1. DAILA LAMA: EEN WERELDVERANDERAAR
DIT WORDT DE EEUW VAN DE VREDE
14 15
G
O
U
D
W
A
A
R
D
De vorige eeuw
was gericht op
economie, de nieuwe
generaties zullen zich
vooral bezighouden met
‘awareness’ oftewel
bewustzijn.
ZIJNE HEILIGHEID DE VEERTIENDE DALAI LAMA BRACHT IN MEI
EEN DRIEDAAGS BEZOEK AAN NEDERLAND. IN EEN BOMVOL
SPORTPALEIS AHOY VERTELT HIJ OVER DE BASISBEGINSELEN
VAN HET BOEDDHISME. MET ALS BELANGRIJKSTE LES: “NEEM
DE LESSEN VAN BOEDDHA NIET ZOMAAR AAN, MAAR
ONDERZOEK ZE.”
Het geroezemoes van 11.000 mensen verstomt op het moment dat
dedalailamahetpodiumbetreedt.Meteenontspannenenvrolijke
blik begroet hij zijn publiek. Op het kleurrijke podium nestelt hij
zich in de lotushouding op de stoel. Zijn vitale en frisse blik
verbloemt zijn leeftijd. Achtenzeventig jaar geleden werd hij in
Tibet geboren, waarvandaan hij in 1959, op zijn vierentwintigste,
moest vluchtten naar India voor de Chinese troepen. Tot op de dag
van vandaag reist hij onvermoeibaar de wereld rond om de
Tibetaanse zaak onder de aandacht te brengen en om religieuze
harmonie en compassie te promoten. Voor zijn inzet kreeg hij
precies 25 jaar geleden de Nobelprijs voor de Vrede. Ook in de Ahoy
spreekt hij zich uit voor compassie en mededogen: Waar ik ook ga,
wie ik ook ontmoet, we zijn allemaal hetzelfde. Alle zeven miljard
mensen op deze aarde willen tenslotte gelukkig worden. Bij alle
religieseninalleculturenwillenwetochinnerlijkevrede?Hetisecht
nodigdatweeengevoelvaneenheidcreërenmetdiezevenmiljard.
Dit staat los van religie. Om een betere wereld te verwezenlijken
moeten we daarom allemaal, jong en oud, niet als inwoners van dit
of dat land, niet als aanhangers van dit of dat geloof, maar gewoon
als leden van deze grote familie van zeven miljard mensen hier met
visie,metmoedenmetoptimismenaarstreven.
Realiteitonderzoeken
Een lachsalvo ontstaat als hij zijn oranje BOS-pet opzet die hij had
gekregenvandeBoeddhistischeOmroep.Ditdientalsbescherming
van zijn ogen tegen de felle lichten. Het is een grappig gezicht, zo’n
fel oranje sportieve pet bij deze spirituele leider. Hij lacht: We
hoevennietzoformeeltezijn.Boeddhistischelessengevengewoon
uitleg over de realiteit van onze geest en emoties. En vervolgens
"Alle grote wereldgodsdiensten
hebben ondanks verschillen in filosofie en
opvattingen, dezelfde potentie om tot
innerlijke vrede te leiden door de
beoefening van liefde, tolerantie
en vergevingsgezindheid."

2. 17
overdevraaghoeweonzegeestkunnenaanpakken.Dedalailama
waarschuwtervoorteveelinalleenrituelentevervallen.Hetisheel
gemakkelijk om regelmatig met elkaar op muziekinstrumenten te
spelenentechanten(religieuzegezangen).Hetgaatomderealiteit,
de emotie, en dus de praktijk. Van zijn vierde tot zijn
vierentwintigste heeft hij enorm veel ceremonies gedaan en hij
zegternu‘fedup’vantezijn:Wemoetennietteveelbezigzijnmet
oppervlakkige dingen. Anders wordt het bijna entertainment. We
zoeken naar een manier om met menselijke intelligentie onze
houding en gedachten te transformeren. Belangrijk is hierbij te
onderzoeken wat een (spiritueel)leider zegt. We moeten vooral
onze logica gebruiken en niet zomaar accepteren wat ik zeg.
Onderzoek of het klopt en ga ermee experimenteren. Realiteit
onderzoekenisessentieelinhetboeddhisme.
Religieuzeharmonie
Eenandercommitmentdathijheeft,draaitomreligieuzeharmonie.
Hij kijkt daarom vooral naar de basis van alle religies. Alle grote
wereldgodsdiensten hebben ondanks verschillen in filosofie en
opvattingen, dezelfde potentie om tot innerlijke vrede te leiden
doordebeoefeningvanliefde,tolerantieenvergevingsgezindheid.
Alle grote religieuze tradities vormen een belangrijke hulp voor de
mensheid. Tegelijkertijd zijn een miljard mensen niet gelovig. Zij
willen ook een gelukkig leven leiden. Met elkaar moeten we de
menselijkewaardenbevorderen.
Dit komt voort uit zelfzuchtigheid. We blijven maar graaien en
dan wordt het destructief. Een ander voorbeeld is het idee dat
boosheid een soort van uitlaatklep is van spanningen.
Sommigen zijn ervan overtuigd dat geweld hun problemen kan
oplossen. Dat is onwetendheid. Geweld leidt tot
tegengeweld. Het creëert altijd weer nieuwe
woede en haat. Zo zit je in een vicieuze cirkel. Ik
zie het als een soort onwetendheid van de
wet van causaliteit. Deze onwetendheid
zorgt voor een zelfzuchtige instelling. Het is
belangrijk in te zien dat onze vijand ook
maar relatief is en dat iemand door vele
factoren een vijand wordt. Zodra je ziet dat jij
zelf ook een factor bent in het lijden, kan je
werken aan verandering. Kijk om je heen. Kijk naar
wat er nu voor problemen in de wereld zijn:
natuurrampen, oorlogen, financiële crisis. Dit zijn allemaal
problemen die we als mensheid zelf creëren. Vanaf het
moment dat we de ultieme werkelijkheid gaan doorzien,
neemt de kracht tot inhaligheid af. Als gevolg daarvan zal een
strikte scheiding tussen ‘wij en zij’ of ‘ik en de ander’ afnemen.
Het voornaamste wapen waarmee we onwetendheid kunnen
verslaan, is de wijsheid om de ultieme werkelijkheid te
doorzien. Dat noemen we ‘shunyata’.
Wetenschap
DedalailamakiestzorgvuldigzijnwoordenenwisselthetEngelsen
hetTibetaansmetelkaaraf.Devertaalsterschrijftdriftigmeeophet
podium en geeft haar vertaling zodra de dalai lama is uitgesproken.
Een taak die veel waardering krijgt van de spirituele leider.
Alvindthijdezachtetoonsomsietstebescheidenvoor
haar goede werk. Met een blos op haar wangen
hervat ze haar werk, als de dalai lama verder gaat
met zijn betoog. Hij vertelt over de vele dialogen
die hij de afgelopen dertig jaar voerde met
wetenschappers. Niet over religies maar over
moderne wetenschap. Kwantumfysici hebben
veel kennis over materie. Geest en emoties zijn
weer het vakgebied van medische en
hersenwetenschappers. Ik hecht veel waarde aan hun
kennis over en verklaringen van de geest. Zo zien we zowel
in het boeddhisme als in de wetenschap dat de ware verstoorders
van vrede niet de wapens zijn, of lichamelijke ziektes, maar dat het
voortkomt uit de groeiende innerlijke onvrede. Mensen roepen van
alles over wereldvrede. Maar vrede kan alleen maar komen via
innerlijke vrede. Niet andere mensen en ook niet de technologie
verstoren deze innerlijke vrede. Volgens de dalai lama ligt het aan
bepaalde emoties in onszelf. We hebben te veel zorgen, te veel
boosheid, te veel stress. Deze emoties vreten aan ons
Afhankelijkheid
Het boeddhisme onderscheidt zich volgens de dalai lama van
andere religies, doordat het niet gelooft in een Schepper. Uniek in
het boeddhisme is bovendien dat het niet gelooft in een
onafhankelijkzelf.Hetboeddhismegaatervanuitdaternietzoiets
is als een ziel. Alles en iedereen is afhankelijk van elkaar en is met
elkaar verbonden. In de eerste lessen van Boeddha kijk je naar de
situatie waarin je je bevindt. Wat is de basis van ons lijden en
duurzaam geluk? Alleen als je de situatie begrijpt waar je je in
bevindt,gajebegrijpenwaaromjelijdtofjuistgelukkigbent.Komt
hetdoorjezelf?Dooranderenofdoorbeiden?Hetkomtnietzonder
reden tot stand, alles staat in onderlinge afhankelijkheid. Meestal
komt ons lijden door omstandigheden die we zelf creëren. Het
bestewapentegenlijdenenonwetendheidisbegripvanonderlinge
afhankelijkheid.
Onwetendheid
Niemand wil lijden. Toch gebeurt het. Waarom? Volgens de dalai
lama is onwetendheid dus de grootste oorzaak. Als voorbeeld
noemt hij het streven naar materiële rijkdom. Mensen denken
vaak dat als je meer geld hebt, dat alles goed is. Daarom willen
mensensteedsmeergeldverdienen.Ditiseenbepaaldevormvan
onwetendheid.Dewarebronvangelukligtineenrustigegeesten
dus in onszelf. Toch besteden we daar weinig aandacht aan. We
grijpen naar materiele dingen die zorgen voor onafhankelijkheid.
"De dalai lama waarschuwt ervoor te veel in alleen rituelen te vervallen. Het gaat om de realiteit, de emotie, en dus de praktijk."

3. immuunsysteem, en leiden uiteindelijk tot ziekte. Er zijn twee soorten
emoties: destructieve en constructieve. Het bewustzijn hiervan is van
belang voor een gezond lichaam, dit zorgt weer voor gezonde gezinnen
en dus een gezonde samenleving. Uiteindelijk krijg je een gezonde
mensheid,ofteweleengelukkigewereld.
Watisrealiteit?
Dedalailamaraaktmaarnietuitgesprokenoverdewetenschap.Zonder
ook maar iets op papier te hebben staan, deelt hij al zijn kennis. Het
publiek luistert ademloos toe. We hebben allemaal geleerd hoe dingen
horentezijn.Maarwatziejenueigenlijkecht?Hijkijktvragenddezaalin,
maar krijgt geen reactie. Dan wijst hij op het kopje dat naast hem staat
en stelt het publiek de vraag wat er verder is dan kleur, materie en vorm.
Als je het stap voor stap gaat reduceren tot atomen en nog kleiner, dan
ontdek je dat er op een gegeven moment geen materie is. Dus dingen in
demateriebestaanobjectiefgezienniet.Daaromzittendekwantumfysici
een beetje met een dilemma: Wat is eigenlijk realiteit op het vlak van
materie?Uiteindelijkisderealiteitslechtseenbenaming.Kwantumfysica
isinfeiteeensoorteerstestapindeuitlegover‘Leegte’.Alsjedeexterne
wereldopdezemanieranalyseert,bestaatalleendementalegeest.
Awareness
Aan het einde van de lezing komt hij toch weer terug op onze kennis en
onze manier van denken Tenslotte begint wijsheid met goede educatie.
Daarompleitdedalailamavooreenveranderinginhetonderwijs.Hetis
tijd om een nieuwe manier van denken te vinden over spiritualiteit en
ethiek, die verder reikt dan religie alleen. Hij wil meer educatie met
morele waarden waar iedereen iets mee kan. We moeten werken aan
een seculiere ethiek. Een mens moet niet streven naar het goede omdat
een hogere macht dat van hem vraagt, maar omdat hij zélf overtuigd is
van de noodzaak van goed handelen. Het is zijn of haar eigen
verantwoordelijkheid. De vorige eeuw was gericht op economie, de
nieuwe generaties zullen zich vooral bezighouden met ‘awareness’
oftewel bewustzijn. Niet door gebeden, maar door actie. Dankzij goede
discussies en meer begrip voor elkaars ideeën zal er een betere wereld
ontstaan.Ditwordtdeeeuwvandevrede.
18 19
TEKST:BONNIEVANDOORN
FOTO'S:MAARTJEVANGESTEL
Het is tijd om
een nieuwe manier
van denken te vinden over
spiritualiteit en ethiek, die
verder reikt dan religie
alleen.
Dewarebronvangelukligtineen
rustige geest en dus in onszelf.