ENVIRONMENT.pdf2. માનવ પયાવરણ સંમેલન - 1972
સં ુ ત રા ની અ ય તા હઠળ
વડનના ટોકહોમમાં 5 – 16 ુન , 1972
આયોજન
તેના પ રણામે 1972થી UNEP ની
શ આત
26 ુ ી િસ ાંતની શ આત
1974થી િવ પયાવરણ દવસ
ઉજવણીની શ આત
વષ 2022 ની થીમ : ઓ લી વન અથ
( વડન)
3. UNEP
ુ યાલય : નૈરોબી (ક યા)
િવ પયાવરણ પર દખરખ રાખવા લોબલ
એ વાયરમે ટ મોનીટર ગ િસ ટમ
લોબલ રસોસ ઇ ફોમશન ડટાબેઝ
પયાવરણ સંબંિધત ૂચનાઓ એકિ ત કરવા
િવ યાપી નેટવક ઇ ફોટરાની થાપના
ઉ ૃ ટ કામગીર માટ “સાસાકોવા ુર કાર”
4. રયો સંમેલન (1992)
ટોકહોમ સંમેલનના 20 વષ ૂણ થવા પર ાઝીલના શહર રયોમાં વૈિ ક સંમેલન
અ ય નામ : ૃ વી સંમેલન
િવશેષતા :
* રયો ઘોષણાપ (27 ુ ીય ઘોષણાપ ) નો વકાર
* એ ડા 21 (21મી સદ માટ 40 કરણો ધરાવતો 800 પાનાનો દ તાવેજ)
* સતત િવકાસ આયોગ
િસ ટર કો વે શનની શ આત
(1) UNFCCC
(2) CONVENTION ON BIO DIVERSITY
(3) UN CONVENTION TO COMBAT DESERTIFICATION
5. UNFCCC
સ ચવાલય : બોન(જમની)
UNFCCC કાયદાક ય ર તે બંધનકતા સમ ુતી નથી.
ઉદ ય : ીન હાઉસ ગેસની સાં તાને થર રાખવી
21 માચ 1994 થી લા ુ, 197 દશો ારા વકાર અને 135 દશોની સરકાર ારા
મા ણત
વાિષક બેઠકને COP કહ છે.
COPની શ આત 1995થી
6. UNFCCC
UNFCCC
પ રિશ ટ - 1
િવકિસત તથા 1992માં મની અથ યવ થા સં મણ
અવ થામાં હોય તેવા 43 દશો
પ રિશ ટ - 2
એવા િવકિસત દશો ક મની અથ યવ થાસં મણકાળમાં
ન હોય તેવા િવકાસશીલદશોને મદદ કરનારા 23 દશો
િવકાસશીલ દશો આ દશોએ પોતાના ઉ સ ન ઘટાડવા એ ું જ ર નથી
7. ોટો ોટોકોલ (1997)
COPની ી બેઠક ું આયોજન 1997માં પાનના ોટો શહરમાં થ ું હ ું.
ોટો ોટોકોલ 16 ફ ુઆર , 2005ના રોજ લા ુ થયો.
સદ ય દશો ું ણ ૂથ Annex – 1, Annex – 2 તથા Non annex માં િવભાજન
Annex – 1 માં સામેલ 43 દશો પૈક 37 દશોએ ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન ઘટાડવા
માટ કા ૂની બંધનકતા સહમતી આપેલ છે.
ુલ છ ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન પર ઘટાડાની સહમતી
1. કાબન ડાયો સાઈડ
2. િમથેન
3. નાઈ સ ઓ સાઈડ
4. સ ફર હ ઝા લોરાઈડ
5. હાઈ ો લોરો કાબન
6. પર લોરો કાબન
8. ોટો ોટોકોલ (1997)
ભારત ારા 26 ઓગ ટ, 2002ના રોજ વકાર
ોટો ોટોકોલ તગત િવ ૃત િનયમો મોર ોના મારાકશમાં COP 7માં
અપનાવેલ
આથી ોટો ોટોકોલને મારાકશ ોટોકોલ પણ કહ છે.
ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન ને ઘટાડવા ઉપરાંત િવકિસત દશોને રાહત મળે
તે માટ એક પ રવતન મ બ રના િવકાસની યવ થા
પ રવતન સ મ બ ર યવ થા
(1) તરરા ય ઉ સ ન વેપાર
(2) વ છ િવકાસ તં
(3) સં ુ ત અમલીકરણ
9. ોટો ોટોકોલ
પ રવતન સ મ બ ર યવ થા
(1) તરરા ય ઉ સ ન વેપાર
(2) વ છ િવકાસ તં
(3) સં ુ ત અમલીકરણ
10. બાલી સંમેલન (2007)
ોટો ોટોકોલની થમ અવિધ 2012 ુધીમાં ૂણ થવાની હોવાથી
2012 બાદ લોબલ વોિમગનો સામનો કરવા નવી રણનીિત અને
જવાબદાર ઓ ન કરવા 2007માં ઇ ડોનેિશયાના બાલીમાં
આબોહવા પ રવતન સંમેલન ું આયોજન
એક એડહોક વક ગ ુપની થાપના
બે વષ બાદ 2009માં કોપનહગનમાં સંમેલન યો ને GHG િનયં ણ
માટ ચો સ સમય રખા ન કરવામાં આવેલ
11. કોપન હગન સંમેલન (2009)
બાલી રોડ મેપ ુજબ GHGના ઉ સ નના ઘટાડા ગે ચો સ સમય
મયાદા ન કરવાનો હ ુ
કોઈ ચો સ સમાધાન નીકળ ન શ ું
સમ ુતીમાં વૈિ ક તાપમાન, ઔ ો ગક ાંિતના ૂવના સરરાશ
તાપમાન કરતા 2 C વધે ન હ તેવો સંક પ કરવામાં આ યો હતો
આ સમ ુતીમાં કોઈ જ બંધનકાર ત વોનો સમાવેશ કરાયો ન હતો.
12. કાન ુન સંમેલન (2010)
મે સકોના કાન ુન શહરમાં આયો જત સંમેલન
ુ ય વે ણ તં ના િવકાસનો સંક પ
(1) ટકનોલો તં :
આબોહવા પ રવતનમાં ઘટાડો તેમજ અ ુ ુલન સાધવા
િવકિસત તેમજ િવકાસશીલ દશો વ ચે ટકનોલો હ તાંતરણ CTCN ારા
(2) કાન ુન અ ુ ુલન મવક :
(3) ીન લાઈમેટ ફંડ :
દ તાવેજની 11મી કલમ ુજબ િવકાસશીલ દશોમાં ચાલી
રહલા ો ટ, કાય મ અટથા અ ય કાય ને િવતીય સહાયતા આપવા મેટ
GCFની થાપના ( ુ યાલય : દ ણ કો રયાના સ ગડોમાં)
13. ડરબન સંમેલન (2011)
COP 17 ું આયોજન ડરબનમાં 2011માં થયેલ ઘ ું ગિતકારક હ ું.
તીય િતબ તા અવિધની થાપના પર સહમતી (અવિધ 2013 થી
2020)
ીન હાઉસ ગેસના ઉ સ ન દરમાં 1990ના તરથી ઓછામાં ઓછા 18%
ઘટાડાની ચચા
ીન લાઈમેટ ફંડની વા તિવક થાપના
14. દોહા સંમેલન (2012)
COP 18 ું આયોજન
િવકિસત અને િવકાસશીલ દશો વ ચે સમ ુતી ગે િવવાદ
USAના ને ૃ વ નીચે િવકિસત દશોએ લોબલ વોિમગ સમ યા માટ
િવશેષ જવાબદાર ઓથી બચવાની કોિશશ કર
નાઈ ોજન ાય લોરાઈડનો GHGમાં સમાવેશ
15. વારસા સંમેલન (2013)
આ સંમેલનમાં ભાગ લ;એનારા દશોએ 2015માં એક સાવભૌિમક કા ૂની
સંિધ માટ તૈયાર તેમજ INDC માટ સંક પ
વારસા મવકનો વકાર
16. લીમા સંમેલન (2014)
િવકિસત તથા િવકાસશીલ દશો ારા 10 અરબ ડોલરની આરં ભક ૂડ
સાથે ીન લાઈમેટ ફંડનો લ ય
િશ ા તથા ૃિત પર લીમા મં ી તર ય ઘોષણાપ
આબોહવા પ રવતનનો સામનો કરવા મ હલાઓની ૂિમકાને થાન
આપવા Lima work programme on gender તૈયાર કરવામાં આવેલ
17. પે રસ સંમેલન (2015)
તાપમાન ૃ ને ૂણ ઓ ો ગક તરથી 2 C ની ું રાખવા
કાબન ડાયો સાઈડના ઉ સ નના ઘટાડા માટ રણનીિત
ુજબ 2050 ુધીમાં 50% કમીનો લ યાંક, 2060 ુધીમાં 100% ઘટાડાનો
લ યાંક
સંપોષીય િવકાસ લ યાંકો ક માં 17 લ યો તથા 169 ઉપલ યો નો વકાર
તરરા ય સીર ઉ સંગઠનની થાપનાનો િનણય
િમશન ઇનોવેશન
19. સૌથી મો ું પયાવરણીય નેટવક
થાપના ઓ ટોબર, 1948માં , ુ યાલય લા ડ વ ઝરલે ડ
200 થી વધાર સરકાર તેમજ 1000 થી વધાર બનસરકાર સંગઠન સદ ય
ુ ય કાય : વ િવિવધતા ું સંર ણ
અ ય કાય : આબોહવા પ રવતન, આ િવકા , સંપોષીય ઉ , હ રત અથ
યવ થા
UNO ું ગ નથી
20. એક તરરા ય ગેરસરકાર સં થા
થાપના 1961માં વ ઝરલૅ ડના મો િસના એક ધમાથ ટ વ પે થયેલી
ૂ : FOR A LIVING PLANET
1986 ૂવ આ સંગઠન ું નામ વ ડ વાઈડ ફંડ હ ું
21. એક તરરા ય સમ ુતી
અ ય નામ : વોિશ ટન સંમેલન (1973)
ભારત ારા 1976 માં વકાર , હાલમાં 183 દશો ારા વકાર
ાણીઓ તથા વન પિતને ણ પ રિશ ટોમાં િવભા ત
પ રિશ ટ : 1 – સૌથી વ ુ સંકટ ત ( ુલ 360 ાણીઓ અને 301 વન પિતઓનો સમાવેશ
પ રિશ ટ : 2 - ભિવ યમાં સંકટ ત બની શક ( 4827 ાણીઓ અને 29592
વન પિતઓ)
પ રિશ ટ : ૩ – કોઈ દશ ારા સંર ત ( 135 ાણીઓ અને 12 તની વન પિત)
વહ વટ UNEP ારા
સ ચવાલય : નીવા ( વી ઝરલૅ ડ)
22. વ ય વ ત કર િવ ુ ગઠબંધન (Coalition against wildlife trafficking)
2005માં થાપના
અમે રકા સરકારની થાપના માટ અગ યની ૂિમકા
2006થી CAWT ું ભાગીદાર
23. ગેરલાભકાર , ગેર સરકાર વૈ ાિનક શોધ સં થા
ઉદ ય : િવકાસશીલ દશોના જલ તથા ૂિમ સંસાધનોના સંતોષીય ઉપયોગને
ો સાહન આપવાનો
ુ યાલય : કોલંબો ( ીલંકા)
24. ુનાઈટડ નેશ સ ફોરમ ઓન ફોર ટ :
UNFF ું ગઠન ઓ ટોબર 2005માં સં ુ ત રા ના આિથક સામ જક પ રષદની એક
સહાયક સં થા તર ક
રયો ઘોષણાપ , વન િસ ાંત તેમજ એ ડા 21ના વન ુર ા તથા સતત િવકાસના
િસ ાંતો ની ા ત માટ કાયરત સં થા
ફક :
વ ય વો અને વન પિતના વેપાર પ[ર દખરખ
1976માં IUCN અને WWF ારા સં ુ ત ર તે થાપના
બડ લાઈફ ઇ ટરનેશનલ:
થાપના 1922, ુ યાલય : Ukના ક જ
આ સં થા ારા કાિશત WORLD BIRD WATCH
25. વ ડ નેચર ઓગનાઈઝેશન :
થાપના 2014 , ુ યાલય : લચેન ટન
પયાવરણ તથા િવકાસ વ ચે સં ુલન થાિપત કરવા ય ન
વ ડ વોચ ઇ ટ ટ ુટ :
થાપના 1974માં લે ટર ાઉન ારા
પયાવરણીય સમ યાને ઉ ગર કરવાની સાથોસાથ ઉકલ માટ પણ ય નો
વ ડ રસોસ ઇ ટ ટ ુટ :
થાપના 1982માં વોિશ ટન
આબોહવા, ઉ , ભોજન, વન, જળ અને ટકાઉ શહરના લ યાંકો
ીન પીસ :
થાપના 1969, ુ યાલય એ ટરડમ (નેધરલે ડ)
પયાવરણ ુર ા ઉપરાંત, સ ુ ી ુર ા, િવ શાંિત, ટકાઉ ૃિષ યવ થા વગેર ે ો પર
કાયરત