This is about evaluation in education

1. अधिगमाकलनम्
उपधिषयः - मूल्याङ्कनम्
प्रस्तौता – डॉ. चक्रधरमेहेरः
सहायकाचाययः, शिक्षािास्त्रशिभागः
क
े न्द्रीय संस्क
ृ तशिश्वशिद्यालयः
श्रीरणिीरपररसरः,कोट-भलिालः, जम्मः

2. •ममल्याङ्कनं नाम शक
ं म् ॽ
•शकमर्थं ममल्याङ्कनम् ॽ
•ममल्याङ्कनस्य पररभाषा ।
•ममल्याङ्कनस्य प्रयोजनम् ।
•कर्थं ममल्याङ्कनं करणीयम् ॽ
•ममल्याङ्कनस्य शिधयः ।
अिधेयांिाः

3. मूल्याङ्कनस्य अर्थः, परिभाषाश्च
-
•ममल्याङ्कनं छात्राणां ज्ञानात्मक-भािात्मक-शक्रयात्मकपक्षाणां परीक्षणस्य एका
सततप्रशक्रया शिद्यते ।
•एडम्समहोदयानामतानुसारं ममल्याङ्कनस्य पररभाषा –
ममल्याङ्कनं शिक्षणप्रशक्रयया शिक्षणशक्रयाशभश्च उत्पन्ना।नुभिानाम् उपयोशगतायाः
शिषये शनणययं ददाशत ।

4. धकमर्ं मूल्याङ्कनम् ॽ
• शिशभन्नस्तरेषु छात्राणां शिषयगतकाशिन्यानां ज्ञानं कर्त्ुं िक्यते ।
• तेन शकयती योग्यता अशजयता एतदर्थं ममल्याङ्कनमािश्यकम् भिशत ।
• ज्ञान-कौिल-अशभरूशच-अशभिृर्त्ीनां दृष्ट्या तस्य शकयती प्रगशतरभित् ।
• तस्य भाशिशिक्षायाः स्वरूपं शनधायरशयतुं ममल्याङ्कनस्यािश्यकता भिशत ।
यर्ा चतुधभथः कनक
ं पिीक्ष्यते
धनघषथणच्छे दनतापताडनः ।
तर्ा चतुधभथः पुरुषः पिीक्ष्यते श्रुतेन शीलेन गुणेन
कमथणा ॥

5. मूल्याङ्कनस्य प्रयोजनाधन
•ममल्याङ्कनेन छात्राणां मानशसकयोग्यतायाः परीक्षणं कतुं िक्यते ।
•ममल्याङ्कनेन छात्राणां भाषासम्बद्ाः दोषाः गुणाश्च ज्ञातुं िक्यन्ते ।
•ममल्याङ्कनेन शिद्याशर्थयनां भाषाशिक्षणसम्बद्ानां काशिन्यानां ज्ञानं भिशत ।
•अनेन छात्राणाम् उपचारात्मकशिक्षणं कतुं िक्यते ।
•अनेन परीक्षप्रणाल्यां पररितयनाय उशचतसम्तयः प्रदातुं िक्यन्ते ।
•ममल्याङ्कनेन छात्राणां स्वाध्यायार्थयम् अशभप्रेरणं कतुं िक्यते ।
•ममल्याङ्कनेन छात्राणां योग्यतायाः परीक्षणेन साक
ं
छात्राणां प्रगतेः शनधायरणमशप कतुं िक्यते ।

6. मूल्याङ्कनस्य
सािनाधन
•दैशनककाययस्य परीक्षणम्
( कक्षाकायायशण, संस्क
ृ तभाषाशिक्षणस्य
पाठ्यसहगाशमशक्रयाः)
•शनरीक्षणम्- त्रैमाशसक-षण्माशसक-
िाशषयकगशतशिधीनां परीक्षणम् ।

7. मूल्याङ्कनस्य प्रधिियः
मौखिकम्
िलाका,
िास्त्रार्थयः
संिादः,प्रश्नािली
सशक्रयिब्दािली
शनष्क्रियिब्दाि
ली
िाचने क
ु िलताम्
मौष्क्रिकाशभव्य
ष्क्रतः
धलखितम्
िस्तुशनष्ठप्रश्नाः
अशतलघमर्त्रीयप्र
श्नाः
लघमर्त्रीयप्रश्नाः
शनबन्धात्मकप्रश्नाः
प्रायोधगकम्
भाषाक्रीडाः,
गीताशन
अन्त्याक्षरी
िब्दशनमायणम्
पद्यस्य
सस्वरिाचनम्
प्रहेशलकाः

8. िन्यिादाः
THANK YOU