1. Қымбатты оқырмандар!
Еліміз тәуелсіздіктің 20-шы жылына қадам басты. Жүріп өткен осы
жылдар ішінде біз алып шыңдарды бағындырып, көптеген жетістіктерге
жеттік, бірақ алдымызда әлі де күрмеуі шешілмеген күрделі шаруалар тұр,
атқаратын міндеттер тұр.
Бүгінгі күні инновациялық даму мен инновациялық экономика –
мемлекетіміздің бәсекеге қабілеттілігінің және әлемдік қауымдастықтағы
табысты ықпалдастығының кепілі. Елбасының алға қойған мынадай
міндеті бар: ең алдымен еліміздің экономикасы мен индустриалдық-
инновациялық үдемелі дамуына ерекше басымдық таныту. Сондықтан
да бұл маңызды үдерісте елордаға ерекше ықылас аударылып отыр. Аста-
на – тек бүгінгі мегаполис қана емес, ол – барлық ауыл мен қала өмірінің
күретамырына қан жүгіртіп, дем беруші еліміздің жүрегі. Елорда бүгінгі
күні өз аумағында ең жаңа үлгідегі технологиялардың, инновациялық
үдерістердің басын біріктіріп, жан-жақты даму үстінде. Астана – Орталық
Азиядағы инновациялық тоғыз жолдың торабы және жоғары технология-
лар мен үлкен мүмкіндіктер қаласы болуы керек. Бүгінде осы бағыттарда
ауыз толтырып айтарлықтай істер атқарылуда, біз батыл қадаммен алға
жылжудамыз, бірақ ол жөнінде ақпараттар аз таратылып отыр.
Осыған байланысты «Астана Innovations» журналының жарық көруі ай-
тулы жаңалық. Астананың инновациялық дамуына арналған бұл журнал
өзекті мәселелерді және елорда өміріндегі атаулы өзгерістерді уақытылы
қала тұрғындарына жеткізіп, құлағдар етіп тұрады.
Тың идеялар мен шешімін таппай келген мәселелердің оң шешімін та-
буы, жаңа мүмкіндіктер мен шынайы болмыстар, кешегі күні қиял болып
көрінген нәрселердің бүгінгі күні көз алдымызда шындыққа айналуы, жаңа
жетістіктер мен елорданың дамуына бағытталған күш-жігер, білім мен
білік – осының барлығы жаңа журналымыздың беттерінен орын алады.
Біздің алдымызда ауқымды да маңызды жұмыстар тұр. Бірақ, мен,
Астананы дәулетті де сәулетті Болашақтың қаласы етуге біздің біріккен
еңбегіміз бен күшіміз жетеді деп толық сеніммен айта аламын!
№ 1(01) 2011
Иманғали Тасмағамбетов,
Астана қаласының әкімі
1

2. МАЗМҰНЫ СОДЕРЖАНИЕ/CONTENT
4 АҚПАРАТТЫҚ КӨРІНІС
20 38 ИНФОПАНОРАМА
55
8 АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН 42 ИЗ ПЕРВЫХ УСТ
ЕРЛАН ҚОЖАГАПАНОВ: БІЗ « АҚЫЛДЫ ҚАЛА » ЕРЛАН КОЖАҒАПАНОВ: МЫ СТРОИМ « УМНЫЙ ГОРОД »
ТҰРҒЫЗАМЫЗ
48 ИННОВАЦИОННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
14 ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ
ШИГЕО КАТСУ: ИННОВАЦИИ В ОБРАЗОВАНИИ
ШИГЕО КАТСУ: БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР УЛУЧШАТ ЖИЗНЬ В ЦЕЛОМ
ЖАЛПЫ ӨМІРДІ ЖАҚСАРТАДЫ
52 ИННОВАЦИИ В ДЕЙСТВИИ
18 ӘРЕКЕТТЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР
« УМНЫЙ ГОРОД » АСТАНА
« АҚЫЛДЫ ҚАЛА » АСТАНА
56 ГОРОД БУДУЩЕГО – УЖЕ СЕГОДНЯ
22 БҮГІНГІ ТАҢ ДАҒЫ БОЛАШАҚТЫН ҚАЛАСЫ
60 ИННОВАЦИИ&ИНВЕСТИЦИИ
26 ИННОВАЦИЯЛАР&ИНВЕСТИЦИЯЛАР
МЕДЕР МАСЕЛОВ: МЫ БУДЕМ СТИМУЛИРОВАТЬ
МЕДЕР МАСЕЛОВ: БІЗ АДАМДАРДЫ ЖАҢАША ЛЮДЕЙ ДУМАТЬ ПО - НОВОМУ
ОЙЛАУҒА ЫНТАЛАНДЫРАМЫЗ
62 БИЗНЕС-ИНКУБАТОР ОТ А ДО Я
28 А-ДАН Я-ҒА ДЕЙІНГІ БИЗНЕС-ИНКУБАТОР
БИЗНЕС ПОД КРЫЛОМ
БИЗНЕСКЕ ҚОЛДАУ
66 ИННОВАТОР
32 ИННОВАТОР
КАЙРАТ АХМЕТОВ: ВСЕГДА НУЖНО ПЫТАТЬСЯ,
ҚАЙРАТ АХМЕТОВ: ӘРҚАШАН ДА ТАЛПЫНУ, ИСКАТЬ, РИСКОВАТЬ
№ 1(01) 2011
ІЗДЕНУ ЖӘНЕ ТӘУЕКЕЛГЕ БАРУ ҚАЖЕТ
70 INNOVATION TRAVELERS
36 INNOVATION TRAVELERS
ДЖУХА АЛА- МУРСУЛА: МЫ НАЦЕЛЕНЫ НА
ДЖУХА АЛА- МУРСУЛА: БІЗ АЛМАСУЛАРДЫ ИННОВАЦИОННЫЙ ОБМЕН
КӨЗДЕУДЕМІЗ
2

3. МАЗМҰНЫ/СОДЕРЖАНИЕ/ CONTENT
Журнал«Астана Innovations»
№ 1, желтоқсан, 2011
СОБСТВЕННИК
АО «Астана Innovations»
ПРЕДСЕДАТЕЛЬ РЕДАКЦИОННОГО СОВЕТА
Ерлан Кожагапанов
РЕДАКЦИОННЫЙ СОВЕТ:
Нуралы Бектурганов
Нурлан Измайлов
Медер Маселов
Петри Каринен
Саят Нюсупов
Айгуль Аспандиярова
78
Азамат Абдымомунов
Мухтар Манкеев
Координатор проекта
Алтынай Аскар
Издатель:
72 INFOPANORAMA
Директор
74 FIRSTHAND Айдос Кыдырма
YERLAN KOZHAGAPANOV: WE BUILD SMART CITY Главный редактор
Шолпан Сыздыкова
78 INNOVATIVE EDUCATION
Ответственный редактор
SHIGEO KATSU: INNOVATION IN EDUCATION WILL Надежда Шаяхметова
IMPROVE LIFE IN GENERAL
Дизайнер
Камила Ахметова
80 INNOVATION IN ACTION Литературный редактор
ASTANA – SMART CITY Гулянда Колтубаева
84 CITY OF THE FUTURE - TODAY Тираж: 1000 экз.
88 INNOVATION & INVESTMENT Адрес редакции:
Казахстан, г. Астана, ул. Сыганак, 25,
MEDER MASELOV: WE WILL ENCOURAGE PEOPLE TO БЦ «Ансар», оф. 10/02
THINK ORIGINALLY тел./факс: +7(7172) 550-658, 550-657
е-mail: dm99@mail.ru, dm@dmastana.kz
90 BUSINESS INCUBATOR A TO Z
Мнение авторов публикаций
BUSINESS IS TAKEN UNDER THE WING
не обязательно отражает мнение редакции.
Перепечатка материалов из журнала
92 INNOVATOR
только по согласованию с редакцией.
KAIRAT AKHMETOV: NEVER STOP TRYING, SEARCH-
ING AND RISKING Система менеджмента качества ТОО
№ 1(01) 2011
“Деловой Мир Астана” сертифицирована
94 INNOVATION TRAVELERS аккредитованным органом по
подтверждению соответствия
JUHA ALA- MURSULA: OUR AIM IS EXCHANGE и соответствует требованиям
СТ РК ИСО 9001-2009
3

4. АҚПАРАТТЫҚ КӨРІНІС
ЖАҢАЛЫҚТ
«Астана Innovations» АҚ жұмыс істеп жатқанына көп бола қойған жоқ. Алайда сөйте тұра атқарған істері аз емес, журнал беттерінде оқитын
үлкен жобадан басқа ауқымы шағын, бірақ одан маңызы кеми қоймайтын жобалар да бар.
АСТАНАЛЫҚ ИННОВАЦИЯЛАР ТОЛҚЫНЫНДА
А
стана қаласының әкімдігі Астанадағы жобаларды технологиялық бизнес-инкубациялау бағдарламасының іске қосылғаны туралы хабар-
лады.
Технологиялық бизнес-инкубациялау - бұл шағын инновациялық кәсіпорындар мен инноваторларға қызмет көрсету процесі, жаңа фир-
маларды «өсіру», олардың даму жолындағы қалыптасуы мен сәтті қызмет етуіне көмек көрсету болып табылады.
Технологиялық бизнес-инкубациялаудың атқарар қызметіне жобалық менеджмент, бизнес-жоспарлардың зерттемелері, жобалық
құжаттамаларды жасау, байланыс шараларын ұйымдастыру, кеңсе орындарын, ұйымдастыру техникасын, зертханалық кешендерді, бизнес-сервис
(заңгерлік, бухгалтерлік, аударма қызметі) ұсыну, инвестицияларды тарту, патенттеуге жәрдемдесу, соңғы ҒИЗ-дар, тәжірибелік нұсқасын жа-
сау, сынақтар мен қабылдау емтихандарын (жобаға қарай), сертификациялау мен лицензиялауды өткізу және т.б. жатады. Басқаша айтқанда,
инновациялық қызмет субъектісінің жобасын инкубациялаумен тікелей немесе жанама түрде байланыстылардың барлығы жатады.
Технологиялық бизнес-инкубациялауға тапсырыстарды қабылдау мен қарау жыл бойы тұрақты негізде жүргізіледі. Түскен тапсырыстарды
«Астана Innovations» АҚ негізінде тұрақты жұмыс істейтін Сараптау кеңесі қарайтын болады. Аталмыш Сараптау кеңесінің құрамына ғылым,
бизнес, мемлекеттік органдар және т.б. өкілдері енеді.
Ай сайын жобалардың пакеттері жасалып, сыртқы сараптамаға жолданады, содан соң Сараптау кеңесінің талқысына салынады, соңында
технологиялық бизнес-инкубациялау мен мемлекеттік қолдау көрсету қызметін ұсыну туралы шешім шығарылады.
АСТАНА + ХАКЕРЛЕР + МАРАФОН
=
АСТАНАЛЫҚ ХАКАТОН
К
елесі жылы 21-22 қаңтар күндері біздің елордада Астаналық Хакатон
(24-сағаттық зерттеушілерге арналған марафон) өткізіледі.
Идея бір тәулік ішінде бағдарлама, хак немесе қосымшаны жазып
шығуға тіреледі. Оның тілін, технологиясын және платформасын қатысушылар
өздері таңдайды- не жасасаңда өз еркің - бір тәулік бойы жан қалауына
№ 1(01) 2011
берілесің. Ақтық сында шараны ұйымдастырушылар қатысушылардан іске жа-
рамды шығармашылықтарының бір бөлшегін күтеді. Бір жаңашыл өнертабысты
жасау, баяғыда ұмыт болған ескілерін аяқтау, жай ғана жақсы адамдар мен
әріптестерді табу - осының барлығын хакатонда жасауға болады. Жеңімпаздарға
демеушілік сыйлықтар беріледі және, мүмкін, осы жерде ең қызықты шайқастар
өтетін болар.
4

5. ҚТАР АҚПАРАТТЫҚ КӨРІНІС
НАНОКЕУЕКТІ
МАТЕРИАЛДЫ
ЖАСАУДЫҢ
ЖАҢА ӘДІСІ
Б
ұл жаңалықты суды тазалау мен
химиялық датчиктерге дейінгі
көптеген салаларда қолдануға бо-
лады.
Кеуекті материал өндіру үшін түрлі
компоненттерді пайдалану керек. Екінші
дәрежелі компонент жоғалғанда, оның
орнында кеуек қалады. Осы уақытқа
дейін нанокеуекті материалды жасау
шектеулі болды, өйткені екінші дәрежелі
компонент бүкіл құрылыммен байланы-
сты болуы керек еді. Алайда жаңа зерттеу
ҚЫТАЙ ИННОВАЦИЯЛАРДЫҢ ӘЛЕМДІК кеуекті құрылымды жасау үшін жинақтық
осмотикалық соққы деп аталатын тиімдірек
ОРТАЛЫҒЫНА АЙНАЛА МА? әдісті ойлап шығаруға мүмкіндік берді.
Кембридж университетінің ғалымдары
жүргізген зерттеу осмотикалық күшті
С
оңғы әлеуметтанушылық сауалнаманың нәтижелері бойынша Қытай жақын арадағы
пайдалана отырып, тіпті матрицада
10 жылда ең инновациялық ел бола алады. Солай деп сауалнамаға қатысқандардың
27% есептейді. Одан әрі – Үндістан, ол 17% дауыс жинаса, АҚШ пен Жапония тиісінше
14% және 12% дауысқа ие болды.
Бүгінгі күні Қытай экономикасы жалпы әлемдік есепте екінші орында тұр, бұл таң қалатын
жағдай емес – тұтыну тауарларының көп бөлігі осы елде өндіріледі.
Қытайдың табысы басқа елдер ғылыми зерттеулерді аз жүргізетіндігінде емес, ал олардың
нәтижесі табысты болмауында жатыр. Бұл туралы соңғы бірнеше жыл ішіндегі табысты
жаңалықтардың статистикасы дәлелдейді. Ағымдағы күштерге қатысты қазіргі уақытта біріншілік
пальмасын АҚШ - 30% дауыспен ұстап тұр, екінші орында Жапония - 25%, көшбасшы үштікті
Қытай - 14% дауыспен аяқтап тұр.
АЛҒАШҚЫ МОЛИБДЕНДІ МИКРОЧИП ЖАСАЛДЫ
Э
лектронды молибденнің артықшылықтары табылғаннан кейін ғалымдар келесі сенімді
қадамдарын жасады. Наноөлшемді электроника лабораториясында және Лозанна капсуладағы екінші дәрежелі компоненттің
құрылымында, миниатюризацияда жеткен жетістік тұрғысынан қарағанда қуат көзін өзі кеуекті немесе бұл жағдайдағы
пайдалануда және механикалық икемділігі жағынан молибдениттің кремнийден артықшылығын тағы да бір теңеу – нанокеуекті бола
растайтын чип (интегралды желі) жасалды. алады. Зерттеушілер бірегей процесс
«Біз дәйекті түрде екіден бастап төрт транзисторға дейін біріктіре алатын алғашқы тәжірибелік кезінде жасалған нанокеуекті материал-
үлгімізді жасадық және бинарлық логиканың негізгі операцияларының мүмкін екенін дар судан микроскопиялық бояуларды
дәлелдедік, демек, біз чипті де көп мөлшерде шығара аламыз», – деп мәлімдеді лаборатория жоюға қабілетті сүзгілерді әзірлеу үшін
директоры Андрас Кис мырза. пайдалануға болатынын көрсетті.
Молибденит электрондық дабылды күшейту тұрғысынан кремниймен тең: одан шығатын «Қазіргі уақытта бұл сүзгілеудің ең
дабылдың дыбысы кіретін дыбыстан төрт есеге дейін күштірек. Бұл маңызды потенциалдың тиімді жолы, оны таза ауыз суға қол
күрделірек чиптер жасап шығаруға болатындығын дәлелдейтіндігіне сеніммен қарайындығын жеткізілуі шектеулі елдерде немесе топырақ
№ 1(01) 2011
айтады Кис мырза. суынан ауыр металдар мен өнеркәсіптік
«Графенмен қосылған жағдайда ауытқу шегі 1-ге тең, ал бұдан төмен болған жағдайда қалдықтарды жою үшін пайдалануға бола-
шығарылатын қуат күші осы тәріздес екі чипті қамтамасыз етуге жетпейді». ды», - деп атап өтті зерттеушілер.
Сондай-ақ молибденит, бума сияқты оралатын компьютерлерді және теріге пластырь түрінде
жабысатын ағазаны диагностикалауға арналған чиптер сияқты иілгіш электрондық құрылғылар
жасауға арналған механикалық қасиетке ие.
5

6. АҚПАРАТТЫҚ КӨРІНІС
ЖАҢА АЛГОРИТМ КӨЛІКТІ
ЖАҢАЛЫҚТ СУТЕКТІ САҚТАУҒА
ҚАУІПСІЗ ЖҮРГІЗУІ ЖЕТІЛДІРЕДІ АРНАЛҒАН
ИННОВАЦИЯЛЫҚ
Ж
аңа зерттеу қандай автомобиль-
дердің бағдаршамның жүруге
тыйым салған көзі жанғанда көше МАТЕРАЛ
қиылысынан өтіп кететін ықтималдығы бар
екенін көрсетті. ШЫҒАРЫЛДЫ
АҚШ-та 2008 жылы көше қиылыстарында
Б
шамамен 2,3 млн. автомобиль авариясы ұл жаңа материалдың бірегейлігі
болды, олардың 7000 өлімге әкеп соқты. – оның негізі қатты зат емес,
Оқиғалардың 700-ден астамы бағдаршамның сұйықтық екендігінде.
қызыл көзі жанған кезде көше қиылысынан Жаңа өнім отын саласының қайта
өтіп кеткен көлік жүргізушілерінің кінәсінен өркендеуіне мүмкіндік береді. Орегон
болды. Осыған ұқсас оқыс оқиғалар салда- университетінің химиктері материал-
рынан қайтыс болған адамдардың тең жарты- ды бөлме температурасында өте жақсы
сына жуығы – бағдаршамның жүруге рұқсат әрекеттесетін, сондай-ақ ауа-ылғалға
беретін көзі жанғанда өткен жүргізушілер, төзімді азот пен бор негізінде жасады.
жаяу жүргіншілер немесе жолаушылар Шыдамдылығы мен температуралық
болғаны өкінішті-ақ. қасиеттерінен басқа, ғалымдар фазаның
Көше қиылысындағы жол-көлік апаттарын қандай да бір өзгеруінсіз сутектің
қысқарту үшін Массачусет технологиялық сіңірілмеуі туралы сөз қозғайды. Темір
институтының ғалымдары қандай автомо- хлориді сіңірмеу катализаторы ретінде пай-
биль жол қозғалысы ережесін бұзатынын даланылады, ал одан басқа, оны қолдану
болжауға мүмкіндік беретін алгоритм ойлап зарядталған күйіндегі пайдаланылған от-
тапты. ынды қайта өңдеуге мүмкіндік береді.
Көлік құралының тежелуі және бағдаршамға дейінгі ара қашықтық сияқты Әзірлемені ендіру жолындағы негізгі
өлшемдерге сүйене отырып, ғалымдар қандай автомобильдер ықтимал бұзушылар, проблема сутекті көптеп жинау және
ал қандай автомобильдер, керісінше, көше қиылысын бағдаршамның жүруге рұқсат регенерациялық механизмнің энергия
беретін көзі жанғанда ғана өтетінін анықтай алды. жағынан тиімділігін әзірлеу қажеттігі бо-
Зерттеушілер алгоритмді Вирджиниядағы көше қиылыстарында жиналған дерек- лып табылады.
термен тексерді және бағдаршамның қызыл көзі жанғаннан кейін бірнеше секунд Университеттің материалтану институ-
ішінде - жол қозғалысының басқа қатысушылары қауіпке әрекет етуі үшін жеткілікті тының химия профессоры Шин-Ян Лю:
- ықтимал бұзушыларды дәл анықтауға мүмкіндік берді. «Сутекті сақтау технологиясын дамыту
сутектік энергетикалық инфрақұрылымның
қалыптасу жолындағы маңызды міндет бо-
лып қала береді», - деп атап өтті.
КЕЗ КЕЛГЕН САҢЫЛАУҒА КІРІП КЕТУГЕ
ҚАБІЛЕТТІ РОБОТЖАСАЛДЫ
Ғ
алымдар тар кеңістіктен өтіп кете алатын, ширақ әрі икемді роботтың жаңа түрін ойлап тапты.
Бұл дамып жатқан жұмсақ денелі роботтар саласындағы соңғы тәжірибелік үлгі. Гарвард университетінің ғалымдары машина-
ларды жасау кезінде кейінгі кезде металдарға қарағанда майысқақ әрі әмбебап тірі табиғаттан шабыт алып жүр. Химик Джордж
Уайтсайд бастаған топ кальмар, теңіз жұлдызы және қатты сүйегі жоқ басқа жануарлар негізінде топырақтан жасалған мультипликациялық
Гамби персонажына ұқсас төрт аяғы бар кішкене резиналы робот жасады.
Соңғы жылдары адам әрең жететін бұрыштарға, мысалы, жер сілкінісінен кейін ғимараттардың үйіндісіне енуге қабілетті, осыған ұқсас
№ 1(01) 2011
зат жасау үшін біраз тер төгілді.
«Жұмсақ роботтардың деформациялану сияқты бірегей қабілеті оларға қатты денелі механизмдер кіре алмайтын саңылауларға енуге
мүмкіндік береді», - деп атап өтті Массачусет технологиялық институтының роботехнигі Мэтью Уолтер.
6

7. ҚТАР АҚПАРАТТЫҚ КӨРІНІС
3D-КАМЕРАНЫҢ
ЖАҢА ТҮРІ
ЖАСАЛДЫ
Л
озаннаның федералдық политех-
никалық мектебінің (EPFL) ғалым-
дары 360-градустық камераның екі
үлгісін жасады. Біріншісінің көлемі апель-
син сияқты, екіншісінікі – гольфқа арналған
доптай. Олар кішкене объективтердің
(үлкенінде 100 аса және кішісінде 15
аса версия) жинағымен жабдықталған.
Оптикасы көршілес камералардың көру
алаңы бір-бірімен қиылысатындай етіп
жасалған. Осындай камераның жұмысы
КОНТАКТЫЛЫ нәтижесінде алғашында басқаша түсіретін
кадрлардың көпшілігі өңделмеген бола-
ЛИНЗА-ТЕЛЕДИДАРЛАР ЖАСАЛДЫ ды. Негізгі «сиқыр» софтта: зерттеушілер
күрделі бағдарламалық алгоритмді ар-
В
ашингтон университетінің (АҚШ) және Аалто Университетінің ғалымдары найы әзірленген аппараттық платформаға
Финляндияда бейнені тікелей көз торына көрсететін кіріктірілген жарық кіріктірді.
диодтық экраны бар контактылы линзалардың прототипін ұсынды. Соңғысы камера мен кадрдағы
Тестілегенде проекцияланатын бейне бар болғаны бір пиксельді болды. Болашақта заттардың нақты ара қашықтығын
биоинженерлер нүкте санын біртіндеп көбейтуді және оларды қысқа ғана электрондық айқындайды және олардың үш еселік об-
хаттарды немесе SMS-хабарламаларды көз алдында көрсету үшін жеткілікті бірнеше разын қалпына келтіреді, сонымен қатар
жүзге жеткізуді жоспарлауда. мозаиканың кішкене кесектерінен толық па-
Ұсынылған технология адамдарға ашылатын мәтінді және электрондық хаттарды нораманы біріктіреді. Бұл орайда дәстүрлі
оқу немесе көру сапасын жақсартуды ұсынады. Өнертабыстың авторлары линза- камералардың екі проблемасы – көру
лар қауіпсіз және толықтай шынайы дейді, бірақ бір проблема бар: қуат көзі керек. алаңы және көз шағылу тереңдігі шешіледі.
«Росбалт» әзірше прототип сымсыз батареядан радиусы бірнеше сантиметрде ғана
жұмыс жасайды, ал оның микросхемасы бір ғана жарық диодына жетеді.
ЖАСАНДЫ ПАРАҚ ЖАҢА
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ДӘУІР
ТУРАЛЫ ЖАРИЯЛАЙДЫ
Ж
асанды парақ жасау технологиясы жылдам энергия дәуірін ашу әлеуетіне ие.
Ғалымдар бұл дәуір адамдарға электрді үй жағдайында арзан жабдықпен
өндіруге мүмкіндік береді дейді және бұл дамыған елдерде тұратын және
АҚШ үй иелеріне 3 млрд. адам үшін ең қолайлы болып табылады.
Басылымда аға корреспондент Стивен Риттер күн энергиясын және су мен
көмірқышқыл газ сияқты жаңартылатын компоненттерді пайдаланумен жасалған
№ 1(01) 2011
электрлік отынның зерттелуін суреттеген.
Жасанды парақ - электрлік отын технологиясының бірі. Қымбат емес металдар-
дан жасалған парақ қарапайым суды оттек пен сутекке ерітеді, нәтижесінде электрді
өндіретін отын элементін әрекеттестеруге қабілетті. Ол үшін көлемі кредит картасынан
үлкен емес құрылғыны суы бар шелекке салып, күнге қою жеткілікті.
7

8. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
муы үшін бұл аз – қаладағы өмір мен
жұмыс барынша жайлы болатындай
жағдайлар жасалуы тиіс. Және де
бұл идея тек астанаға ғана қатысты
емес. Елімізде жеделдетілген
индустриялық инновациялық да-
му бағдарламасы қабылданды.
Ол республикамыздың барлық
тұрғындарын қамтиды. Ал Астана
– шын мәнінде пионер. Осы жерде
жаңалықтарды ендіріп, оны одан әрі
Қазақстан бойынша тарату керек.
– Ал инновациялық астана-
ны құру жобасы қандай жолмен
іске асырылмақ? Бұған бұрын не
кедергі болып еді?
– Бір нәрсе кедергі болды деп
айтуға болмайды. Жұмыс шама-
сына қарай бұрын жетіспегендерді
ендіріп жатырмыз. Президентіміз
Нұрсұлтан Назарбаевпен ұсынылған
жеделдетілген индустриаландыру
базалық бағдарламасы экономи-
каны әртараптандыруға арналған
барлық бағыттар бойынша дамыту-
ды қарастырады. Яғни, шынында,
ЖИИД іске асыру – бұл жаңа эконо-
Ерлан Қожағапанов: миканы жасауға бастар жол, жаңа
сапалы инвестицияларды тартуға
«БІЗ «АҚЫЛДЫ ҚАЛА» ТҰРҒЫЗАМЫЗ»
«Астана – қарқынды дамып келе жатқан қала, мегаполистің эконо-
микасы мен инфрақұрылымы жыл санап өсіп келеді. Астанада болған апаратын жол. Қазақстан қазір
әрбір адамға ел астанасының болашағы зор екендігі айқын білінеді. әлемдік инновациялық кеңістікке
Алайда сол болашақ қандай болады? Оны кім тұрғызады? Қаламыз белсенді түрде кірігіп келеді. Біз
өзге мегаполистерден несімен ерекшеленбек? Бұл сұрақтардың шикізаттық ресурстарды дамыту-
барлығына және қаланы дамыту жөнінде маңызды стратегиялық мен салыстырғанда маңыздылығы
шешімдерге қалалық басқару органы жауапты. Астана қаласы жағынан кем түспейтін техно-
әкімінің орынбасары Ерлан Қожағапановпен әңгімелесу барысында логиялар деңгейіне жеттік. Бұл
біз қаланы дамытудың жақын арадағы перспективалары мен жу- халықаралық тәжірибе әрі оны
ырда құрылған «Астана Innovatіons» құрылымы туралы білдік. Дәл өзімізде белсенді түрде ендіреміз.
осы компания Астананы дамытудың инновациялық стратегиясын Алайда, иннвациялар – қаншалықты
жүзеге асырады. көп қатысушысы болса, соншалықты
жоғары нәтижесі көрінетін про-
– Ерлан Тоқтарханұлы, , Қазақ- Астананы қаншалықты «иннова- цесс екендігін түсінуіміз қажет. Ал
№ 1(01) 2011
станның ешбір қаласында өзінің цияландыру» қажет? қазіргі жағдайымызда біз барлығын
жеке инновациялық даму страте- мемлекеттік сектордың иығына ар-
гиясы жоқ. Бұл ретте Астананы ре- – Астана танымал, бұл дәлелдеуді тып қойдық; жауапты министрліктер
спублика пионері деп атауға бола- қажет етпейтін шындық. Алайда мен ведомствалар тағайындалды,
ды. Бірақ бұл іс жүзінде не береді? мегаполистің алдағы өмірі мен да- қажетті институттар мен рес-
8

9. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
Жұмыс шамасына
Фото: Владимир Шаповалов
қарай бұрын
жетіспегендерді ендіріп
жатырмыз. Президентіміз
Нұрсұлтан Назар-
баевпен ұсынылған
жеделдетілген инду-
стриаландыру базалық
бағдарламасы экономи-
каны әртараптандыруға
арналған барлық
бағыттар бойынша дамы-
туды қарастырады
публикалық деңгейде индустриалды
инновациялық бағдарламаны ендіру
мен дамытуға бағытталған басқа да
құрылымдар құрылды. Бірақ бұл тек
квазимемлекеттік сектор тарапы-
нан ғана. Әлі жергілікті жерлердегі
нақты іске асырушылар – барлығын дай маңызды міндеттерді қоя ала-
өңірлерге таратушылар қажет. тындай әлемдік инновациялық
Бұл идея Астана әкімі Иманғали оңалысқа жеткілікті түрде енді
Тасмағамбетовтың қолдауына ие ме?
болды. Мысалы, биылғы жылдың 19
маусымында «Астана-innovations» – Бүгінде, Тәуелсіздіктің 20-жыл-
компаниясы тіркеуден өтті. Оның дығы қарсаңында, біз Астананы
міндеті – мемлекет беріп отырған Еуразияның інжу маржаны, дамыған
барлық мүмкіндіктерді құрылымдау. инфрақұрылымы, коммуникация-
Республика деңгейінде иннова- лары, жаңа архитектуралары мен
цияны қолдау бойынша көптеген дамыған көліктік жүйесі бар ең за-
құралдар – инвестициялық манауи қала деп нық сеніммен
агенттіктер, инновациялық грант- айта аламыз. Әлемнің кез келген
тар, қазақстандық құрам агенттігі жерінде 3G кездесе бермейді, ал
және басқа да механизмдер бар. Республика біздің Қазақстанда бұл форматпен
Бір ғана құрал емес, бірнеше көмек деңгейінде иннова- жұмыстар жүргізіліп жатыр, оның
түрін қажет ететін жобалар да үстіне, келер жазда елімізде жаңа
кездеседі. Біздің міндетіміз осын-
цияны қолдау бойынша дәуірдің байланысы 4G – яғни, ең
дай қолдауды қажет ететіндер бір көптеген құралдар озық технология іске қосылмақ.
нүктеден барлығын ала алуына – инвестициялық Сондықтан, біз батыл түрде «ақылды
жағдай туғызу. Басқаша айтқанда, қала» мәртебесі үшін жарысқа түсе
біз уақытты, ақшаны үнемдейміз әрі агенттіктер, аламыз, әлемде мұндай қалалар көп
инноваторларға қолайлы жағдай жа- инновациялық емес, отыз шақты ғана. Бұған қоса
саймыз. «Астана Innovations» - бұл барлық беталысты бақылап, осындай
Үкіметтен нақты адамға жететін «то-
гранттар, smart-cityлерге дамуға көмектесетін
лассыз арна», барлық құралдардың қазақстандық құрам Ақылды қалалар қауымдастығы
басын біріктіретін бірыңғай меха- агенттігі және басқа жұмыс істейді. Астананың әлемнің
№ 1(01) 2011
низм. ешбір қаласында жоқ бәсекелестік
да механизмдер бар артықшылығы бар. Астана – жаңа
– Сіздің ойыңызша, Астана қала. Барлық коммуникациялары,
мұндай өзгерістерге қаншалықты әсіресе Сол жағалауда, судай жаңа,
дайын? Қазақстан алдына осын- ғимараттары ең жаңа, тиімді тех-
9

10. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
нологияларды пайдалана отырып ген кішкене қала – оның халқы бар – инновация арқылы, жасалған
салынған, сондықтан бұл қала осы жоғы 230 мың адам ғана, және олар жағдайлар арқылы жетті. Бұл қалаға
ақылды жүйелерді ендіру үшін қаланың ішкі жалпы өнімін 6 млрд. ең білімді, көреген жандар көптеп
бейімделген. долларға жеткізіп келген. Оулу Қазақстанмен ұқсас,
онда жүзден аса ұлттар мен ұлыстар
өмір сүреді, осы қаланың концеп-
туальды негізін ескере отырып, Ба-
тыс қалаларының үлгісін негізге
алдық. Біз олардың қалыптасу та-
рихына, олардың инновациялық
бизнес хабтарының қызметтерін
қалай орындап жатқандығына көз
жүгірттік, енді осының барлығын
синтездеп, біріктіріп, өзіміздің
ақылды қалаға бейімдейміз. Нә-
тижесінде smart-Астана ерекше жоба
болып шығады, өйткені Оулу да
емес, Бостон да, Амстердам да емес,
біздің Астана мүлдем бөлек әлем,
халқы да басқа, мәдениеті де, ділі де
өз ерекшеліктері мен талаптары бар
қала, сондықтан түрлі қалалардың
үздік тәжірибелерін іске асырып,
ендіру барысында бірегей жоба ала-
мыз. Бұл біздің артықшылығымыз
– тәжірибе мен технологияны ала-
тын жеріміз бар – ол Батыстан – алға
адымдаған Еуропа, Шығыстан – тез
дамығыш Азия елдері, олардың ең
үздік принциптерін инновациялық
Астананы құруда пайдаланатын бо-
– Сіз әлемде отызға жуық отыр. Салыстыру үшін: 700 мың ламыз.
smart-city бар деп айтып өттіңіз – тұрғыны бар Астана 1 млрд.
олардың қайсысын бағдарымызға долларға жеткізген. Біз олардың өз – Қазір «Aстана Innovations»
ала аламыз? жетістіктеріне қалай жеткендігін білу компаниясы ірі үш қала жоба-
үшін тәжірибесін зерттедік. Әрине ларын іске асырумен айналы-
– «Smart Астана» тәрізді жоба- сып жатқаны белгілі. Олардың
лар қалаларды дамытудағы жаңа ерекшелігі неде?
трендтер екендігін атап айтуымыз Қызыл кресті мен
қажет. Мысалы, Амстердам қазір өзін – Қала өсіп келеді, тұрғындар саны
«ақылды қала» ретінде танытып жүр:
жарқылдаған айнал- артып, туристер саны да көбеюде.
онда электронды аялдамалар пай- ма шамы бар күйменің Ал мұның барлығы Астананың
да болды, қызметтерді тұтынудың әрбір минуты, әрбір өмірлік маңызы бар кәсіпорындары
дистанциялық есеп жүйесі және мен мекемелері үшін қосымша жүк.
басқа да жаңалықтар енгізілуде. секунды – денсаулық, Сондықтан, біз қаланың денсаулық
Әрбір қаланың өз келбеті, өз үйлесімі тіпті көбінесе адам сақтау басқармасымен және қалалық
бар. Біз Астананың үйлесімін ұзақ орталық жедел жәрдем станция-
талқылап, ақырында өз концеп-
өмірі тәуелді болып сымен бірлесіп бірінші кезекте ең
циямызды қабылдадық. Алайда келетін алтыннан өзекті проблема – жедел жәрдем
талқылау кезінде біз миллиондаған қымбат уақыт бригадасын күту ұзақтығын шешу
№ 1(01) 2011
мегаполистерді емес, шағын табы- қажеттігін анықтадық. Қызыл кресті
сты қалаларды бағдарымызға алдық. мен жарқылдаған айналма шамы
Мұндай екі мысалы бар: Бостон – бар күйменің әрбір минуты, әрбір
«силиконды алқап» ретінде танылған секунды – денсаулық, тіпті көбінесе
қала; және Финляндиядағы Оулу де- адам өмірі тәуелді болып келетін
10

11. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
алтыннан қымбат уақыт. Бұл шұғыл
көмек көрсетудің бірінші проблема-
сы. Екіншісі – команда құрамы мен
білім деңгейі. Шақыруларға көбіне
дұрыс шешім қабылдауға тәжірибесі
жеткіліксіз магистранттар мен
фельдшерлерді жібереді.Медиктердің
үшінші бас ауыртар проблемасы
– байланыс. Дәрігерлердің үнемі
мобильді операторлар қызметін
пайдалануға қалталары көтере
бермейді. Автокөлікте орнатылған
рацияның да кемшіліктері жетерлік:
біріншіден, онда байланыс дис-
петчер арқылы жүргізіледі – яғни,
кеңес алу үшін тар шеңберлі маман-
мен тікелей байланысуға мүмкіндік
жоқ, екіншіден, ақпаратты жіберу
сапасы туралы айтпаса да түсінікті.
Сондықтан, біз осы саладағы
халықаралық тәжірибені зерттеуді
ұсындық. Әлемде жедел көмек
көрсетудің екі жүйесі бар: біріншісі –
дәрігердің пациентке баруы, екіншісі
– пациенттің дәрігерге келуі. Мы-
салы, Америка Құрама Штатын-
да науқас клиника табалдырығын
аттаған сәттен бастап көмек
көрсетіледі – яғни пациент дәрігерге
өзі келеді. Бізде қабылданған мо-
дель – еуропалық, едәуір әлеуметтік
бағытта: пациент дәрігерге қоңырау
шалса болғаны, дәрігер өзі барады.
Біз бұл жүйені уақытты үнемдеуіне
қарай тиімді деп есептейміз.
Сондықтан жедел жәрдем жүйесінде
медициналық планшетниктерді
ендіруді ұсындық. Бұл Ipad неме- тар шеңберлі мамандарды байла- рын санауға арналған бағдарлама
се соған ұқсас нәрсе емес. Мұндай ныс тізіміне енгізу туралы идеяны орнату. Бұл оның құрамымен,
жүйелерді әлемде АҚШ пен Жапо- талқыламақпыз. Бұл планшетникте, нұсқаулығымен және қолдануға
нияда санаулы ғана компаниялар сонымен қатар, жедел жәрдем брига- арналған көрсетілімдерімен же-
өндіреді. Онда үш түйме орнатылған дасы өз беттерінше шешім қабылдай дел түрде танысуға мүмкіндік
пайдалану қарапайымдылығы жа- алмайтын аса қиын жағдайларға береді. Бір сөзбен айтқанда,
сау кезінде ескерілген. Бірінші арнап тікелей трансляция камера- біз соңғы әлемдік ақпараттық
түйме мониторға қала картасын сы орнатылған. Үшінші түйме түрлі зерттемелерді адамдарға көмекке
шығарады. Мекен жай сұралғанда, аналитикалық анықтамалар мен бағыттамақпыз. Биылғы жылдың
жүргізушіге бағыты ұсынылады басқа да медициналық әдебиеттерге желтоқсан айында планшетниктерді
(айтпақшы, картаны біз үнемі реттеп қолжетімділікті қамтамасыз етеді. пилоттық тәртіпте іске қосамыз
отырмақпыз). Екінші түйме – кезекші Мұндағы іздеу жүйесі – терминді деп отырмыз. Егер жаңалығымыз
дәрігермен диспетчер және басқа жазып, барлық мәліметтерді ала Астанада жақсы қабылданса, оны
№ 1(01) 2011
да адамдарсыз тікелей байланысуға беруге құрылымдалған. Идея ме- одан әрі Қазақстанның басқа да
арналған. Қазір біз денсаулық сақтау диктерге ұнады, қазірдің өзінде өңірлерінде ендіруге болады. Әрине,
басқармасымен науқастың жағдайы олар пленшетникті жетілдіруге өз барлығын тестілеуден өткізу ке-
қиын болғанда жас дәрігердің кеңес ұсыныстарын білдіруде: мысалы, рек – бұл шамамен алты айға жуық
ала алуы үшін жоғары санаттағы дәрі-дәрмектердің штрих кодта- уақытты қамтиды. Содан кейін ғана
11

12. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
жобаның табыстылығы мен оны даланылады. Сол сияқты ол оқушының
қаржыландыру жайлы сөз қоғзай жасаған маңызды әрекеттерін де
аламыз. белгілеп отырады: мектепке кіру
және шығу уақыты, оқу үлгерімі
– Осы қаржыландыру мәселесіне және ана-аналардың қалауына қарай
толығырақ тоқталсақ... Бұған кім смс-хабарламалар арқылы хабардар
және қандай талаптарда қаржы етіп отырады. Балаларға бақылау
бөлмек? жасау - бұл маңызды басымдылық
және ол Қазақстанның әлемдік
– Біз пилоттық тәртіпте өз инновациялық кеңістікке енуі үшін
бетімізше, яғни өз қаражатымызбен үлкен мүмкіндіктерге жол ашады.
қаржыландырамыз деп шештік. Біздің үшінші жоба – «Open WI-
«Астана Innovations» жобаны FI». Кез келген дамыған елдер секілді
тапсырыс беруші (Денсаулық біз ақпаратқа барынша қолжетімді
сақтау басқармасы) оның тиімді болуды қамтамасыз етуіміз ке-
екендігіне толық көзін жеткізгенше рек. Бұл бағытта біз техникалық
қаржыландыратын болады. Тек жағынан ең дамыған қалалардың
толық «сынақтан» өткен соң ғана олар тәжірибесімен алмасамыз - қо-
біздің шығынымызды өтейтін бола- ғамдық жерлерде: саябақтарда,
ды. Оның үстіне біз мұны несиелік стадиондардың маңында, ірі сауда
негізде жасамаймыз, қанша деген- орталықтарында сымсыз интер-
мен, аурухананы модернизациялау – Басты мақсат - нетке кіру мүмкіндігін ұсынамыз.
ең алдымен әлеуметтік жоба. Ал ең маңыздысы - интернетке кіру
Қазақстанның бас қызметі еркін түрде болмақ. Яғни,
- Осының қабатында «Астана қалаған адам қаланың кез келген
Innovations» тағы да екі ірі жоба- қаласын белсенді жерінде ақысыз интернетті пайда-
мен жұмыс жасап жатқаны белгілі. лана алады. Жоба мемлекеттік-жеке
Ол туралы айтып берсеңіз? түрде жаһандану ынтымақтастық принциптерінде
қаржыландырылады: яғни, ин-
– Екінші жоба – біздің финдік процесі жүріп жатқан, фрақұрылым мен қаржылай
әріптестерімізбен жасалған болашақ- шығындарды «Астана Innovations»
тың мектебі жобасы. барлығы өсіп, қызу өз мойнына алады, ал трафик пен
Бұл жан-жақты идеяның мазмұны қызмет көрсету үшін төлем жасау-
білім беру жағынан да, әдістемелік құрылып жатқан ды біздің серіктестеріміз көтереді.
және ақпаратты ұсыну турасы- Сол жақ жағалауды біз үстіміздегі
нан да инновациялардың болуын Батыс пен жылы «Open WI-FI»-ға қосуды жос -
көздейді. Енгізілетін принципи- парлап отырмыз, ал келесі жылдың
алды жаңашылдық – балаларда Шығыстың жай ғана көктемінде Астананың оң жақ
оқушы кәртішкесі пайда болады. жағалауын да қосуды аяқтаймыз деп
Қазір біздің оқушыларда олардың қиылысқан жері емес, ойлаймыз.
жеке басын куәландыратын,
маңызды мәліметтер беретін не- Болашақ Қаласы, - Бұл Астананың инвестициялық
месе олардың сабаққа баруы мен тартымдылығын арттырып, бас
үлгерімін бақылауға мүмкіндік Ақылды Қала жасау қаланың туристік бизнесіне оң
беретін ешқандай құжат жоқ. әсерін беретін көрінеді...
Сондықтан оқушы кәртішкесі – ол болып отыр – Бүгінгі таңда ең маңыздысы – бұл
кәдімгі «несие кәртішкесіне» ұқсас ақпаратты уақытында алып, жіберу
чип орнатылған электронды кар- болып табылады. Әлем мобильді бо-
та болмақ. Оған бала туралы барлық лып келеді. Адамдар мен капиталдың
мәліметтер жинақталады: аты-жөні, жаһандық көші басталды, олар өзінің
№ 1(01) 2011
жасы, оқитын мектебінің нөмірі, ата- әлеуетінің дамуына ыңғайлы және
анасының телефон нөмірі, қан тобы өздерін жайлы сезінетін жерлер
және т.б. Бұл кәртішке жеке куәлік іздестіруде. Қазақстан жаһанданудың
ретінде де, жол жүру мен тамақтануда белсенді қатысушы болып отырған
есеп-айырысу құралы ретінде де пай- соң, біз өзімізде жайлылықтың
12

13. АЛҒАШҚЫ КӨЗДЕН
барлық белгілері барын көрсетуіміз Алайда бұл бір сәтте пайда болатын
керек, яғни өмір сүру, жұмыс істеу, процесс емес.
демалу мен ақпарат алмасуға «Инновацияландыру» – бұл
барлық жағдайлар жасалғанын әлемдегі ең жаңа тренд, өйткені
байқатуымыз қажет. Туристер, планетамыздағы қалалар – Ба-
инвесторлар – менің ойымша, тыста да, Шығыста да, өздерінше
бұл «Open WI-FI» жобасын өз дамудың орбитасына шығуда.
деңгейінде бағалай алатындардың Бүгінгі таңдағы мегаполистер өз
толық тізбесі емес. Егер интернет- заңдары мен дамуы бар жеке өмірін
ке кіру жолдары ақысыз еркін бо- сүруде. Сарапшылардың пайым-
латын болса, жеке кәсіпкерлер де дауынша, 10-20 жылдан кейін
өз бизнестерінің бір бөлігін осы тұрғындардың 70% қалаларда Ал ең маңыздысы
виртуалды кеңістікке көшірулеріне өмір сүретін болады. Урбанизация
мүмкіндік туады, сәйкесінше, қала өмірі мен инфрақұрылымына - интернет-
кірісті молайтып, экономикаға өз кесірін тигізбеуі керек, сондықтан ке кіру қызметі
пайдасын тигізеді. бұл процеске ертерек дайын болу
қажет. Оның үстіне, мемлекет- еркін түрде болмақ.
- «Жедел жәрдемге арналған тер, корпорациялар мен адамдар Яғни, қалаған адам
планшетниктер», «Болашақ ғана бір-бірімен бәсекелестікте
мек-тебі» және «Open WI-FI» болады деу қате, қалалар да ада- қаланың кез кел-
- бұл «Астана Innovations» АҚ ми, материалдық, табиғи ресур-
ген жерінде ақысыз
бастапқы жобалары ғана деп стар үшін күреседі. Әсіресе, жоғары
ойлаймын. Ал ұзақмерзімді пер- зияткерлік адами капитал үнемі интернетті пайда-
спективада қандай жобалар бар? жайлы жағдайлары бар жерлерді
лана алады
іздейді және Астана олардың баруға
– Старттық жобалар – бұл ең ынтық қаласына айналуы керек.
қиыны. Біз осының барлығын Астана бүтін Қазақстанның және
тақыр жерден бастап, барлық кем дегенде Орталық Азияның
тәуекелдіктерді өз мойнымызға ауқымды «инновациялануының»
алып отырмыз. Алайда өз жоспар- қозғаушы күшіне, мегаполисіне
ларымызды жүзеге асырған соң, айналуы қажет. Біз осында кел-
одан әрі соншалықты қиын бола ген адамдар өздерінің идеяларын
қояр деп ойламаймын. . Әрине, қалдырып, оларды міндетті түрде
біздің инновацияларды дамыту біздің жерде жүзеге асыруына,
жөніндегі 2015 жылға және 2020 өздерінің саналық, қаржылық және
жылға дейінгі жоспарларымыз еңбек капиталдарын Қазақстанның
бар - қазір оны келісу жұмыстарын игілігі үшін жұмсауларына барлық
аяқтау үстіндеміз. Оның ба- жағдайлар жасаймыз. Ал сондай
сты мақсаты- Қазақстанның бас білікті мамандар Астанаға көптеп
қаласын белсенді түрде жаһандану тартылуына қарай, бас қаламыз
процесі жүріп жатқан, барлығы да дамудың қарқынды жолына
өсіп, қызу құрылып жатқан Батыс түспек. Біз осындай зияткерлігі,
пен Шығыстың жай ғана қиылысқан білімі жоғары адамдардың көптеп
жері емес, Болашақ Қаласы, Ақылды шоғырлануына жеткен кезде және
Қала жасау болып отыр. Өйткені кез олар атомдар секілді бір-бірімен
келген инновация әдетте соңынан әрекетке түсіп, реакция тізбесін
жаңа бірнеше инновацияны ту- жасағанда инновациялық оңалыс
дырады және ол міндетті түрде тұрақты құбылысқа айналады.
Астана қаласының өміріне пайда- Міне, ұзақмерзімді перспективада
сын әкеледі. Бұл қауіпсіздік, ме- біздің қол жеткізгіміз келетіні - осы.
№ 1(01) 2011
дицина, білім беру, бизнес, сервис, Камшат МАРАТОВА
транспорт салалары. Өздеріңізге
елестетіп көріңіздерші: «ақылды
қондырғылар», «ақылды автобу-
стар», «ақылды қоршаған орта».
13

14. ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ
Фото: Владимир Шаповалов
- Катсу мырза, Сіз ұзақ уақыт
бойы дамыған және прогрессивті
елдерде жұмыс істедіңіз. Өз
тәжірибеңіз тұрғысынан білім
беруде қандай инновациялардың
бірінші кезектегі маңыздылығы
бар екендігін айтып беріңізші?
- Жалпы инновациялар – бұл
күнделікті өміріміздің құбылысы
және олар барлық салаларда
кездесетіндігінен бастайық. Бұл жаңа
өнім, ғылыми талпыныс және қандай
да бір қызмет барысындағы процесс.
Бұл ұғым түрлі, тіпті қарапайым
заттарға да қатысы бар. Мыса-
лы, сіз қарындаш ұштап отырсыз.
Егер біреу келіп, оны орындаудың
неғұрлым қарапайым және ыңғайлы
тәсілін ұсынса, онда осының өзі
өзіндік бір инновация болып табы-
лады. Қазір инновациялар туралы
көп айтылады. Менің түсінігімдегі
индустриалды дамыған қоғамдағы
инновациялар дегеніміз, ол – нақ
сол индустриалдық тұрғыдағы
неғұрлым озық қоғамға өтудің
Шигео Катсу: әдістері. Білім берудегі инновация-
ларды білім алуды жақсартатын
«БІЛІМ БЕРУДЕГІ
және онысын индустрияның қандай
да бір ғана саласына емес, жалпы
қоғамның өмірінде пайдаланудың
ИННОВАЦИЯЛАР ЖАЛПЫ әдісі ретінде қарастыруға да болады.
- Сіздің пікіріңізше Қазақстанға
ӨМІРДІ ЖАҚСАРТАДЫ» қандай инновациялар қажет?
Инновациялар – кез келген елдің дамуындағы жаңа иірім -Қазақстандағы инновациялар-
және нақ соларға отандық инновациялық экономиканың дың дамуына қатысты айтсақ,
онда республиканың бәсекелестік
қалыптасу жолына үлкен үміт арттырылады. Елдің ба- артықшылықтарын ескеру
сты ресурсы ретінде барлық салалардағы кәсіби сау- қажет. Қазақстанда үнемі болған
атты мамандар – адами капитал танылуы тиіс. Қазіргі тарихи артықшылықтарды
заманғы ғылымның міндеті өзіміздің бәсекеге қабілетті пайдаланған маңызды, оларға
және кәсіби шеберлігі жоғары кадрларды өсіру және да- бірінші кезекте, минералдық
және көмірсутекті пайдалы
мыту. Қазақстандық ғылымның жаңа буынының негізгі қазбалары, ауыл шаруашылығы
№ 1(01) 2011
көшбасшысы – Назарбаев Университеті. Оның ректоры жатады. Азық өнімдерін өндіруге
Шигео Катсу «Aстана Innovatіons» басылымына ғылым артықшылық беру қажет, бұл
мен білім берудің негізгі жетістіктері мен болашақ та- аграрлық ресурстардың мүмкіндігі
быстары жайында әңгімелеп берді. тұрғысынан ең күшті бәсекелестік
артықшылығы бола алады.
14