Is pedofilie door priesters een probleem? Ja, aldus de Italiaanse socioloog Massimo Introvigne. Is het een groot probleem? Nee. Er is sprake van zogenaamde ‘morele paniek’ via de media gevoed door morele entrepreneurs.

1. Massimo Introvigne
Morele paniek via de media

2. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 2
bron: http://www.mercatornet.com/

3. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 3
Is pedofilie door priesters een Introductie
probleem? Ja, aldus een Italiaanse Waarom wordt er weer gesproken over pedofiele priesters,
socioloog. Is het een groot probleem? waar in geval van de Duitse casus mensen rondom de paus
Nee. Er is sprake van zogenaamde en nu zelfs ook de paus in meegesleurd worden? Heeft de
sociologie hier iets te zeggen of moeten we het in z‘n
‘morele paniek’ via de media gevoed geheel overlaten aan de journalisten? Ik denk dat de
door morele entrepreneurs. sociologie hier heel veel kan betekenen en de sociologie
moet zich niet hullen in een stilzwijgen uit angst om
sommigen te mishagen.
De huidige uiteenzettingen over pedofiele priesters zijn
vanuit een sociologisch perspectief een typisch voorbeeld
van ‗morele paniek‘. Dit concept werd bedacht in de jaren
70 als verklaring voor bepaalde problemen die het
onderwerp worden van ‘sociale hyperconstructie‘. Of
preciezer, morele paniek is gedefinieerd als een sociaal
geconstrueerd probleem die gekarakteriseerd wordt als een
in de media of door de politieke systematische versterking
van de echte feiten.

4. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 4
Morele entrepreneurs Pedofiele priesters typisch voorbeeld
Twee andere karakteristieken worden als typisch voor
van morele paniek
morele paniek genoemd. Ten eerste problemen die al Laat er geen misverstand over zijn: ten grondslag aan
decennia lang bestaan en in de media en politiek worden morele paniek liggen objectieve en echte gevaren. Er
gereconstrueerd als nieuw of als onderdeel van een wordt geen nieuw probleem uitgevonden, maar de
dramatische toename. Ten tweede wordt de incidentie statische omvang wordt overdreven. In een aantal
overdreven door uit de lucht gegrepen statistiek die, niet voortreffelijke onderzoeken, toonde Jenkins aan waarom
ondersteund door academisch onderzoek, in de media het probleem van pedofiele priesters waarschijnlijk het
worden herhaald en een inspiratie vormen in aanhoudende meest typische voorbeeld is van morele paniek. Twee
mediacampagnes. Geschiedkundige en socioloog Philip karakteristieke elementen zijn aanwezig: een feit die als
Jenkins van de Pennsylvania State University heeft de rol startpunt dient en een overdrijving van dit feit door morele
benadrukt van ‗morele entrepreneurs‘ bij het ontstaan en in entrepreneurs.
stand houden van de paniek en wiens agenda vaak
verborgen blijft. Morele paniek brengt niets goeds voort. Op de allereerste plaats komt het feit die als startpunt
Zij verstoren de perceptie van de problemen en hinderen dient. Er zijn pedofiele priesters. Bepaalde gevallen zijn
de doelmatigheid van de maatregelen die de problemen zowel schokkend als walgelijk; ze hebben geresulteerd in
moeten verhelpen. Na een schadelijke analyse volgt veroordelingen en de beschuldigde priesters hebben zelfs
onvermijdelijk een schadelijke interventie. nooit geprotesteerd dat ze onschuldig zijn. Deze gevallen –
in de Verenigde Staten, Ierland en Australië – liggen ten
grondslag aan de woorden van de paus en zijn vraag om
vergiffenis aan de slachtoffers. Zelfs als er maar twee
gevallen waren – en helaas is er sprake van meer dan twee
– zouden dit er twee teveel zijn.

5. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 5
Vergiffenis vragen is niet genoeg Onafhankelijk onderzoek
Om te kunnen begrijpen hoe een tragisch, bestaand feit
Maar om vergiffenis vragen – ofschoon op zich nobel en overgaat in morele paniek, moeten we ons afvragen
op zijn plaats – is niet genoeg. We moeten er ons van hoeveel priesters pedofiel zijn. De grootste hoeveelheid
vergewissen dat het niet nog eens kan gebeuren. Het is dus informatie is vergaard in de Verenigde Staten, waar in
relevant om uit te zoeken of er 2, 200 of 20.000 gevallen 2004 de katholieke bisschoppenconferentie van de VS
zijn geweest. En het is relevant om na te gaan of het aantal opdracht gaf tot een onafhankelijk onderzoek door het
gevallen onder katholieke priesters en ander gewijde John Jay College of Criminal Justice van de New Yorkse
personen hoger of lager is ten opzichte van andere City University. Deze universiteit is niet katholiek en
categorieën personen. Sociologen worden er vaak van wordt unaniem erkend als het meest gezaghebbende
beschuldigd te werken met koude getallen en te vergeten academisch instituut voor criminologie in de VS.
dat achter elk geval zich een menselijke persoon bevindt. In dit onderzoek werd aangetoond dat van 1950 tot 2002
Maar getallen, ofschoon op zich onvoldoende, zijn 4.392 Amerikaanse priesters (op een totaal van 109.000)
noodzakelijk. Ze zijn essentieel voor een adequate analyse. werden beschuldigd van seksuele relaties met
minderjarigen. Van deze groep werden er iets meer dan
100 door een rechter veroordeeld. Het lage aantal
veroordelingen is toe te schrijven aan verschillen factoren.
In sommige gevallen deden de echte of vermeende
slachtoffers aangifte over priesters die al overleden waren
of voor wie de verjaringstermijn de behandeling van de
zaak verhinderde. In andere gevallen was de beschuldiging
of een canonieke veroordeling niet strijdig met de wet, dit
is bijvoorbeeld het geval in verscheidene Amerikaanse
staten als een priester een seksuele relatie heeft gehad met
instemming van een persoon die ouder is dan 16 jaar.

6. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 6
Valse beschuldigingen slechts 958 Amerikaanse priesters over een periode van 52
jaar beschuldigd van echte pedofilie, 18 per jaar. Het
Maar er zijn ook vele sensationele zaken waarin priesters leidde tot 54 veroordelingen, net iets minder dan een per
vals werden beschuldigd. Deze gevallen namen enorm toe, jaar.
toen sommige advocatenkantoren in jaren 90 in de gaten
kregen dat ze al miljoenen konden verdienen indien er
sprake was van louter een verdenking. De roep om ‗zero
tolerance‘ is rechtvaardig, maar dan moet er ook sprake
zijn van een ‗zero tolerance‘ wat betreft het belasteren van
onschuldige priesters. Toch daalde tussen 2002 en 2010
het aantal beschuldigingen significant. Het John Jay
College toonde aan dat er in het eerste decennium van de
21ste eeuw al sprake was van een ―significante daling‖.
Nieuwe onderzoeken zijn zeldzaam en veroordelingen
uiterst zeldzaam als gevolg van een rigoureuzere controle
door zowel de Amerikaanse bisschoppen als de Heilige
Stoel.
Leert echter het onderzoek van het John Jay College, zoals
door velen wordt beweerd, dat 4 procent van het aantal
Amerikaanse priesters pedofiel is? In het geheel niet.
Volgens het onderzoek heeft 78,2 procent van het aantal
beschuldigingen betrekking op minderjarigen die al uit de
puberteit waren. Het aangaan van seksuele relaties met een
17-jarige is beslist niet fraai, en nog minder voor een
priester, maar het is geen pedofilie. Om die reden werden

7. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 7
Niet elke beschuldiging is gericht tegen op kinderen van voor de puberteit. Slechts zelden kwam
het tot een veroordeling.
priesters
Het aantal veroordeelde priesters en gewijde personen in
andere landen is vergelijkbaar met die van de Verenigde
Staten, zelfs als die landen niet zo‘n uitvoerig onderzoek
hebben uitgevoerd zoals die van het John Jay College.
Vaak worden Ierse overheidsrapporten geciteerd die het
niveau van het misbruik op internaten, door bepaalde
bisdommen en religieuze orders gerunde weeshuizen (voor
jongens) als ―endemisch‖ beschrijven. Zonder twijfel is er
in dat land sprake geweest van soms ernstige gevallen van
seksueel misbruik van minderjarigen. Uit het systematisch
bestuderen van deze rapporten blijkt echter, dat vele
beschuldigingen betrekking hadden op excessieve of
gewelddadige bestraffingsmethoden. Het zogenaamde
Ryan Report uit 2009 bezigde zeer harde taal met
betrekking tot de katholieke kerk. Deze studie had
betrekking op 25.000 pupillen in internaten, gestichten en
weeshuizen. Er werden 253 beschuldigingen gedaan van
seksueel misbruik bij jongens en 128 bij meisjes. Niet elke
beschuldiging was gericht tegen priesters of gewijde
personen. De beschuldigingen waren van uiteenlopende
aard wat betreft ernst en aard, zelden hadden ze betrekking

8. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 8
Morele entrepreneurs voeden morele was van kardinaal Ratzinger. Hij wist er zelfs niets van,
wat in het geheel niet vreemd is in een groot bisdom met
paniek op georganiseerde en een complexe bureaucratie. De echte vraag moet gaan over
systematische wijze het waarom een Duitse krant 24 jaar na de rechterlijke
uitspraak heeft besloten om een casus als deze weer op te
De controverse van de afgelopen weken over de gevallen graven en het op het voorpagina te brengen.
in Duitsland en Oostenrijk, volgen het typische patroon
van morele paniek: ‗nieuwe‘ feiten dateren van vele jaren
geleden, soms meer dan 30 jaar, en zijn deels al lang
bekend. Gebeurtenissen in jaren 80 – in het bijzonder die
uit de deelstaat Beieren waar de paus zelf vandaan komt –
verschijnen op voorpagina van kranten alsof ze gisteren
hebben plaatsgevonden. Wilde verhalen duiken op in een
georkestreerde aanval, waarin elke dag sensationele
nieuwe ‗ontdekkingen‘ worden verkondigd. Zo wordt
morele paniek op een georganiseerde en systematische
wijze gevoed door morele entrepreneur.
Het feit dat krantenkoppen zeggen dat ―de paus betrokken
is‖, is op zichzelf al een casus voor de leerboeken. Ze
verwijzen naar misbruik in een periode in de jaren 80, in
het aartsbisdom van München-Freising in Beieren, toen de
huidige paus er aartsbisschop was. De zaak kwam in 1985
aan het licht en in 1986 sprak een Duitse er een oordeel
over uit. De rechter oordeelde ondermeer dat de toelating
van de betreffende priester tot het aartsbisdom geen besluit

9. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 9
Twee tot tien keer grotere kans op niet gelegen ligt in het celibaat. De meeste protestantse
voorgangers zijn getrouwd.
pedofilie bij niet-katholieke
voorgangers Over dezelfde periode waarbinnen ongeveer 100
Amerikaanse priesters werden veroordeeld vanwege
Nu komen we toe aan een onplezierige vraag – vanwege seksueel misbruik van minderjarigen, lag in de VS het
de eenvoudige reden dat deze vraag defensief over komt en aantal veroordelingen van gymleraren en coaches van
het de slachtoffers geen troost biedt –, maar het is wel een junioren sportteams – ook overwegend getrouwd – voor
belangrijke. Is het zijn van katholiek priester een factor die dezelfde misdaden op ongeveer 6.000. En zo zijn er meer
een groter risico oplevert om pedofiel te worden en voorbeelden, niet alleen in de VS. En bovenal wordt,
minderjarigen seksueel te misbruiken ten opzichte van volgens regulaire overheidsrapporten uit de VS, tweederde
andere groeperingen? Zoals we reeds hebben gezien is van het aantal misbruikgevallen niet veroorzaakt door
misbruik van een 16-jarige niet hetzelfde als pedofilie. De vreemden of opvoeders – inclusief priesters en protestantse
beantwoording van deze vraag is fundamenteel voor de voorgangers – maar door familieleden: stiefvaders, ooms,
ontrafeling van de oorzaak van het fenomeen en dus de neven, broers en ongelukkigerwijze zelfs ouders.
preventie ervan. Vergelijkbare cijfers bestaan voor talloze andere landen.
Volgens het onderzoek van Jenkins zal een vergelijking
tussen de katholieke kerk in de Verenigde Staten en de
belangrijkste protestantse denominaties laten zien dat de
aanwezigheid van pedofielen – afhankelijk van de
denominatie – varieert van een twee tot tien keer hogere
kans bij de belangrijkste protestantse denominaties in
vergelijking tot katholieke priesters. Het antwoord op de
vraag is belangrijk, omdat het laat zien dat het probleem

10. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 10
Tolerante houding ten opzichte van Verborgen agenda van morele
homoseksualiteit seminaries jaren 70 entrepreneurs
Het is waarschijnlijk niet politiek correct om te zeggen, Ten opzichte van 2006, toen de BBC een documentaire
maar er is een gegeven die veel belangrijker is: meer dan uitzond over de Ierse parlementariër en homoactivist Colm
80 procent van de pedofielen zijn homoseksueel, dat wil O‘Gorman, en 2007, toen de Italiaanse
zeggen, mannen die andere mannen misbruiken. En – mediapersoonlijkheid Santoro de Italiaanse versie ervan in
Jenkins citerend – meer dan 90 procent van de katholieke zijn programma Annozero uitzond, is er niets nieuws
priesters die veroordeeld zijn wegens misbruik van onder de zon — behalve dan een verhoogde mate van
minderjarigen is homoseksueel. Als er dan al een probleem strengheid en waakzaamheid binnen de kerk. De pijnlijke
haar oorsprong vindt binnen de katholieke kerk, wordt het gevallen van de afgelopen weken zijn niet nieuw, maar zij
niet veroorzaakt door het celibaat, maar door een bepaalde dateren van 20 of zelfs 30 jaar geleden.
tolerantie ten opzichte van homoseksualiteit op de
seminaries, met name in de jaren 70, toen de meeste Maar, wellicht is er wél iets nieuws.
priesters die later werden veroordeeld gewijd zijn. Dit is
een probleem die Benedictus XVI op een rigoureuze wijze Waarom worden in 2010 dagelijks oude en vaak
corrigeert. In het algemeen, terugkeer naar de morele welbekende zaken opgegraven en waarom wordt hiermee
principes, de ascetische discipline, mediteren over de de paus aangevallen? Dit is paradoxaal als men de grote
werkelijke grootsheid van het priesterschap, zijn het strengheid over ditzelfde onderwerp van de toen kardinaal
tegengif voor de werkelijke tragedie van pedofilie. Het Ratzinger en van Benedictus XVI in ogenschouw neemt.
Jaar van de Priester kan erbij helpen. De morele entrepreneurs die de morele paniek organiseren
hebben een agenda die steeds duidelijker wordt en die niet
noodzakelijkerwijs de bescherming van kinderen behelst.
Het is nu een periode waarin politieke, juridische en zelfs
verkiezingsbesluiten in Europa en elders worden genomen

11. Massimo Introvigne: Morele paniek via de media 11
over de abortuspil RU-486, euthanasie en de erkenning van Negentiende-eeuwse voorspelling komt
het homohuwelijk. Alleen de stem van de paus en de Kerk
is te horen bij de verdediging van het leven en het gezin. uit
Bij het lezen van bepaalde artikelen in de media blijkt dat
er zeer machtige lobbygroepen proberen deze stem tot We beleven waarlijk een donker tijd. Het leidt ons terug tot
zwijgen te brengen door de ergst mogelijke laster – en de voorspelling van een grote Italiaanse katholieke denker
helaas een zeer gemakkelijke – die over het goedpraten of in de 19de eeuw, Emiliano Avogadro della Motta (1798 –
tolereren van pedofilie. 1865). Hij voorspelde dat na de verwoestingen die zijn
veroorzaakt door seculiere ideologieën een onvervalste
Deze min-of-meer Vrijmetselaarachtige lobbygroepen ―duivelse verering‖ zal opkomen die een aanval zal doen
laten de sinistere macht zien van de technocratie die door op het gezin en het ware concept van het huwelijk. Het
Benedictus XVI zelf werd genoemd in zijn encycliek opnieuw bevestigen van de sociale waarheid over morele
Caritas in veritate en door Johannes Paulus II in 1985 paniek over priesters en pedofilie, zal niet op zichzelf het
werd afgewezen in zijn boodschap voor de Werelddag probleem oplossen en het zal de lobbygroepen niet
voor de Vrede. Zij waarschuwden onder andere voor de stoppen. Maar het is een kleine en juiste hulde aan de
―verborgen agenda‖ die ―openlijk wordt nagestreefd‖ en grootheid van deze paus en aan een Kerk die gewond is en
die ―bedoeld is om alle mensen te onderwerpen aan belasterd wordt, omdat zij niet over de vraagstukken van
regimes waarin God niet telt.‖ het leven en het gezin zal zwijgen.
De Massimo Introvigne is een religiesocioloog die woont
en werkt in Italië. Hij is de oprichter en voorzitter van het
Centrum voor Studies naar Nieuwe Religies (CESNUR).