1. Βασιλεία του ηρακλείου (610-641)
Αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

2. Εξωτερικοί κίνδυνοι
Αβαροσλαβικές ε π ιδρομές στη Χερσόνησο του Αίμου

3. Α. Εξωτερικοί κίνδυνοι
● Οι αβαροσλαβικές επιδρομές
συνεχίζονται
● Kαταστρέφονται πόλεις,
● H Θεσσαλονίκη πολιορκείται
επανειλημμένα,
● O πληθυσμός συρρικνώνεται
στο εσωτερικό της
Βαλκανικής – διατηρείται στις
παράκτιες περιοχές Η θριαμβευτική είσοδος του αυτοκράτορα
Ιουστινιανού Β΄ (685-695/705-711) στη
Θεσσαλονίκη μετά τη νίκη του εναντίον των
● Οι Σλάβοι δημιουργούν Σλάβων.
μόνιμες εγκαταστάσεις, τις Τοιχογραφία στο νότιο τοίχο του ναού του
Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. 7ος
σκλαβηνίες αιώνας.

4. ΠΕΡΣΕΣ
Οι Πέρσες κατέκτησαν
το 613 τη Συρία
�
το 614 τα Ιεροσόλυμα, αφαίρεσαν τον
Τίμ ιο Σταυρό και τον μετέφεραν στην
πρωτεύουσά τους Κτησιφώντα
■ Ο Ηράκλειος το 619 έκλεισε
συνθήκη ειρήνης μ ε το Χαγάνο4 των
Αβάρων
και μ ετακίνησε το στρατό του στο
μ έτω πο της Μ. Ασίας
Ο σημαντικότερος από τους βασιλιάδες της
δυναστείας των Σασσανιδών, Χοσρόης Α', όπως
εικονίζεται στο αποκαλούμενο ""κύπελλο του
Σολομώντα"" (Εθνική Βιβλιοθήκη, Παρίσι). "

5. Ο π όλεμος του Ηρακλείου κατά των Περσών
● Έγινε σε ατμ όσφαιρα θρησκευτικής
έξαρσης
● α περιόριστη η ηθική και υλική στήριξη του
βυζαντινού αυτοκράτορα α πό την πλευρά
της εκκλησίας
● ο πατριάρχης Σέργιος παραχώρησε στον
Ηράκλειο, ως δάνειο, (μαρτυρία χρονογράφου
Θεοφάνους)
● �ταχρήμ ατα των φιλανθρω πικών ιδρυ μάτων
τα πολυκάνδηλα και άλλα λειτουργικά
σκεύη της εκκλησίας
● ο θρησκευτικός χαρακτήρας των εκστρατειών
ήταν προφανής : στρεφόταν κατά :
● των πυρολατρών Περσών που κατείχαν τους
Αγίους Τό πουςκαι α πειλούσαν τη Ρωμ ανία
(Βυζαντινή Αυτοκρατορία)

6. Μάχη Ηρακλείου – Χοσρόη Β' Piero della Francesca, 1460

7. Ο πόλεμος κρίθηκε στη μάχη της Νινευί
● ο περσικός στρατός κυριολεκτικά
αφανίστηκε
● ο νέος Πέρσης βασιλιάς Σιρόης συνήψε
συνθήκη ειρήνης
● το Βυζάντιο ανέκτησε όλα τα εδάφη που
είχε χάσει στο χώρο της Εγγύς Ανατολής
● ο Ηράκλειος έγινε θριαμ βευτικά δεκτός
στην Κωνσταντινού πολη , ως τροπαιούχος
● το 630 (21-3) ύψωσε πανηγυρικά στα
Ιεροσόλυμ α τον Τίμ ιο Σταυρό που ανέκτησε
από τους Πέρσες
Δεξιά: 15ος αι. Ισπανία. Ο Ηράκλειτος επιστρέφει
το σταυρό στα Ιεροσόλυμα.

8. Χερουβίμ και ο Ηράκλειος δέχονται την υποταγή του Χοσρόη Β'
Από σταυρό, 1160-1170, Παρίσι, Λούβρο.

9. Ο Ηράκλειος επιστρέφει το σταυρό στα Ιεροσόλυμα
Adam Elsheimer (1578-1610) Μουσείο Städel Φρανκφούρτη

10. β . Εσωτερική αναδιοργάνωση
Για α π οτελεσματικότερη διακυβέρνηση του
κράτους
Επ ιδιώ χθηκε εκτεταμένη διοικητική
μεταρρύθμιση, η δημ ιουργία των θεμάτων.
■ Έγιναν μ εταβολές στη δομ ή της κρατικής
μηχανής
Διοικητική μεταρρύθμιση, η δημ ιουργία των
θεμάτων.
■ Θέματα
● ήταν αρχικά στρατιωτικές μονάδες,
μετακινούμενες ανά την επ ικράτεια.
● όταν οι μονάδες αυτές απ έκτησαν μόνιμη
εγκατάσταση
● �ονομάστηκαν οι περιοχές εγκατάστασής
τους, οι οπ οίες εξελίχθηκαν σε διοικητικές
περιφέρειες

11. Στα θέματα
● Ο στρατηγός ασκούσε την ανώτατη στρατιωτική και
πολιτική εξουσία του θέματος
● ι Οι στρατιώτες διέθεταν στρατιωτό πα , τα οποία ήταν
κτήμ ατα :
● από τα έσοδα των οποίων οι στρατιώτες εξασφάλιζαν και
συντηρούσαν το άλογο και τον ο πλισμ ό τους
● μ εταβιβάζονταν α πό τον πατέρα στον πρωτότοκο
γιο, μαζί με την υποχρέωση για στρατιωτική υπηρεσία
■ Οργανώθηκαν :
�� Στη Μ. Ασία (αρχικά, περί τα μέσα του 7ου αι.)
�� Στη Βαλκανική Χερσόνησο (επεκτάθηκαν αργότερα)
■ Α ποτέλεσαν τη βάση της οργάνωσης του
Μεσοβυζαντινού Κράτους

13. Είχαν σημ αντικές συνέ πειες
για το αμ υντικό σύστημ α του Βυζαντίου
● εξέλι παν οι μισθοφόροι
● οι νέοι στρατιώτες-αγρότες αγωνίζονταν μ ε αυτα πάρνηση,γιατί παράλληλα υπερασπίζονταν την
ιδιοκτησία τους
�για την κοινωνική οργάνωση του Βυζαντίου
● �ενισχύθηκαν η μ ικρή και μ εσαία ιδιοκτησία (η ενίσχυση οφείλεται και στον απ οδεκατισ μό τω ν
μεγάλω ν γαιοκτημόνω ν εξαιτίας των αβαροσλαβικών ε πιδρο μ ών και των περσικών πολέμων,
καθώ ς τα κτήματά τους καταλαμβάνονται απ ό ακτήμονες και ελεύθερους μικρογαιοκτήμονες)
● οι ελεύθεροι αγρότες συγκροτούσαν τη δυναμ ικότερη τάξη της κοινω νίας
● ανώ θηκαν σε εύρωστες και ομ οιογενείς κονότητες χωρίων
● η μ εσοβυζαντινή κοινωνία αναδιαρθρώθηκε ριζικά
��

14. Αναδιοργάνωση της κρατικής μηχανής
Δημιουργούνται τα λογοθέσια – Ο
Λογοθέτης του Γενικού ( υπεύθυνος
των οικονομικών ) και ο Λογοθέτης του
Δρόμου ( ένα είδος πρωθυπουργού )
Βυζαντινοί αποκρισιάριοι προσέρχονται στο
χαλίφη Αλ Μααμούν. Μικρογραφία από
χειρόγραφο , 12ος αι.
● Δίπλα: Πριν γίνει αυτοκράτορας ο Νικηφόρος
Α', (802-811) διορίστηκε Λογοθέτης του Γενικού
από την αυτοκράτειρα Ειρήνη.

15. Γ. Εξελληνισμός του κράτους :
Το Βυζαντινό κράτος χάνει
μεγάλο μέρος των
ανατολικών επαρχιών, αλλά
κερδίζει εθνολογική
ομοιογένεια – ο περισσότεροι
κάτοικοι Έλληνες ή
εξελληνισμένοι – τα ελληνικά
επίσημη γλώσσα του
κράτους Αργυρό Δηνάριο Οκταβιανού με την
Ο Ηράκλειος εγκαταλείπει τους επιγραφήCAESAR AUGUSTUS στον
εμπροσθότυποκαι DIVUS IULIU(S) στον οπισθότυπο
ρωμαϊκούς τίτλους και
ονομάζεται πιστός εν Χριστώ
●
βασιλεύς

16. ● "ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΤΩ ΘΕΩ ΠΙΣΤΟΣ
Στο κάτω μέρος του Επιτάφιου που δώρησε ο αυτοκράτορας Ιωάννης Στ'
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΡΩΜΑΙΩΝ Ο ο Καντακουζηνός στην Μονή Βατοπαιδίου, διαβάζουμε την επιγραφή
ΚΑΝΤΑΚΟΥΖΗΝΟΣ" (από χειρόγραφο της "ΔΩΡΟΝ ΕΥΣΕΒΟΥΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ
έκθεσης, Μονή Βατοπεδίου) ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΝΤΑΚΟΥΖΗΝΟΥ". Από κάτω βλέπουμε το σήμα της
Μονής, το οποίο εκείνη χρησιμοποιεί έως σήμερα.