Tung ca tinh yeu

1. Cuốn sách này ra đời từ một cuộc đối thoại trước công chúng giữa Alain Badiou và Nicolas Truong, vào ngày 14 tháng Bảy năm 2008, trong khuôn khổ hoạt động “Sân khấu ý tưởng”, chuỗi các cuộc gặp gỡ trí thức và triết học của Festival Avignon.

2. “Cần phải tái tạo tình yêu, ai chẳng biết.” Arthur Rimbaud, Một mùa ở địa ngục, Loạn ngôn I

3. TỤNG CA TÌNH YÊU 9 Giới thiệu Rất quan trọng, cái việc triết gia nhớ đến vô số hoàn cảnh cuộc đời nơi anh ta chẳng hề khác chút nào với bất kỳ ai. Vả lại, nếu anh ta cólỡquênmất,thìtruyềnthốngkịchnghệ,đặc biệt là hài kịch, cũng sẽ nhắc ngay cho anh ta, theo một cách thức có chút cộc cằn. Quả thật, trên sân khấu có một típ vai diễn xác định rất rõ, vai triết gia yêu, ở đó người ta được chứng kiến toàn bộ sự thông thái đậm màu sắc khắc kỷ của anh ta, toàn bộ nỗi nghi ngại chất chứa luận điểm của anh ta đối với các dục vọng, tan biến thành bụi bởi vì một phụ nữ đầy quyến rũ vừa bước vào phòng khách, và thế là anh ta vĩnh viễn lĩnh cú sét dữ dội.

4. 10 ALAIN BADIOU - NICOLAS TRƯƠNG Đã từ lâu tôi là như vậy, trong cuộc sống cũng như trong suy nghĩ. Tôi từng tuyên bố rằng triết gia (và bên dưới từ ấy, cái từ cần được hiểu theo nghĩa trung tính, lẽ dĩ nhiên cũng có luôn cả triết học) chắc hẳn cần phải là một nhà khoa học cứng cựa, một người am hiểu thơ ca và một người tranh đấu chính trị, nhưng anh ta cũng phải tự nhận thấy là suy nghĩ không bao giờ có thể tách rời khỏi những biến cố dữ dội của tình yêu. Nhà bác học, người nghệ sĩ, nhà tranh đấu và người tình, đó là những vai mà triết học đòi ở chủ thể của nó. Tôi từng gọi đó là bốn điều kiện của triết học. Chính vì thế tôi đã ngay lập tức trả lời “đồng ý” khi Nicolas Truong mời tôi tham gia một cuộc đối thoại về tình yêu trước công chúng, thuộc vào loạt “Sân khấu ý tưởng” mà ông tổ chức cùng Festival Avignon. Hỗn hợp của kịch, đám đông, đối thoại, tình yêu và triết học đó gây nhiều hào hứng. Ngoài ra, hôm ấy là 14 tháng Bảy (năm 2008), cho nên

5. TỤNG CA TÌNH YÊU 11 tôi vui sướng vì tình yêu, cường lực phổ quát, quái lạ, đẫm tính dục đó, cái thứ xâm phạm các đường biên giới và vị thế xã hội, lại được vinh danh tại cái chỗ lẽ ra thuộc về Quân đội, Quốc gia và Nhà nước. Xin được vơ vào một chút: Nicolas, người đặt câu hỏi, và tôi, vào vai triết gia yêu vốn dĩ đa nghĩa, đã tỏ ra không hề tệ, và đó là một thành công. Nào, ta đừng ngần ngại: một thành công vang dội. Nhà xuất bản Flammarion đã muốn hưởng ứng thành công đó, trước tiên dưới dạng âm thanh (một đĩa CD ghi lại buổi hôm ấy), rồi dưới dạng viết (một cuốn sách). Những gì các bạn sắp đọc là một sự trình bày lại những gì được nói ngày hôm ấy. Vẫn còn lại từ đó nhịp ngẫu hứng, sự sáng sủa, đà bật, nhưng đầy đủ hơn, sâu sắc hơn. Tôi cho rằng nó, từ đầu đến cuối, thực sự là cái mà nhan đề nói lên: Một lời tụng ca tình yêu, phát xuất từ một triết gia cũng giống Platon, nhân vật mà tôi trích dẫn, triết gia ấy

6. nghĩ rằng: “Ai không khởi sự từ tình yêu sẽ chẳng bao giờ biết triết học là gì”. Vậy nên, tiếp sau đây là triết gia-người tình Alain Badiou chống đỡ những cuộc tấn công của người đặt câu hỏi đầy sắc sảo, cũng không kém phần triết gia, và dĩ nhiên, cũng là một người tình, Nicolas Truong.

7. TÌNH YÊU BỊ ĐE DỌA I

8. TỤNG CA TÌNH YÊU 15 T rong một cuốn sách đã trở nên lừng danh, Sarkozy là tên của cái gì?1 , ông cho rằng “tình yêu phải được tái tạo nhưng, hết sức giản đơn, cũng cần được bảo vệ, bởi vì nó bị đe dọa từ tứ phía”. Nó bị đe dọa bởi điều gì? Và ông muốn nói gì khi khẳng định rằng những cuộc hôn nhân thông qua sắp đặt xưa kia đã vận lên người những bộ trang phục mới, ngày nay? Tôi nghĩ rằng một quảng cáo gần đây của một trang web chuyên về gặp gỡ qua Internet đã đặc biệt khiến ông sửng sốt… 1. Tên cuốn sách của Alain Badiou xuất bản năm 2007, phê phán mạnh mẽ quyền lực nhà nước; Nicolas Sarkozy là tổng thống Pháp từ 2007 đến 2012, một nhân vật phái hữu.

9. 16 ALAIN BADIOU - NICOLAS TRƯƠNG Đúng thế, ở Paris từng tràn ngập áp phích quảng cáo cho trang web Meetic chuyên về gặp gỡ, nội dung của chúng đã khiến tôi hết sức sửng sốt. Tôi có thể trích lại một số slogan cho chiến dịch quảng cáo ấy. Một trong số đó nói – đây là biến thể từ một cụm từ thuộc lịch sử kịch – “Hãy yêu mà không vướng vào tình cờ!”1 . Rồi lại còn một slogan khác: “Người ta có thể yêu mà không rơi vào tình yêu!”2 . Như vậy thì tức là không có cú ngã nào, có phải không? Lại thêm nữa: “Bạn hoàn toàn có thể yêu mà không phải đau đớn!”. Và tất tật những cái đó là nhờ vào trang web Meetic… Hơn thế nữa nó lại còn đề xuất một sự “huấn luyện yêu” – tôi thấy cụm từ này vô cùng đáng nói. Tức là ta sẽ có một huấn luyện viên, người đó chuẩn bị trước cho ta để đối mặt với 1. Nguyên văn câu slogan: “Ayez l’amour sans le hasard!” (chơi chữ từ tên vở kịch rất nổi tiếng của Marivaux, Le Jeu de l’amour et du hasard, có nghĩa là “Trò chơi của tình yêu và sự tình cờ”). 2. Trong tiếng Pháp, “yêu” là “tomber amoureux”, có thể hiểu là “rơi vào tình yêu”.

10. TỤNG CA TÌNH YÊU 17 thử thách. Tôi nghĩ cuộc tuyên truyền quảng cáo ấy cho thấy một quan niệm về “tình yêu” an toàn. Đó là tình yêu được bảo hiểm mọi rủi ro: Ta sẽ có tình yêu, nhưng ta sẽ tính toán áp phe của mình chuẩn xác đến mức, bằng cách gõ lên Internet ta sẽ chọn trước đối tác tốt đẹp – lẽ dĩ nhiên ta sẽ có ảnh người ấy, miêu tả chi tiết các sở thích của người ấy, ngày sinh, cung hoàng đạo của người ấy,… – đến mức sau cuộc nhẩm tính lớn lao ấy ta có thể tự nhủ: “Với anh ta, mọi chuyện sẽ êm thấm, không có chút nguy cơ nào!”. Và cái đó là một sự tuyên truyền, thật đáng quan tâm vì quảng cáo lại được nói bằng thứ ngôn từ ấy. Thế nhưng, tất nhiên, tôi tin rằng tình yêu, khi nó là một sở thích tập thể, khi nó, đối với gần như tất cả mọi người, là thứ mang lại cho cuộc đời cường độ và ý nghĩa, tôi nghĩ tình yêu không thể nào là món quà cho tồn tại theo cách thức hoàn toàn không nguy cơ. Tôi thấy như vậy thì hơi giống sự tuyên truyền