SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 26
हिक्काश्वास
BY- Dr.Shital Dhote
Guide-Dr.Mrs.Vandana Bhusari
निरुक्ती
हिक्का
• हिक्वनत कू जत्यिया ।
• हिग इनत कृ त्वा कायनत शब्दायते इनत वा हिक्का ।
श्वास
• श्वसत्यिेिेनत।
शब्दकल्पद्रुम
निदाि
रजसा धूम वाताभयाां शीतस्थािाम्बुसेविात।
व्यायामाद ग्राम्यधमााध्वरुक्षान्िववषमाशिात ॥
आमप्रदोषादािािाद रौक्ष्यादत्यपतपाणात ।
दौबाल्यान्ममाणो घाताद दवन्दवच्छु दयध्ततयोगत ॥
अतीसारज्वरच्छहदाप्रनतश्यायक्षतक्षयात।
रक्तवपत्तादुदावतााद ववसूच्यलसकादवप ॥
पाण्डुरोगाद ववषाच्चैव प्रवताते गदाववमौ॥
च.चच.17/11-14
• वविारज िेतु-रज,धूम,वात सांपका , शीतस्थािी
रिाणे,अनत-व्यायाम,व्यवाय,अध्वगमि,शीत-उष्ण
सेवि,
• आिारज िेतु- अनत-शीत जलसेवि,रुक्षान्ि
सेवि,ववषम आिार,निष्पाव,माष,वपण्याक,नतल
तैल,ववष्मयम्ि,ववदािी जलज आिुप माांस, अभिश्यांदी,
• व्याधििेतु- शरररामध्ये अनत आमवृद्धी,आिाि,शाररररक
रुक्षता,अपतपाण, दौबाल्यता,ममााघात,अनतसार,ज्वर
छदी,प्रनतश्याय,क्षतक्षक्षण,रक्तवपत्त,उदावता,ववसूचचका,
अलसक,पाांडु,ववष
संप्राप्तत
• मारुत: प्राणवाहिनि स्रोताांस्याववश्य कु प्यनत।
उर:स्थ: कफमुद्धूय हिक्काश्वासाि करोनत स:॥
घोराि प्राणोपरोधाय प्राणणिाां पञ्च पञ्च च।
च.चच.17/11-14
• प्राणोदकान्नन्नवाहिनि स्त्रोतांसस सकफोऽनिल: ।
हिक्का करोनत सांरुदध्य तासाां भलङां पृथक श्रुणु॥
च.चच.17/17
• दुष्ट स्रोतस- प्राणवि,उदकवि,अन्िवि
• दुष्य- कफ,वात
पूवारूप
कण्ठोरसोगुारुत्वां च वदिस्य कषायता।
हिक्कािाां पुवारुपाणण कु क्षेराटोप एव च ॥
आिाि:पाश्वाशुलां च पीडिां ह्र्दयस्य च।
प्राणस्य च ववलोमत्वां श्वासािाां पूवालक्षणम ॥
च.चच17/19-20
मिाहिक्का
क्षीणमाांसबलप्राणतेज
कु वपत कफ + कु वपत वायु
कण््प्रदेशी आक्ाांत
हिक्का
मिाहिक्का
साववदेहिक लक्षणे
• प्राणवि स्रोतस,ममा,जाठरायनि सांरुद्धता
• प्रलाप
• गार स्तांि,
• स्मृनतिाश
• साश्रुववप्लुतिेर
• अन्िवि उदकवि स्रोतसावरोध
• शररर जाड्यता,
• स्तब्धशङ्ख भ्रुव: च्युत,
व्याधिप्रत्यनिक लक्षणे
• निवववनतं िाधिगच्छत
• मिामूला,मिावेगा,मिाशब्दा,मिबला,सदय प्राणिरा
गम्भीरा हिक्का
िािे: पक्वाशयादववप हिक्का चास्योपजायते।
च.चच.17/29
हिक्कते य: प्रवृद्धस्तु कृ शो दीिमिा िर:।
जजारेणोरसा कृ च्रां गम्िीरमिुिादयि ॥ च.चच.17/27
गम्िीर शब्दयुक्त, जृम्िा पश्चात अांग सांकोच-प्रसार,
अस्पष्ट शब्द, उरोिागी स्तम्ि,
शररर क्षोि - शररर िमि,,
रुद्ध उच््वास मागव - बल,चेतिा ह्रास
प्राणाप्न्नतकी
व्यपेता हिक्का
व्यपेता जायते हिक्का याऽन्िपाि चतुववाधे।
आिारपररणामान्नते भूयश्च लिते बलम ॥
च.चच.17/31
मूच्छाा, प्रलाप,
वमि, अनतसार,
तृष्णा, जृम्िा,
मुखशोष, आध्माि
ज्ञािशून्य वविाभमि:
उगमस्थाि- जरुमुल ,
प्राणिाररणी
क्षुद्र हिक्का
• क्षुद्रवातो यदा कोष्ठाद व्यायामपररघहित: ।
कण्ठे प्रपदयते हिक्काां तदा क्षुद्राां करोनत स: ॥
च.चच.17/34
• अचधष्ठाि- ह्रदय,क्लोम,कण्ठ,तालु
• लक्षणे- अल्पवेग,अकष्टकर, अल्प वातप्रकोप,
व्यायामजन्य, अन्िसेवि पश्चात शमि
अन्निजा हिक्का
सिसाऽत्यभयवह्र्तै: पािान्िै: पीडडतोऽनिल: ।
हिक्का पीते च भुक्ते च शमं यानत च साऽन्निजा॥
च.चच.17/41
अचधष्ठाि- आमाशय ,
लक्षणे
अचधक आिार पाि पश्चात उत्पयत्त,
शिै: असांबन्धां क्षवथु
आिार/जल सेवि पश्चात शमि
श्वास
यदा स्रोताांभस सांरुदध्य मारुत: कफपूवाक: ।
ववष्वनरजनत सांरुद्धस्तदा श्वासान्करोनत स: ॥
च.चच.17/45
कफ-वातवधाक आिार-वविार सेवि
कफ वात प्रकोप
प्रनतलोम वायु
श्वास
मिाश्वास
लक्षणे –
• मत्तषािवत ध्वनि,
• प्रिष्ट ज्ञाि ववज्ञाि,
• ववभ्रान्त लोचि,
• िेर-मुख ववकृ ती,
• मलमूर बद्धता,
• ववशीणा वाणी,
• दीि,
• प्रश्वससतं दूराद्ववज्ञायते भवशम ,
• शीघ्र मृत्यु
ऊध्वाश्वास
लक्षणे –
दीघं श्वसि,
बैचेि,
श्लेष्मावृत्त मुख स्रोतस,
ऊध्वादृयष्ट,ववभ्रान्त,
शुष्कास्य,
अरनत,
वेदिा,
मूच्छाा
अि:श्वास निरुद्ध समयी- मोि,कं प
शीघ्र मृत्यु
नछन्िश्वास
•
ववयच्छन्ि श्वसि, दु:खाता
श्वसि, ह्रदय ममा स्थानि वेदिा,
आिाि, स्वेद मूच्छाा
बयस्तदाि, ववप्लुताक्ष,
क्षीणता, रक्तिेरता,
व्यग्रचचत्त, मुख शुष्कता,
वववणाता प्रलापी,
ववनछन्ि शीघ्र मृत्यु
तमक श्वास
प्रनतलोम वायु
प्राणवि स्रोतस मध्ये सांचरण
ग्रीवा शीर स्थािी सांगृह्यता
कफ उत्प्रेरण पीिस रोग
कफ अवरोचधत वायु कण््स्थािी
अनतवेगवाि घुघुार शब्दयुक्त
तमक श्वास,
• घुरघुर शब्द,प्राणास पीडा देणारा तीर श्वास वेग,
• नलानि, कास प्रवृत्ती,
• मूच्छाा, स्वरिेद,
• कफ नियष्ठवि समयी वेदिा, उष्ण प्रीती,
• उिय पाश्वा स्थानि वेदिा, शुष्क मुखता,
• ललामप्रदेशी स्वेद,
• मेघ शीत जल,वायु मुळे श्वासवृद्धी
• आसीिो लभते सुखम
• प्रतमक- तमक श्वास + ज्वर, मूच्छाा
• सांतमक- उदावता,अजीणा, यक्लन्िशररर,वेगावरोध,तमसा
वधाते-शीत पश्चात शमि
क्षुद्रश्वास
• अल्पबल,
• ि बाधनत शररर क्रक्याां,
• वेग समयी अल्प कष्टता,
• िोजिपािािाां ि निरुदध्यते,
• इयन्द्रयाांिा व्यथा िसणे,
श्वास िेद, दोष, साध्यासाध्यता
• मिाश्वास वात असाध्य
• ऊध्वाश्वास वात असाध्य
• नछन्िश्वास कफ वात असाध्य
• तमक श्वास कफ कृ च्रसाध्य
• प्रतमक/सांतमक कफ कृ च्रसाध्य
• क्षुद्रश्वास वात साध्य
हिक्का-श्वास चचक्रकत्सा
• हिक्काश्वासाहदातां यस्िनधैरादौ स्वेदैरुपाचरेत ।
आक्तां लवणतैलेि िाडीप्रस्तरसङ्करै: ॥
तैरस्य ग्रचथत: श्लेष्मा स्रोत: स्वभिववलीयते।
खानि मादावमायायन्त ततो वातािुलोमता ॥
तत: श्लेष्मणण सांवृद्धे पाययेत्तु तम ॥च.चच.17/71-75
• धूमपाि- मल्लक सांपुट मध्ये
• उपद्रव चचक्रकत्सा- स्वरक्षीण,अनतसार,रक्तवपत्त,दाि-
• मधुर,यस्िनध,शीतल चचक्रकत्सा
• मृदु स्वेद- उष्ण स्िेि पररषेक, उत्काररका,
• उत्काररका-नतल चुणा,अतसी
चुणा,उडीद,गोधूम,वातिाशक स्िेि,िारायण ,बला तैल
काांजी
• तपाण, वमि-ववरेचि प्रयोग, िस्य, बृांिण, कषाण
• िवज्वर ,आमदोष- लांघि, रुक्ष स्वेदि
• वमि अनतयोग- वातिाशक माांसरस
• उदावता,आध्माि- वातािुलोमक आिार
• बलवाि, कफवृद्धी - वमि,ववरेचि
• दुबाल,बाल,वृद्ध,वाताचधक्य- वातशामक
स्िेि,यूष,माांसरस
तमक श्वास-
• काभसिे च्छदािां ददयात स्वरिङ्गे च बुवद्धमाि ।
वातश्लेष्मिरैयुवक्तं तमके तु ववरेचिम ॥
च.चच.17/121
• ध्मािादीयुक्ते श्वासे ववरेचिम | अ.हृ.चच.4/7
शटयाहद चूणा, मुक्ताहद चूणा,
निहदयनधकादय यूष, दशमूलाहद घृत
• वातवपत्तिुबांधी- सुवचालास्वरस+घृत+त्ररकटु+दुध+िात
• कफवपत्तिुबांधी-भशररष पुष्प +मधु+वपप्पली
• हिक्का वेगिाशक उपाय-
शीताम्बुसेक; रासि,ववस्मापि,िय निमााण
करणे,क्ोधिषा,वप्रयोदवेग उत्पन्ि करणे
घृत प्रयोग-
• उपद्रव स्वरुप शुष्कता/रुक्ष शररर- भसद्ध घृत
.दशमूलाहद घृत
हिक्का-श्वास सामान्नयधचककत्सा
ययत्कयञ्चत्कफवातघ्िमुष्णां वातािुलोमिम ।
िेषजां पािमन्िां वा तवद्धतां श्वासहियक्किे॥
वातकृ द्धा कफिरां कफकृ दवाऽनिलापिम ।
कायं िैकायन्तकां ताभयाां प्राय: श्रेयोऽनिलापिम ॥
च.चच.17/147-148
बृांिण चचक्रकत्सा- साध्य
शमि चचक्रकत्सा- उपद्रवरहित
कषाण चचक्रकत्सा- असाध्य
THANK YOU

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Ayurvedic management of acidity
Ayurvedic management of acidityAyurvedic management of acidity
Ayurvedic management of acidity
DrSoubhagyaJapal
 

Was ist angesagt? (20)

Ayurvedic management of acidity
Ayurvedic management of acidityAyurvedic management of acidity
Ayurvedic management of acidity
 
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
Understanding the samprapti of gulma in Charak Nidan Sthana
 
Rakta pitta
Rakta pittaRakta pitta
Rakta pitta
 
Urusthambha chikitsaa.1
Urusthambha chikitsaa.1Urusthambha chikitsaa.1
Urusthambha chikitsaa.1
 
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa pptA presentation on vata rakta chikitsa ppt
A presentation on vata rakta chikitsa ppt
 
Mutraghata
MutraghataMutraghata
Mutraghata
 
Ashtanga Hridaya Sutrasthana Chapter 22 - GANDUSHADI VIDHI / गण्डूषादि विध...
Ashtanga Hridaya Sutrasthana Chapter   22 - GANDUSHADI VIDHI /  गण्डूषादि विध...Ashtanga Hridaya Sutrasthana Chapter   22 - GANDUSHADI VIDHI /  गण्डूषादि विध...
Ashtanga Hridaya Sutrasthana Chapter 22 - GANDUSHADI VIDHI / गण्डूषादि विध...
 
Mutrakricchra
MutrakricchraMutrakricchra
Mutrakricchra
 
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptxARSHA - Dravya Prayoga.pptx
ARSHA - Dravya Prayoga.pptx
 
भस्मक
भस्मकभस्मक
भस्मक
 
Kamala - An Ayurvedic View
Kamala - An Ayurvedic ViewKamala - An Ayurvedic View
Kamala - An Ayurvedic View
 
BASTI IN AYURVEDA
BASTI IN AYURVEDA BASTI IN AYURVEDA
BASTI IN AYURVEDA
 
Pakshaghate virechanam
Pakshaghate virechanamPakshaghate virechanam
Pakshaghate virechanam
 
Ajeerna
AjeernaAjeerna
Ajeerna
 
Ayurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotasAyurvedic concept of srotas
Ayurvedic concept of srotas
 
Pariharya vishay
Pariharya vishayPariharya vishay
Pariharya vishay
 
Concept of Grahani.pptx
Concept of Grahani.pptxConcept of Grahani.pptx
Concept of Grahani.pptx
 
Ardita vata and its management
Ardita vata and its managementArdita vata and its management
Ardita vata and its management
 
Sandhigata vata (osteoarthritis)
Sandhigata vata (osteoarthritis)Sandhigata vata (osteoarthritis)
Sandhigata vata (osteoarthritis)
 
panchakarma in tamaka swasa
panchakarma in tamaka swasapanchakarma in tamaka swasa
panchakarma in tamaka swasa
 

Ähnlich wie Hikka shwas

Ähnlich wie Hikka shwas (20)

Adharaniya vega
Adharaniya vegaAdharaniya vega
Adharaniya vega
 
Jwara vivechana
Jwara vivechanaJwara vivechana
Jwara vivechana
 
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotasChikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
Chikitsa siddhnt and management of mans evam medo vaha strotas
 
Visarp chikitsa
Visarp chikitsaVisarp chikitsa
Visarp chikitsa
 
Rajayakshma chikitsa - Charak Samhita
Rajayakshma chikitsa - Charak SamhitaRajayakshma chikitsa - Charak Samhita
Rajayakshma chikitsa - Charak Samhita
 
गृहणी रोग.pptx
गृहणी रोग.pptxगृहणी रोग.pptx
गृहणी रोग.pptx
 
Yonivyapd chikitsa ch chi
Yonivyapd chikitsa ch chiYonivyapd chikitsa ch chi
Yonivyapd chikitsa ch chi
 
Imortance of shatkriyakala in chikitsa - Dr Vinod Gautam
Imortance of shatkriyakala in chikitsa - Dr Vinod GautamImortance of shatkriyakala in chikitsa - Dr Vinod Gautam
Imortance of shatkriyakala in chikitsa - Dr Vinod Gautam
 
Yogic Shuddhikriya
Yogic ShuddhikriyaYogic Shuddhikriya
Yogic Shuddhikriya
 
Shuddhi kriya - 4
Shuddhi kriya - 4Shuddhi kriya - 4
Shuddhi kriya - 4
 
How to do ardha matsyendrasana (half spinal twist pose) and what are its bene...
How to do ardha matsyendrasana (half spinal twist pose) and what are its bene...How to do ardha matsyendrasana (half spinal twist pose) and what are its bene...
How to do ardha matsyendrasana (half spinal twist pose) and what are its bene...
 
Presentation (7).pdf
Presentation (7).pdfPresentation (7).pdf
Presentation (7).pdf
 
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi PanamburKamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
Kamala (jaundice) by Dr. Shruthi Panambur
 
Kas chikitsa
Kas chikitsaKas chikitsa
Kas chikitsa
 
Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptx
 
Unmad short
Unmad shortUnmad short
Unmad short
 
स्नेहोपगादि वर्ग महाकषाय mentioned inचरक संहिता अध्याय 4
स्नेहोपगादि वर्ग महाकषाय mentioned inचरक संहिता अध्याय 4स्नेहोपगादि वर्ग महाकषाय mentioned inचरक संहिता अध्याय 4
स्नेहोपगादि वर्ग महाकषाय mentioned inचरक संहिता अध्याय 4
 
auto shsuahv.pptx
auto shsuahv.pptxauto shsuahv.pptx
auto shsuahv.pptx
 
Samyktva Margna - 1
Samyktva Margna - 1Samyktva Margna - 1
Samyktva Margna - 1
 
Pranayama प्राणायाम
Pranayama प्राणायामPranayama प्राणायाम
Pranayama प्राणायाम
 

Mehr von Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune

Mehr von Aaptashri Ayurved & Panchakarma Clinic,Pune (20)

Hybridization & mahapralaya
Hybridization & mahapralayaHybridization & mahapralaya
Hybridization & mahapralaya
 
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
Chavanprash Nirman - Dr saurabh kadam)
 
MCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
MCQ POINT - 1 PG CET AyurvedaMCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
MCQ POINT - 1 PG CET Ayurveda
 
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET AyurvedaSushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
Sushruta Sharir Sthansa - PG CET Ayurveda
 
Sharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
Sharangdhar Samhita - PG CET AyurvedaSharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
Sharangdhar Samhita - PG CET Ayurveda
 
Kashyap Samhita -PG CET Ayurveda
Kashyap Samhita -PG CET AyurvedaKashyap Samhita -PG CET Ayurveda
Kashyap Samhita -PG CET Ayurveda
 
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET AyurvedaCharak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
Charak Samhita - Shariir,Nidan,Indriya,Viman - PG CET Ayurveda
 
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET AyurvedaStrirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 2 PG CET Ayurveda
 
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET AyurvedaStrirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
Strirog prasuti Tantra 1 PG CET Ayurveda
 
Stanya Balgraha - PG CET Ayurveda
Stanya  Balgraha - PG CET AyurvedaStanya  Balgraha - PG CET Ayurveda
Stanya Balgraha - PG CET Ayurveda
 
Shalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
Shalakya MukhaRoga - PG CET AyurvedaShalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
Shalakya MukhaRoga - PG CET Ayurveda
 
KC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
KC Vatvyadhi -2 PG CET AyurvedaKC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
KC Vatvyadhi -2 PG CET Ayurveda
 
KC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
KC Vatavyadhi 1 - PG CET AyurvedaKC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
KC Vatavyadhi 1 - PG CET Ayurveda
 
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET AyurvedaKayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
Kayachikitsa Panchkarma - PG CET Ayurveda
 
Balrog - 1 PG CET Ayurveda
Balrog - 1 PG CET AyurvedaBalrog - 1 PG CET Ayurveda
Balrog - 1 PG CET Ayurveda
 
Swasthavritta -2 PG CET Ayurveda
Swasthavritta -2 PG CET AyurvedaSwasthavritta -2 PG CET Ayurveda
Swasthavritta -2 PG CET Ayurveda
 
Rognidan - PG CET Ayurveda
Rognidan - PG CET AyurvedaRognidan - PG CET Ayurveda
Rognidan - PG CET Ayurveda
 
Rasa shastra - PG CET Ayurveda
Rasa shastra - PG CET AyurvedaRasa shastra - PG CET Ayurveda
Rasa shastra - PG CET Ayurveda
 
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatmentGuidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
Guidelines for insurance coverage to ayurvedic treatment
 
Swasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
Swasthavrutta Psm PG CET AyurvedaSwasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
Swasthavrutta Psm PG CET Ayurveda
 

Kürzlich hochgeladen

TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class ModelTOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
nr802185
 
Best VIP Call Girls {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
Best VIP Call Girls  {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class ModelBest VIP Call Girls  {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
Best VIP Call Girls {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
nr802185
 
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil DubeyNo ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
DUBEY CLINIC
 
AMAZING VIP Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
AMAZING VIP  Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...AMAZING VIP  Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
AMAZING VIP Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
nr802185
 

Kürzlich hochgeladen (6)

TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class ModelTOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
TOP VIP Call Girls Janakpuri 9711199012 Russian High Class Model
 
amlapitta ayurvedic approach with treatment
amlapitta ayurvedic approach with treatmentamlapitta ayurvedic approach with treatment
amlapitta ayurvedic approach with treatment
 
Best VIP Call Girls {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
Best VIP Call Girls  {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class ModelBest VIP Call Girls  {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
Best VIP Call Girls {{Laxmi Nagar Delhi}}9711199012 Russian High Class Model
 
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil DubeyNo ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
No ED Now: Best Sexologist in Patna, Bihar | Dr. Sunil Dubey
 
AMAZING VIP Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
AMAZING VIP  Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...AMAZING VIP  Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
AMAZING VIP Russian Call Girls Connaught Place ASHVI 9711199012 Russian High...
 
Call Girls In Delhi Paharganj +91)꧁9711147426꧂Escorts Service 24 × 7 Online B...
Call Girls In Delhi Paharganj +91)꧁9711147426꧂Escorts Service 24 × 7 Online B...Call Girls In Delhi Paharganj +91)꧁9711147426꧂Escorts Service 24 × 7 Online B...
Call Girls In Delhi Paharganj +91)꧁9711147426꧂Escorts Service 24 × 7 Online B...
 

Hikka shwas

  • 2. निरुक्ती हिक्का • हिक्वनत कू जत्यिया । • हिग इनत कृ त्वा कायनत शब्दायते इनत वा हिक्का । श्वास • श्वसत्यिेिेनत। शब्दकल्पद्रुम
  • 3. निदाि रजसा धूम वाताभयाां शीतस्थािाम्बुसेविात। व्यायामाद ग्राम्यधमााध्वरुक्षान्िववषमाशिात ॥ आमप्रदोषादािािाद रौक्ष्यादत्यपतपाणात । दौबाल्यान्ममाणो घाताद दवन्दवच्छु दयध्ततयोगत ॥ अतीसारज्वरच्छहदाप्रनतश्यायक्षतक्षयात। रक्तवपत्तादुदावतााद ववसूच्यलसकादवप ॥ पाण्डुरोगाद ववषाच्चैव प्रवताते गदाववमौ॥ च.चच.17/11-14
  • 4. • वविारज िेतु-रज,धूम,वात सांपका , शीतस्थािी रिाणे,अनत-व्यायाम,व्यवाय,अध्वगमि,शीत-उष्ण सेवि, • आिारज िेतु- अनत-शीत जलसेवि,रुक्षान्ि सेवि,ववषम आिार,निष्पाव,माष,वपण्याक,नतल तैल,ववष्मयम्ि,ववदािी जलज आिुप माांस, अभिश्यांदी, • व्याधििेतु- शरररामध्ये अनत आमवृद्धी,आिाि,शाररररक रुक्षता,अपतपाण, दौबाल्यता,ममााघात,अनतसार,ज्वर छदी,प्रनतश्याय,क्षतक्षक्षण,रक्तवपत्त,उदावता,ववसूचचका, अलसक,पाांडु,ववष
  • 5. संप्राप्तत • मारुत: प्राणवाहिनि स्रोताांस्याववश्य कु प्यनत। उर:स्थ: कफमुद्धूय हिक्काश्वासाि करोनत स:॥ घोराि प्राणोपरोधाय प्राणणिाां पञ्च पञ्च च। च.चच.17/11-14 • प्राणोदकान्नन्नवाहिनि स्त्रोतांसस सकफोऽनिल: । हिक्का करोनत सांरुदध्य तासाां भलङां पृथक श्रुणु॥ च.चच.17/17 • दुष्ट स्रोतस- प्राणवि,उदकवि,अन्िवि • दुष्य- कफ,वात
  • 6. पूवारूप कण्ठोरसोगुारुत्वां च वदिस्य कषायता। हिक्कािाां पुवारुपाणण कु क्षेराटोप एव च ॥ आिाि:पाश्वाशुलां च पीडिां ह्र्दयस्य च। प्राणस्य च ववलोमत्वां श्वासािाां पूवालक्षणम ॥ च.चच17/19-20
  • 7. मिाहिक्का क्षीणमाांसबलप्राणतेज कु वपत कफ + कु वपत वायु कण््प्रदेशी आक्ाांत हिक्का
  • 8. मिाहिक्का साववदेहिक लक्षणे • प्राणवि स्रोतस,ममा,जाठरायनि सांरुद्धता • प्रलाप • गार स्तांि, • स्मृनतिाश • साश्रुववप्लुतिेर • अन्िवि उदकवि स्रोतसावरोध • शररर जाड्यता, • स्तब्धशङ्ख भ्रुव: च्युत, व्याधिप्रत्यनिक लक्षणे • निवववनतं िाधिगच्छत • मिामूला,मिावेगा,मिाशब्दा,मिबला,सदय प्राणिरा
  • 9. गम्भीरा हिक्का िािे: पक्वाशयादववप हिक्का चास्योपजायते। च.चच.17/29 हिक्कते य: प्रवृद्धस्तु कृ शो दीिमिा िर:। जजारेणोरसा कृ च्रां गम्िीरमिुिादयि ॥ च.चच.17/27 गम्िीर शब्दयुक्त, जृम्िा पश्चात अांग सांकोच-प्रसार, अस्पष्ट शब्द, उरोिागी स्तम्ि, शररर क्षोि - शररर िमि,, रुद्ध उच््वास मागव - बल,चेतिा ह्रास प्राणाप्न्नतकी
  • 10. व्यपेता हिक्का व्यपेता जायते हिक्का याऽन्िपाि चतुववाधे। आिारपररणामान्नते भूयश्च लिते बलम ॥ च.चच.17/31 मूच्छाा, प्रलाप, वमि, अनतसार, तृष्णा, जृम्िा, मुखशोष, आध्माि ज्ञािशून्य वविाभमि: उगमस्थाि- जरुमुल , प्राणिाररणी
  • 11. क्षुद्र हिक्का • क्षुद्रवातो यदा कोष्ठाद व्यायामपररघहित: । कण्ठे प्रपदयते हिक्काां तदा क्षुद्राां करोनत स: ॥ च.चच.17/34 • अचधष्ठाि- ह्रदय,क्लोम,कण्ठ,तालु • लक्षणे- अल्पवेग,अकष्टकर, अल्प वातप्रकोप, व्यायामजन्य, अन्िसेवि पश्चात शमि
  • 12. अन्निजा हिक्का सिसाऽत्यभयवह्र्तै: पािान्िै: पीडडतोऽनिल: । हिक्का पीते च भुक्ते च शमं यानत च साऽन्निजा॥ च.चच.17/41 अचधष्ठाि- आमाशय , लक्षणे अचधक आिार पाि पश्चात उत्पयत्त, शिै: असांबन्धां क्षवथु आिार/जल सेवि पश्चात शमि
  • 13. श्वास यदा स्रोताांभस सांरुदध्य मारुत: कफपूवाक: । ववष्वनरजनत सांरुद्धस्तदा श्वासान्करोनत स: ॥ च.चच.17/45 कफ-वातवधाक आिार-वविार सेवि कफ वात प्रकोप प्रनतलोम वायु श्वास
  • 14. मिाश्वास लक्षणे – • मत्तषािवत ध्वनि, • प्रिष्ट ज्ञाि ववज्ञाि, • ववभ्रान्त लोचि, • िेर-मुख ववकृ ती, • मलमूर बद्धता, • ववशीणा वाणी, • दीि, • प्रश्वससतं दूराद्ववज्ञायते भवशम , • शीघ्र मृत्यु
  • 15. ऊध्वाश्वास लक्षणे – दीघं श्वसि, बैचेि, श्लेष्मावृत्त मुख स्रोतस, ऊध्वादृयष्ट,ववभ्रान्त, शुष्कास्य, अरनत, वेदिा, मूच्छाा अि:श्वास निरुद्ध समयी- मोि,कं प शीघ्र मृत्यु
  • 16. नछन्िश्वास • ववयच्छन्ि श्वसि, दु:खाता श्वसि, ह्रदय ममा स्थानि वेदिा, आिाि, स्वेद मूच्छाा बयस्तदाि, ववप्लुताक्ष, क्षीणता, रक्तिेरता, व्यग्रचचत्त, मुख शुष्कता, वववणाता प्रलापी, ववनछन्ि शीघ्र मृत्यु
  • 17. तमक श्वास प्रनतलोम वायु प्राणवि स्रोतस मध्ये सांचरण ग्रीवा शीर स्थािी सांगृह्यता कफ उत्प्रेरण पीिस रोग कफ अवरोचधत वायु कण््स्थािी अनतवेगवाि घुघुार शब्दयुक्त तमक श्वास,
  • 18. • घुरघुर शब्द,प्राणास पीडा देणारा तीर श्वास वेग, • नलानि, कास प्रवृत्ती, • मूच्छाा, स्वरिेद, • कफ नियष्ठवि समयी वेदिा, उष्ण प्रीती, • उिय पाश्वा स्थानि वेदिा, शुष्क मुखता, • ललामप्रदेशी स्वेद, • मेघ शीत जल,वायु मुळे श्वासवृद्धी • आसीिो लभते सुखम
  • 19. • प्रतमक- तमक श्वास + ज्वर, मूच्छाा • सांतमक- उदावता,अजीणा, यक्लन्िशररर,वेगावरोध,तमसा वधाते-शीत पश्चात शमि क्षुद्रश्वास • अल्पबल, • ि बाधनत शररर क्रक्याां, • वेग समयी अल्प कष्टता, • िोजिपािािाां ि निरुदध्यते, • इयन्द्रयाांिा व्यथा िसणे,
  • 20. श्वास िेद, दोष, साध्यासाध्यता • मिाश्वास वात असाध्य • ऊध्वाश्वास वात असाध्य • नछन्िश्वास कफ वात असाध्य • तमक श्वास कफ कृ च्रसाध्य • प्रतमक/सांतमक कफ कृ च्रसाध्य • क्षुद्रश्वास वात साध्य
  • 21. हिक्का-श्वास चचक्रकत्सा • हिक्काश्वासाहदातां यस्िनधैरादौ स्वेदैरुपाचरेत । आक्तां लवणतैलेि िाडीप्रस्तरसङ्करै: ॥ तैरस्य ग्रचथत: श्लेष्मा स्रोत: स्वभिववलीयते। खानि मादावमायायन्त ततो वातािुलोमता ॥ तत: श्लेष्मणण सांवृद्धे पाययेत्तु तम ॥च.चच.17/71-75 • धूमपाि- मल्लक सांपुट मध्ये • उपद्रव चचक्रकत्सा- स्वरक्षीण,अनतसार,रक्तवपत्त,दाि- • मधुर,यस्िनध,शीतल चचक्रकत्सा
  • 22. • मृदु स्वेद- उष्ण स्िेि पररषेक, उत्काररका, • उत्काररका-नतल चुणा,अतसी चुणा,उडीद,गोधूम,वातिाशक स्िेि,िारायण ,बला तैल काांजी • तपाण, वमि-ववरेचि प्रयोग, िस्य, बृांिण, कषाण • िवज्वर ,आमदोष- लांघि, रुक्ष स्वेदि • वमि अनतयोग- वातिाशक माांसरस • उदावता,आध्माि- वातािुलोमक आिार • बलवाि, कफवृद्धी - वमि,ववरेचि • दुबाल,बाल,वृद्ध,वाताचधक्य- वातशामक स्िेि,यूष,माांसरस
  • 23. तमक श्वास- • काभसिे च्छदािां ददयात स्वरिङ्गे च बुवद्धमाि । वातश्लेष्मिरैयुवक्तं तमके तु ववरेचिम ॥ च.चच.17/121 • ध्मािादीयुक्ते श्वासे ववरेचिम | अ.हृ.चच.4/7 शटयाहद चूणा, मुक्ताहद चूणा, निहदयनधकादय यूष, दशमूलाहद घृत
  • 24. • वातवपत्तिुबांधी- सुवचालास्वरस+घृत+त्ररकटु+दुध+िात • कफवपत्तिुबांधी-भशररष पुष्प +मधु+वपप्पली • हिक्का वेगिाशक उपाय- शीताम्बुसेक; रासि,ववस्मापि,िय निमााण करणे,क्ोधिषा,वप्रयोदवेग उत्पन्ि करणे घृत प्रयोग- • उपद्रव स्वरुप शुष्कता/रुक्ष शररर- भसद्ध घृत .दशमूलाहद घृत
  • 25. हिक्का-श्वास सामान्नयधचककत्सा ययत्कयञ्चत्कफवातघ्िमुष्णां वातािुलोमिम । िेषजां पािमन्िां वा तवद्धतां श्वासहियक्किे॥ वातकृ द्धा कफिरां कफकृ दवाऽनिलापिम । कायं िैकायन्तकां ताभयाां प्राय: श्रेयोऽनिलापिम ॥ च.चच.17/147-148 बृांिण चचक्रकत्सा- साध्य शमि चचक्रकत्सा- उपद्रवरहित कषाण चचक्रकत्सा- असाध्य