Op woensdag 26 juni 2019 brachten elf tweedejaarsstudenten Bouwkunde niveau 4 van ROC Friese Poort, op initiatief van Centrum Duurzaam, een bezoek aan Ameland. Daar maakten ze een excursie langs verschillende duurzame locaties op het eiland. Lees het verhaal: https://www.centrumduurzaamfriesland.nl/nieuws/duurzame-excursie-naar-ameland-voor-roc-friese-poort-studenten-bouwkunde/

1. Duurzaam Ameland
26 juni 2019

2. Presentatie Duurzaam Ameland – 26 juni 2019
1. Waddencampus
2. Convenant Duurzaam Ameland
3. Duurzame huizen op Ameland
Johan Kiewiet
Directeur Amelander Energie Coöperatie
Sigrid Roep
Wadden Campus Project Manager

3. • Ontstaan uit een MBO-subsidie, 1 juli 2015 tot 1 juli 2019
• Netwerkplatform dat verbindt:
 onderwijs- en kennisinstellingen
 studenten
 ondernemers/bedrijven
 organisatie
 overheden
• Samen tot slimme(re) oplossingen komen voor actuele
vraagstukken (op Ameland)
1. Waddencampus

4. 1. Waddencampus
• De focus op set dynamische onderzoeksthema’s
 Energie en Water
 Samenleving
 Natuur
 Voedsel
 Duurzaam Toerisme
 Nieuwe Economie
• Zelfvoorzienendheid bij onderzoekthema’s is
hoofdthema

5. 1. Waddencampus
• Doelstellingen:
 Versterken van het onderwijs
 Vernieuwen en
duurzaam ontwikkelen
 Verbreden van de
werkgelegenheid
• Onderzoeken geïnitieerd, begeleid en gecoördineerd:
 85 onderzoeken
 209 studenten
 111 MKB-bedrijven
 10 onderwijsinstellingen

6. 1. Waddencampus
• Ook:
 (thema-) bijeenkomsten
voor Amelanders en
belangstellenden
 informatieve dagen
voor studenten

7. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• 2007 Waddeneilanden afspraak zelfvoorzienend
• Ameland perfecte omgeving voor pilotprojecten en
onderzoek omdat het een eiland is
• Ameland vijftien jaar voorop in de energietransitie:
in 2035 CO2-vrije energievoorziening
• 2007 Convenant Duurzaam Ameland opgericht

8. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Voorbeelden van duurzame projecten
 Duurzaam Bouwloket-Urgenda (gemeentehuis)
 Waterstof in aardgas (Noorderlicht)
 Warmtekrachtkoppeling: lokaal elektriciteit produceren
(Boomhiemke en Klein Vaarwater)
 Warmtepompen op (groen) gas (Natuurcentrum)
 45 Brandstofcellen - slimme stroom

9. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Voorbeelden van duurzame projecten
 Zonnepark Ameland
 Duurzaam OV
 Duurzame groene verlichting buitengebied
 Comfortabele slimme verlichting dorpen
 Hybride warmtepompen in woningen
 Burgemeester Waldaschool

10. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Zonnepark Ameland
 2009 - Amelander Energie Coöperatie (AEC) opgericht
 2016 - Zonnepark Ameland - AEC, Eneco en gemeente
 23.000 zonnepanelen- 5,6 miljoen kilowattuur
 genoeg groene stroom voor elektriciteitsvoorziening
1.500 Amelander huishoudens (20% van totaal elektr.)

11. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
Amelanders
(box 1)
• 3.600 bewoners
• Openbare gebouwen
• Transport op eiland
• Bedrijfsleven anders
dan toerisme
300 TJ 50% 20% 30%
Toeristen
(box 2)
• 2,2 milljoen
overnachtingen
• 1300 stacaravans
• 1600 vakantiehuizen
• 38 Zwembaden
• Bedrijven gericht op
toerisme
200 TJ 75% 25%
Transport
(box3
• 620.000 boot
passagiers p/j
• (gelijk hele stad
Rotterdam)
200 TJ 100%
Industrie
(box 4)
• 3 productielocaties
Aardgasproductie
(gelijk prov. Friesland)
450 TJ 100%
(lokaal)
• Energieverbruik Ameland is
1.150 Tera Joule (TJ)
• Verbruik wordt +/- 900 TJ als
Ameland zelfvoorzienend
• Zuiniger en slimmer omgaan
met energie potentie:
 Gebouwen voorzien van
moderne systemen, zoals
(hybride) warmtepompen en
ledverlichting
 Nieuwere motoren in auto’s
en boten zijn vaak zuiniger
dan oude motoren
 Bij industriële processen is
ook veel winst te halen door
slimme aanpassingen
 Gedrag is ook belangrijk en
voorkomt verspilling
1 TJ komt overeen met circa 278.000 kWh of met 31.600 m3 aardgas

12. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Duurzaam OV
 2008 - aardgastankstation autobussen –
lagere uitstoot fijnstof en stikstofoxide
 2017 - elektrische bussen op groene stroom

13. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Duurzame groene verlichting buitengebied
 Trekvogels minder verstoord
groen (rood-arm licht) NAM
 Convenantpartner Signify-Philips plan:
- Straatverlichting ’s nachts gedimd
- Slimme verlichting (feller als beweging)
- Lager energiegebruik en minder lichthinder

14. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Comfortabele slimme ‘connected’ verlichting dorpen
 2018 Aanpassingen lantaarnvormige armaturen voor LED
 Energiebesparing 70%
 Prettig warm-wit licht, passend bij omgeving
 Goede kleur- en gezichtsherkenning – sociale veiligheid

15. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Hybride warmtepompen (WP) in woningen
 Paar keer per jaar max. vermogen WP nodig: duur
 Hybride oplossing: kleine elektrische WP en
gasgestookte HR-ketel (toekomst groen gas)
 Paar koude dagen, WP hulp ketel
 subsidie overheid en Amelanders aanspraak op
extra premie Convenantpartner GasTerra

16. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Burgemeester Waldaschool (BWS)
 PV
 Houtsnipper gestookte kachel
 SchoolVision lichtsysteem
 Grijswatercircuit

17. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Burgemeester Waldaschool (BWS)
340 PV-zonnepanelen

18. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Burgemeester Waldaschool (BWS)
Houtsnipper gestookte kachel Opvangbak houtsnippers 5 m3
Technische ruimte houtgestookte ketel 40 m3 - BWS
Technische ruimte gasgestookte CV-ketel - Sporthal
Technische ruimte

19. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Burgemeester Waldaschool (BWS)
 SchoolVision lichtsysteem
- Vier verschillende lichtinstellingen
- Leerlingen: geconcentreerder, alerter, prettiger voelen,
beter presteren
 Grijswatercircuit voor doorspoelen toiletten

20. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Toekomstplannen
 Elektrificatie NAM (productie-)locatie
- 2 elektriciteitskabels van 9 km
- Generatoren op elektriciteit ipv aardgas
- twee tot drie keer zoveel elektriciteit van net
 Supervergister met 2e Zonnepark
– groengas uit rioolslib, afvalwater en keukenafval
– waterstofgas toe voegen- productie groen gas >
– 2e Zonnepark realiseren
– eventueel overschot aan duurzame elektriciteit
omgezet in waterstof , groengas en opgeslagen
in gasnet

21. 2. Projecten Convenant Duurzaam Ameland
• Toekomstplannen
 Zwaardere elektriciteit kabel over Wad (Liander)
 Energienet
– Vraag en aanbod van duurzame energie afstemmen
– Ontwikkelingen aan elkaar verbinden
– Energievoorziening duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar
– Maquette Natuurcentrum
https://www.duurzaamameland.nl/projecten/

22. 3. Duurzame huizen op Ameland

23. 3. Duurzame huizen op Ameland
*
*
*
*

24. 3. Duurzame huizen op Ameland

25. 3. Duurzame huizen op Ameland
Nes, Kardinaal de Jongweg, familie Jacob Dijkstra
 vrijstaande woning in historische dorpskern
 bouwjaar 1680
 renovatie vanaf 2015
 woonoppervlak ca. 150 m2
 3 slaapkamers
 4 bewoners
“Een huis heeft 5x
zoveel warmte als
elektriciteit nodig.
Daarom moet bij
verduurzamen eerst
de warmtevraag
naar beneden”.

26. 3. Duurzame huizen op Ameland
De installatie
 isolatie: dak, muren, vloer
 zonnecollectoren (4 x 1,5 kW)
 warmwaterbuffer van 1.000 liter
 vloerverwarming
 houtkachel van 10 kW gekoppeld aan cv
 CO2-gestuurde ventilatie

27. 3. Duurzame huizen op Ameland
Buren, Strandweg, familie Johan Kiewiet
 vrijstaande woning met garage
 bouwjaar 2002
 woonoppervlak ca. 160 m2
 5 slaapkamers
 4 bewoners
“Bij de verduurzaming
van je woning moet je 20
jaar vooruitkijken”.

28. 3. Duurzame huizen op Ameland
De installatie
 isolatie: muren, vloer, dak
 isolatieglas
 zonnecollectoren (4 x 1 kW)
 zonnepanelen (20 x 205 Wp)
 vloerverwarming
 houtkachel aangesloten op cv
 ventilatie met warmteterugwinning
 grijswatercircuit voor toiletten, wasmachine en tuin
“Wat mensen ervan
weerhoudt is dat de
kosten voor de baten
uitgaan”.

29. 3. Duurzame huizen op Ameland
Ballum, Smitteweg, familie Ab Kiewied
 boerderij met voorhuis,
 appartement en atelier
 camping met 15 plaatsen
 bouwjaar ca. 1950
 woonoppervlak ca. 200 m2
 5 slaapkamers
 4 bewoners “Ik wil het goede
doen voor de natuur
en de volgende
generatie”.

30. 3. Duurzame huizen op Ameland
De installatie
 spouwmuurisolatie verwijderd; gedeeltelijk isolatieglas
 70 zonnepanelen van 300 Wp
 15 zonnecollectoren van 1 kW
 houtvergasser
 warmwateropslagvat van 5.000 liter
 elektrische auto
 wens: kleine
windmolen

31. 3. Duurzame huizen op Ameland
 vrijstaande woning aan de rand van dorp
 inpandige recreatiewoning met 2
slaapkamers en een badkamer
 bouwjaar 2018
 woonoppervlak ca. 180 m2
 3 slaapkamers
 4 bewoners
Hollum, Oranjeweg, familie Edwin Drost
“Ons belangrijkste
motief is dat we de
aarde niet willen
uitputten”.

32. 3. Duurzame huizen op Ameland
De installatie
 volledige geïsoleerd: muren, dak, vloer
 hoogrendementsglas
 volledig voorzien van vloerverwarming
 warmtepomp met horizontale grondbron
 warmwaterbuffer van 1.000 liter
 zonnecollectoren: 6 x 1 kW
 zonnepanelen: 22 x 300 Wp

33. 3. Duurzame huizen op Ameland

34. Bedankt
Duurzaam Ameland