Deze presentatie heb ik gehouden voor het Netwerk Vitale Landbouw en Voeding op 14 april 2008 Kasteel Groeneveld in Baarn.

1. MANIFEST
“duurzaam boer blijven”
ir. Frank Verhoeven (adviesbureau Boerenverstand/ETC)
www.boerenverstand.org
www.duurzaamboerblijven.nl

2. MINAS
BEX
Basis kringloopcertificaat

3. Basis kringloop Ten grondslag liggen:
- NRS dieraantallen
certificaat - Melkfabriek jaaroverzicht
duurzame melkveehouderij - Hectares volgens BPR
Kg N, P en C INPUT (krachtvoer, kunstmest) - Alle aan-en verkoopbonnen
Kg N, P en C OUTPUT (melk, vlees) MINAS
- ..
+ bedrijfsspecifieke N en P Excretie BEX
?
VVBM
NFW
?
duurzame
+ Mestkwaliteit melkvee-
+ Uitrijddagen
+ Diergezondheid houderij
+ Deelname studiegroepen
?
N overschot < 140 kg N
?
beloning brons, zilver, goud CRITEREA ?
Kunsmestgift < 125 kg N KM

4. Basis kringloop ..
certificaat
duurzame melkveehouderij
Kg N, P en C INPUT (kg N, P en C)
Kg N, P en C OUTPUT (melk, verkoop)
MANIFEST KRINGLOOPLANDBOUW
BRONS - ZILVER - GOUD
 KUNSTMEST < 140 kg N/ha
 KRACHTVOER
 MEER SAMENWERKING
 VERBETEREN MEST en BODEMKWALITEIT
 DIERGEZONDHEID
Gezamenlijk op te pakken door NVLV leden?!

5. Basis kringloop DOEL: impuls verdere
verduurzaming grond-
certificaat gebonden melkveehouderij en
duurzame melkveehouderij verruimen en verbeteren inzet
Kg N, P en C INPUT (kg N, P en C)
eigen dierlijke mest!
Kg N, P en C OUTPUT (melk, verkoop)
 1 enquêteformulier met onderbouwing door serie officiële documenten
 aanvullende “modules” bijvoorbeeld diergezondheid of mestkwaliteit
 werkgroep “kringlooplandbouw” houd toezicht
 boer blijft ZELF verantwoordelijk voor cijfers (gelijk als nu voor BEX)
wij faciliteren en bouwen “checks in” plus controle via studiegroepen
 1 bedrijfsmap
 cursussen, trainingen, excursies, doorverwijzingen, achtergronden:
www.duurzaamboerblijven.nl , etc.
Gezamenlijk op te pakken door NVLV leden?!

6.  innovatiekaart
vol inspirerende
voorbeelden van
innoverende
melkveehouders!
= vervolg op
innovatie atlas
aanvullingen? www.boerenverstand.org

7. Klara 34

8. Methaan (CH4)
Klara 34
Kunstmest:
225 kg N/ha
lachgas
(N2)
Mest:
123,9 kg (Kracht)voer:
N/jaar Tarwe, soja,
raap, etc.
1 ha hier +
11.506 kg melk/jaar
1 ha elders
3,82 % vet 3,44 % eiwit
22,3 ureum
De optimale koe, het optimale bemestingsniveau, het optimale grasland, etc.

9. De kringloop breder bekeken
KLIMAAT
WERELD/
HANDEL/
PRODUCTKWALITEIT
NOORD-ZUID
SPIL IN DE REGIO/ LUCHTKWALITEIT
SOCIALE ASPECT
NATUUR/
BIODIVERSITEIT/ WATERKWALITEIT
WEIDEVOGELS
REGIO/LANDSCHAP
Boerenbedrijf: schakel tussen voedsel, natuur, milieu & samenleving!

10. Maar….Klara 34 graast hier:
Conflicten met natuur-en landschapsbeheer

11. of hier…
Conflicten met waterkwaliteit

12. ECONOMIE & ECOLOGIE GAANmee doen? www.boerenverstand.org
HAND IN HAND!

13. Specifieke kansen en randvoorwaarden in de regio!

14. 100% grasland
Bedrijven met grasland genoeg, veelal ook Bedrijven met alleen grasland, maar
een groot aandeel beheersland veel koeien per hectare.
agrarisch natuurbeheer/samenwerkings-
verbanden met natuurbeheerders?
intensief
kwaliteit massa
extensief
Bedrijven met land genoeg en die een groot Bedrijven die intensief zijn met veel
deel van het eigen krachtvoer zelf (kunnen) akkerbouwmatig grondgebruik.
verbouwen. Mais als enige geschikt?!
samenwerkingsverbanden
met akkerbouwers? Koolzaad (schroot)?
grasland&
Lijnzaad (schroot)?
Energieteelt?
voedergewassen
Specifieke kansen en randvoorwaarden op het bedrijf!

15. ECONOMIE & ECOLOGIE GAANmee doen? www.boerenverstand.org
HAND IN HAND!

16. Uitdaging?
Verschil: 5000 kg ds/ha!
Inputs van overzeese grondstoffen voor krachtvoer komen steeds meer onder vuur,
(soja coalitie) en dan zijn de volgende zaken belangrijk:
- Verhogen van de benutting van het eigen land
- Verbeteren inzet dierlijke mest
- Verminderen van de input uit aangekocht (kracht)voer
- De inkoop verduurzamen (bijproducten of verbeteren regionale stromen)
Nog steeds relevant en steeds relevanter!

17. Netto kVEM benutting/ha
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
0 50 100 150 200 250 300
Bemesting kg N/ha
vakmanschap belangrijker dan kunstmestgift!

18. - Kringloopboeren willen doelen en geen middelen!
- Erkend en beloond worden voor goed vakmanschap
- Integraal werken: de kringloopgedachte centraal
- Meer uit Minder!
- Boerenverstand boven wetenschap en beleidsnotities
- Inspirerende en innoverende voorloper bedrijven boven
proefboerderijen
- Lange termijn: duurzaam boer blijven in de regio!

19. nieuw programma van start:
duurzaam boer blijven!
Boost voor kennisuitwisseling kringloopmelkveehouderij!
- Drenthe
- Groene Hart
- Utrecht Oost/Gelderse Vallei
- Westerkwartier
? Achterhoek ? Groningen breed ?
mee doen? www.duurzaamboerblijven.nl

20. mee doen? www.duurzaamboerblijven.nl

21. - Landelijk Netwerk VLV met platform kringlooplandbouw
- Tientallen populaire publicaties (boeren in balans, bedrijfsrapportages, etc.)
- Wetenschappelijke (deel) onderbouwingen en rapporten
- Goed gedocumenteerde voorloperboeren (atlas melkveehouders, Spruit)
- Certificeringsystemen (VBBM, woudencertificaat, etc.)
- Lesmateriaal en onderwijsprogramma’s AOC, HBO, Universiteit, IAC
- Websites (www.nvlv.nl, www.duurzaamboerblijven.nl, etc.)
- Internationaal vergelijkbare bewegingen
- Studiegroepprogramma’s door heel Nederland (ETC, VBBM, AOC, enz.)
- Meerdere voorzetten voor een wijziging van de (mest)wetgeving
Er is al heel veel! …maar blijkbaar niet genoeg?

22. uitdagingen:
- boeren weer onafhankelijker laten denken
- verder werken aan goede voorbeelden (best practices)
- het ontwikkelen van een (interactief) handboek
kringloopmelkveehouderij
- het opzetten van zoveel regionale studieprogramma’s met
landelijke uitwisseling/koepel “duurzaam boer blijven”
- eenvoudig, stimulerend en erkend certificeringsysteem
Wie doet er mee?

23. MANIFEST
“duurzaam boer blijven”
powered by:
mee doen? www.duurzaamboerblijven.nl