1.
માનવ પયાવરણ સંમેલન - 1972
 સં ુ ત રા ની અ ય તા હઠળ
વડનના ટોકહોમમાં 5 – 16 ુન , 1972
આયોજન
 તેના પ રણામે 1972થી UNEP ની
શ આત
 26 ુ ી િસ ાંતની શ આત
 1974થી િવ પયાવરણ દવસ
ઉજવણીની શ આત
 વષ 2022 ની થીમ : ઓ લી વન અથ
( વડન)

2.
UNEP
 ુ યાલય : નૈરોબી (ક યા)
 િવ પયાવરણ પર દખરખ રાખવા લોબલ
એ વાયરમે ટ મોનીટર ગ િસ ટમ
 લોબલ રસોસ ઇ ફોમશન ડટાબેઝ
 પયાવરણ સંબંિધત ૂચનાઓ એકિ ત કરવા
િવ યાપી નેટવક ઇ ફોટરાની થાપના
 ઉ ૃ ટ કામગીર માટ “સાસાકોવા ુર કાર”

3.
રયો સંમેલન (1992)
 ટોકહોમ સંમેલનના 20 વષ ૂણ થવા પર ાઝીલના શહર રયોમાં વૈિ ક સંમેલન
 અ ય નામ : ૃ વી સંમેલન
 િવશેષતા :
* રયો ઘોષણાપ (27 ુ ીય ઘોષણાપ ) નો વકાર
* એ ડા 21 (21મી સદ માટ 40 કરણો ધરાવતો 800 પાનાનો દ તાવેજ)
* સતત િવકાસ આયોગ
 િસ ટર કો વે શનની શ આત
(1) UNFCCC
(2) CONVENTION ON BIO DIVERSITY
(3) UN CONVENTION TO COMBAT DESERTIFICATION

4.
UNFCCC
 સ ચવાલય : બોન(જમની)
 UNFCCC કાયદાક ય ર તે બંધનકતા સમ ુતી નથી.
 ઉદ ય : ીન હાઉસ ગેસની સાં તાને થર રાખવી
 21 માચ 1994 થી લા ુ, 197 દશો ારા વકાર અને 135 દશોની સરકાર ારા
મા ણત
 વાિષક બેઠકને COP કહ છે.
 COPની શ આત 1995થી

5.
UNFCCC
UNFCCC
પ રિશ ટ - 1
િવકિસત તથા 1992માં મની અથ યવ થા સં મણ
અવ થામાં હોય તેવા 43 દશો
પ રિશ ટ - 2
એવા િવકિસત દશો ક મની અથ યવ થાસં મણકાળમાં
ન હોય તેવા િવકાસશીલદશોને મદદ કરનારા 23 દશો
િવકાસશીલ દશો આ દશોએ પોતાના ઉ સ ન ઘટાડવા એ ું જ ર નથી

6.
ોટો ોટોકોલ (1997)
 COPની ી બેઠક ું આયોજન 1997માં પાનના ોટો શહરમાં થ ું હ ું.
 ોટો ોટોકોલ 16 ફ ુઆર , 2005ના રોજ લા ુ થયો.
 સદ ય દશો ું ણ ૂથ Annex – 1, Annex – 2 તથા Non annex માં િવભાજન
 Annex – 1 માં સામેલ 43 દશો પૈક 37 દશોએ ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન ઘટાડવા
માટ કા ૂની બંધનકતા સહમતી આપેલ છે.
 ુલ છ ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન પર ઘટાડાની સહમતી
1. કાબન ડાયો સાઈડ
2. િમથેન
3. નાઈ સ ઓ સાઈડ
4. સ ફર હ ઝા લોરાઈડ
5. હાઈ ો લોરો કાબન
6. પર લોરો કાબન

7.
ોટો ોટોકોલ (1997)
 ભારત ારા 26 ઓગ ટ, 2002ના રોજ વકાર
 ોટો ોટોકોલ તગત િવ ૃત િનયમો મોર ોના મારાકશમાં COP 7માં
અપનાવેલ
 આથી ોટો ોટોકોલને મારાકશ ોટોકોલ પણ કહ છે.
 ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન ને ઘટાડવા ઉપરાંત િવકિસત દશોને રાહત મળે
તે માટ એક પ રવતન મ બ રના િવકાસની યવ થા
 પ રવતન સ મ બ ર યવ થા
(1) તરરા ય ઉ સ ન વેપાર
(2) વ છ િવકાસ તં
(3) સં ુ ત અમલીકરણ

8.
ોટો ોટોકોલ
 પ રવતન સ મ બ ર યવ થા
(1) તરરા ય ઉ સ ન વેપાર
(2) વ છ િવકાસ તં
(3) સં ુ ત અમલીકરણ

9.
બાલી સંમેલન (2007)
 ોટો ોટોકોલની થમ અવિધ 2012 ુધીમાં ૂણ થવાની હોવાથી
2012 બાદ લોબલ વોિમગનો સામનો કરવા નવી રણનીિત અને
જવાબદાર ઓ ન કરવા 2007માં ઇ ડોનેિશયાના બાલીમાં
આબોહવા પ રવતન સંમેલન ું આયોજન
 એક એડહોક વક ગ ુપની થાપના
 બે વષ બાદ 2009માં કોપનહગનમાં સંમેલન યો ને GHG િનયં ણ
માટ ચો સ સમય રખા ન કરવામાં આવેલ

10.
કોપન હગન સંમેલન (2009)
 બાલી રોડ મેપ ુજબ GHGના ઉ સ નના ઘટાડા ગે ચો સ સમય
મયાદા ન કરવાનો હ ુ
 કોઈ ચો સ સમાધાન નીકળ ન શ ું
 સમ ુતીમાં વૈિ ક તાપમાન, ઔ ો ગક ાંિતના ૂવના સરરાશ
તાપમાન કરતા 2 C વધે ન હ તેવો સંક પ કરવામાં આ યો હતો
 આ સમ ુતીમાં કોઈ જ બંધનકાર ત વોનો સમાવેશ કરાયો ન હતો.

11.
કાન ુન સંમેલન (2010)
 મે સકોના કાન ુન શહરમાં આયો જત સંમેલન
 ુ ય વે ણ તં ના િવકાસનો સંક પ
(1) ટકનોલો તં :
આબોહવા પ રવતનમાં ઘટાડો તેમજ અ ુ ુલન સાધવા
િવકિસત તેમજ િવકાસશીલ દશો વ ચે ટકનોલો હ તાંતરણ CTCN ારા
(2) કાન ુન અ ુ ુલન મવક :
(3) ીન લાઈમેટ ફંડ :
દ તાવેજની 11મી કલમ ુજબ િવકાસશીલ દશોમાં ચાલી
રહલા ો ટ, કાય મ અટથા અ ય કાય ને િવતીય સહાયતા આપવા મેટ
GCFની થાપના ( ુ યાલય : દ ણ કો રયાના સ ગડોમાં)

12.
ડરબન સંમેલન (2011)
 COP 17 ું આયોજન ડરબનમાં 2011માં થયેલ ઘ ું ગિતકારક હ ું.
 તીય િતબ તા અવિધની થાપના પર સહમતી (અવિધ 2013 થી
2020)
 ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન દરમાં 1990ના તરથી ઓછામાં ઓછા 18%
ઘટાડાની ચચા
 ીન લાઈમેટ ફંડની વા તિવક થાપના

13.
દોહા સંમેલન (2012)
 COP 18 ું આયોજન
 િવકિસત અને િવકાસશીલ દશો વ ચે સમ ુતી ગે િવવાદ
 USAના ને ૃ વ નીચે િવકિસત દશોએ લોબલ વોિમગ સમ યા માટ
િવશેષ જવાબદાર ઓથી બચવાની કોિશશ કર
 નાઈ ોજન ાય લોરાઈડનો GHGમાં સમાવેશ

14.
વારસા સંમેલન (2013)
 આ સંમેલનમાં ભાગ લ;એનારા દશોએ 2015માં એક સાવભૌિમક કા ૂની
સંિધ માટ તૈયાર તેમજ INDC માટ સંક પ
 વારસા મવકનો વકાર

15.
લીમા સંમેલન (2014)
 િવકિસત તથા િવકાસશીલ દશો ારા 10 અરબ ડોલરની આરં ભક ૂડ
સાથે ીન લાઈમેટ ફંડનો લ ય
 િશ ા તથા ૃિત પર લીમા મં ી તર ય ઘોષણાપ
 આબોહવા પ રવતનનો સામનો કરવા મ હલાઓની ૂિમકાને થાન
આપવા Lima work programme on gender તૈયાર કરવામાં આવેલ

16.
પે રસ સંમેલન (2015)
 તાપમાન ૃ ને ૂણ ઓ ો ગક તરથી 2 C ની ું રાખવા
 કાબન ડાયો સાઈડના ઉ સ નના ઘટાડા માટ રણનીિત
 ુજબ 2050 ુધીમાં 50% કમીનો લ યાંક, 2060 ુધીમાં 100% ઘટાડાનો
લ યાંક
 સંપોષીય િવકાસ લ યાંકો ક માં 17 લ યો તથા 169 ઉપલ યો નો વકાર
 તરરા ય સીર ઉ સંગઠનની થાપનાનો િનણય
 િમશન ઇનોવેશન

17.
પયાવરણ સંબંિધત તરરા ય સંગઠન

18.
 સૌથી મો ું પયાવરણીય નેટવક
 થાપના ઓ ટોબર, 1948માં , ુ યાલય લા ડ વ ઝરલે ડ
 200 થી વધાર સરકાર તેમજ 1000 થી વધાર બનસરકાર સંગઠન સદ ય
 ુ ય કાય : વ િવિવધતા ું સંર ણ
 અ ય કાય : આબોહવા પ રવતન, આ િવકા , સંપોષીય ઉ , હ રત અથ
યવ થા
 UNO ું ગ નથી

19.
 એક તરરા ય ગેરસરકાર સં થા
 થાપના 1961માં વ ઝરલૅ ડના મો િસના એક ધમાથ ટ વ પે થયેલી
 ૂ : FOR A LIVING PLANET
 1986 ૂવ આ સંગઠન ું નામ વ ડ વાઈડ ફંડ હ ું

20.
 એક તરરા ય સમ ુતી
 અ ય નામ : વોિશ ટન સંમેલન (1973)
 ભારત ારા 1976 માં વકાર , હાલમાં 183 દશો ારા વકાર
 ાણીઓ તથા વન પિતને ણ પ રિશ ટોમાં િવભા ત
 પ રિશ ટ : 1 – સૌથી વ ુ સંકટ ત ( ુલ 360 ાણીઓ અને 301 વન પિતઓનો સમાવેશ
 પ રિશ ટ : 2 - ભિવ યમાં સંકટ ત બની શક ( 4827 ાણીઓ અને 29592
વન પિતઓ)
 પ રિશ ટ : ૩ – કોઈ દશ ારા સંર ત ( 135 ાણીઓ અને 12 તની વન પિત)
 વહ વટ UNEP ારા
 સ ચવાલય : નીવા ( વી ઝરલૅ ડ)

21.
 વ ય વ ત કર િવ ુ ગઠબંધન (Coalition against wildlife trafficking)
 2005માં થાપના
 અમે રકા સરકારની થાપના માટ અગ યની ૂિમકા
 2006થી CAWT ું ભાગીદાર

22.
 ગેરલાભકાર , ગેર સરકાર વૈ ાિનક શોધ સં થા
 ઉદ ય : િવકાસશીલ દશોના જલ તથા ૂિમ સંસાધનોના સંતોષીય ઉપયોગને
ો સાહન આપવાનો
 ુ યાલય : કોલંબો ( ીલંકા)

23.
ુનાઈટડ નેશ સ ફોરમ ઓન ફોર ટ :
 UNFF ું ગઠન ઓ ટોબર 2005માં સં ુ ત રા ના આિથક સામ જક પ રષદની એક
સહાયક સં થા તર ક
 રયો ઘોષણાપ , વન િસ ાંત તેમજ એ ડા 21ના વન ુર ા તથા સતત િવકાસના
િસ ાંતો ની ા ત માટ કાયરત સં થા
ફક :
 વ ય વો અને વન પિતના વેપાર પ[ર દખરખ
 1976માં IUCN અને WWF ારા સં ુ ત ર તે થાપના
બડ લાઈફ ઇ ટરનેશનલ:
 થાપના 1922, ુ યાલય : Ukના ક જ
 આ સં થા ારા કાિશત WORLD BIRD WATCH

24.
વ ડ નેચર ઓગનાઈઝેશન :
 થાપના 2014 , ુ યાલય : લચેન ટન
 પયાવરણ તથા િવકાસ વ ચે સં ુલન થાિપત કરવા ય ન
વ ડ વોચ ઇ ટ ટ ુટ :
 થાપના 1974માં લે ટર ાઉન ારા
 પયાવરણીય સમ યાને ઉ ગર કરવાની સાથોસાથ ઉકલ માટ પણ ય નો
વ ડ રસોસ ઇ ટ ટ ુટ :
 થાપના 1982માં વોિશ ટન
 આબોહવા, ઉ , ભોજન, વન, જળ અને ટકાઉ શહરના લ યાંકો
ીન પીસ :
 થાપના 1969, ુ યાલય એ ટરડમ (નેધરલે ડ)
 પયાવરણ ુર ા ઉપરાંત, સ ુ ી ુર ા, િવ શાંિત, ટકાઉ ૃિષ યવ થા વગેર ે ો પર
કાયરત