Useful for class 8

1. पशुसंवर्धनर्धन

2. मानवर् आणिणि प्राणिी
 प्राचीन काळापासून मानवर्ाला प्राण्यांचा उपयोग
अनेक कारणिांसाठी होत आणला आणहे.
 उदा. अन्नासाठी – मांस.दुधनदुभते. अंडी. मासे

3. प्रवर्ास ओझी वर्हाणिे आणिणि
शेतीकामासाठी

4. चामड्याच्या वर्स्तू बनिवर्ण्यासाठी

5. शोभेच्या आणिणि उपयोगाच्या इतर वर्स्तू बनिवर्ण्यासाठी

6. लोकर रेशीम मोती अशा मौल्यवर्ान वर्स्तूंसाठी

7. मनोरंजनासाठी

8. पूर्वी निनसगार्गातच नउपलब्ध नअसलेल्या नप्राण्यांपासूर्न नमाणूर्स नआपल्या न
गरजा नभागवत नअसे. नपरंतु नवाढती नलोकसंख्या,त्यामुळे नवाढत्या नगरजा न
आिण नतंत्रज्ञाननातील नप्रगती नयांमुळे नमाणसाने नपशुपालन नआिण नपशु न
संवधर्गानाचे नशास्त्र निवकिसत नकेले नआहे. नयात नशास्त्रीय नपद्धतीने नप्राण्यांची न
काळजी नघेतली नजाते.
न न न

9. पशुपालन नव नसंवधर्गान नशेतीला नपूर्रक नव्यवसाय नआहेत. नशेतातील निपकांची न
ताटे न,गवत, नचारा नयांमुळे नजनावरांची नअन्नाची नगरज नभागते नतर नप्राण्यांचे न
मलमूर्त्र नशेताला नखतरुपात नउपयोगी नपडते. नशेतीचे नकाम नकमी नअसताना न
प्राण्यांची नदेखभाल नकरता नयेते. नचांगला नरोजगार नदेणारा नहा नव्यवसाय न
आहे. नस्थािनक नलोकांच्या नमदतीने नकरता नयेतो.

10. प्राण्यांचे नअन्न न
दुभती नजनावरे नआिण नकष्टाची नकामे नकरणारे नप्राणी नयांना न
पौष्टिष्टक नआहार निदल्याने नत्यांची नदुध नदेण्याची नतसेच नकाम न
करण्याची नक्षमता नवाढते.
दुभती नजनावरे न– नअन्न न– नपेंड, नधान्यांचे नभरड, नगूर्ळ नयांचे न
िमश्रण नआंबवूर्न नतयार नकेलेले नआंबोण, नसरकीची नपेंड, न
गवत नकडबा
(पेंड नम्हणजे नगळीताच्या नधान्यातूर्न नतेल नकाढल्यानंतर न
िशल्लक नराहणारा नपदाथर्गा न)

11. प्राण्यांचे नअन्न न
• डुकरे न– नतांदळाचा नभुसा नकोंडा नहाडांचा नभुगा नवाया नगेलेले नअन्न न
• बोकड न– नगव्हाचा नकोंडा नमका नजवसाची नपेंड न
• ब्रॉयलर नकोंबड्या न– नबाजारात नतयार निमळणारा नखुराक न
• साधारणपणे नप्राण्यांना नत्यांच्या नवजनाच्या नदोन नते नअडीच नटक्के नकोरडा नआहार न
िमळायला नहवा.
• प्राण्यांना निपण्यासाठी नस्वच्छ नआिण नपुरेशा नपाण्याची नसोय नअसावी.

12. प्राण्यांचा निनवारा न
• पुढील नगोष्टींची नकाळजी नघेतलेली नअसावी
• बांधलेल्या नजनावरांना नमोकळेपणाने नहालचाल नकरण्यासाठी नपुरेशी नजागा, नकोरडी नपाण्याचा न
िनचरा नहोणारी नआिण नथोड्या नउताराची नजमीन
• पक्क्या नबांधणीचे नगव्हाण नव नजवळच निपण्याच्या नपाण्याची नव्यवस्था न
• उन नवारा नपाऊस नयांपासूर्न नरक्षण नकरणारे नछप्पर न

13. प्राण्यांचे आरोग्य
दररोज देखभाल
गोठ्याची स्वच्छता. जंतुनाशकांचा वापर
जंतांचे औषध. उवा गोिचडयांपासून रक्षण
संरक्षक लसी टोचणे
आजारी जनावरांवर दवाखान्यात नेऊन
ताबडतोब औषधोपचार

14. संकरीत जनावरे
• कष्टाची कामे करणारी आिण दुभती जनावरे
यांपासून आिथिक लाभ िमळविवण्यासाठी
जनावरांच्या संकरीत जातींचा उपयोग होतो.
• राष्ट्रीय स्तरावर संकर करण्यासाठी िनवड
झालेल्या महाराष्ट्रीय गायी
• कंधारी देवणी िखलारी डांगी
कंधारीिखलारी डांगी देवणी
रेड होल्स्टीन

15. मेंढीपालन
उत्पादने लोकर मांस कातडी खत

16. कुककुटपालन
उत्पादन अंडी मांस
• टेबल एग्ज फलिलत न होणारी अंडी फलक्त खाण्यासाठी उपयोगी

17. वराहपालन

18. मोती उद्योग
• िशपल्यात वाळवूचा कण जाऊन तो िशपल्यातील
ऑयस्टर प्राण्याच्या शरीरास टोचल्यास ऑयस्टर
आपल्या शरीराभोवती एका संरक्षक द्रवाचे आवरण
तयार करतो. हा द्रव वाळवून घट्ट झाला की त्याचाच
मोती तयार होतो.
• पूवी िशपल्यात वाळवूचा कण आपोआप गेला तरच
मोती तयार होत असे. आता कृत्रित्रिम रीतीने कण
टोचणे शकय आहे. असा प्रकारे तयार झालेल्या
मोत्याला कल्चडर्ड मोती म्हणतात.

19. लाख उद्योग
लाख म्हणजे पळस िकिंवा िनिवडुंगावरील िकिंड्यांनिी स्त्रवलेला आणिण
निंतर घट्ट झालेला लाल रंगाचा पदाथ र्थ

20. रेशमी िकिंड्यांची पैदास
रेशमी िकिंड्यांचे जीवनिचक

21. रेशीम िनििमती

22. मत्स्योत्पादनि

23. गोड्या पाण्यातील मासे
किंटला रोहू मृगळ किंापर्थ
खा-या पाण्यातील मासे
बोय, मुडदुशी, रेणवी, चॅनिॉस, खसी
,
किंटला .मृगळ
रोहू
किंापर्थ-
चॅनिॉस
रेणवी