1. 1
คาชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียน
เอกสารประกอบการเรียนนีสร้างขึ้นเพื่อให้ผเรียนสามารถศึกษา หรือ
้ ู้
ทบทวนบทเรียนด้วยตนเอง เอกสารประกอบการเรียนจะเกิดประโยชน์สูงสุด ผู้เรียนควร
ปฏิบัติตามคาชี้แจงต่อไปนี้อย่างเคร่งครัด
1. ให้ผู้เรียนอ่านจุดประสงค์อย่างละเอียดจะได้ทราบว่าเมื่อศึกษาเอกสาร
ประกอบการเรียนเล่มนี้แล้วจะได้รับความรู้เรื่องใดบ้าง
2. ให้ผู้เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน จานวน 5 ข้อ เพื่อวัดความรู้พื้นฐาน
ของตนเอง
3. ให้ผู้เรียนศึกษารายละเอียดใบความรู้แต่ละตอนไปตามลาดับทีละหน้า
4. เมื่อศึกษาใบความรู้ในแต่ละตอนแล้ว ให้ผู้เรียนตอบคาถามทุกข้อในใบ
งาน
5. เมื่อศึกษาใบความรู้และตอบคาถามในใบงานแล้ว ยังไม่เข้าใจตรงไหน
ขอให้ผู้เรียนซักถามครู หรือกลับไปศึกษาอีกครั้ง
6. เมื่อศึกษาเอกสารประกอบการเรียนจบให้ทาแบบทดสอบหลังเรียน
จานวน 5 ข้อ เพื่อดูความก้าวหน้า และวัดความเข้าใจของตนเอง
7. ให้ผู้เรียนตรวจคาตอบจากเฉลยท้ายเล่มด้วยความระมัดระวัง
8. ขอให้ผู้เรียนปฏิบัติกิจกรรมอย่างมีความสุข

2. 2
จุดประสงค์การเรียนรู้
1.อธิบายความหมายของคาและข้อความต่อไปนี้ได้
กระบวนการสังเคราะห์ สารสังเคราะห์ สารสังเคราะห์
ธรรมชาติ และสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์
2.บอกหลักการสังเคราะห์สาร พร้อมทั้งยกตัวอย่าง
สารสังเคราะห์ธรรมชาติและสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ได้

3. 3
แบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
*****************************************************************************
คาชี้แจง ให้ผู้เรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทาเครื่องหมาย X ลงใน
กระดาษคาตอบ
1. ข้อใดคือความหมายที่ถูกต้องของกระบวนการสังเคราะห์
ก. กระบวนการสร้างสิ่งประดิษฐ์ สิ่งใหม่ ๆ ทางวิทยาศาสตร์
ข. กระบวนการนาสารต่างชนิดมาทาปฏิกิริยาเคมีกัน
ค. กระบวนการสร้างสารประกอบใหม่โดยวิธีทางเคมี
ง. กระบวนการแยกสารประกอบออกเป็นธาตุอิสระ
2. สิ่งต่อไปนี้ข้อใดเป็นสารสังเคราะห์ธรรมชาติทั้งหมด
ก. แป้งเปียก กาวอีพอกซี กาวลาเท็กซ์ ครั่ง
ข. เส้นใยไหม น้าตาล ขี้ผึ้ง น้ายางพารา
ค. ขี้ใต้ ครั่ง ยางพารา ไนลอน
ง. สบู่ แผ่นพีวีซี ผงซักฟอก
3. มนุษย์เลียนแบบการสังเคราะห์สารธรรมชาติโดย
ก. ย่อยโมเลกุลใหญ่เป็นโมเลกุลเล็กแล้วนาเอาโมเลกุลเหล่านั้นมารวมเป็น
โมเลกุลใหญ่
ข. เริ่มต้นจากวัตถุดิบที่มีโมเลกุลเล็กสังเคราะห์ให้เป็นโมเลกุลใหญ่ขึ้น
ค. ใช้น้าเป็นองค์ประกอบ
ง. ใช้วัตถุดิบเป็นก๊าซ
4. สารสังเคราะห์ใดเป็นสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์
ก. ยางพารา ข. นิโคติน
ค. เฮโรอีน ง. คาเฟอีน
5. สารสังเคราะห์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นจากกระบวนการสังเคราะห์แสง คือสารใด
ก. แป้ง ข. กลูโคส
ค. เซลลูโลส ง. ถูกทุกข้อ

4. 4
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
..................................................................................................
1. ตอบ ค.
2. ตอบ ข.
3. ตอบ ข.
4. ตอบ ค.
5. ตอบ ข.
ได้ คะแนนน้ อยใช่ ไหม........
ไม่ เป็ นไร อยากรู้แล้วซิ....
มาเริ่มศึกษากันดีกว่า

5. 5
ใบความรู้ที่ 1
เรื่องมารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
สารสังเคราะห์ คือสารที่เกิดจากกระบวนการสังเคราะห์ทางเคมี ซึ่งอาจจะ
เป็นสารโมเลกุลเล็ก หรือสารโมเลกุลใหญ่ที่ประกอบด้วยสารโมเลกุลเล็กจานวนหลายพัน
โมเลกุล
กระบวนการสังเคราะห์เป็นกระบวนการสร้างสารประกอบใหม่โดยวิธีการทาง
เคมีจากสารตั้งต้น สารประกอบใหม่ที่ได้จะมีสมบัติต่างไปจากสารตั้งต้น
สารสังเคราะห์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เรียกว่า สารสังเคราะห์ธรรมชาติ และ
สารที่สังเคราะห์โดยวิธีหรือกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เรียกว่า สารสังเคราะห์
วิทยาศาสตร์
ตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติทเกิดจากกระบวนการสังเคราะห์แสงของพืช
ี่
โดยมีสิ่งจาเป็นดังนี้
1. สารอนินทรีย์ ได้แก่ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากอากาศ น้า และแร่ธาตุจาก
ดิน
2. คลอโรฟีลล์ ซึ่งเป็นรงควัตถุสีเขียวในพืช
3. แสง เป็นแหล่งพลังงานเพื่อเปลี่ยนสารอนินทรีย์ให้เป็นสารอินทรีย์ คือ
น้าตาลกลูโคส

6. 6
แผนภาพกระบวนการสังเคราะห์แสง
กาหนดให้
ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นในกระบวนการสังเคราะห์แสงเขียนได้ดังนี้
คาร์บอนไดออกไซด์ + น้า ----> น้าตาลกลูโคส + ออกซิเจน

7. 7
พืชจะนาน้าตาลกลูโคสจานวนหลายพันโมเลกุลมารวมตัวกันโดย
กระบวนการทางเคมี เกิดสารที่มีโมเลกุลใหญ่ขึ้น คือ แป้ง หรือเซลลูโลส
กลูโคส + กลูโคส + กลูโคส + ... → แป้งหรือเซลลูโลส + น้า
หรือ n(C6H12O6) → (C6H10O5)n + nH2O
นอกจากนี้สิ่งมีชีวิตใช้กรดอะมิโนเป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์โปรตีน (โปรตีน
ถูกสร้างขึ้นจากกรดอะมิโนจานวนหลายพันโมเลกุล โดยกระบวนการทางเคมีตาม
ธรรมชาติ)
กรดอะมิโน + กรดอะมิโน + กรดอะมิโน + …. → โปรตีน + น้า
สรุปได้ว่า พืชและสัตว์สามารถสังเคราะห์สารขึ้นมาได้ด้วยหลักการเดียวกัน คือ
สังเคราะห์จากสารโมเลกุลเล็กจานวนมากมายโดยกระบวนการทางเคมีเป็นสารโมเลกุล
ใหญ่ (สารชีวโมเลกุล) และเกิดขึ้นภายในสิ่งมีชีวิต

8. 8
ตัวอย่างสารสังเคราะห์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ได้แก่
- สารสังเคราะห์จากพืช เช่น แป้ง โปรตีน เซลลูโลส เอนไซม์ ฝ้าย
ปอ ลินิน ไม้
- สารสังเคราะห์จากสัตว์ เช่น ไหม ครั่ง รังผึ้ง เนื้อสัตว์ เขาสัตว์
กระดองสัตว์
- สารสังเคราะห์ที่เป็นแร่ธาตุ เช่น ดิน หิน แร่ธาตุ น้า
ขนมปัง รังไหม
รังผึ้ง ครั่ง
เมือครั่งทารังโตได้ทแล้วผูเลี้ยงก็จะตัดกิ่งไม้ท่รงครังอยู่ ลงมากะเทาะเอารัง
่ ี่ ้ ีั ่
ครั่งออก เรียกครั่งที่ได้นี้ว่าครั่งดิบ จากครั่งดิบเขาต้องนาไปตากให้แห้ง แล้วส่งเข้าโรงงาน
ทาเป็นครั่งเม็ดต่อจากนั้นจึงนาไปทาเป็นชะแล็ก

9. 9
สารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์
สารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์จัดเป็นสารสังเคราะห์ที่เตรียมได้จากกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ เช่น แก้ว พลาสติก ยางสังเคราะห์ (ยางเทียม) เส้นใยสังเคราะห์
สารซักล้าง วัสดุเคลือบผิว กาว โฟม กระจก และซีเมนต์ เป็นต้น
ขวดพลาสติก ไมโครไฟเบอร์ผลิตจาก
ใยหิน
ขวดแก้ว โฟม
การสังเคราะห์สารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์นั้น นักวิทยาศาสตร์จะเลียนแบบการ
สังเคราะห์สารจากธรรมชาติ จะมีสมบัติเฉพาะตัวที่เมื่อถูกนามาใช้เป็นวัสดุต่างๆ จะใช้

10. 10
งานได้ดีแตกต่างกันไป และพบว่าสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ถูกนามาใช้งานต่างๆ
มากกว่าสารสังเคราะห์ธรรมชาติ
ใบงานที่ 1
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
คาชี้แจง เติมคาหรือข้อความที่ถูกต้องให้สมบูรณ์ ( ข้อละ 1 คะแนน )
1. สารสังเคราะห์ คือ…………………………………………………………………….
2. กระบวนการสังเคราะห์ คือ……………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
3. สารสังเคราะห์ มี 2 ประเภท คือ ……………………………………………………
4. สารสังเคราะห์ธรรมชาติที่ได้จากกระบวนการสังเคราะห์แสง คือ ……………………
5. ปฏิกิริยาเคมีของกระบวนการสังเคราะห์แสง เขียนได้ดังนี้
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
6. ปฏิกิริยาเคมีการเกิดแป้ง หรือเซลลูโลส เขียนได้ดังนี้
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
7. ปฏิกิริยาเคมีการเกิดโปรตีน เขียนได้ดังนี้
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………
8. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติจากพืช 5 ชนิด เช่น …………………………..
…………………………………………………………………………………………
9. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติจากสัตว์ 5 ชนิด เช่น ………………………….
…………………………………………………………………………………………..
10. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ 5 ชนิด เช่น ………………………………...
…………………………………………………………………………………………...
แบบทดสอบหลังเรียน
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
*****************************************************************************
********คาชี้แจง ให้ผู้เรียนเลือกคาตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทาเครื่องหมาย X ลง
ใน

11. 11
กระดาษคาตอบ
1. ข้อใดคือความหมายที่ถูกต้องของกระบวนการสังเคราะห์
ก. กระบวนการแยกสารประกอบออกเป็นธาตุอิสระ
ข. กระบวนการสร้างสิ่งประดิษฐ์ สิ่งใหม่ ๆ ทางวิทยาศาสตร์
ค. กระบวนการนาสารต่างชนิดมาทาปฏิกิริยาเคมีกัน
ง. กระบวนการสร้างสารประกอบใหม่โดยวิธีทางเคมี
2. สิ่งต่อไปนี้ข้อใดเป็นสารสังเคราะห์ธรรมชาติทั้งหมด
ก. ขี้ใต้ ครั่ง ยางพารา ไนลอน
ข. สบู่ แผ่นพีวีซี ผงซักฟอก
ค. แป้งเปียก กาวอีพอกซี กาวลาเท็กซ์ ครั่ง
ง. เส้นใยไหม น้าตาล ขี้ผึ้ง น้ายางพารา
3. มนุษย์เลียนแบบการสังเคราะห์สารธรรมชาติโดย
ก. ใช้วัตถุดิบเป็นก๊าซ
ข. ใช้น้าเป็นองค์ประกอบ
ค. เริ่มต้นจากวัตถุดิบที่มีโมเลกุลเล็กสังเคราะห์ให้เป็นโมเลกุลใหญ่ขึ้น
ง. ย่อยโมเลกุลใหญ่เป็นโมเลกุลเล็กแล้วนาเอาโมเลกุลเหล่านั้นมารวมเป็น
โมเลกุลใหญ่
4. สารสังเคราะห์ใดเป็นสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์
ก. ยางพารา ข. นิโคติน
ค. คาเฟอีน ง. เฮโรอีน
5. สารสังเคราะห์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นจากกระบวนการสังเคราะห์แสง คือสารใด
ก. แป้ง ข. กลูโคส
ค. เซลลูโลส ง. ถูกทุกข้อ
ผู้เรียนตอบแบบทดสอบ
หลังเรียนครบทุกข้ อแล้ว
ตรวจคาตอบได้ จากเฉลย

12. 12
เกณฑ์ การประเมิน
ตอบแบบทดสอบถูก 3 ข้ อ
ถือว่าผ่าน
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
.....................................................................................................
1. ตอบ ง.
2. ตอบ ง.
3. ตอบ ค.

13. 13
4. ตอบ ง.
5. ตอบ ข.
ถูกหมดใช่ ไหม........เย้
เยียมมาก ๆ ๆ ๆ
่
ถ้ าไม่ ผ่านเกณฑ์ ........ไม่ เป็ นไร
ย้ อนกลับไปศึกษาใหม่ นะจ๊ ะ
สู้ สู้
เฉลยใบงานที่ 1
เรื่อง มารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
1. สารสังเคราะห์ คือ สารที่เกิดจากกระบวนการสังเคราะห์ทางเคมี
2. กระบวนการสังเคราะห์ คือ กระบวนการสร้างสารประกอบใหม่โดยวิธีทางเคมีจาก
สารตั้งต้น และสารประกอบใหม่ที่ได้จะมีสมบัติต่างไปจากสารตั้งต้น
3. สารสังเคราะห์ มี 2 ประเภท คือ สารสังเคราะห์ธรรมชาติและสารสังเคราะห์
วิทยาศาสตร์
4. สารสังเคราะห์ธรรมชาติที่ได้จากกระบวนการสังเคราะห์แสง คือ น้าตาลกลูโคส
และพืชจะนากลูโคสหลายพันโมเลกุลมารวมตัวกันโดยกระบวนการทางเคมี เกิดสารที่มี
โมเลกุลใหญ่ขึ้น คือแป้ง และเซลลูโลส
5. ปฏิกิริยาเคมีของกระบวนการสังเคราะห์แสง เขียนได้ดังนี้
พืชสีเขียว
6 CO2 + 6H2O -----------------> C6H12O6 +
6O2
แสง

14. 14
ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ + น้า น้าตาลกลูโคส + ก๊าซ
ออกซิเจน
6. ปฏิกิริยาเคมีการเกิดแป้ง หรือเซลลูโลส เขียนได้ดังนี้
กลูโคส + กลูโคส + กลูโคส + … -----------------> แป้ง หรือเซลลูโลส + น้า
หรือ n [ C6H12O6 ] ------------------> [ C6H10O5 ] n
+ n H2O
กาหนดให้ n คือ จานวนโมเลกุล
7. ปฏิกิริยาเคมีการเกิดโปรตีน เขียนได้ดังนี้
กรดอะมิโน + กรดอะมิโน + กรดอะมิโน + … ---------------> โปรตีน +
น้า
8. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติจากพืช 5 ชนิด เช่น แป้ง โปรตีน
เซลลูโลส ฝ้าย ลินิน
9. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติจากสัตว์ 5 ชนิด เช่น ครั่ง รังผึ้ง
เนื้อสัตว์ เขา หนัง
10. ยกตัวอย่างสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ 5 ชนิด เช่น แก้ว พลาสติก ยาง
เทียม กาว โฟม

15. 15
สรุป เรื่องมารู้จักสารสังเคราะห์กันเถอะ
กระบวนการสังเคราะห์ คือ กระบวนการสร้างสารประกอบใหม่โดยวิธีทางเคมีจาก
สารตั้งต้น และสารประกอบใหม่ที่ได้จะมีสมบัติต่างไปจากสารตั้งต้น
สารสังเคราะห์ คือ สารที่เกิดจากกระบวนการสังเคราะห์ทางเคมี
สารสังเคราะห์ มี 2 ประเภท คือ สารสังเคราะห์ธรรมชาติ และสารสังเคราะห์
วิทยาศาสตร์
1. สารสังเคราะห์ธรรมชาติ คือ สารสังเคราะห์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
ตัวอย่างสารสังเคราะห์ธรรมชาติ เช่น แป้ง โปรตีน เซลลูโลส เอนไซม์ ฝ้าย ปอ
ลินิน ไหม ครั่ง มอร์ฟีน ใยหิน รังผึ้ง ไม้ เนื้อสัตว์ เขาสัตว์ เป็นต้น
2. สารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ คือ สารสังเคราะห์ที่เตรียมได้จากกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร์
ตัวอย่างสารสังเคราะห์วิทยาศาสตร์ เช่น แก้ว พลาสติก ยางสังเคราะห์ (ยาง
เทียม) เส้นใยสังเคราะห์ สารซักล้าง วัตถุดิบเคลือบผิว กาว โฟม กระจก และซีเมนต์
เป็นต้น
บรรณานุกรม

16. 16
นิพนธ์ ตังคณานุรักษ์ และ คณะ . คู่มือเสริมศักยภาพ กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์
สารสังเคราะห์ . กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์แม็ค, 2546.
ศูนย์เทคโนโลยีและวัสดุแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม.
ชุดกิจกรรมเรียนรู้ “วัสดุและสิ่งใกล้ตัว” ระดับมัธยมศึกษา.
กรุงเทพฯ :
บริษทสไมล์สยามพริ้นติ้งเซอร์วส, 2545.
ั ิ
ศูนย์เทคโนโลยีและวัสดุแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. เรียนรู้
โพลิเมอร์จากการทดลอง. กรุงเทพฯ : งานฝึกอบรม ศูนย์เทคโนโลยีและ
วัสดุแห่งชาติ, 2547.
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. คู่มือครู
วิชาวิทยาศาสตร์กายภาพชีวภาพ เรื่องสารสังเคราะห์. กรุงเทพฯ : โรง
พิมพ์
คุรสภาลาดพร้าว, 2538.
ุ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. หนังสือ
เรียนวิทยาศาสตร์กายภาพชีวภาพ เรื่องสารสังเคราะห์. กรุงเทพฯ :
โรงพิมพ์คุรสภาลาดพร้าว, 2544.
ุ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. หนังสือ
เรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐานและเพิ่มเติม เคมี เล่ม 5. กรุงเทพฯ : โรง
พิมพ์
คุรสภาลาดพร้าว, 2544.
ุ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. คู่มือครู
สาระการเรียนรู้พื้นฐานและเพิ่มเติม เคมี เล่ม 5. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุ
สภา
ลาดพร้าว, 2549.
www.eduhealth.moph.go.th
www.ssnm.agr.ku.ac.th
www.techno.obec.go.th
www.kanchanapisek.or.th
www.siamclick.velocall.com