Modul 4 kimia SPM 2014 tingkatan 4, untuk rujukan guru dan pelajar.

1. MODUL KIMIA SPM 2014
KERTAS 2
[100 markah]
KELAS INTENSIF SKOR Kimia A+
MODUL 4
BAB 7: ASID DAN BES
Written by: Cikgu Marzuqi Mohd Salleh
M.Sc. Ed USM
BSc (hons) Ed (Chemistry) USMBAB
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

2. 7: ASID DAN BES
7.1 ASID
Istilah
Asid
Kebesan suatu asid
Asid monobes
Asid dwibes
Takrifan
Asid ialah sebatian kimia yang mencerai untuk menghasilkan ion
hidrogen,H⁺ apabila larut dalam air.Sebagai contohnya,asid
hidroklorik,HCI,dan asid etanoik,CH₃COOH.
Kebesan suatu asid ialah bilangan ion hidrogen yang dapat
dihasilkan oleh satu molekul asid.
Asid monobes ialah asid yang menghasilkan satu ion hidrogen
Apabila satu molekul asid mengion dalam air.
Asid dwibes ialah asid yang menghasilkan dua ion hidrogen
apabila satu molekul asid mengion dalam air.
Contoh asid dan kegunaannya
Asid
Kegunaan
Asid metanoik, HCOOH
Untuk menggumpal lateks
Asid benzoik, C6H 5COOH
Asid karbonik, H 2CO3
Asid nitrik, HNO 3
Untuk mengawet makanan
Untuk membuat minuman bergas
Untuk membuat baja,bahan letupan,pencelup,
plastik.
dan
Sifat-sifat asid adalah:
Masam
Nilai pH kurang daripada 7
Menukarkan warna penunjuk
Penunjuk dan warnanya
Penunjuk
Litmus
Fenolftalein
Metil jingga
Metil merah
Warna pada
Asid
Merah
Tidak berwarna
Merah
Merah
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Alkali
Biru
Merah
Biru
Biru
Acceleration Chemistry

3. 7.2 BES DAN ALKALI
Istilah
Takrifan
Bes
Bes ditakrifkan sebagai bahan kimia yang meneutralkan asid
untuk membentuk garam dan air.
Alkali
Alkali ditakrifkan sebagai sebatian kimia yang larut dalam air untuk
menghasilkan ion hidroksida,OH⁻.
Contoh dan kegunaannya
Bes
Kegunaan
Ammonia, NH 3
Untuk membuat baja,menyingkirkan gris,dan mengekalkan lateks
dalam bentuk cecair.
Aluminium, AI(OH) 3
Untuk membuat pil gastrik (antasid)
Magnesium
hidroksida, Mg(OH)2 Untuk membuat ubat gigi dan pil gastrik.
Natrium hidroksida Untuk membuat sabun,detergen,agen peluntur,kertas,dan baja.
NaOH
7.3 KEKUATAN ASID DAN ALKALI
Julat nilai skala pH ialah daripada 0 -14
a) Asid: pH < 7
b) Alkali: pH > 7
c) Larutan neutral: pH = 7
Nilai pH
Warna
0-2
3-4
5-6
7-8
Merah
Jingga
kuning
Hijau
9-10
Biru
11-12
Ungukebiruan
13-14
Ungu
Alkali kuat
Asid kuat
14
1
7
Neutral
6
Asid lemah
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
8
Alkali lemah
Acceleration Chemistry

4. Perbandingan antara asid kuat dengan asid lemah
Asid kuat
Contoh
Asid lemah
Penunjuk universal
Kepekatan ion H +
pH
Kadar tindak balas
Kekonduksian elektrik
Perbandingan antara alkali kuat dengan alkali lemah
Alkali kuat
Contoh
Alkali lemah
Penunjuk universal
Kepekatan ion OH pH
Kadar tindak balas
7.4 KEPEKATAN ASID DAN ALKALI
Istilah
Takrifan
Kepekatan
Kepekatan suatu larutan ialah jumlah zat terlarut dalam seunit
isi padu larutan.
Kemolaran
Larutan piawai
Pencairan
Kemolaran suatu larutan ialah bilangan mol zat terlarut dalam
100 dm³ larutan.Dengan itu, kemolaran ialah kepekatan larutan
dalam unit mol dm⁻³.
Larutan piawai ialah larutan dengan kepekatannya diketahui.
Pencairan ialah proses mencairkan suatu larutan yang pekat
dengan menambahkan air.
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

5. M1 V1 = M2 V2
Contoh
225 cm³ air suling ditambahkan kepada 25 cm³ larutan karbonat 1.0 mol dm ³. Apakah
kemolaran larutan cair yang terbentuk?
7.5 PENEUTRALAN
Istilah
Peneutralan
Takrifan
Peneutralan ialah tindak balas antara suatu asid dengan suatu
bes/alkali untuk menghasilkan garam dan air.
Pentitratan
Petitratan ialah analisis kuantitatif yang digunakan untuk
menentukan kepekatan suatu asid dengan menggunakan suatu
larutan piawai alkali,atau sebaliknya.
Ma Va a
=
Mb Vb b
Ma = kemolaran asid
Vb = isi padu asid
Mb = kemolaran alkali
Vb = isi padu alkali
Contoh
25.0cm³ larutan kalium hidroksida 0.4 mol dm ³ dineutralkan dengan lengkap oleh 20.0
cm³ asid sulfurik. Hitungkan kepekatan asid yang digunakan.
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

6. BAHAGIAN A
1. (a) Rajah menunjukkan nilai pH bagi asid etanoik glacial dalam masing-masing pelarut P
dan pelarut Q.
Pelarut
Asid etanoik glacial + pelarut P
Asid etanoik glacial + pelarut Q
Nilai pH
4.8
7.0
(i) Berikan satu contoh bagi setiap pelarut P dan pelarut Q.
Pelarut P: ………………………………………………………………………………..
Pelarut Q: ………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(ii) Sekiranya pita magnesium dimasukkan ke dalam bikar yang mengandungi asid etanoik
glasial dan pelarut P, apakah yang dapat diperhatikan?
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(iii) Terangkan mengapa asid etanoik dalam pelarut P mempunyai nilai pH 4.8
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[3 markah]
(b) Rajah menunjukkan kepekatan asid hidroklorik berkurangan apabila air ditambahkan ke
dalam bikar J
Bikar J
100 cm3 asid hidroklorik
0.5 mol dm-3
(i)
Tambah air
Bikar L
250 cm3 asid hidroklorik
0.04 mol dm-3
Apabila air ditambahkan ke dalam bikar J, apakah yang berlaku kepada nilai pH asid
hidroklorik itu? Berikan sebab kepada jawapan anda.
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

7. (ii)
Hitung isipadu asid hidroklorik dalam bikar J yang diperlukan untuk menyediakan
asid hidroklorik dalam bikar L.
[2 markah]
2. Satu eksperimen telah dijalankan di dalam makmal bagi menentukan takat akhir proses
peneutralan antara larutan asid sulfurik cair 1.0 mol dm-3 dengan 25.0cm3 larutan kalium
hidroksida menggunakan penunjuk fenolftalein. Keputusan eksperimen ditunjukkan
dalam jadual di bawah.
Eksperimen
Bacaan akhir buret/cm3
Bacaan awal buret/cm3
Isipadu asid sulfurik
yang digunakan/cm3
I
25.65
0.55
II
49.00
24.00
III
30.30
5.40
a. Asid sulfurik adalah asid kuat. Apakah yang dimaksudkan dengan asid kuat?
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
b. Tuliskan persamaan kimia bagi mewakili tindak balas antara asid sulfurik dengan kalium
hidroksida.
………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
c. (i) Lengkapkan jadual di atas untuk menentukan isipadu asid sulfurik yang digunakan
dalam setiap eksperimen.
[1 markah]
(ii) Hitungkan purata isipadu asid sulfurik yang digunakan dalam eksperimen itu.
[1 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

8. (iii)
Hitungkan kepekatan larutan kalium hidroksida dalam eksperimen itu.
[2 markah]
d. (i) Sekiranya asid hidroklorik 1 mol dm-3 digunakan untuk mentitratkan 25.0cm3 larutan
kalium hidroksida di atas, berapakah isipadu asid hidroklorik yang perlu digunakan?
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Terangkan jawapan anda di (d)(i).
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
3. Rajah 4 menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk mengkaji tindak balas di
antara satu asid kuat dan satu alkali kuat.
Asid sulfurik, 0.1 mol dm-3
25 cm3 larutan kalium hidroksida
+ metil jingga
25.0 cm3 suatu larutan kalium hidroksida dituang ke dalam sebuah kelalang kon. Beberapa titis
metil jingga ditambah kepadanya. Larutan dalam kelalang kon kemudian dititratkan dengan
larutan asid sulfurik 0.1 mol dm-3.
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

9. a. Apakah yang dimaksudkan dengan alkali kuat?
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
b. Cadangkan satu radas yang boleh digunakan untuk menyukat 25.0 cm3 larutan kalium
hidroksida dengan tepat.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
c. Apakah fungsi metil jingga dalam eksperimen ini.
[1 markah]
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
d. (i) Namakan jenis tindak balas yang berlaku.
[1 markah]
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
(ii) Tuliskan satu persamaan kimia bagi tindak balas ini.
[1 markah]
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(iii) Nyatakan perubahan warna larutan dalam kelalang kon semasa takat akhir proses
peneutralan tercapai.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
[1 markah]
e. Dalam eksperimen ini, 20.0 cm3 asid sulfurik diperlukan untuk mencapai takat akhir.
(i)
Hitungkan bilangan mol asid sulfurik yang telah digunakan
[1 markah]
(ii)
Hitungkan bilangan mol kalium hidroksida yang terdapat dalam kelalang kon.
[2 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

10. 4. (a) Jadual 4 menunjukkan contoh asid kuat dan asid lemah dengan kepekatan 0.1
mol dm-3.
Jenis asid
Asid kuat
Asid lemah
(i)
Contoh
Asid hidroklorik
Asid oksalik
Nilai pH
1.0
3.0
Apakah dimaksudkan dengan asid lemah?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
(ii)
Mengapakah nilai pH asid hidroklorik lebih rendah dari nilai pH asid oksalik?
[1 markah]
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Rajah menunjukkan susunan radas bagi pentitratan antara larutan natrium
hidroksida dan asid hidroklorik cair.
Asid hidroklorik
25 cm3 natrium hidroksida 0.1 mol dm-3
(i)
Tulis persamaan kimia mewakili tindak balas ini.
[1 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

11. (ii)
25 cm3 larutan natrium hidroksida 0.1 mol dm-3 diperlukan untuk bertindak balas
lengkap dengan 12.50 cm3 asid hidroklorik cair. Hitungkan kemolaran asid
hidroklorik cair yang digunakan.
[3 markah]
(c) Rajah 4.2 menunjukkan satu siri tindak balas untuk menyediakan zink karbonat.
Zink karbonat
+ HCl
Zink oksida
+S
Larutan N
Langkah 1
Langkah 2
+
Natrium klorida
Namakan larutan- larutan berikut:
N: ………………………………………………………………………………………………….
S: …………………………………………………………………………………………………..
Nyatakan jenis tindak balas bagi Langkah 2.
[2 markah]
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
[1 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

12. BAHAGIAN B
5. (a) Tangan adik anda disengat oleh tebuan. Apakah yang harus anda sapu pada tangannya
untuk mengurangkan kesakitan tanpa menyebabkan kecederaan lebih teruk? Terangkan
mengapa.
[3 markah]
(b) Sengatan obor-obor adalah beralkali dan menyebabkan kesakitan.
Cadangkan satu bahan yang boleh disapu pada kulit untuk mengurangkan sakit tanpa
menyebabkan kecederaan seterusnya.
Beri tiga sebab bagi cadangan anda.
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
[4 markah]
Acceleration Chemistry

13. BAHAGIAN C
1. (a) Jadual menunjukkan kepekatan berlainan bagi asid hidroklorik dan nilai pH yang
sepadan.
Hidroklorik
Kepekatan hidroklorik/mol dm-3
pH
A
0.001
3
B
0.01
2
C
0.1
1
D
1
0
(i)
Berdasarkan jadual di atas, nyatakan hubungan antara kepekatan asid hidroklorik dan
nilai pH.
(ii)
Jelaskan jawapan anda di (a)(i) dengan merujuk kepada bilangan ion hidrogen yang
terdapat dalam asid itu.
(iii)
Susun asid hidroklorik dalam jadual di atas menurut susunan menaik keasidan.
[4 markah]
(b) Maklumat di bawah adalah mengenai dua alkali yang berlainan.
Alkali
Kepekatan/mol dm-3
pH
Larutan natrium hidroksida
0.1
13
Larutan ammonia
0.1
10
(i)
Terangkan mengapa dua alkali tersebut mempunyai nilai pH yang berlainan.
[6 markah]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
Acceleration Chemistry

14. 2. (a) Rajah menunjukkan maklumat bagi asid HX dan H₂X
asid monoprotik manakala asid H₂X adalah asid diprotik
-dua asid HX dan H₂X adalah asid kuat
Merujuk kepada maklumat dalam rajah di atas,
(i)
cadangkan contoh yang sesuai bagi
 asid diprotik
 asid monoprotik
(ii)
berdasarkan jawapan anda di (a)(i), terangkan apakah yang dimaksudkan dengan
 asid diprotik
 asid kuat
[4 markah]
(b) Jadual menunjukkan nilai pH bagi larutan natrium hidroksida dan larutan berair ammonia
yang berkepekatan sama.
Alkali
Kepekatan / mol dm-3
pH
Larutan natrium hidroksida
0.1
13
Larutan berair ammonia
0.1
10
Terangkan mengapa larutan natrium hidroksida dan larutan berair ammonia yang berkepekatan
sama mempunyai nilai pH berbeza.
[6 markah]
(c) Huraikan bagaimana menyediakan 250 cm3 larutan kalium hidroksida 1.0 mol dm-3 bermula
dengan pepejl kalium hidroksida. Nyatakan saiz kelalang volmetrik yang digunakan dan
hitungkan jisim kalsium hidroksida yang diperlukan
[Jisim atom relatif: H, 1; O, 16; K, 39]
Cikgu Marzuqi, BSc (hons) Ed (Chemistry) USM
[10 markah]
Acceleration Chemistry