no por MS&)'O r' • 21100 • 12 Kg/cm2 200 18 lnMalllda .., eliiL, N •mpien a ca~.Tprta, con odu aaltS.do. con bot•• de a-mento o bolsM de artnt.. pnvtatMn•• pnadu, dlnribufdu u~erMn.t dft , . la Inda. &t c&rp Cllft 200 Ka '1 • deja asl dura.nt- ..-cba h.&. SI no .. nou nite4n hundurUmto .. -anaan CICnll 200 Kc.7 ae ._,..,. a "Ptf'OT media hon.. No .ullb'Wio e6ft la.,... tlinpn hundinue~to; M .-t..- a urpra....,.ero. 200 Ka '1 ui .__.__t..-...pred~~arun ~eo• 2• 3-..(q:w • ~ ... ~a~~ S. tllvidot la QfP taeal pc:r la ~ dt J.. pew. o .. 200 an2. '1 elle resuJado • vuel"'- a 4bvi4n por 1 a 10 ~rw:i..,nt• de wsurid.ad. IIIOTfHCIA O[ CAPA ' - -1 'P' R.tt~ ~ cW l.fi'Te:no (ocar¡.a d. u.t. ..~ r• r• _ 12~-1.2 ~ ~nn.ru.e dt -cvri.W 1O Dt-..rm"*'• la l"al"p de trabaJo ckl t..rnono • ~ a inWICIJAr el e1pe-.110r (pol.enoa) ck la 0111• •~'~••Y•d• E.t. no d...t. ''""' un Mpeeor menor de lo i rdk&do ..n llt. lablft pArA la N!aiatenda y ~la!tes de ~not ~nconTIWIM
  • 16. ........ ............. ...... of<m2 ...<ga ....... lM tondiñ • ~ • un t<trreoo pued.n WJ'Iar l'ufldatMntaltMnw en c&ec.en...INdo. t:MOa. de~ • la ,.....a. dt .,ua !Nperld.J o .uht..rri· nM. Pw otra pare. la ~n 411 •ublu.lo • 1• -món llmlna...ni en pn.enal, d:i!'entn~, a laulüd de ottu cond'irione•, Mf'ln q-ue "té tiOmttlclo a la ln1iuenda d.lagva en el momentc>dt otlrrir tt ••moo bi...n haya pormanetldo llkO antes y dura.nt.t t i <INarrollo del fenómeno. lA rcnnaa6n •taubeuHo M N debido • l.- t~eción c:ombirwU SU('tsiva. de cbft...nt.M f•nómeno. ¡~lógl.· t01. O. Ñlf que b ttn-e001 .. pr-MOftl.an en la na.tu. raltu conet~taridoe ~mtnt.. por ~ Ñ:emt.· ...., m'- o ~Moot horir.on~"• • d:!•,.nc. c.'OrPQIIi· _,,.-u.w....._ 11f1UU wperl"tc~al~N.,. que litpn • qn ~'"no o tMn ..,.,_11, pene'trafM, en ... a.,..f141m eatMe cWJ .wlo E-.. t«Utrimi.t~r.o ~ .. tlt~nl al iltpr ti ..,.Mbn un. e.,_• -...lo fino mtnot ,.~• o lmperme&blt, "J)edalmente .obre roca nnL El aguA Clut' te apoya fo1'l eeu. ca,.. imptnntabtes del tu!Hutlo ttlMti'U~ lo qu. M danontlna •n11p~~ tub- WMnea". El nivel superior de la nap& wb14'min41(1! flU(1.11e. CS. &C'IMrdo ((WI el caudsiJ que ,..u,. ocnn .u ¡»nnubili· d•d Our..nte IN dist)nw •~on.. ct.l a,_ ,u.dt!n pr.-ntarw variKiones O. dicho ni'411. EM.e ora~rwtanci& Otbt 1.etMitM ..,. C'Mnta pan~ al -.timadt .. On'Mt'ntaaón puM al ~M dMh. "'"""'- .. prohot iiM COID~ f'f'l •• htle ~W a11D ~ ..i•¡;ni6tanttt adli 'Q. con ti cSempo,.... uner une ¡ran inflo~nc.ia., ~otn.W .,. So. c:uo~ de uM ntrudura pulida -.,. •l Wl"r•ftOr. LOJ '"web ~ det:.n •lit ~1üd • ai'IMta.- w.., a la •wom.posición propeciva d. tu au1landu · dt orl¡tn wgetal qut C'Otltknen. odft.nada. por lo. ..,.nte• qurm.i~ del -.gua. E• por "'t.o qu. la e:u•t•n· c:ICl drt CXII'tÍnUá5 vo.rilkionu foOii.ll. lot pro«a de ducompneldón y por (()nllgulcnte lo. ftllifltoml~n011 de) l,t:l'r'f,n O.. En eluwo d• lo. "r•ll•no. artiflnal... (aqueno. que bM 11do coloc:ad01 y (lOm,_t.adoa o ~1011•doe li· ¡'Ui«''do procodjmien* ttkn¡001 MptritlM). IN verla· áonM de humtodad ~otM • n (O)ocao«a in· Ow"'- fll w• ,....,...._ mh •nw-n•m.nt.. qiM M Wll tM'r"tM ..s.tnll j ..... La I.CMOO.a MI acua " no&ab:e m el cao el. a:ili.:PrcWn • ,,OC.. dt ......._ N . Fd'bkn ~qae muchatcfhM •I!VIdt-..tMnen 1_... Yü • .w la con.wrva llimpN flft ...c'O o swm,.... .UrMfiPdM pulf't f'l qu. • haD•n altemab~nt.e •n tma u otta aitut~~c:l6n procl~ W. p~o~trtl.cddn. M~.Kho. pilotes te davan hasta el mve;l dtl lll'l• aublt!rrúnu, por tAnto, ll varia ~ niVf'llo• píW.... qu•dM lllt•rna- bYIImflnt. en MCO o en t~¡u.e y por contlgu1enu ~· p~~t~slos a1 det.arioro. Son fr.cuanwa 108 tra.ttclmot en la• clmenlt'Cionea ~a <'IU.M dt la df'I!IE'eadón de lutloa amlla.loa, OcnTido por c&.,.,tnlkt df'l l'livf'J de aaua •ubt•""'""'• Parte cloe 141 ciuW 41. llant,.... •n c..d,6 .. buen •Jemplo de lo <fid>o. Del IMsmo """- t. huw:MJ.ift de la arall• pt.l... JII'O"'CCIr ac.ad.nt.._ Por CIOMieuenW> •• ,...w nec...rta ele lt uploN ó6n subte........,... dti IIIPt d.ond~ .. .,.. a cimentar, el terw.r m ~uenltl la potilJ¡a .cxí6n del agua. ya ·~•¡.a o ya felte en •1 ttn-.no donde se haya de construir. La. .endnl conli~tt en man~ner ti terreno aJ niYfll ~ la dnt(!ntación •n lu condiriones en que ha .ido eakulado, • d~r• .-o ,¡ la. rui~ttencia ee c:aJwl6 p61'8 ~l'...no Meo, 6 hllmedo li el c:4kuJo de rellietencia • el'ectl.t6 para tt1Teno hdmcdo. Loa ~ • ~t.n •n •'lkllool CU~:~C de la obra cu&ftdo • MC!t-'t.a 1......,. .t krnDO a «Ja l'li~et.. tt-nni...O. .,..On el p,.,..no. El R4clamento N'arional ele: Con.tTUCCionM .. lu normu que c:rantcribu71.. • cont1nuaci4ft Pf'nll r.U.. no.: (Art. E.[.JC): Se h.anln rellano. en todo~ lo• tupru q_ue los ,.,_, sit.en, 11Sempre y t"uando 411YOium•n de lo relleruwlo, nq $rva de ba• o 11poyo e un •l•mento esuuc:utal <¡ue tTa•mjt~ ""-"P' o p,..,~ aJ •u.lo y eee.. por tanto, w;oepttble da aaento.mJt:nto. A..l, debf!nlin ,........,,... J011 ~ de '*P'tu. puo no su• t..... q..,.. .n IOdo caeo Mr4.n relletiiUlae Q)ft tft taJado de CIOIIXrt4a pobre. Como IU:.triaJ 6e t'tftt110 podrá M1'Vil' el ~nt. de ...~. ~ q• ...W bmpeo. c:an:rca de m~~.t.nias .PnMM 7 ...,... tit d.lcompot.ici6ft. mlnllkria! .. Nlt.ao no ...... .ter a:amprui"ble '1 • o lo poe""bla ..,.. hoi'IMIIfMo. P-od:nl utlhmt'M harra q_.. redr~a tu aal~ antt• I'I'Jenrianad.M o tlft'h a~n ·~-. 1.1 hormí¡ón da rio o c:anta. rodado en c:•o qua no haya mot4'riol de Nll•no de exdWlld6n qu• c:umpJe c:on la' ('Of'ldlCionM indi<'OOal En tOdo uao el m•t..r~•l da relle.no no -.nl mlie $llave q~• la derra a~nt.e y eer4 bien grad1llldo, Ml~ntra.~ que lo. ctm"ntol, t.uheria. a. ~ualquier otro trat..lo t:n tfttlvtldone• o b.,.o welo no haya mdo a.prob.~ no da~ h.t.tM ni_npn rtlleno. Se qulbrin ........... uti~ las me:.. y .eras ma.!.eriN,. .,..matii'IO t.. p~edrN; ~ .;u. no puedan ..,. fkt111111Me h&~nl.tde& Para elfltb.aar .a ~ ,.. ,.........,. el m-.nal ~ hMta nabrir lM cape d. !JO cm. (lOft'lO "'hlmo. Vedada"'* prirr..,. a~pa" •J,..CN'I.rr8 fuercem.n- t~ '1 rep.ni tlbundllnt•nwrnte, huta lqp'tlt q1.1e no H proc!utat hund1mJ•nt.ot, te ir4 rtlli!nando asten copae •uceiÍvtLS d4 3 cmt, do.J•ndo ti ~um•n bit:n ronaolida· ....Para la ejecuclcft dt t.tl'rllpi•M•, que p1.1.den rec'ibir f'Dciftlti C:a!Jada.... Mnple•f'M C:ap&s IUC:eliVAI do no m•• de 2 cm. dobhiJ.manle r.pclü y oompacte.du, 19
  • 17. Con h~~tnde .. pre~Mta .. ~ • eubicar Ceompoc..r)...antftuoo.t ~o ~de an ~ ..,. ..,.,. ,,....... del ,umo • .-... -tti~ a &n • •"" ..,. .... ~ " a:wt.e o ftlleno. pr'Mefttie •• e6lo Nwl" toda tu-~ Pw. .... • ~ na~mr lll tMtocio r'pido. • nnh·•• ~m.a4.. M:'todo r4pJdo.o v~ • npcwlf'l' un .fnmo" 80 •· • hn~e por 120 m. d. ~ (v6ut fic. 15) C"'IJU ~ ahuMcric• qg.ed&o irMticadat tn la ftllfll pw 1M&..eGUe CGft ,......eto 11 un piUD de -puwMft __................... por ,¡. .. ·-delaa.nbnel • 1a ,...,..._ al NA~ l<t ..¡namos la cota (.0.00). ••o. e• 011 " 101 oro.rt•,to.tu ~CHI:I 1 o TI:J ,I03 !U o ro.eu 0 10.., 1 ro.tJio) o 4·0 11:1 o 1·0 4W oco lll OIOMf r.-eo •• 01011:1 0101:.. oto •• • ..,nt ·~ ..... ··-IO IJOI fiQURA ,, Se enttende que lu (.(lt.u lndkAdas en la 1.gurtl, lltron ,-.vllt.ITitnte ~'-nn.itlad.u por un. l'livtlad6n, utondo ti nivtl de tu'lt.tQio o nivel de coruotnld.or Cni.,.) d• mM¡uera) y mii"'U, nivelando. deede lue¡o. eque- II<M~ punto. cltl t.rwno que mh int.enlf pr...nten pnr tU br~.~~e• tlev·Mrión o depr-.ión •n relación • ntr• el. La tl!Mth.ud dt la cubl<ad6n N tanto mayor cuant:o m'• pvnt.o. 61.1 t.n-.r.o • niv.e*n, anotando en un• llb,...ta lu cota WH.rvU.t, Lu CIOC&t ton polit$vu(•) para 1ot punto- d.tlt.t.,... no q·~~e •* por endme Cm6e .J-> de:l plano de tompanwi6n '1 110n MpUVM (•) ~ra llqUe'ltc. que ... ~ • 4kho plano. t.. Q:IC.u ne:p.D...indi- c:atl 41" n ... pu.ntot ha1ri. que ~. pua lo ,..¡ • UMñ la u.n. ucaYade., ..t.t rl f fllll uM -~ en la e:uavac6a 1 en la ua k tiM ..... .S... ......... tftd... t. n1wlac;6n,. • twaatt las ootas polici-- .._ 1 tu ...,.u.... St ,....,.,.e:t1tre- .ty e:l r..WtMo te cti'llct. encn tl nOmoo kCal de puat<» ru....,Woa. S. 20 ebcAtrwtri attl UM tOI• ~ 11'Mtdia., que multiplicede por la 1upH'fidt cltl t.TT'enl). d•r4 el volume:n apn:aimado dt t.ltma • ••c•var (li hl , ..la eLe l• sum.. m.,... un r..ult.Mo ntr~•~tl'0 lf¡nlnftll1'• un relleno y no u.n .....~ En nu•ttro <ato l.tlntmOI SJ pun01; niv~l.adoe, de HIA» olS pvntot IOn mQ alto. que e) plano de compa. r.dón 1 8 punte. ,,, ~oe. LA euma de la& 43 t»tat politiVIl• " lp•l • 28 OG m, y l• ele 1•• 8 coc..u nep- ti.,... •• ~1 a 23 m L. di~ ele llmba 1umaa ••de 2US m. que dlYicl;cla enl.rt loa51 punt.o. nivtl.· do~. d. una CI.KU mtdla ,_¡tiva. de altura 0.49274 m. El wroiUJMD • &Mm • o::w1ar .,. a.pradm..ta. ,M!M .. 88 m . 12 ftl • 04m4 ... a 4730.30 m' ,_....,_elIA!n'ftllt al ¡ÑMIO !MI ne..t ••sa.rditl.d de la .......... Si .. ..,.. ""' t.. co&M CM'PÓ.. 6..n I:UJW CI'IM ... COlllil politi.,.... ~ qu. tn YU de ~ Mhria qut r.lllnar <CJn tiren. mdda de .,_.
  • 18. ,...t. f· IS) ....Molo lO~l ' .... .....>ado • un un de .,...........m" ....lm. ...... m' Ido .,.....t. 1 V. Trazo de obra Tra.xo o r eplAnteo Tnuar oTeplanc.ea.r ea trasladar al terreno, la plan· tA ct.lot plt~nM del pró)'kt4). En este ~nt.ido, lo pri"* ro que u oeoeurio trnar •• todo lo ~&clonado ('(ltl laa excav(l('jonoes. es ducir la planta de cimiento&, uplllt&t y en ol¡unoiJ caaos d~& 96tanot; luego de vacla· d" 1ft dment.ad.M. se t1'8Uila planta de muroe eobre los clmi•ntot. En el pt.aoo de dmentación M MJahan lo• ejM de muros, y columnas, adem.ú dA otl'N lfneu notables., ti es nec:eurio, po.r ej~plo, lo&l!mhea de le propied&d; le. ejh de urt •ntido M teftalan eon letru .-mpeundo de ~A~ y 101' eje• ®1 Hnt.ido pe~ndieul~t.r al prlntHO con n!lmeros empe:¡!lndo del "1". Cuando hay eje& muy próximns o d4! ea~stieaa similares. oomo en el aM de muros c:onti~ se puedtn U!J;fi.J' 183 miamae letras para Mñ1111ATios, pecro dl.fe"etldando una de enu con una t.ílde, por ejemJ)lo, e y e (Ver tlgura 16). E.le•ento8 indl•pen.ublu psrn el tru:o ~rwtlll~nte los primen» el1tment.ce que • t~va.n a lea obra tUII.H de insto1ane en ella. IICon lot rtLat.tvos 81 tr&IO, de m11nem que ruulta de la mft)'(»' importnn• cia no clviMne de los síguil!nt.e:•: - Cnla mftrlca de IKUO o teJa, según, la exactitud rcqu.erída, de no metlO$ de 20 mta. - Cordft - E8Ae8.s o aea piezlls de madeTa de S x 5 de N«ión 25 cm.. de longitud mínima, terminando en cuJa uno do sus utrem0111 pam c:laYllna an al t41rrano y lijar puntot en el .-rremo &aliente. - fiblat o mviens, pan colocar horizonu-lme.nte ent.re tu estacu.: - Combe. po.:ra golpefl.r lu estacas • introducirla• e.n el terreno; - Martillo de ul8, para poner punt.o. c:on davot; Oavc., que sirvan p.an~ ftjaT los puntos en la cabua da las !lttAcü; .. Pl.c,madn. pt~m colOCAr las punt:M o d11vos en la venical de un alin!!amiento; S.nucho; - Ni~l de burbuj~a; Eecuad~ de numo Yeso o c-al porn marcar; En alguno• ea110111 OUOII elemenWMI eomo ptco, LAmpa, carretilla. qregado<t,oamento, et.e. Puede efe<1.uar~; a) en cerreno libreo: b) en W:rreno terTado por ediftc:adones eonrigue.s; e) en situadonu mlxla•. es decir, libre on alg~,~nos frfntes y etrrado por editCIIicione& en otro•. En el primt-T cCliO ae ulllln lu vallo.s .can·aJ•ladll.s OconidM, )' tn al¡unOSCI.MIS ll6lo utfttall p«<J'11 m.IU'Cm' 1M ~es. Lu valW aitlad.u ae ejecutan c:Lava.ndo dos e&Uoe-as • n c:a.da extremo ~ la lfnaa qu. corurtitU)'4 un •.ie a una distAncia equivalente como mínimo f! una WJ~ y ~du, el ancho del cimiento; por au enTemo superior ~~oe un•n "'" una trari••• o t.Al>la horia:onta1 a unoe 4.0 rms. del welo; aobre la tr8vie&ll ae mal'« ~~ ~je dt dmi~nto o upata con una mu.e.ca o un tla"'<<, pintando ad.má• l11 lcttn:a o niimoro qu. le c:orreepond6 eegdn el piMO de dme.nt&'lción o p1tuw de ejea como se le <Üc:e. Es pre.fenOle usar la mu~n. pu.u el teli(NI~M cM loa cla'OIS y la vuelta q~ el cordel 1•• di. ori¡:ina un desplal.llmiento e.n e.l e~ qua Mee perder lea euctitu4. P~t~ticndo del eje haci11 uno y otro ltldo, se mide la mitad del ancho del cimiento, •Miando tObnJ t. va.ll• ron otrot da't()S los CC*I.ados d.l cimiento; Juego " ~enden ~IH de un lado a otro y s.e marat e n el ~rreno eon yeeo o c:td lu -aanju de dmentad6n, para qW! quitando loe ooróel.@s ee pueda dl'lt la Ol'dtn th re.. menzM la exc:•vlllción. Cuando hay que llUU'CilT mud1oe eje11, ea meJ«' con5tTUir V$11lttls corrid.as, ee decir, una eepede de ct.T'cO de madera, aunque resulta un poro cottolJO por lA gntn eandd8d de. madera a uMrte. P~t.ra el tr•r•do d~ a:a,.auu se marcan o:n el Wl'T'Cno los d011 tje• perpendJeularu en~re st que det'ltwn su ~dón y luego M miden a c:ada lado la mitad d~;l nncho y lflrgo, mfU'eMdoM a:m yuo o cal •1 ew~torno de la zapt~tll para orden•r la e:rcav&ci&l. Una regla pnenlll • co~ar loe platloO$ de dmenta· dón c:on los plono. de arqvitecwra que eorres~n a la plante que va sobre ttl terreno porque hay cuo. fTec:~ntes d~ que no .e M~n «ntre al. aru. por ~rrcr del proy«ti.ílt.a. o dihl.!.ill.1lte, en todo eaao, ee bueoo tener preMnte que "el plano de arql.litectura e•el que mancha• y por ~ltimo no debe nunc:a rearrrl:r- ae a encontrar medidll' midiendo a e«ala sobre el J>lano que e.. un d•rl!cto muy corriente M la <lbta. C1.18.Ado h.ay edi&cadones wntf¡uaa .e marean en lo• ml.lroe existent.ee loe cjca m~ont4 líneas 'ertiea· llls; )tM:lgo 11e tnlza vna lfnea hol'la:ont.nl que indiq1.1e un nivel detennin.ado, Mí at forma un punto de eneul8ntro del•• do• lfneu que sirven de centro pera c.nta:aT un drc·ulo dividido en cuatro part~t• q»e &e pintMI iguales dos a dos en M""ntido ap~"to. not.'-ndoM daramen~ la llnea vf!J'tiral 4.!1 •Je y la lfniiQ horilOtltal del nivel. (Fg. 171 Una vez excavada le zapato o 1• profundidad n~ lNiria M ejecuta un piso de toncr•to J'M)bn! de Z' o 3" de 21
  • 19. e.,_ot,ll....._ _.,•pata; .obr• e.u puo • uua &a MCd6tl 4t.. cd'Wan& y p&l'a . . . . ~ los cord.. "'- entrt 1• vtll•• .-..pif'C'~ Mjln&. los ejes al ,....... ,.,.ta,...........awddes an.-. ¡8. .................. - ............. lo exta~ '1 ..-.. .. tt.Jb&.pata • trua 1a seai&¡ de J. <'Oiumna. FAta 1Kd6ft eem,.. pe.ra 'ut u.na 'IU. ,.... ¡a ,..,.m...puec~a kwnw- la al"''''lÑU,.. 4e fif'n'O d. la Nlvm.na o:~~twmet~.l.. n 51.1 ~. wjttMdatt tndiNl de la e~•....C6n eon Wl marw de made,.. y 811 • tl.,.. nMtam~tnu eentn.da la oolum· na pAra pr«•dn al 'Miado de l• U.pi.Ul. &.mpre utl11a.ando W. 8.1'11 m~U"eab: IObre 1M vana.... tnLIA IIObr• lo.• a•p41Lill ya .,.Cados nu.c.,a· mente la 1Kd6n dtltu columnas p11r11 pf'(IC~clu o.horn al ~noofrodo; un tltU:mft m1'1 utillrado es el de fornutr dado. 414! concrt~ d• 6 c:m•. de altura de merc:la rica para ilpoyllor tobt't •t ic.• tablae del •m'Ofndo. pero es profer1bla ulllltar tnftt«J~, de madera que rodean al •nrntn.do por ru.ra porque el dado rompe •• continui- dad de la cvlumna y mA.I bien cna una sec:d6n da lhAftOt ,..;.,wnda pu• M tabido que las metdu mú nca. •n COHMn0 10ft hlle*~bln de l5•una.rse. (n¡. 18) Al m•..o b..-npe ~ el b"a.»o M llf,q a abo la ~d. lo. pu,n._ de ni"f'la06n. •• dedr,la fiJa· e«l de toe ni"-• o crot.M de loe pi- tm~~Jnada. de Lt:ldat 1..IUporftd• q:ue ~.- ,.JM6o con la p}u;a baJ- del ~1fldo. Par. ello w attgna como nawl t 0.00 geMta!~e a la v•r.cL. m'• próxima al tn¡reeo principal ct.l edi· • • 1 - 2 • e e PLANO DE EJES FIGURA • 1& 22 6d« a pertu !MI ruvt<l .., O00 I.Of nh.a.. rnú alu. .. ~ (.(1ft ti lllp • (mM) par ejemplo • 0.50 mte.. 1 IO!t Nw-lH ftli6J byat toft .. .,., • (IIMnc:.) fO" ejemplo • 1.20 m .; ut• .a v"*ftdu. por 1o IIM1'JOI .t p. ~-- cW ,nm.tr pim "* a O15 ... tiObte la ~" 6Mir, qUot u.ene ti niwl • 01$ m. y ti~ ,.,... .,., O 40 • · má• b.JOq.. la ~ .su tu'~ • •o.•o... Una vu dl'wmJnNe la cota del J».IO ten'l"'..i.raado dtl primer p~ «111 Nl.04n el nivel i: 0.00 M nete88rio mA.J"a~rio en dtv~ luc:ar..a de 1&obra. pon M fi(OI· tun'lbnl 'Ornar tocl.. lu m•dtda• V+mtale• • partir dfJ pl.o terminado cLtl primer p(.o, tomado como rcfercn- d.a. pero CMCr&lmento et d!f'dl ma.~~r ~1 niW!I del pil111 dct lR primera 1>lMU1 porque~ lo impid.an 1~ mon· tlcul01 de Uerra dt la oxwvedón u OtN'l8 ob11t.lkuloe: por ~•tn ratón ea mAN:a mÁt bitn 111 altura de 1.00 m. l!Obnt el palO t•rmlnado del pnmer pl110 en todo el eon.I.Orno ~ la obra '1 MnalmcntAI c•ta Ultima l!N!a hMaonAl lirve dt rerer.nda • tc)da la nlveiadón. <Pir. 19) CuatuiG •1 t.ruo .. ha •fok,uado con val!• a.i:ilaclu, o corndn, para. m-rfttt 1.- Un. horiaonta.J del ruvel 1.00 m IIObft el pMo t.muna.® H1 pnm.., fiÍ:'O. M da..-.. • a-w.llu ,..,.. • _.ftdent.e alt.;wa. dotldot w lrloNUo C!lln dan4acl dt«ho•-': ,_... ,... la marca a b m~ 1 col_,mMII n~MMya ha..)+:an sido J.vanta• ._ 1 ..... • ~Pft martanlto alol ,.._ ~ .... !f14. 20) C._,.. loe t..,.e .etAn puu....,. ~ ech~ ~. MIDArW ft ruv.ld.l.OO y luego lit" cbiKóa un dmdo qlH • di~ tn cuatrO .e~. Pi.nttodoee 6oa ~ ~to.. uno ama. y otro aMJo. ~ noc.a la trn... ve:rUct..l qu. correspond.e aJ e,e y la línea horiaontel qlf <'CII'fttponde al nivel 1.00 m.. eobte el pieo wrmln11do• 1 LTRAZO S08RE MURO FIGU RA- 17 N IVEL 1.00
  • 20. 100 o OIM!NSION LADO MENOR 0E COLUt.!HA e ( 1Mf;N$10N L ADO MA'I'OA 0[ CWJMNA UPUOA t:NCO,RAOO NIVEl lln J w fiiSO T[ltMI.JU OO .. +- 3 00 Z0 PISO 100 lOME kPIS) TERNINAOO 00 - 140 SOliHO NIVELACION ,tGURA - 1$ VALLA DE ESQUINA F"IGUAA - ZO ValJ;a.a,.. P.,.. ,.., ruital' la demanaa6n .X,. ti ~ • tompl..,. ptqwliM ..Uu de m.adera que M tOtrpanen 4• cto. .-... unidas por un W.tón hori- zonlal (F1 21) Puedtn ••r •mpl•• 1 dobl.. Simple... la Corm.dP. por un &Oio liatOO. (Fip. 21 y 22), 1 dGbl• cuftndotse.d cooa:thufdo por do&, fonna.ndo , ....,.. (1'1¡. 23) E-t- ....nu • Nloe.n tt1. t. ptolon¡xióo dt hJ. taurw q~ •IM.I'CW'l. y cMb. ~ con un Mlien· t. de uno. 10 o 40 cmtl.mttroe., 80bre el mvd dal tMNno. LM ..~ que pe~n "" @1 •u..o e.c..anin ,.,.,.d,.• _.n "'anc::ho '11- t.n:1an lu düenntA!• UtiJU a u11a clitt-llndll .quiv.dente como m!nifiW) a una vez y mo•ti.&el antho del dmj~nto oa unos 50 cm.. del borde di) lG a•-'141 n ncnv~UV. 23
  • 21. .,. Cóao " -..rea una Yllolla Sobre ellisr;On hori&On~ ae ftjan 1m dawro at:n~ qu.~ el Ó'... Ñ«UI"' ,._..1 1-.o. una- .. ,.,... • da~ toqiUcitW!I.tH d.t ~ qu. t.r..J&r(r¡ - antho dt lu ranJu de tlnáddn. Kpt.or do le1 pa~de:s de tlovedón. a ruyo ofecto. ,.. uninlin Mft un tordel b!an • •tirado la. davo. da cada do. ...-.Jiu qiH .e COl'Nepond.t..n,. L. primtn opentd4n que clet.. llevii"M a albo 10bN el terreno, tOnt.itte en davar ttta<u en loe vtrtltoee (ormadoe pGr lo. ICmit.H dell~ar en eJ rual at honloi"Plaoc.o. (..... W '- -n.. .. davu • una da~ de uno~ 50 cm•. ~ ~:lord. d. la '**'la a abnr•, 1 ~ a un miamo nivel y tn ICnt"a rerta. Nlvehu:l&t lu mi!Nt'IM H proc+de a man:ar _... loe liti.On" ecn la tinCA • ·~ lat diftftnt..- medidM lnclftd.• •n •1pl.no de ,....aotlo. 'hmando como but talln- mullidpal, • ..,.,.antu IMdidM de sodot Jo. ÓN dt..,.....,c. lod.ndoe. te. earct.t.. cOf"N.,ndl«<<t-. Hecho •to, .. marcan lol ,..,.110,..• ele mu~ 1 tlrnJentot, ponlfndooe mlt.d a uda lado de.l ej., lucwo M quftan lo• cordeles que lrwl:lc:ü&n a loe . .. pera eoioc.arwto. n 1..ftW'('U que fijan M Mtho • t. &.&n· ~ eordHN.,. penrutirin, .-..rurn.ndo. la,.,....... tt«tuar 1• ct.n.rac:i6o ... ., ~ finü&lld.a •ta opefllddft, • deri comltnto a la apertun tt. lu &Nl,jq. Un.a ._.. tU'IIYJid&t 1... nn,ja.1 y con.str11fdn. 1M cimiento. loe C!Ordalp .lt colocan en lu m•rt•• que daLH-minan la poe:ld6n y a1 ,,,._. d. lat ~ lMotbo » cual • pordrf. i.nlda.T le CIOftMniC:Ci6n dt 1• nú- REPLANTEO VALLA SIMPLE VALLA DOBLE 'F18UJIIA U 2A POSICION DE LA VALLA SIMPLE ,.. ' ¡- o...o,. ¡ _ Cor4 e l.. 22 '
  • 22. "' -..J 1 REPLANTEO OISPOSICION DE l AS VAllAS EN El TERRENO r•l ¡11 ~~ '•_u..• 1 ' ' ZAH.tA PARÁ cÍ..fENfos l 100m .__ fiGURA 24 1"'lAZADD OR PERPE!'.'DICUI..ARES 1 ~ LEVA.''TAII UNA PflRPENDICtlLAA A VNA RECTA "'XX" EN UN PUNI'O DADO O DE ELLA ,._.. '1 t:n el e.ntro M .tlu • davtt~: da._,lot& El'l ... d~ • tlfti.'IDdl& 1m aJ.aml:we fttlo. l:HD Hti• rado '1 c. ....S....,..-~- a. ~ AO o OB M ~~MIUn ..,. el t.nnno dol MCJ~WftC.C. de dmmfHen· a.a ••• 1 '1»•, C'UJWI 1nt«w«.&>l ..,.. fl pW'llto P que umdo con O tónftd 1• perpe~MbcWa:r bu~Ct~da. Con una dna !le medir • ~DeRM .,tn ;u• *pune. A1 B. tqdd:!.t.ntas del punto O. dan.ndo •111 ·*·1 1 ~·.""--•!--~w:-~!:c-_ _:X "OUAA - 25 • o • 25
  • 23. ... Una v.n.nu d.l tM&odo anterior con el uto espt.. <4•1 d. 1• dntA, del .tculent.e: •• A l.."""... •1aqv.... doN p1111t.o "'CY ~ UM CllnUUd tcvÑ. par ~plo 4.00 ta. Y cb"*llllO ... .._...A.7'"'B·. b) ~tndo un n'Omtro ~ra .uperior a. 2 x 4 • 8. por~ 12. a.._ ti m-o Oe a. c:inlll.,. el punco •A• 1 ott• P«f''I'1'' ~ roinddir le marta 12 dt 1• rinta en el punto ""8'"'. e) Tomando la cinte por la mitMI o '" la mal'C'a ct. 6 00 m-. Me movtm<HI teMando la tinta, entonce• ,.. bm•rf un ""f110, cuyo~..,,, el punto? donde dav11rnv. una tel8ca. d) Unltndo •p- con •o- t.tndr.mos lt1 peJ""pendic:ulM bu.cíldl.. LEVANTAR UNA PERPENDICULAR A UNA RECTA 'XX" EN m< PUNTO CUALQUIEJ!A "'O" DE I!LLA S.d-•• 3m. Ae Ola....._. A. Eo lat.._.. A y O M ct.voen de"at.o&. S. .npncha la citl-. dt- IMC!ir .n A 1 • tMrm ld:n el ~no d MCIM'fl0 de dr- nanhnd. •••«1n .. radto ck 5 m. t..uep, a ~ha lacu'ta"'O'IIIIIICI...._cle • m. .temarcaf'l~so V . La n"-f"Ht'dan 4t ......t. MpMnto5 fija el IJI"I1M P, t~ut unlclo con O,..,.., a. ~ biMcs& X X 0 A Una var'lant.t tn la ronn~a dt mu.a.-r una per-pe:ncli· Nlar .otn un punto de un _.ineiUIiento <00~~ en el ,..-fdimJ'I!nt.o •pien~: a) S. dava una .nata con un davl.to en el cenll'O. e el punto -<Y dondt ee ~.. 1• perpen&cui&T y otra ...._. • 1.00 m. "" H punto •A• .tabre ..t .Ja. -...b» U...~ ~ tft el punD V las manas G1 1t .... le cinta lftaftt.Hufn4oiM uoicias. e) 0.:Na doe pti'MIIN wtirwfn l• ciftte, UM • eiiM aúet.erMo a man:a dt 3.00 m. _.... ti punco A y lA otr• "tirandol•dnt.a tl'lla m.Afta dt 8,00 m. dondot C'UIIocar' u,. •tUca Y . d) lA dl1"K'C1ón ~Wormlna.c:ba por 111 "taa V 1 1• e.-tAt• "P" ,.,, la f'M'ptndicu)ar el saline~uniento en •1 pun~ rtqutrtclo. 26 BAJAR UNA PERPENDICtiLAR A LA RECTA -'XX"' DESDE l."N Pr.TO A S. ...-he ...._ •1 cl-lt.o de la e!IIUI::* A 11ft .-nn.no.w.n.b,.1 .. trua u ~to • omw.:••IICia tMt'CMdo IOl:nla recta~ dotpm&oll t.l y N, cle,..Mo .aH~ 1 clevi* en._ cenen.. S. enprc:.he .a .:~..w. en ._ de'riOei ele U y N 1 C'OI'I I'IMbo....,_.qw la llli&ad dt c&.taoria W."J. M mamva dce ttp~~tntol 4t d"'Wenncia -m· y -n·cuya i.nWr· ..m6n.,.. ti punto P.• La nctfl. APprolonpda t-ta la H'n.a -n'. •• la ,.rptnchcular buKada. •, Í lp • I • X~~ J w/• FIGURA. - 27 X LEVANTAR USA PERPE,."OICULAJt E." E.L EXTR&lO O OB UNA REctA -or S. da.-. .,. --.en un ptltlto cuaiC(Ili«a C y ua d•vho .,. el ftfttro • elle. S. tnpncha en &te u. Mltnl:n fi."" bien .-.~ 1 COII r.CJO OC M lft&fnl en el wm.no un. cii"Nnf•r.oci• qllf cort.ari tn A t. rK't.11 OX. S. IJM el puntG A ~ C y ee pni&onp,.. h•11• CQI'ar la cncunf•renda en el pllnto P. Le recca PO formen! 1• ptrptndicular pedidA. riGURA
  • 24. llCTA IGUflA - 21 VI. Cimentación o fundación T'II"'S DE Cl ltiENTACION S. ~:ruddenn doe tipo~ prindpaiH de obr• de dm~t.dótl., 6q:Uoi!IIM que 11 aJIO)'M en t.1 eapu 11.1~ dd ~no que-.....•...,... •anMntao6n -~- 1 la. qa.e - •!i<'tCM • ótt1.e pntu.nclldM ..) t'LlW'eJ lllperior del WlftftO ~ •a.IIMRWci6a ,...,.•..~ puede eonlli.--- W'l c.rwr tipo. . por '""' CllrKI.erf~cu " adHiaado ...,.,.,.. ·d~ UpKiaJ•. Oh m.n.n. de dui6cN t. obrM d. dll'ltft&ad6n 1 que parda cien. an.Jccfa «m laa an.eriorb u : 1and.Pción normal u OTdlnaria y 1uw!Mión art.Hiá•l. S. entiende por funcladón nonnal cuando 1•• obfe.t ct. dmen&edón • uientan dl.-.el.flment.e tobn ~~ ~ mno rMletente • una prclund:ld.ftil no mA)'or a 2 m,. putllenM d'Ktuara por cimi41n~ Clllf"rid-. hpetu, plaU!u o loaas cS. cim"ftUIC'i6n.. e&ICeronH y otrot ...e~~... p~ artific:ial. • ~·"" w.ndo ..J ~,... ftO ,..-..nw-"A lA& prclitllttdiW...,.. • 2m. y hay ~ rwunir • a.fqu• artUkM ,.,. tunde:c, como CIOftleltid.a6n IW t.wnno, pOcqJt. t'-t. TllmbWn • cluiftca la rimentericSn tomO •dlr.da•, cuando lu carps M t. UJn.tru«'idin cle«an--.n di...c• t...menw eobre el pl•no d. f.ln~6n • -.ncbnKta• cuando 1.. CIIXlclicione• pl"t~C8Jiu cW .....lo Meen qu. &a tfl.rp .eCf'tismita al plano O.·~" trAY4a de otrns meterilll•• o mis bien dit.ha eon el •mpiM de dt.rtoe artJftcW.. Oe t.ocb lot timmu nombrado. lo mú uNal u lla conttrvd6n 1u:per6d.al, normal o CINte... mteliante chn!Mtol corritb y upat~~L eu..Hntoa corricloa.,...1a bMe O. nw,..._b qv.e -.e •f'OY*I' ... - t.a.s • 1::rtlris ..., IOI:ndnd~tNO. Z.,.taa_ • ........._ • lu '-- .. t.... CIOitunmu o. cbcho • otro modo el _...tiCht tn •1 eatnmo In!.. rlor de un. colwnn~~ qu. lim. por Gbjtto tf'Umitir &d~tft •1oe~ ¡., et~tpl M t. elltUctura. Pl.t.M de citMnt.ari6n M denomin• al bpo d. a- m•nlMi4n qw tnwnite l011 ufue~ al Ml'ftno abar· tfndo un• lf1l-l'l Mea beJo la ••tn~ttU'í• y para ello ee utJIIte una loea de timentacldn. Pl~f! ee f!! tipo df! cimft'ltAcOr lndin~et. que tra•mit.t la• cargM de la • ""tli-ur• • """*'-pnJI"un- dOI por medio cM pitot.e., Qm.nt.a6n por~• ._, flt dpo d• áment.- CMJ,n 1'"' utibu la f<Jr'ma 1nvnt~U '1 ..b.ott. Ñ t.u ~- 1.aminaclaa ,.... W.mt.uar al ~ IN........._ ANCHO Y ALTURA OF. t,QS ClM!eNTOS NOR- MALES Una Wl- fV-da la *~~LMC~a di tl'aNJo del w-rnno o fa&ip .dml~ e• tlmple Wudr t. supet"ftcie ~ pua ti! _,.,.~ amwn:to ,..unt. carp q-... trasaft. .. IDW'O 4JV. -~ .... 4l. Para.. cQculo. w..ma~n.,... prime-ro .. carp 4JU. t10p0rta .t ri~~t.wnto lndbO • l P"O propio d.tl ..U.... Pan nohaatr tan~ .t c:6kulo y CIDIDO . . _ . ce.mt~~lM cbrMNIOMtd. dm.i•nto. parqu• es JIAd•· me;nte lo que .._mOl encontr•r, .. ettima provi._ nalm~nte, dicho p... propo •n un 1(11l, de t. carp total que rHib. el dmien~ Por ~cmplo tomftndo un mc«1 linNLI de mu'l'O de una e••• de OO. pi~~M con loa. atigersda de 0.20 m. di H"pHOr y 4 m. dt a.nc:ho 1 •ltur• de muro cW t.drillo de 2..5 m. tiendo 111 HptiiOr M 0.25 ¿Qu' ancho Wnclr6 el dm.Jento para t.IM ,..ll,~nd• del terreno~ 2.1 J<rl tm2.?{""'. 29) Tbm.,.. dol RocJ.-~o N...m.! O. c.--;.. on b dato~ ,.,. .._ aUpr.de y pt.o del mun. de ladn11o, eokulo- MI: ~en lo. aüprad.H 4e O.JIO •· de ..puor por m2. 300 KaJm2. pe-o ...o (de 1· )oq) 100 KgJm2. peeo mu•no(dl * 5 t:m. de pi~ acabado) 200 KgJm2. IIObr• car¡a (puro de: 1'" ¡w:nc:mt"• mue:b14!1, e:tt.) (F.JI-02) 600 K3-lft2. 2 toe..: 2 1: 4 m. 1: fOO lfcJm2.,- 4100 2 m~ 2 • 2..5 ta. 5$0 K¡/ m2- 2160 ,......J5$ 83054 Como c:ad..- C'm2. M Mrreno f'Miew 2.1 K¡p'cm2, • "" "-ctUli.. ,.... loe 1306 KJ. JS'!I!. •ooo ...2 2.1 ....a...- • 40cm• 100 27
  • 25. Por otro lado t4tliet'ldtt en rue:n&a que la prdidn * tntmlt. con uNI 1nctinaó6ft ele 60" <Cir- 29) con eM 411to y m-chante •na •nñU• cMmo«•-=i6o mat«Yti· • • l:t.p a'-~ qua la alwra dal cimMoto .. ...tlcMnc. ca• .. ¡,_¡ al anrbo. En ti e:... tWI t.,.~,&.la eJtun. .nía en~ óa ............ ¿o ~- ,.,.. ... lnc.re•doa .-:ramo... cledua::i6n da ... aJwn, ..........· a ....... tf .,.,.,.... ~· mu~ "'¿' el al'lr!ho •• d· mwn" '"h.• ,. aln~~r- bu-=-- y ~do qllt por deflnkiM la c.anpnc.. • un Maulo.. I;Jrual al cateto ~ ..ntr. el caC.to ady_.ne. M ti...-: 'C :W· 2; dt donde h• 2 ~~:C,. • ¿Ó;77 Sltndo aproxlm~mente 2 :r 0..577lguala l retu.lta que: h= e· e -- 11u• la •r.r.-nt~• tnt,. tiU ancho y ele~ del muro qye ..u.-, án c..mor podemo. &amar una altura IC"'O ol oncho. t. prCIIItndJdd MI ci.mt.nto (111ft rHpMO el.ni~l .. ~ ..pn el LJlame.nto (V1.1l-2)nodtbe NI' IIMflOf • o..50 ta.. lila ...... como a ~ proc e rtt • llllf ftlu.donee M ..- ~ 1 v.-1 rll n.. """""- • e.ftlperatura CDIWMnl: tlep.r a 1.00 • prof;,uw... ,_OllfO ladt» a 6.n d.: t.ner- menor al~,. • tobNcuftlento r reducir tl t.ntd".rado dotl ft'ÚimOo tlePN M buwa de elewr el niveJ ~del dmitlt.o. t.• e~rcunttanriat anoc.Ñat h.a.a!n que~ le mayo. MI • 101 ouat. la alwra del dm~n~ sea muy tupe. rior a tu .mho. PMa tl tutlo dt v•va de la Cn.n Lima y en C:O.U• trucclontt oot~v.ndona1ec d. uno a dot pililO.. lo. mu.rot de 0.25 1n. de etpeeor ptH!den llevar dmienl08 de O.M & o.~o de ftnc:ho y loe muro. de O.Hi m. de ttp«IOI' con dmitntoa de O25 • 0.30 de ancho," decir, ti.mpn con tu.to IIObr• el tutpeaor del muro o del tobnc:lmJ.n0. • • CIMI[NTO e__ f16URA 29 lM ..~ con q1,t4t • pueden CDnlb'Ulr lot C'Ltlll~~ c:cwri- ..,..,., • t. humedad del .ue:Jo. la Cía:IWM dt obunerlot tn ellugw y 1M COitum.br.. ~«alea. k» mM oonocictot eon: a) l._d_,_ awn~d• ~ mortA!ro. b) P•drw ..,nt~• ~ concreto. e) Conc:nti.O llmp.. 28 d) c.nn- "'-e) Concnw~ n Loolrillo. J)Pk&UJft~· l - FIGLIAA 29 La p'-cirt. .. .! tl~ento mb ut:Uitado en ti -.m. bien&.e rural, ptro no LOclt piedra ea •pt.a pant t. cona- t.ruad6n el. dmW!ftlM, •n~• ele e~gSr dfbe d"ec:tuan~ un •n•yo pr.wio. En la prktka not Umlt.atnot a 801· ptúl'tt ~ una oomblt. 11 tl eonido ~ agudoo ~lko,
  • 26. = ... nl ....rio 1 y ..-del del ,,... .... ,...loo .....de edr, del -· - 1.,.,. ""'"...,..• ¡:o~. .ilko, la p~Hta " dun,. .¡ e1 ~- .. .,,~ la p~edra .. blaML En ,._de eluda lo ""- indieado •1"4 1lParla a un leborat.ano ct. tnM)'O O. ma:.ñal"- IIUnqut: J:ahblr•n.- ,... cncbrión de mJitbos ~ nl •l ,.., • ~6ft d. la olraya""'" ~u.. ,...., •JKU para nm..tuar 1 .u ccm~&.o. &a .,_ ..n.n.. • ll'liM ~ •1 cimieato" C'OIK'f't0 dt~ ,...,..1lmn' ,... l'ml:f peqw6M - u... .SO ~se ••pl•r•cMO• ~d. poca ~• .t conmt.o ~ 1M plup pnle.bric.clu que pner.lme:ow 1011 baoqut:1 h~ ~~no. eon mezcla. • emplean en a.~ dfM'd•'IM'f •11adn11o pe.r. dmientM en .U.U'* ·~· dandi r.u.. b. piedra, como poi' ~e-mplo Kl )a a.ona dt t. MIva., CIMU!STOS DK P IEDRA ASENTADA CON ,IOR'I'ERO CM.etru1r una dmtnt.ad6n di: ptedra equ.lval• a c:on•l"'llr una pal"f!d por d mitmo lri.stem.a, es decir, se CIMil!NT08 DE PIEDRA ASE~'TADA CON CONORETO i:)e:!A •IAW.rM ,..-ulr.a unA deriV$11ción d.l aniMior c:on la dl(•,.ndlll que en w:r & vtili:un mlli'Wl"', M ut:illaa conmt.o pettl el utntaclo. X.. pitodra • eh~ en hil•ct.• hMaontaloeL Al comen.uT la d~Mnt.adón, M tch• en el fondo d. la~ una pr111Wf'a ~pe da~toqu.t M atiende oblltrn"n t.• m1-ma• ,...tu. Con'fierw I.IMr pi.._ tJO menor de 30 nn. uentt;da C'Ol jut1tM M ~ de 6 ah. En la e~ M ~ ublau.r IIIIOIV,.. .. (MWftto ~ propor· Q4n l.l 1 •• iiXGft'lfl'li*fttM mortMol ~ t'ft ,.o¡;occi6u 1:-.a 1 1~ wmbi4n Cle:IIW!tltooc:al-&rent. t ft PGfAA'~' 1-2::10 1Ae ,..., N ....,.,,_~(111ft JUnW alt.ena• - . Mto ~1'kel aomo horirontatm.cu pan tov- vn m~ ....,..,.,., En la ftcu,. 30 pruenw.mo. l.I;J1 a..nl.Mo dJfortUOIO. ~ la po.iblñW de dos JUntas • O.tli.&am*'t.o. la cotot.dón e~ • mUMtra •n la ft¡u.-. a1 donde tu hUadu montan una tobre otTa de mant,.. que 1• -.,.nor• allerns a'lf'l le junta de 1• hillld" inftrior• En ti fondo dt )a tllll& d.ebi ir una cn.pll de tnol'tfro que A1 Mr oxtend:dll 1trllltra.rfa titrn~, para talvar NIA! inconvtnltnk, el rondb puede U&V$T Unll capa de •r•n•d• un• 10 cm. que rffibirls el mortel''1 y 1HCQ la prim.,.. hll.._ dt ptdra. h•ag qutdAr tft 11'M 10 c:m. apraximadamente.lu•¡o H •al•n'-1 1111 prlm.ra hll11da de pled:n. cuidando qUI quede tirmwn•nt.t lllpo)'ada fin dejar va.c-.ro.. A conU· nuad6n 10 vierw IKrtl c:a,. de c:on<'f'etoq_ue ee tnitnde «0m0 la prlm..,... Sip la Hg~.~nd• hil•da de piedra 7 uf ~.ivarntftt... Como • 1 trabtúo • .rfCIle por U'amot;, Lu hiladas qiMCI.arM con el ••t.J'fmo•acalonado pen. permitir la umótl C'Otl •1 LNmO lli¡uientll c:amo • mu...,. en 1• fi¡.vraJ2. FI GURA ~2
  • 27. CI)!Jl!mool DE CO:<CR8IO 8IMP1.E Y CO~CRE'TO CJCLOPIO Conrno li:mpk.('ITtüvmcW ~Los..-. nal di ~onH) " 111 muda • Cllftlitnt.o por tland. tlftfta y agua. Sin em~ ~ e11flrioo die eons- U'I!Od6n. a la metd.a antwiot 11e 1• l1.11JtA Hf»dfllmM- &e •concret.o• a aeeas; en tambto • conoc-e como •con- crPib lllmplt• a la nu!ttla de eemento )l0f1land, horm.i· p y -.gt.aa. El hormigón M le combinn.dM natutlll de pl.dr11 y •ren.a, !'9 decir, como " tneuenlr• •n la. l.chot ct. ~ rfo. o can~raa. tn loe rimie.n~ cS. coner-t.o tlmplt .. ua la mntl• l·2:4 61.3:6 ~ cemtnto-&n!n,..,i•d,._,-n forma e~pdotu¡l y m.h !rtaM.nt..mtntAI t.. proponio,.,. 1':'6, 1:8 O 110 de etme:D~hormJc.6n.. El daieftto dt CIOI'Icnto cic..._,• el m'- udlizado M . .fl~ .m ~ ft!Mlt.W ltft .. ~de ,_...._~·~•v.n.l ~t. ....• • ~ .amp,., f!ft UAa "'"'*ti6u •...,...• 301t> «on nt.dón 111 'o!Olumen ~ df.l ci.aú«!Lo '1 GOn cliiiMft· 11ian mQ-ima ~amentana de 20 C'm tn fl ~mil!'nto dt CIOf'I.I«Nea6n conflllla .-A Jim· plu.r pnmtra.mente y b~r el fbndo de la '&ILfÜa, lu"CC Vlldsr una capa de concnt.o «<n H~tor mfnimo dt 4 cm. A mntinuadón te ec:l8. unR ti!IJKI de pltdra, tMirrtíl otr11 d. C'OnCI'e0 .ligui4ndoM en form• a.hflr"'ada, de manen~ qUit la piltdft. M encu.e.nre lltmpre toealtnt:nl.e ~ por ti C'Onrftto Por la n.rOn ftPU'MU cle-ftb'O ele la misma cape horit~~r~ul, la ae;wau6t• q-.- u:s.,. ftlke laa ,...._ -"' .n )o po!Abl. no m.,_ q- la 6tMn.i4ta mkLIM --~ paN itta.. l.adlpatul)triOf ... clm.lentoaeni ~de aaper· tlde Aiwlada. Por lo ~lt) ftO n.v. 4tnc!Ofr&dc., .olo en forma excepdonaJ p•r• eumplet.r la p•n. euperior que qu~ u1 d.tcubiuc.o por d•lau•ldade• del t.emno, pero qt.J.t, ~terlómltnte ~~eN!. eutMI:rtA. Se cuideri la W!rlt:alidad da 1.. 1:1u,j;u., H dftir, evitar la (om'lad6n d4 ~ah.•ct.• porque el cimiento C~Gn.atru!do el'l "'*rc.rm.a Mee el e(eeto ct. eu:l8 ma~ mi:iendó esl'ucrzc. M talud. no •i.endo ute tlm"eno J'UbQent.e '1 pnlld..U,.._ ,.,._,"" ...ntarruent.oe. 5t fti...tat6 ft (oado d.t la la$ '1 ~ c:óUO d. UCW(t 4e ..-..a6o.. ~ 11 NNIIO tOn «W''d'lt"Co ~ 1:12 e~~J~Wn~ en ,.,... de tronco de piñmi. de con la be:a .:~ •• ai..t dt le ~ 1 lu csra• a.~ rUea aon ine:UIIIBidM &. .V lLtprin al fondo drt le parte ncsv.da M nt'l'-. Deotpu4l:• dot.l •n<l~.-.nmitn~ lnidal •1 concreto M ~ el dmlent.o • un prooe10 dt eurado. En lupret clonde no ftburdA la piedro oomo en nuutn .clvn, ee Ul8 tomo "i"Sitdo grue110 el CNICOtAI de l"drlllo, con mt~cl• t :6 d• c•mento-arena. C imiento T Ípieo IWUAO • '..... PISO TlliUIIIH AOO t -_. / • ... 1 ~~tollf:~ ra;:;;¡:;;¡::a;:. • r- '-- 1 >o .. ' .. :.o • 1 o •• CIMI[NTO 1 ,·.<1 • • FIGURA CIM1BNT08 DB COSCIIBTO AR>tADO AdH!Wi de - funOonM nonn.Ju lee dmkntM debtn ~ Wlde 1•eatn.at'tl.ln de .J m..,.,.. que al •ufrir l•acción d. un .Umo Wdo V1bnl eomo un eot'iun· ...En t.emno• bland01 y hUmado., Mf como en t(!IT• not no debid~~om~tnl.c c:QiuoUdado• 1"' dm•nAodM debe ll11var tffU.TIO met4lico. En ¡meral ee aco1U.umbre r.(orsar loe dtnltnt.oa en •uehl f:IJY• ce:peddad de •oport.e 8H. lnr..rlor a 1 KN cm2 , porq~ .n Htol UfiOII My dud.I.A d. qu. •«a upllridad - ·, m 8.•• 30 55 CI:>QD.'TOS DE LADRIU.O p.,.. t.eorTen. •nun•ntMnente .cot COG edine..rio- nea livianM. no My tnoonwnlente en (IOftltl'Uir la cl~ntarión con llldrillo madro. El l$d.rillo debe -t.ar bien cocido. •n pr«•nl'i• de caliche; td ¡olpcar11e con un ol)jeto duro, e110nido NNitantt ~ srrr moettállco. La cirnent6cl6n con lAdrillo ae e(~t:4a eiguitndo lM norm.u _. 118e.nu.do •n mur~. Cuendo haya qu• l.nt.eiTI.Mplr la «~MVVCC:I4n ct.l dmi~oto CM~dt' dQar- la sup«flct ti fonM --.lonlda.
  • 28. • ' • •..L COOL"VTO CO."< MEZAS PREPABRICAilAS EM tl,o.. dml•n~ • t(M6a coa b&oqUM hu.eaaa • at.IMIto. ~ ............... recome-ndloo- ftM • • r~nc.. • 1u pau1• epHc:a cenera!· .... M C!OnMI'Wm~ lManu.. (lila. SC) FIOURA 34 ClMEl"v'TACIOS ESCALONADA Toe&. .u,....n.ne d. ..t.ntoO. .._ a.mienu.., o - t. te,. tnr.rior fl'l que .. apoya IObn ti ~ debtri ..,Mmpn urt ,aaaoperf~WJ perpendic'IIIWa la dln«WWft • 1• 1N.n.M qlM cravican dft Q. ,.. ..., de ..... ,.... t. d-tadón fSlatf.a ~ ...... >' ' p .. l'· - PIMdt ('Ofll~lllr en •na eauo1Mi6n de poca aiQan, lutp un rtUtnO M 10 na. • wen.. dln la ml.:sma. Wll nli,..._,..O,.,.cnw una bu'r'ft'a a la a!ltM- .i&t.t. h........ _,_ Yl- .. c:iMiHllO pl'e!Mri- cMo pi ¡ n..,.Le-,._, COMi-.nc. .a un b&oo;ut tn• pe..-1 7 tod• el ••rocon bloq...- bUIIC'oa. CIMIENTO PAEfABRICAOO AS I'ALTO licamitft'-0. Dt emef'llo «W'' HtAt ,_.nripio 7 •n el cato qut- .-. neta~~Lno am.ntar •" t.neno. ln.:lin.dol ti fondo de .._ ..-... no Mri. N un plafto indm.do., lli un do platiO borboft~. lino una .rloe ele planos horizonta- "' a dbd.n:. ahura. tal - • detalla t n la fipn ... FIGURA 1& UNIONi:S DE CIMIEt'TO 11"Tt:RRUMPTDAS OrNne dllñ-..n41 ·- ... el v.d.do • UllliU. b;en por '-nÑnarión • ,;om..da de ~ o pcwocn.t ~- i.ft~ la~· UD cbnStn0, que M Clblt&n~ J ..... •ta ditL__K .. uansi6- FIOUAA na •" ~ ftlfttinuar. hra ello. pa-ra..ttlbl•·er tn 1o pcllllbl• tu conliftuidacl monolfae.., ... intiemJ~ d6n no • .;.rt t0t1. " plud natu:raJ qu• t'orma el conrnto ni •utho IMMI' en ... plat!olftdioadotfipra M). _.,_ que • tiOIIMir'n cMnu pa • •• que -'l.MW,....1a:r, 31
  • 29. o.JNl••t. ton. 1n que ~ot d. ladar, l'Cift u.nM u.blu • eatOtrw hartmot un eooofl'ado en tcJr. tM • 1fntaqwl¡n.4a <flc. 17) para cim)mto. ckIN" al~ o .n fonu 4e V(ftc. 38) para ei.micnl.al de poca altiM qM ~ H la a-.an,ta ~te u,_ ,... q.-JI'UfttaiM.. n.rJ'O ..~ • podl'i redru- .a el ..,._0 en qg,e ti anrmo bara t4madct .tao de Eft CMO .. qiM e) CDne ._ M .-nt~do boó.-rtaJ J ,.,. .......,,.rt. coa:titNaW d.) ...a.do • dejaré ZAPATAS ConldtO'H l• bue • columna• o fft otnla pala· br.e .t ""eanm. .n •1 ntremo inleior de UM tolu.m· 1:1a q~.at úanl por eb;.to ~ ea t. m.ayor Rpt'r· 1JcM ~ , trumidJ' ...,.....Ütnm>;.e 111 &8ft'no-_ ..l a _. S. JNH- M' t'H T... ..,.u.n~ tipoc o) . . . oloWoo. ............ - _.. - tohun.NI in..,.••nr... b) !.epaM ~ coueMo cMa una liCipOfUo ..,. O ID.. colYIIUIM. e) Z..paM (OM(t&..... CMndo .... u.:oidu por 'AlU q,. ~vlhbnn 1M "'~U f!n 1•• coh.Jtiltl&l. Et.ccu•d•l• txc•vllld6n. para. IN upetu ct. concr• to •nn111do, • eeped.tlca la conttltcdón da un to~Atdo 32 (.'!Qfttj_•r.ndll. 91 al reanvclar t. ciment.pcióo corudd.er.· nao. (lU. t. rar. o earu ton lu que .e mantuvo en nw!'-t4., enoon-.4o qgedaroft u...o caSI ~luci­ .. ..,....,.. .... J*rt.e. ... •fitW.tM. pitando la. ..,.,.. 5d.. <011 ; 1 ..tMntu 1 .plid- d..Je- despuia. abun- -r.~ .CHIItnio JNI'O -tal: an.t.M .. YOdodo. ....t.ud...liUW. ,..,,_ tal C101110 m...en.la5pr.3f; fJft'O lln ~~•r .m.111 .._. de C'f'IIMIIIto al <e-d- a.. .. Yad.... PIIUAA 5 9 • conn-eto pobre, que pu•de k r da proporción 1:10 o 1;12 '*""nto-horml«ótt ton un ••pdOir mfn!mo d. 5 en.. en ..,_. Wlll • .,,_rno. W'liforme q~ sirw para Nplut.trar IJObre.U.kw tjNy dim..WOO• dtlu zapata El tOt.6o t.dlita ~ la ubO~ 1 coa.. C*d6n cW ..,..,-n~lNo .. ~ obc.HUfndo.e un rwubrunt.nto hc.apMO, 1M45eoc.. t_.. di Cli!QCftlO ...... - bolo la ponfla. S.h~.a~ane.d.vaáar•ldadca.Si .. MCMano .. liiMI'I ~de r d.~ m{fii- mo por r ..... "' ..MChocoloeadt:. patalelammt.: • loe lMoi .. t. •xe.~ 'f .. rúftl «!nYI'!J:Iien'- pua C~~WTW Mtn elloa ana "Si• de m.ac:Sera lccrandohf la -..p.rfld• plana ct.-.ct.. PLA11'!A 08 CIMSNTACION S. rKUrft a uc.e til.t•m.a de dme.ntadón, cuando el
  • 30. -t.:¿:, ..,................ lOo 6 --- wm-no •• fkóo '1 de H~Pftor • cape (pcwncsa) ¡¡nande r.cndoq~,~~t el WtTeftOrutlwnw- Mita. eranpt'Ofllft· ctdM... 4ltH pnoliffttarfa U1'l .t.wado ftiiRO ~,. llndat .-..llo ubb..,. NalqWt-r ouo dliotodo. no~­ ~~ le t~pl"'da• -...... 'ntmbiin se e;npl:-M *" WITI'ftM CUPWllftfttfiW Mfl......aa. 7 donde uil&eft ....... al--.. -. LM pa.w.e • drnenua06ft aba:tan toda la .,,.... ficM de ._ p!aaUI U edl~ oon el oq.e&o de repl.l'd.r 1• carp. ~ u.na .,.._n ~JU¡»rfkt.e y tratandoal trdtmO ú!impo (al Pf'O)'telat la ()bra) qua tu1 <argU M dutri· b1.)1'.1'1 k> mN v.nlronnern.nW: poiible. S. al¡uM clelu columna..80JIOI"'8 lna earpa eon•i· dtTIIb:•, pulid• aum4!ntane deb.Qode ella el ea.pa&Or de ha plat.OL 1.111 piAt.oll p~dt conlt:ruine con m.O.n1. para obra Ntlalh•ftmt-nU liviAna: «~~n riele• recubierl.oll por con• cr•t.o. pt'I'O Mn el ir~'NWtni•nte O. llt'r muy pHaCior. aetutll.mente" p,.fi_. a~r~ n.dtulvamente e.l (IOn<ft· w amado. S. l"eNtT'e a la funda.dón C:OO pil<K·U ~ •1 W''"-1'10 ""lhttnt. • halla a una proto.ndi.d..s ma)W ct. I.OOm 1 .._..la~ de-.;ua wbtn'rinee •fkulc. l• •:ua•w~ El piJoca 111 P"ftt'tnu" en terft1"tt ftl"ftM ..,.,. .. dtp por .. C!IIIISM: ... pwte ,... .. t"Ht-..ncla que o&.. .. ~ linDe. ..,. • ~ .. punta dttl piloce, 7 M tM)W parte por el roa.amJt,n0 (~w.) ea &oda IU nper6cit con .. ll<mL (Plc. 40) En C*ftlblo, c:undo al p.MM no llega a pMetrar an '-'""• nrmt., HU toporta la earga .oiM~ent.e por ro&amltnto '1 t.lla " det.ermin11 aplkan&c> lot s!guien &e• v•W.. da I"'Pmi•nto npruadM en t.one.led.u pcr mek'o Nadndo • •uperficie del pilot.: 1"11....... - ..,_.. -- .. ••• .va- Amla. li.- .oct~~o A..Oitoo7rtod• .. (h"-1.. 7 ...... ... rlllh•nda ... Cltftlel .. pm.ta .. pilote etl wrr.no ftnM .. Ripio <OI'I'If*10 ("*1,-.m.). de & a 1 Ka'-!. Ndl• • .,......,'CICII!tliped.M. de ••• Kefc:m2. &jampl«: Pl._. 61 hor-mia.'6narmado O. 30 • JO cm. '1 8 m, de 1a.rp. atta~ un t.e.n-eno de 1.50 m. de ~ dt rtr..no: 2.60 m de aTMa ~Ueha y • m. O. arall• hOtneda 7 ftqJa. lA ll.lperl1de ct. rocarn'-nto por cada mellO UnNl do pfloco .., S. 4 a 0.30 m. 11 1 m. • 1.20 m2 Sl el pl.toc. hlilbkft penKtÑo m c.rnno finM. por ~en amO. Me. 7 COftl,_..tu,...~ a la c-. nnwntart trn 30 C1ft • 30 na. • 5 J(¡lc:m2 • 4.5 tc:JOt;• ...... • l' l' -· ..~ 1! a: ..i5 :a s¡ ¡ a..9 N 1!~ i a:,.. ir¡ 1~ ~ ~ -· ,_,.._ r18UilA 40 P•(1.5 a.l.20 ta2 • 1.2 Ion.) • (2.5 • 1.20 m2 • 2.5 con) • (4 • l 20 •2 x t t.on.) • 2&.8 t.aneladu CLASIJ!lCACION DE PD..OTES Lo. pOot.N .. dMitl~ en: a) PUoC.tl M m.cl.f!ra b) P:.lacta mAtt.l.ll~• e) Akit••de conaeto. Lol pllot.tt de madera ann 4rbole' derechca y _,,.,IoM c:on un dJ•m•t.ro di 20 a SO cm. Su P'li'U lnftnor wrmina en punta a La qut • adapta unu ch.apu • hitrro pe.ra facilitar el hincdo. En l.a GbeUI del piJou, pena tviW' que • abra bl,;o lo. rolpe• dal lftM1iMU. • la h.- un r~ r M f'Oioc• un . ,. • IUano l~t.t c6t!Xo. tla7 ,.._. • ~ oon ti usnmo pro.obto da twm11o1 ~u. • uullcan amandt~~eota ao ~.a •nti•ablkt.lo. El *t:taa de ,.,_. con .-.,.. re•lta •v CIMI~ta ,... - b.ntvn_ aMndo p>t to tatt0 mUJ ubll...,.. tn lol I.MT«<GI d. poca n.-eftria cicll'tde n h~ •• 61 fUI Qleud6n. En .atoa c:uo~ t'Oft un matdllo tMt.no • puedeft davaT' sin &Scv.lt.d, a.ún 1• d. .,..n ~wcL lA dundilft de lOtJ pilote• de ,.,..,. •• pftetkam.tn&e Ulmhada C"Uando H hallan panMnt:nttmt-nW wmertldu en agua. En c.a., C'OI'I• trA~ lo. piloC.1 Ht..ln ..-pu••tM • la podNdurnbc... Loa pe.lo1At• lt. hii1'TO o • •ro .an poco~ u5lldot en ean.-tru.cdonu, ett4n rormadoa por rieles, tubne y pctrlilt._ E1 utnmo del pilote puede etr de di..:o, punUI '1 lOrnlllcr. le~. d01 pl'imtro• entran por ,.rtu· 33
  • 31. .un,ell)lúmo Hl.6 provl.lt.o de 2 o 3 ftletH en Hplr-.J. q'.N' al 'h~ ~,.,. ~ pUow., )o lntrcdoreen en el t.en-eno 1~» ,.~ ú c.'ION'Tf!'-OM!ft attllal•ente M m6a utlliaa· doa•be• • <~~--~~yno • 1"'4-. ~ d~ como «.¡"~N;_,.._ ----pr~.t..·taJ- - prt/ábrkadot •en •tu• - ..--PILOI'ES DE CONCRETO ARMADO (Fig. t ll OAando .1 t.rreM nrme y res~stente M encu.ntra a un• pro(t.~ndidad mayor de 6.00 m. con re.tpedo al nlltl del temn.o nt~hlfaJ, .. recu-rre al ueo de pilotee ~m fundM k>t editi.Ooe. E• rou.o.o rKurrir " ~~~tfl lli.$tf!mt~~ de rllndllción C'tlando el ternno tonlltlent.e a halla a ¡pn pro(un. di<W.d, con"-ndo.t ..r.olamente eon la retiet.enda qu• ~ec• el pilole por fl"ota.mlento (ro:r:amienlo) de IN prrhnttro M ftlftLM'.tO ton la b~a. t. COMIII;I('ftÓft dt pt~ .te t'fedUa ~ la mismlil obra, ~01 ID moldH: bori.z..ootiiN de (id) «1nttnwd6n )1 ~,SJ.náL Loe ,.~ de eoncreto armado p..-entan unao JT'&" ~ • t.a <OIIIIpfttiodn '1 • la deóón,; la )u,_ de •Do. CGCIIPI"'mt a1 a'lbl'l'loO tiet:apo el ~-.:ildM· dokt. Ant. • JM1I('«<tr al U1IO del a;tcma da ¡n1~ ,.,. la t.nMoón UJ Ñl.ftoo es ~ retdhar '"' nrinono.o td.mtn IÑI tfnlftOf!en'*ldo •na ~ n6ft ,.. tMCLo • .,._ a 6o Ore ten« .,. i._ .:lactA ... La klftPt~ 1M cltboan tenn- ... piaot• • ~ h&ncut01 • ttCUrn al empleo de aparatot. llamlldot marti~ movfdos a YapOt. • el.-tnóc!Ñ o a mano. El plloc.t te hinca ~ec:~mente worti~aJ ,...n.. a unu ptu que uene el cubllejo del marti· nMe. A.lu•cado bitn •1 pilow. La hiMa ee efeeU1a poy m•dlo dt tel"'ee de ¡olpee ((ll:ndAnodtl$;) que prodliCe el pilón delmArtln.ete, t"Uyo peso varía de 600 a •oooK¡. tAytndo dt una A1ll.ara de 2m. a 0..50 Metros rHpi!Ctl• v•m•nt.-. & «H''Yt ldtnle quA~ el Pf"!!I del pilón Na aproxlmDdamont. Lru•l Al <kl pilote. Al lnklerst la hlnM Ml anotA el puo del p1l-ón, la allura de .u cAlda yl• pel'le'lr-act6n d.•l p¡loc.. p•ra cada andan.r.da dt 1ORQipH. St Protllle ...rlw:tr~ el r.-:h• ao a'-oluto. N dM:ir que, de1puo61 de la últ¡ma anct.. nada 4Se 10 ¡olpee dotl pilón d piloLe acuae una PI• qutM ptmtrW'IM de 2 a ~ ttn. L.a ~lllalll cl.l ,....a c:'JIII»lnJ,;¡ra cW» •r tal, que une v.,tw.nd:ldo IIOII:nN!p ~ w eabeu. uno~ eo • to aa.. lo que " utlllra despu&, denodando '- Nnro. ~ ... pan. sah.mle del plot.e para •ftlrlooe (.acnla&Uto.) C'Oft ipaln hierTol de otro u ettot pt.klc..e • tl.ft ele IOrmat la JÜc8 dt ..ae.Mo de la ftllum.MI a lf:YMW O,..••,.,._,. be taheJM dt b pUo••• 6! ..<MI ._, -...las nwt.les irila platat'orma dt conntto armado para r«~bir el muro d. albaAi!w!a en tJ.tvllddn. p,.,.. pro.r la.e ftl.bera• de loe pilote• de loa col· p11 dtl pilón dtl nuutine&.e, te coloea sd>T<e etlu un 34 " t ' ' ---~-- f!GI,,RA ._ , i r J tomb.-.u•tf! tl.4~tl~ (óf1f!ado de u.emn, plancha Hpll· •• dt plomo y 1rU111» 1M~» do madero. dunt. (mat&a:~ll) - rdtllte de cambiar- ru,va misión ea recibir y repArt.tr la fu..ru. viVll dtl choque pr<Jduddo pc:w el pilón. U. pune.. clel pUoc. 11 prote¡tl'4 bien u.n un sz.U('he o rund~ de hlti'TO de 1Jndkión o de chapa. Lo. pl~e de concrtto amado • et.bonl.n en la . _ CIOft anbnfi'I(I4D dt C.5 d!u por Jo menot._ a la hinca 9t.t fc:riM d'-ka " ~al pero tamtMn loa h.,- eon atcri6n ~achd. y n.agonal.
  • 32. VIl.· MUROS CLASIPICACIOS DE MUROS LOII muro- t..-nottn tr••f'unnorw~ principal..•: a) Proi.Oedón doGI exw.rior b) OrgAniZAr ti e..,.rio inttrior d Carg11.r o aoportllr lo• tKhot LA 1>rinclp1l llnddn del muro ee 16 protección do.l il'lterior d• la V'lvitnda o edifciocoot.ra ln.s pertutbodo- nea proc•dltnte11 d•l m.dto u:tttrior: como los C'l'ln'lbiot d• ttmpera.tura (f~ calor), 1,. lluvia y humedad, el vt.n'-0, choque.. ru.ldM. tt.e. O.cM .a pun0 d. .,~ de •u consuucaón pueden cl..tk.,... •n '"" an...,n-; mu,_ de alt.ñ•l•ñ.a. murot • tnr.mado y •~ prehbr.cacb.. Muro ele .:t.t.n.n. •• La oonatnKrldn rnuhante de la doca n6n 6t ,....,.. ladrlftea y efet'Mfttoe timil.a:rt~S 1ltli4ot wn clt•~ !MIIt':ae .._ lll'llf'M de-~ ttún ~ ,.- un -.r¡lllle~ o an'IN6ft ele .,dw., hleno u ~ armado f«madoo coa e1eiiMll;o. litr-I"'f· Lot •ul'OI J~n!."ahriradoo .an pWlOf gtMNI· m•nt. hU@CIIIt ,...,....... en Wl« y tolccadol en obr-. mecll.t.nt.. 4atftl06 d11"po.1tivoo. de wuin. L.- lllb6fukri1 .. componto por CC~f~St¡viente de ..... m•n* n~~~tu,.IQ que 10n lh piedra.• rUsticas o labra· d.u, olti'Mni.OI arulcial•• qu• son loa lftdr.!Los )' bto. q..w.hu~. P« dofnldón ladrillo (11 la piext~ de orcma. cod&. q~ tlrve par" lovonwr m u*; al trn.tarde rocmpll'ZftT lll o.rcllln. M han creado element.M eim.Uares romo 1~ block• tlllco-r•lt.irflc», lo• bklque• hJfC:os de ((l(ltl'flto, ot.t. 1M muto~~ M ad* 101'1 obr.u d.o albMilen'• •-"· tut.lldof c:on ,C•z•• 411 tietrra no cotida., o Ladrillo crudo de ¡ran dinwnetón. Dude •1 fl""0 de vi.lta. del soporW cLt ctrpt, lew~ muro. • cluif'ifan en; portanU. y M portM.tet. S.endenclt 110" COMtzucci,6n con mv.rw pcwtantet a '- .-ACIIOonte C.,.YOI tl.emmtoa estructu~ pnnn~ pate. ton rau...._ que aduane~& en comp~ pwa, ru.st.n lal carpa M pl't'dM ~) dt la ecLfic:•· .....Et tDWO no JIO"MWI no.. apeo ,.,. IIOpCII1a7' tw- P' 111'10.,.,.•..,...,.~ws¡ mando el~ *'• t. ~ • ..nor ,......tlarp delladn."Uo f'K:lbe ._............,.. )niJI08 DE PIEORA Dw M'UII'rdo con la fonna adoptada por la pjedra. M cbvl6m •n trtl "Npoa: a) Cu111ndo .. la «~ltw:a Ut.l c.omo •~ ._ncu.antnl en la n.~~turel.u, tlrt trabajarla.. ~W le llama "pí~dn n:~.lu. rlll·. b) Cuando .. la t,.t.ja ck mantra n.adimMt.aria, N le lLama '"p!.d.111 rdlllí~·. e:) C~.aando •labran con umero ha• piedra&. dtindolet form.a y dhnenáonu rqulAr~ SIC le llamo 41 piedn• 1.-br•d•"'· Lo.l Mure. con pkiclrPA niJtiCfl.f ~rtlbaj"'das de modo (¡1• ~.ana.t llll 11d11pt.nn • IN otrne, N.Ult&n más eólidoe que lo. muro~ de piedrl naturr~l. Loe mu!''111 r<wmado• por piedraa l.abradtu, unidas con m.«.d• dlffland•n m•yor cotto, ..m.pléancto.e pot Lo tanto •n •dlflc01 monum.nw.l•• o en viviendas de mUcho CIOf&O. un eJemplo ele ute tipo, lk" titM en IM mVTOIII 6t1illar, muy uc:ilibelot tn la oudad ele Ar-eqw· ...St la p~.tct,. •• dt poco"'*".puedt e.m:plearM en ron. • placM. ,.... ,...,_nmient.o • pare.._ M •bi• d CGnlllidenrftlmO pa:rte: del espesor dd muro pt:ra eftdOI M tMIICIMCia.. ..aem,_ no loeapn un v-- Jnfft:MO .. 211) CDI e-n•.......tn lel ediftct. un !re:nte de piedra con muro Cnt..fiC"I!MI'I8 ~nte. • ~ e l.a ~ikTfa m.ut.. tJM.1Uondo la ,....... ~ <'On Jlk*.a labr... )' ~do mn ladrilb bl parte inte- nor. La ~ t-n •1 muro., do.ba tAinln' un f5P880r n:únnno dt 20 nn. )' ~ tlabada tirmerr.cnte con le.t pl.z•• do laltrlllo, de ma.nera que am.bos matflnall:!s .opt~nen la urg" d. 1• ettrurtun. &!gón •1 R•l•m•n0 NaOona.l ck Con~lruttiones, ol ••,.ot de murot óe piedra n6 labrttdtt. serA como mfnm() dG 40 ""'· (1Ytulo VJJ·I·3.H). LMjlll'lt.lla M I m11ro debflnlin W!r alu.rnadu ve.rtical '1 hclnzontalm•ntlt para lo~flt un buen ::unarr~ y fll dP"'""' ~la ju.nw no toni mayor de 5 t:m.. Se ua:tlr4 mortero el. ce! y attrllt tn proporción 1:3 y 1: 4. tam• bUn lea mezcla• utiliu.dlu pt.ra el Ment.ado du ladri. lkllt No Mnl.lbÑn carpa •uperioret a 5 JCG(nn2 pora. m~ con mort..ro ct.cal, '1 clt 8 a 10Kcfc:m2. para los aMntadoaCGn IMJC.. ricN Ñ ctft'l.nto-e.~. El puo propio M loe fl~ le p:Hra ....nd. priocipat:m.e.n. 1e ctele pMdra utit1~ P"O •n lo. dku&oli Otolft • .dra•te. •'- w Jl-tU(a CKrO ,_. .a de 2,200 Kc., .,_ ..w. ~ El IBU!I'O • pfdre " un mat.rial ~ ta bu....tad M 4-'Gft.._. liObrw ll can 101 cu.¡W.nt.n perjuiaol: par• toe t.mbienw. MUR08 l>til ADODH t:l adobe N un lftdrillo 6c tSerra ertadl' que M pro- par• moldu.nclo t:n fMma• deo maderft UM mt~aot de bArro pllhdto a lAqu• ~MNilment. •e añac.kt paJ•· El adobe molde1do M dtja l«&t aiiOl y se c:olocn cm obm, 35
  • 33. una .,., JHO. ptpnOo uno con otro por IMCbo tM un .................p.,.. ~r-ln w~ po _...POI't.~ tN«Wn tW adobe .. ..-.., a. qtM ,..... dar_.. ,..... rri••·- ~.,..... ..-.• tri,co. YinltAI O tualqulf!ra otra tíbta V~ ........... La p¡ua dtbe ccrla:r~ en 1.,-.¡o. .. 1O • 20 ~m. d!tt.ribu~ndola bien en la mUI de t..ml. La c.ntJdttod M JNtja mh adecuftda es de un 85"' • 46' dtl 'fOII.I.. men MI !do~. El vohatM-n de fl'ia .M mldt llpNtt.Ando. la (01'1 la 1nano. En tato eJ. no poder dtt•rm.inar la eantldad neooearia en esta. rorma.. .. o¡r.¡a un pul'iado de p.aja por c.dll • dobe que " Ólt8M rabrko.r Lo. .del»• M U'tn con mar1.Ho d. bArro La tit""' .,....... p&l't PI'.,.,~ mortfi'O .. t.rro putde •., a. 1!1lea qut M ua6 para fel:lricar el dobe. tamiú.tt- dol• a ftn ele ~u'lñMr '- cr~ crvee- En ruo O. q• la CMrTa ... mvy an::ino- ~' ~·un potftft. de a:.r- &na para aiiiÍftllrV ·- lfU'U ,...udd&s1*" la 1"dnc06n, acl o o wKio CMrta c:and· ..,. M ,.;a o cemento (S a 10 por oenco) M~ t.• ~hPd• cW morw.ro de ~ 'l'lomb.fft ptUe'de •m......,_ meula d. ad y .....na M pt0p01Ti6n 1 6 y de ctmtnto-eal ar.no en propardan.et •~mU.a.rot a l1at u•· dat tn ftlbniUle.rla de lad:riUo. Se debe prOC'Urar que fat junta• no eean mayores de 3 rn'l., UIAI'ldo """' pe. quetuaallimina.e de pied111 ent,..lnt Junuaa pcLM apoyar dtbld~tment. el a~. El 1amdo del adobe es ¡rancle, ,..,..,.lment~t d• 40:.:20x.IO n'tl. S. dtbt ~ncr lo. prea~udón de levantar el muro tobrot un *lbr.:rnuentode Clllllftcrdo o J'lotdr• cW mllll"'o ..,..- *'1 moro 1 qu~ ai(Jit .. ~ •• ....... tmwndl.ft._lM altu,.m.rm-. drt JOna...._.. &efftno nacW'IIl. Ea. ~ aaq hdmMM t'OftVMM ~una~ im~m@&bk eSe ..W.to• naorwro t'C'O"" tefiM'ntO mu.la ea:ra supmor dtl ...._,lftl«ft• c.o y •1 m-..ro di adobt. En ruttPn c:MO • Mbtrl. *- ~r el muro ft adobe di~~ ICibN la U.TTL Et el m8-~nal pref'ericlo en oonnru«lont• (lampH- ,,... y N puM. suponn q!M! .eg1.1i" •Mpld~ en rorma indelinida 41n con.lrucdon•• eh ••t. hpo. La• caaaa conMrWclaa eon adobt ton l'retcal en Vllrtlno y ftbriJncin..3 en inñemo. El ooendente d• tra. t..,to • 1• romprnión .. d• 2 Kalcm2. MVR06 De LADRILLO ¡.lfom,o.diocho q~ por dtfitdciOn. ladrillo •• la pieu d. amlla cadda1oe M lllll.uA ,..,. )e.Mtar ........_ .¡ fii.Ú ccnun!Mnte usado e.n la! <OntUwáde. eobn _. d. dpo urt.no. Encn otro~ • ~a:ne .... llm.lares al bloc: .-.~... ladnl)o ele ~to ., •• w.. q""" h~ de COf1ol.'l'eto. H-.y ladrílloa de am.1la hechoa • mt.o0 1 a m.6qulM., t.t.:mb1ln e.Qid~» 1 h~ Lot ladnlloe t:('l"limkos que mtia M rabrior~tn en el l)af• IlOft: Corriens.e hecho a mano ck G.t21t24 tm. Conienü twocho a ~uina 6x12x24 cm. K!t'C' Kon¡ hecho a mAno~ 10xl5ll24 cm Kl,._ Konc hecho a m~uina L<htl&d• ma. P.ndc,.to ChlHICIO) de 1OU2ll2.6 ""' D ""'- Mn.pl~ ., el KlnJ Konc de &rdl• par. 36 ~ con ml.lfOt portanr.M "1 ti pandeftta en ~ ~ dt ~co armado. t. 001MU ae& C!0111 Mil.... ~W ~ letM!f _. altura mhl.- d. • ..-.. o 15 ...,_ la q'.Je - nwnor de tcutrdo al Jt.ctamen.to. (Tn.:ulo vn.f..S.l1). Se c:r.tie:nda por ~•NMOn ·~ • Lu ech- 5cacson.s C:UYQ!'o tl4tnMI'nOII Mti'VCWnJ... prioc:ipaltl estM eonititu1do. por columna• 1 vipe de coocreto e..rmoclo (pónicoe). qu.e rt-ll.tt.en uanto lu ('8J''M latera· les de! los SÍ!Il'not, ~lll'lto IM tAI'JA.ll de IP'aveM.d o peSIO de la conurutd6n, La• conatrucaonu de hutri11o pueden eer simple•, armada• o .-.ton-das E1 muro de ladnllo ~mpl• esttl c:ompuesco dmcem*"e clt ladrillol y •l mortero para t. uru6n,. t.:~n nin¡ún Mmotn•o O. Ntrro. E:l muro armado tiene van'lu de luerro en )a. j'Wt.u. El muro rerc:na-. do llfq, eolnnnu "1 'lipa • aMatT"e ~ ~ ....SO. cpt le pernú~ Nt1111r ....,.. "- ~ -p.,. ,.., i...t:rinot ..... ..,..ro&. t.&or'-M'O - uoa muda • llftM 'Y un qtomer"ant&<: cumckt M u-. en:ne y doe o mN actomen..-n;ea M llt.ma tnOr"t&ro boataTdo. El mortaro u.•u.al .. ti C"MTTtnto-artna proporci6n 1:5 en Vi)ili.Mf!n y wnbf4n oll:$. Le adición de CAl a loa morteroe de temento-erene., dá ~tclaa m" tmbQJable1 por ' " pluticiclnd, permi• 'iendo (olotar vario. ladrillo-. • n una -ola tendida. Loe: morte.ro. b.stardo. Ult.Ua.lat ton• 1:1:10 eem.ntooGI.,.na 1~:.12 cen'lotntoocel·.,..n• Tambifft ae puHe Mllp...,. -.tero nd.anna,. P"'' pon:i6a. l:.J fft 'fOIIIIIMft. r..o.ladrila.. - ....ntM.I "' .. •u.ro,.. m....('(11ft junta _.-.ical. ah.tnedN. El ..,...de la jun&a dt rnort~ero M elieeen tund6fl •• ~ pero la aranu· b~Mrtria de 1.a enm~~ 4&6tft ..Pn ~ "P"OI'· ParaJ'J.lltu cM muto~ dt 5 mm. M u'*" l.eehada de cementoy aren• fina;junw de 5 a 10 mm. M l88.n en muroe •OJ.re viete.'"y junt.M de 1Oa 1S mm., eon anne gruesa en mur<~~~ • ,._vttC-1,.., En las Ncnonea M truct dM dOI o miL• mu.ro" H ~U~tnta.nin loa huMIIot e!'l ronna tol qua se levante-n limull4nct~menle loa muN~~a concurTente:e, ei uto M fuera posible. to. mui'Oil li'AnlvM"~al•• queda* eot1 lOil ll!ldñlto. .., &wtna ~«•1~ lo qu. M d&nomina ~ tn tttJ.ro-.S. ,._,tuin 1011 end.ntadOII y lu QÓII:MIU 1*'8 ~ Cu.o4lo • trallt d. .._.,., 111.1.11'01 o c:oNmna en coraatr ;an.-~-~pn'Via.-nt.•n · - """- do .-¡, • • ,..,. .... - d.janOo libr.. loe nt~ 1ft 40 • 50 (1111. PROCEDI!IIEI'l'O PARA EL ASENTADO D& LADRIU.OS DK AUClu.A ~~·iam~nt.e al ••ntado" arrum•l'l6n o$1ad.nllo. en una zona ctrc:an• "'' muro por levanlar, dej¡lndo libr. el pu~ del ptl"'onal y el frente de uab$jo. & empnpnntn loe 1drillot en agua, al pSe del sltto donck- • lnenar• •l muro y potO an~ de au uenl•· •••Debe ..,... un etat.nUIIdn d. rut• ~ le coklced6n de cada bíleocSa. En el eaeanllll61'1 M m•rc•ni le dietan· cía enlre t. ce.rw ••riord.l -obr.O:n•nt.o o ai..,_l dt
  • 34. apopo 4f.1 muro J la «1t.a final cid muro1 diwidiflldoM en hlla4u .m.w.. e .,..- que md.u)·eo eJ alto df) t.c~n.:1o 1 le jwna. Para .. ~t.o de de , • ~mn"" CU~tt~ta ... lfpi.ntn nona.: a. e~ •uro .. ~e.....cane t01n ~ ~ • hmpiañ 1 ~ le cwa IUptrior de -._ C'Oklancle UM capa .. mortfl'o a &ocio lo &.rp drtl cn..mo. Sa •• muro .. !.VMtahl .obre una ioN., ~ente M •r«twar6 •1 cru•pf'Ki•ndo l• ~ de loe vano.. tt.MCO M !Mjeri6 la zono~S de «)i0Cftd6n y te vtrtlr.t una e&p& de mort.ero a todo lo lar¡o dtl cramo. S. «:~locartlln lo. laclrillot de extremot cltl muro 1 ~tadolckl vano, IMndJe:ndo utl cordel ent:re etlGe ptt'rtl lue¡o coiOCliU' tl re•~ dell!lldriUos de 11!11 pñtMra hOada. S. rellen•r4in 11.. Junta verticales. eoloeando Untl tclfVnda caJMl de morwro. Se coloeartitl los lachillos de lo• extntmot tnll!ll 11ltum que m.arque el esc:anUllón 1 apla'"'"dolo. tO'I 1• primera hilacla, M tendé'' u.n cor.W lt.ftV. e1loe '1 ~ ti tH0 de Wtltlot de 1a ~ bl.... al~ t.. Junte -..r11~ pan. klrar &1ft w.n ........... lM ).4nno. • .....n"""*'......._ mhrir u.na albrra de mUf'O d. l 00 ..pn 111 ~6&0 en~ • Qnari ..'*~bl,. huta 1.50 Para~ la ..~ d6n tW m1u'O • ,.,.. ,....,. un mfnimo dt 12 hora (VIl-111-1U) 1M"""* Q p~ 7'1'10bloas fttovarin los ébnte-- le• n.fteMJ'ioe.. P.ra lhfi'U'*'lot tniU'tol clt mad.ra. paTIIlelamen· t. eon la eleviW'JÓft df:l ~t~.uro, ~ .ninconveniente-- menUI empotrt~~dot. t.etoe clt madeTa a)quitratiA& «~D •u• ,..lp«bvot davc.~ par• el "W"Arre con el mCII"Utrq. Ctlllndo H h1ya levantado 1a primera e.llunt de muro, .. m•rc•rA ~1 n.lvel 1.00 m. p&ra mayor predlrión en ttl 8'fflpl410 dtl eeeontlllón ylewmtAr la &e;gu.nda altura ~~ wn1.0· VIII. Protección sismlca REPU&RZOS PIUI<CIPALES tn •'- thulo hMtmo.e R:tennda a las toliciu.c» .,.. o e.tu.rJOt prina,.a._, a f¡lllf puede Htar .....ciü 11M Mr.fl.n6n ocada una de •U:t fot"'l** e~ral. llimp... t:.c. _,.'*.,. .oo;: triiiCÓ6cl, compl"HH4ft,, tltldón. pandH y C!Oñt-. Trac:cl6•... St clke que un cuerpo ntlii ~do a tracci-ón, tMlndo ~~tlOan IOin fl dot fuerut i¡ua!es y da...,...* apl~~t... ..,_ un au.m10 e)t". El c:bO tfJ:ico • ona bNra .. tl!ffft en CII)'De: extnmoa • apht• flawr. qu. btnd.n a nurw la t.rra. UD C'MfPO ~- • tnleci6n •.xperi.r~Mata QQ derto alarpmlont.o "' •1 Hntido dtl eje 80bre el n.l an!Mn. lu fu.trut 1 lMI cba~mnoo6n de las M«ionN ,..-,.n<Mublr.• a cbcho e;.. Estas d•Jormacion.. ,.. ñ•n en tM~nitud •IJOn la forma del ('UH'po y la• car&ec.eri'ed~• dt reeiecenda pf'OI)iu del mawrial de que ••l' htcho. (Ft,IJ. 4.2a). .. e~...!_ _ __ ---¡] -FIGURA Co•pre"6.., Ue ~-" aomdido a~,. _..,.,.....,.........,_.... .to.r......;,..¡.. 1C!Df'I'~'~IW"'I'- apl~ liCibn un tmsmo.;... &. locw- tuael. n1n ta barra .S. hwnv •nt«a« lli llu ......,_ r •z • dm4en • .onu- le b.rra. El ~ aometido a «*pl"t'''Wft •pi•..tr. •na ~.tmmDCi6n de m 1c:wwf• tad Ml'it~ ~ t;.• • apiJCM~6n de '-• fuenas 'J un auri!MnC.O .... IIICÓOft tr.nrwr..a. (fi¡.. db). 1 F IGURA 42 b 37