SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 20
कासचिककत्सा
कासचिककत्सा
निरुक्ती-
• कस गतिशािनयो: ।
• कसति तशर:कण्ठादूर्ध्वं गच्छति
वायुररतिकास: ।
• कसनं कास:।
प्रकार
वािातदजास्त्रयो ये च क्षिज: क्षयजस्िथा।
पञ्चैिे स्युननृणां कासा वर्ृमाना: क्षयप्रदा: ॥ च.तच.18/4
पूर्वरुप
पूवृरुप भवेत्तेषां शूकपूणृगलास्यिा।
कण्ठे कण्डूश्च भोज्यानानवरोर्श्च जायिे ॥च.चच.18/5
संम्प्राप्ति
अर्:प्रतिहिो वायुरुर्ध्वृस्त्रोि: समातिि: ।
उदानभावमापन्न: कण्ठे सक्तस्िथोरतस ॥
आतवश्य तशरस: खातन सवाृतण प्रतिपूरयन।
आभञ्जनातक्षपनदेहं हनुमन्ये िथाऽतक्षणी ॥
नेत्रे पनष्ठमुर:पार्श्वे तनभुृज्य स्िम्भयंस्िि:।
शुष्को वा सकफो वाऽतप कसनात्कास उच्यिे ॥ च.तच.18/6-8
प्राणोह्युदानानुगत: प्रदुष्ट: संभिन्नकांस्यस्वनतुल्यघोष: ।
ननरेनत वक्त्रात सहसा सदोष: कास: स ववद्वनिरुदाह्र्तस्तु॥
सु.उ.तं .52/5
 अधः प्रनतहतो वायु (अपान वायु) अवरुद्ध
 उर्धवव स्रोतसां मर्धये आचित
 उदान सह
 कण्ठ उर भिर प्रदेि व्याप्त
 हनु, मन्या, नेर, स्थानी अक्षेप
 तथा पृष्ठ, उर, पार्शवव स्थानी आक्षेप
 िुष्क कफ़युक्त्त कास
धूमोपघाताद्रजसस्तथैव व्यायामरुक्षान्नननषेवणाच्च ।
ववमागवगत्वादवप िोजनस्य वेगावरोधात क्षवथोस्तथैव॥
सु.उ.52/4
हेतुिेदात्प्रतीघातिेदो वायो: सरंहस:। अ.ह्रु.नन.3/21
वातज कास
ननदान
रुक्षिीतकषायाल्पप्रभमतानिनं स्त्स्रय: ।
वेगधारणमायासो वातकासप्रवतवका: ॥
च.चच.18/10
लक्षणे
ह्रदय उर पार्शवव िीर िूल, उर, कण्ठ, मुख िुष्कता
ह्रष्टलोम ननघोष
दैन्य दौर्वल्य
क्षोि मोह
िुष्क कास कृ र्शचात ननस्त्ष्ठवन
प्तपत्तज कास
ननदान-
कटुकोष्णववदाह्यम्लक्षाराणामनतसेवनम ।
वपत्तकासकरं क्रोध: सन्तापर्शचास्त्ननसूयवजजज॥
च.तच.18/10
18/10
लक्षणे
पीत अक्षक्ष ननष्ठीवन , नतक्त्तास्यत्वं
स्वर िेद उरोधूमायनं
तृष्णा दाहो
मोहो रुचच
कफज कास
तनदान –
गुवृतभष्यतन्दमर्ुरतस्नग्र्स्वप्नतवचेष्टनै: ।
वनद्ध: श्लेष्माऽ तनलं रुर्ध्वा कफकासं करोनत हह।
च.तच.18-17
मन्दास्त्नन अरुचच
च्छहदव पीनस
उत्क्त्लेि गौरव
मुखमाधुयव लोमहषव
आस्य माधुयव स्त्क्त्लन्नता
र्हुल मधुर स्त्स्ननध कफ ननस्त्ष्ठवन
क्षतज कास
ननदान
अनतव्यवायिारार्धवयुद्धार्शवगजववग्रहे: ।
रुक्षस्योर:क्षतं वायुगृवहीत्वा कासमावहेत ॥च.चच.18/20
लक्षणे
िुष्क सिोणणत कास कण्ठे उर स्थानन रुजा
सुचीभिररव िुल वेदना स्थानन दुस्पिव पवविेद
ज्वर र्शवास
तृष्णा स्वरिेद
पारावत समान कु जन
क्षयज कास
ननदान
ववषमासात्म्यिोज्यानतव्यवायाद्वेगननग्रहात ।
घृणणनां िोचतां नॄणां व्यापन्नेऽननौ रयो मला:॥
कु वपता: क्षयजं कासं कु युवदेहक्ष्यप्रदम ।
च.चच.18/23-24
लक्षणे
 दुगवस्त्न्ध, हररत रक्त्त वणीय पुययुक्त्त कफ ष्ठीवन
 ह्रदयं मन्यते च्युतम अकस्मात उष्ण िीत स्पिव ननर्वल
कृ ि
 स्त्स्ननध अच्छ मुख वणव पाणणपादतल र्शलष्णता ज्वर पार्शवव
उर वेदना अरुचच
 भिन्नसंहतवचवस स्वरिेद
चचककत्सा-
वातज कास-
रुक्षस्याननलजं कासमादौ स्नेहैरुपाचरेत ।
सवपवभिवर्वस्त्स्तभि: पेयायूषक्षीररसाहदभि: ॥
वातघ्नभसद्धै: स्नेहाद्यैधूवमैलैहेर्शच युस्त्क्त्तत:।
अभ्यङ्गै: पररषेकै र्शच स्त्स्ननधै: स्वेदैर्शच र्ुवद्धमान ॥
र्स्त्स्तभिर्वद्धववडवातं िुष्कोर्धवं चोर्धवविस्त्क्त्तकै : ।
घृतै: सवपतं सकफं जयेत स्नेहववरेचनै: ॥
च.चच.18/32-34
कण्टकारी घृत वपप्पल्यादी घृत
त्र्युषणाद्य घृत रास्ना घृत
ववडंगाहद चुणव दुरलिहद लेह
अगस्त्यहरीतकी मन:भिलादी धूम
रुक्षाचधक्त्य- स्नेहप्रयोग उदा. वातघ्न घृत ,र्स्त्स्त,पेया,
युष, क्षीर ,मांसरस,स्त्स्ननध धूम,अवलेह, अभ्यंग,पररषेक
मल,वायु अवरोध- र्स्त्स्तप्रयोग
मलिुष्कता, अपान वायु उर्धववगनत- िोजन पर्शचात घृतपान
वपत्त,कफ अनुर्ंध-स्नेह ववरेचन
प्तपत्तज कास
पैस्त्त्तके सकफे कासे वमनं सवपवषा हहतम ।
तथा मदनकार्शमयवमधुकक्त्वचथतैजवलै: ॥
च.चच.18/83
 वपत्तज कास- कफ अनुर्ंध - वमन
 अल्प कफानुर्ंध- ववरेचन त्ररवृत्त + भसता
 घन कफ-ननिोत्तर+ नतक्त्त द्रव्य
 तनु कफ- स्त्स्ननध िीतवीयव स्नेह अवलेह
 घन कफ़- रुक्ष िीत स्नेह अवलेह

त्वगाहद लेह
 वपप्पल्याहद लेह
 कासहर गुहटका
कफज कास
र्भलनं वमनैरादौ िोचधतं कफकाभसनम ।
यवान्नै : कटुरुक्षोष्णै: कफघ्नैर्शचाप्युपाचरेत ॥
च.चच.18/108
 वमन

 कफ़घ्न ,कटु,रुक्ष,उष्ण आहर
पाठाहद पेय
नागराहद पेय
क्षतज कास
कासमात्यनयकं मत्वा क्षतजं त्वरया जयेत ।
मधुरैजीवनीयैर्शच र्लमांसवववधवनै: ॥ च.चच.18/134
क्षतकासाभििूतानां वृस्त्त्त: स्यात वपत्तकाभसकी।
क्षीरसवपवमवधुप्राया संसगे तु वविेषणम ॥च.चच.18/138
 द्ववदोषज संसगव -वातवपत्त्ज कास- घृत अभ्यंग
 वात वृवद्धजन्य वेदना- तैल अभ्यंग
 रक्त्तष्ठीवन- जीवणीय गण साचधतपान घृत,नस्य
 स्तंि,आयाम- अचधक माराघृतपान
क्षयज कास
तस्मै र्ृंहणमेवादौ कु यावदननेर्शच दीपनम ।
र्हुदोषाय सस्नेहं मृदु दद्याद्ववरेचनम ॥
च.चच.18/150
 मृदु ववरेचन,
 रक्त्तस्राव- अनुवासन र्स्त्स्त
उपद्रव
कासाच्छवासक्षयस्त्च्ददस्वरसादादयो गदा: ।
िवन्त्युपेक्षया यस्मात्तस्मात्तं त्वरया जयेत ॥
अ.ह्रु.नन.3/38
THANK YOU

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt? (20)

Introduction to panchakarma
Introduction to panchakarmaIntroduction to panchakarma
Introduction to panchakarma
 
Vamanakarma
VamanakarmaVamanakarma
Vamanakarma
 
Kustha
Kustha Kustha
Kustha
 
Mutrashmari
MutrashmariMutrashmari
Mutrashmari
 
Kamala Roga
Kamala RogaKamala Roga
Kamala Roga
 
Viswachi PPT
Viswachi  PPTViswachi  PPT
Viswachi PPT
 
Clinical Aspects of Vamana & its mode of action
Clinical Aspects of Vamana & its mode of actionClinical Aspects of Vamana & its mode of action
Clinical Aspects of Vamana & its mode of action
 
Swedana Adhyaya
Swedana AdhyayaSwedana Adhyaya
Swedana Adhyaya
 
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis AscitesUnderstanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
 
Clinical aspects of Swedana and its mode of action
Clinical aspects of Swedana and its mode of actionClinical aspects of Swedana and its mode of action
Clinical aspects of Swedana and its mode of action
 
PPT on Kampavata.pptx
PPT on Kampavata.pptxPPT on Kampavata.pptx
PPT on Kampavata.pptx
 
kusta chikitsa.pptx
kusta chikitsa.pptxkusta chikitsa.pptx
kusta chikitsa.pptx
 
Tamaka swasa re edited
Tamaka swasa re editedTamaka swasa re edited
Tamaka swasa re edited
 
udara roga ascites
udara roga ascitesudara roga ascites
udara roga ascites
 
Sapta Dhatugata jwara
Sapta Dhatugata jwaraSapta Dhatugata jwara
Sapta Dhatugata jwara
 
Vishama jwara
Vishama jwaraVishama jwara
Vishama jwara
 
Rakta mokshana - Siravyadha
Rakta mokshana - SiravyadhaRakta mokshana - Siravyadha
Rakta mokshana - Siravyadha
 
Vaitarana basti,krimigna basti,lekana basti
Vaitarana basti,krimigna basti,lekana bastiVaitarana basti,krimigna basti,lekana basti
Vaitarana basti,krimigna basti,lekana basti
 
Prameha
PramehaPrameha
Prameha
 
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa pptA presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
 

Ähnlich wie Kas chikitsa

Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxe-MAP
 
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEAR
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEARMadya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEAR
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEARSmrutirekhaMishra4
 
आयुर्वेद दर्शन, सिद्धान्त
आयुर्वेद  दर्शन, सिद्धान्तआयुर्वेद  दर्शन, सिद्धान्त
आयुर्वेद दर्शन, सिद्धान्तchikitsak
 
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्amisamalia
 
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)Dr priti Masaram
 
Samyktva Margna - 2
Samyktva Margna - 2Samyktva Margna - 2
Samyktva Margna - 2Jainkosh
 
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )Dr. Vijay Kumar Pathak
 
अभ्यासवशगं मनः
अभ्यासवशगं मनःअभ्यासवशगं मनः
अभ्यासवशगं मनःRashmi Baur
 
Sunyam Margna
Sunyam MargnaSunyam Margna
Sunyam MargnaJainkosh
 
Ayurveda related content along with the slokas
Ayurveda related content along with the slokasAyurveda related content along with the slokas
Ayurveda related content along with the slokasSgt University
 
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotasChikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas7412849473
 
Concept of aartava
Concept of aartavaConcept of aartava
Concept of aartavaAkhila A K
 

Ähnlich wie Kas chikitsa (20)

Adharaniya vega
Adharaniya vegaAdharaniya vega
Adharaniya vega
 
Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptx
 
Rajayakshma chikitsa - Charak Samhita
Rajayakshma chikitsa - Charak SamhitaRajayakshma chikitsa - Charak Samhita
Rajayakshma chikitsa - Charak Samhita
 
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEAR
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEARMadya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEAR
Madya barga, Astanga hridaya, BAMS 1ST YEAR
 
आयुर्वेद दर्शन, सिद्धान्त
आयुर्वेद  दर्शन, सिद्धान्तआयुर्वेद  दर्शन, सिद्धान्त
आयुर्वेद दर्शन, सिद्धान्त
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
Rajaswalaa paricharyaa
Rajaswalaa paricharyaaRajaswalaa paricharyaa
Rajaswalaa paricharyaa
 
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
अर्धनारी नटेश्वर स्तोत्रम्
 
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
 
Samyktva Margna - 2
Samyktva Margna - 2Samyktva Margna - 2
Samyktva Margna - 2
 
Pk importance & utility
Pk importance &  utilityPk importance &  utility
Pk importance & utility
 
Pk importance & utility
Pk importance & utilityPk importance & utility
Pk importance & utility
 
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )
Jaatharini (Kashyap samhita, Revati kalp )
 
अभ्यासवशगं मनः
अभ्यासवशगं मनःअभ्यासवशगं मनः
अभ्यासवशगं मनः
 
Sunyam Margna
Sunyam MargnaSunyam Margna
Sunyam Margna
 
Ayurveda related content along with the slokas
Ayurveda related content along with the slokasAyurveda related content along with the slokas
Ayurveda related content along with the slokas
 
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotasChikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
 
tridosha final.pptx
tridosha final.pptxtridosha final.pptx
tridosha final.pptx
 
Concept of aartava
Concept of aartavaConcept of aartava
Concept of aartava
 

Mehr von Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune

Mehr von Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune (20)

Hybridization & mahapralaya
Hybridization & mahapralayaHybridization & mahapralaya
Hybridization & mahapralaya
 
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
 
MCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
MCQ POINT - 1 PG CET AyurvedaMCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
MCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
 
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET AyurvedaSushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
 
Sharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
Sharangdhar Samhita - PG CET AyurvedaSharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
Sharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
 
Kashyap Samhita -PG CET Ayurveda
Kashyap Samhita -PG CET AyurvedaKashyap Samhita -PG CET Ayurveda
Kashyap Samhita -PG CET Ayurveda
 
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET AyurvedaCharak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
 
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET AyurvedaStrirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
 
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET AyurvedaStrirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
 
Stanya Balgraha - PG CET Ayurveda
Stanya  Balgraha - PG CET AyurvedaStanya  Balgraha - PG CET Ayurveda
Stanya Balgraha - PG CET Ayurveda
 
Shalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
Shalakya MukhaRoga - PG CET AyurvedaShalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
Shalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
 
KC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
KC Vatvyadhi -2 PG CET AyurvedaKC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
KC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
 
KC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
KC Vatavyadhi 1 - PG CET AyurvedaKC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
KC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
 
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET AyurvedaKayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
 
Balrog - 1 PG CET Ayurveda
Balrog - 1 PG CET AyurvedaBalrog - 1 PG CET Ayurveda
Balrog - 1 PG CET Ayurveda
 
Swasthavritta -2 PG CET Ayurveda
Swasthavritta -2 PG CET AyurvedaSwasthavritta -2 PG CET Ayurveda
Swasthavritta -2 PG CET Ayurveda
 
Rognidan - PG CET Ayurveda
Rognidan - PG CET AyurvedaRognidan - PG CET Ayurveda
Rognidan - PG CET Ayurveda
 
Rasa shastra - PG CET Ayurveda
Rasa shastra - PG CET AyurvedaRasa shastra - PG CET Ayurveda
Rasa shastra - PG CET Ayurveda
 
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatmentGuidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
 
Swasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
Swasthavrutta Psm PG CET AyurvedaSwasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
Swasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
 

Kas chikitsa