The guideline is published by the Government of Gujarat. It helps in identifying target projects upon selecting a village for making it a "Smart Village". The circulation of the guideline is to inform and educate learners in vernacular language of Gujarati.

1. સ્માટર્ િવલેજ યોજના �તગર્ત પ્લાન બનાવવ
�ગેની માગર્દિશ�ક (� ૂ�ચત)
પંચાયત, ગ્રામ�ૃહિનમાર્ણ અને ગ્રામ િવકાસ િ, ગાંધીનગર

2. અ�ુક્રમ�ણ
ક્ િવગત પાના નંબર
૧ િશક્ષ ૧ - ૪
૨ આરોગ્ય ૫ - ૧૧
૩ સ્વચ્છત ૧૨ – ૧૪
૪ પંચાયત ૧૫ – ૧૬
૪.૧ પંચાયત ૧૭
૪.૨ ઈ-ગ્રા ૧૮ - ૧૯
૪.૩ �ૃિષ / પ�ુપાલન ૨૦
૪.૪ �ૃક્ષારોપ ૨૧
૪.૫ ગૌચર ૨૨
૪.૬ પાણી �ુરવઠો ૨૩ - ૨૪
૪.૭ અન્ય ૨૫ - ૨૬
૫ િવિશષ્ટ િસધ્ધ ૨૭
૬ સરકારશ્રીની યોજના ૨૮
૭
પ્લાન બનાવવા માટ� ધ્યાનમાં રાખવાન
બાબતો
૨૯

3. પ્રસ્તા
ગ્રામપંચાયતો દ્વારા ગામનેઆિથ�ક ર�તે સ્વિનભર્ર , સામા�ક ર�તે
સમરસ બનાવવા, સ્વચ્ છ અને સ્વચ્થ બના વવામાટ� ચોકકસ િવઝન સાથે ,
આરોગ્ય,પંચાયત, ખેતી, માનવ િવકાસ, �વા મહત્વના �ુદાઓ પ્રત્યે સમજણ�ુવર
આયોજન કર� તે માટ� ગ્રામપંચાયતની સ્માટર્ િવલેજ અ�ભલાષી ગામ તર�ક� પંસદ
અને તેમ�ું લ�ય િસધ્ધ કરવા “પ્લાન�” સૌથી વ�ુ મહ્ત્વ� �ગ છે. ગામ દ્વાર
સવા�ગી િવકાસ માટ� ફર�યાત લ�યાંકો અને િવઝ્નમા દશાર્વેલ �ુદવાર �ુટ્તી
કડ�ઓને ઓળખી તેની �ુિત� માટ� કરવાના થતા કામો અને કાયર્ક્રમો હાથ ધરવા મા
માગર્દશર્ક ન�ુનાઓ આ સાથે સામેલ .
�માં સેક્ટરવાર િવવરણમાં પ્રથમ િસધ્ધ કરવાના ફર�યાત લ�યાંકો અને િ
�ુજબના �ુદ્દાઓ ને ધ્યાને લઇ ત્રણ વષર્માં િસધ્ધ કરવાના ગ્રામ પંચાયત દ્વ
થતાં પ્રયાના �ુદ્દા દશાર્વવામાં આવેલ.
બી� ચરણમાં � તે સેક્ટરમાં હાલની �ુિવધાઓ અને �ુટતી કડ�ઓ શોધવા માટ�
ન�ુના ર�ુ કરવામાં આવ્યા છ. �ના દ્વારા �ુટતી કડ�ના કામ/ કાયર્ક્રમો કરવા મા
ગ્રામપંચાયતો પોતાના પ્લાનમાં સમાિવષ્ટ કર� શક.
ત્રી� ચરણમાસેક્ટર વાઈઝ કઇ પ્ર�ૃિ�ઓ હાથ ધર� શકાય તે માટ� માગર્દ
�ુદ્દાઓ આવર� લેવામાં આવ્યા.
આમ સમગ્ર ર�તે ગ્રામ પંચાયત પોત ાના ગા મને તે સ્માટર્ બનાવવા મા
પ્લાનમાં (૧) િનયત લ�ય , (૨) તે માટ� �ુટતી કડ�ઓ, (૩) િસધ્ધી માટ� લેવાના
પગલાનો સમાવેશ કર� શક� તે માટ� માગર્દશર્ક �ુદ્દાઓ દશાર્વવાનો પ્રયાસક
આવ્યો છ. �તમાં �ુદ્દા-૭ માં સમગ્ર પ્લાન બનાવવા માટ� ધ્યાનમાં રાખવા
મહત્વની બાબતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો .

4. તે ઉપરાંત ગ્રા મપંચાયત પોતાના િવઝ્નને અ�ુ�પ પ્લાનીગમાં અન્ય �
સમાવી શક� છે.
(૧) િશક્ષ
(૨) આરોગ્ય
(૩) સ્વચ્છત
(૪) પંચાયત – પંચાયત, ઈ-ગ્ર, �ૃિષ / પ�ુપાલન, �ૃક્ષારો, ગૌચર, પાણી
�ુરવઠો , અન્ય
(૫) િવિશષ્ઠ િસધ્ધ
(૬) સરકારશ્રીની યોજના
ગ્રામ પંચાયત દ્વારા તૈયાર કરવાના થતા પ્લા
(૧) માત્ર �ન્ફ્રાસ્�ક્ચર નો સમાવેશ નહ� કરતા આ�ુસંગીક કાયર્ક્રમો અ
ઓનો પણ સમાવેશ કરવો
(૨) સ્માટર્ િવલેજ માટ� ગ્રામ પંચાયતને મ ગ્રાન્ટ ઉપરાંત રા�ય સર/ ક�ન્દ
સરકારની યોજનાઓનો સમન્વય કરવ. એટલે ક�, સ્માટર્ િવલેજ ગ્રાન્ટમ
કરવાના થતા કામો અને કાયર્ક્રમો અને રા �ય સર/ ક�ન્દ્ર સરકાર
યોજનાઓની ગ્રાંન્ટ થક� કરવા ના કા મો અને કાયર્ક્રમો સ્પષ્ટ કર
બનાવવા.

5. ૧. િશક્
૧.૦ ગામને િશક્ ક્ષેત સ્માટર બનાવવા માટ� ગામમાં સૌ ભણેલા હોય, �માં પ્રૌઢ વ્ય�ક્તઓ
સાક્ષર હ. ૧૦૦ ટકા બાળકોનો શાળા પ્રવેશ થ, શાળાનો ડ્રોપ આઉટર�શીય ૦ ટકા બને, ૧૦૦ ટકા
કન્યાઓ ઓછામાં ઓ� ધોર-૮ �ુધી�ુ િશક્ષણ પ્રાપ્, ગામની તમામ શાળા �ુિવધા �ુકત બને સાથો સાથ
�ુણવ�ા�ુક્ત િશક્ષણરા�ય સરકારના ધોરણો �ુજબ �ુણોત્સવ �તગર્ત પ્રાથિમક શ“A+” ગ્રેડ પ્રાપ્ત
તે માટ� ગ્રામપંચાયતે આયોજન કરવા�ુ રહ�.
સ્માટર્ િવલેજના િશક્ષણ ક્ષેત્રમાં ૦ ટકા ડ્રોપ આઉટ ર�શીયો ફર�યાતપ �ળવવાનો રહ�શે.
નીચે �ુજબની અન્ય બાબતોમાં પણ ગ્રામ પંચાયત્રણ વષર્માં િસ�દ્ધ હાંસલ કરવા પ્રયાસ
રહ�શે.
(૧) ૧૦૦ ટકા કન્યાઓને ધોર-૮ �ુધી�ુ િશક્.
(૨) માળખાક�ય �ુિવધાઓથી સજ્જ શાળા.
(૩) �ુણોત્સવ �તગર્ત પ્રાથિમક શ“A+” ગ્રેડ હાંસલ કર� અને �ળવી રા.
(૪) ૧૦૦ ટકા પ્રૌઢ શાક્.

6. ૧.૧ િશક્ષણ સંબં �ુિવધાઓ�ું �ુલ્યાંકન
ક્ િવગત જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો કોલમ-૩માં જવાબ "2-
No" (ના) હોય તો
વૈક�લ્પક �ું આયોજન
કર�લ છે.
૧ ર ૩ ૪
�ૂવર્ પ્રાથિમક િ
૧ �ગણવાડ�માં ગામના 100 % બાળકોનો
પ્રવ(નામાંકન) થયેલ છે? (ફર�યાત લ�યાંક)
ગામમાં �ુરતી �ગણવાડ� ક�ન્દ્રોની �ુિવધા?
જો હા તો �ગણવાડ� ક�ન્દ્રો�ુંબાંધકામ થયેલ?
ર �ગણવાડ�માં �ુરતી સંખ્યામાં બહ�નોનો સ્ટા
ઉપલબ્ધ છ?
જો હા તો તેઓને કોઇ તાલીમની જ�ર�યાત છે?
૩ �ગણવાડ� બહ�નો દ્રારા ગામન100 % બાળકો�ું
નામાંકન કરવામાં આવે છે?
૪ �ગણવાડ�માં નામાંકન બાદ 100 % બાળકો ટક�
રહ� છે?
પ �ગણવાડ�માં બાળકો માટ� શૌચાલયની વ્યવસ્થ
છે?
૬ �ગણવાડ�માં બાળકો માટ� પીવાના પાણીની
�ુિવધા છે?
૭ �ગણવાડ�માં વીજળ�ની �ુિવધા છે?
૮ �ગણવાડ�માં પોષક્ષ મ આહા ર આપવામા ં આવ

7. ક્ િવગત જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો કોલમ-૩માં જવાબ "2-
No" (ના) હોય તો
વૈક�લ્પક �ું આયોજન
કર�લ છે.
૧ ર ૩ ૪
છે ?

8. પ્રાથિમક િશ
૯ ગામમાં ધો.૧ થી પ ધરાવતી પ્રાથિમક શાળા ?
જો ના તો ન�કની પ્રાથિમક શા ૧ �ક.મી.ના �તર�
આવેલ છે?
ગામમાં ધો.૬ થી ૮ ધરાવતી ઉચ્ પ્રાથિમક શાળ
છે?
જો ના તો ન�કની ઉચ્ પ્રાથિમક શા ૩ �ક.મી.ના
�તર� આવેલ છે?
૧૦ ડ્રોપ આઉટર�શીય0% છે? (ફર�યાત લ�યાંક)
૧૧ �ુણોત્સ �તગર્ત ગામની તમામ શાળા A+ ગ્રે
ધરાવે છે? (ફર�યાત લ�યાંક)
૧૨ કન્યા ક�ળવણી ક્ષેત્રે ગ100% કન્યાઓને ધોરણ
૧ થી ૮ �ુધી�ું િશક્ષણ આપવામાં આ છે?
સરકાર� શાળાની તમામ કન્યાઓને સાયકલો મળેલ
છે?
શાળામાં કન્યાઓ માટ� અલગથી શૌચાલયની
વ્યવસ્થા ?
૧૩ શાળામાં દર વષ� ગામના 100 % બાળકો�ું નામાંકન
થાય છે?
જો હા તો નામાંકન બાદ 100 % બાળકો ટક� રહ� છે?
૧૪ શાળામાં �ુરતા િશક્ષકો ?
જો હા તો તાલીમ પામેલ છે?
૧૫ શાળામાં �ુરતા ઓરડા છે?
શાળામાં પીવાના પાણીની �ુિવધા છે?
શાળામાં વીજળ�ની �ુિવધા છે?

9. ૧૬ �ું ધો.૧ થી ૮ ધરાવતી પ્રાથિમક શાળાને સ્માટર્ સ
તર�ક� િવકસાવવામાં આવેલ છે?
જો હા તો શાળાનો સ્માટર ્ સ્�ુલ તર�ક� િવ
સરકારશ્રી દ્વારા થયે?
માધ્યિમક િશક
૧૭ ગામમાં ધો.૯ થી ૧૦ માટ� માધ્યિમ શાળા છે?
જો ના તો ન�કની માધ્યિમ શાળા પ �ક.મી.ના
�તર� આવેલ છે?
૧૮ ડ્રોપ આઉટર�શીય0% છે? (ફર�યાત લ�યાંક)
૧૯ માધ્યિમક શાળામાં દર વષ� ગામના100 % બાળકો�ું
નામાંકન થાય છે?
૨૦ માધ્યિમ સ્તર� બોડર્ની પર�ક્ષા માં ગા ૧૦૦%
િવદ્યાથ�ઓ પાસ થયેલ ?
ર૧ શાળામાં �ુરતા િશક્ષકો ?
જો હા તો તાલીમ પામેલ િશક્ષકો ?
ર૨ શાળામાં �ુરતા ઓરડા છે?
શાળામાં પીવાના પાણીની છે?
શાળામાં વીજળ�ની �ુિવધા છે?
િનરંતર િશક્
ર૩ 100 % સાક્ષર ગા(ફર�યાત લ�યાંક) - �ું ગામના
૧૦૦% વ્ય�ક્તઓ સાક્ષ?

10. ૧.૨ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વિશક્ષિવષયક પ્ર�ૃિત હાથ ધરવા પ્લાનમ
સમાવેશ કરવાના માગર્દશર્ક �ુદ
• મ�હનામાં એકવાર ગ્રામપંચાયત અને પ્રાથિમક શાળાના સ્ટાફની િ
• ગર�બ ઘરના બાળકોને ગ્રામપંચાયત તરફથી દફત, ગણવેશ, પાઠ� �ુસ્તકો �વી આ�ુસં�ગક
વસ્�ુઓનીજ�ર� મદદ �ુર� પાડવી
• ચોમાસાના �દવસો દરમ્યાન પરા િવસ્તારની શાળાઓમા ં બાળકોને શાળા એ પહ�ચાડવા જ�ર
વ્યવસ્થા કર.
• ૮ �ું ધોરણ પાસ થનાર દ�કર�ઓ અને વાલી�ું સન્માન
• ૧૦૦ ટકા કન્યાઓને સરસ્વતી સાઘના યોજનાહ�ઠળ સાયકલ મળ� રહ� તે માટ� શાળાના િશક,
તા�ુકા પંચાયત કચેર� સાથે સંકલન કર�ું
• અકસ્માતે આક�સ્મક �ૃત્�ુ પામેલા બાળકના વાલીને યોજનાનો લાભ ઝડપથી મળે તે માટ� તા�ુ
પંચાયત કચેર� સાથે સંકલન
• �ગણવાડ�માં બાળકોના નામાંકન માટ� માતાઓને પ્રોત્સા
• �ગણવાડ� અને શાળામાં પ્રવેશ મેળવ્યા બાદ � બાળક સ૮ વષર્ �ુધી આવેલ હોય તેવા
વાલીને પ્રોત્સ
• શાળા◌ાના ઓરડામાં �ુટતી �ુિવધા માટ� ગ્રા મપંચાયત તરફથી આયોજન .ત. પંખો, LED
બલ્, બ્લેકબોડ, આસનપટ્ટા િવગેર
• શાળામાં દ�કર�ઓ માટ� અલગ �ુરતી પાણીની વ્યવસ્થા સાથે શૌચાલય �ું બાંધક
• ગામની તમામ પ્રૌઢ વ્ય�કિતઓ માટ� અક્ષરગાન િશ�બર�ું આ
• �ગણવાડ�માં �ુટતી �ુિવધા �વી ક� શૌચાલય, પાણીની પાઇપલાઇન, નળ, લાઇટ, પંખો,
આસનપટ્ટા િવગેર�પૈક� ગ્રામ પંચાયતને યોગ્ય જણાય તે �ુ�ુ પાડવા આ
• ગ્રામપંચાયત તરફથી શાળાના બાળકો માટ� િતિથ ભોજ
• �ગણવાડ�માં નામાંકન થયેલ બાળકો સતત અને ૧૦૦ ટક� રહ� તે માટ� પ્રયત્ન કરનાર અ
એમાં સફળ થનાર �ગણવાડ� બહ�નને પ્રોત્સા
• શાળાઓ માટ� વધારાના કોમ્પ્�ુટ (િશક્ષકની ઉપલબ્ધી અ�ુ) , શૈક્ષણીક સી/ ગેઇમ ,
શૈક્ષણીક પ્ર
• નબળા બાળકો માટ� અલગ વગર્ ની વ્યવસ્

11. ૨. આરોગ્
૨.૦ સ્માટર્ િવલેજ ના લ�ય �ુધી પહ�ચવા માટ ગામ સ્વસ્થ અને રો �ુક્ત બને અને ગામાં
આરોગ્ય લક્ષી પ્રા થિમક �ુિવધાઓ મળ, ગામમાં કોઇપણ બાળક �ુપોિષત ન રહ�, સગભાર્ અને ધાત્
માતાઓને પોષણક્ષમ આહાર મળ� રહ� તેવી બાબતો �ુિ�ત કરવી પડ�. અને તે માટ�ના તમામ પ્રયત્
ગ્રામપંચાયતે કરવાના ર.
સ્માટર્ િવલેજ �તત િનયત કર�લ લ�યાંક અને િવઝન ના �ુદ્દાઓ નીચે �ુજબના રહ� .
 ૧૧ થી ૨૩ માસના તમામ બાળકો�ું ૧૦૦ ટકા સં�ુણર્ રસીકરણ � ફર�યા પણે
કરવા�ું રહ�શે.
ગ્રામપંચાયતે ત્રણ વષર્માં નીચે �ુજબનાલ�યાંકો હાંસલ કરવા માટ� પ્રયત્નો કરવા.
1. ૧૦૦ % જન્મ ન�ધણી
2. ૧૦૦ % મરણ ન�ધણી
3. ૧૧ મ�હનાથી ૨૩ મ�હનાના બાળકો�ું સં�ુણર્રસીકરણ
4. ૧૦૦ % સંસ્થાક�ય પ્ર�ુિ
5. ગામમાં ૦-૫ વષર્ના બાળકમાં કોઇ બાળક �ુપોિષત હો�ું ન જોઇએ

12. ૨.૧ આરોગ્ સંબંધી �ુિવધાઓ�ું �ુલ્યાંક
�મ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1- Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ના
હોય તો વૈકલ્પીક �ું
આયોજન કર�લ છે ?
૧
પેટા આરોગ્યક�ન
જો હા તો �ુિવધા અપગ્રેડ કરવાન જ�ર�યાત છે ?
જો ના તો ન�કમાં ક�ટલા �તર� છે ?
૨
પ્રાથિમક આરોગ્ય ક
જો હા તો �ુિવધા અપગ્રેડ કરવાન જ�ર�યાત છે ?
જો ના તો ન�કમાં ક�ટલા �તર� છે ?
૩
સા�ુ�હક આરોગ્ય ક�ન
જો હા તો �ુિવધા અપગ્રેડ કરવાન જ�ર�યાત છે ?
જો ના તો ન�કમાં ક�ટલા �તર� છે ?
૪
પ્ર�ુિત �ૃ(સરકાર�/ખાનગી)
જો સરકાર� હોય તો �ુિવધા અપગ્રેડ કરવાન જ�ર�યાત છે ?
જો ના તો ન�કમાં ક�ટલા �તર� છે ?
૫
સરકાર� હોસ્પીટલ/ પ્રાથિમક આરોગ્ય ક/ સા�ુ�હક
આરોગ્ય ક�ન્દ્ર િવિવધ રોગ િનષ્ણાત
િનષ્ણાત ડોકટર ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો કયા રોગના િનષ્ણાત ડોક્ટરની જ�ર�યાત છ?
૬ ગામમાં આશા કાયર્કર છે?

13. વસિત ધોરણો અ�ુસાર �ુરતી સંખ્યામાં ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો વસિત ધોરણો અ�ુસાર ક�ટલી જ�ર�યાત છે?
૭
ગામમાં એમ્બ્�ુલન્સની સગવડ?
જો ના તો ક�ટલે �તર� ઉપલબ્ધ છે?
૮
1૦8 મોબાઈલવાન�ું સ્ટ�શન છ?
જો હા તો ક�ટલા સમયમાં પહ�ચે છે ?
જો ના તો ક�ટલે �તર� ઉપલબ્ધ છે?
૯
દવાની �ુકાનની સગવડ
જો ના તો વૈકલ્પીક �ું વ્યવસ્થા કર� શક?
૧૦
બ્લડ બ�કની સગવ છે?
જો ના તો ક�ટલે �તર� ઉપલબ્ધ છે?
જો ના તો વૈકલ્પીક �ું વ્યવસ્થા કર� શક?
૧૧
૧૦૦ ટકા જન્મ ન�ધણ
જો ના તો ૧૦૦ ટકા જન્મ ન�ધણી માટ� �ું આયોજન કર�લ છે
?
૧૨
૧૦૦ ટકા મરણ ન�ધણી
જો ના તો ૧૦૦ ટકા જન્મ ન�ધણી માટ� �ું આયોજન કર�લ છે
?
૧૩
ગામમાં પ્રિત માસક�ટલા મમતા �દવસ યો�ય ?
ગામમાં વધારાના મમતા �દવસની જ�ર�યાત છે?
જો હા, તો તે માટ� �ુ આયોજન છે ?
મમતા �દવસે સીમ, વાડામાં વસતા �ુ�ુંબો અને મ�ૂર
વસાહતમાંથી લાભાથ� મ�હલા અને બાળકોને મમતા ક�ન્દ્રમ

14. લાવવા માટ� કોઇ વ્યવસ્થા છ?
જો ના, તો તે માટ� �ુ આયોજન છે ?
મમતા �દવસે મમતા ક�ન્દ્ર ખાતે �ીઓની સગભાર્વસ્થાની
પ્ર�ૂિત બાદની તપાસમાંPrivacy જળવાય તેવી વ્યવસ્થા છ
?
જો ના, તો આવી વ્યવસ્થા ઉભી કરવમાટ� �ુ આયોજન છે ?
૧૪ સંસ્થાક�ય પ્ર�
પ્રજનન અને બા ળ આરોગ્ય ર�સ્ટર ૧૦૦ % સગભાર્
ન�ધણી અને ૧૦૦ % પ્ર�ુિત ન�ધણી થાય છ?
જો ના તો ૧૦૦ % ન�ધણી માટ� �ું આયોજન કર�લ છે ?
૧૦૦ ટકા સંસ્થાક�ય પ્ર�ુિત મા ટ� ગામના પેટા આરો /
પ્રાથિમક આરોગ્ય ક�દ્રમાં �ુરતી �ુિવધા ઉપલબ?
જો ના તો, અન્ય ગામે ક�ટલા �તર� ઉપલબ્ધ ?
સંસ્થા�કય પ્ર�ૂિત માટ�ની �ુિવધા અન્ય ગામમાં હો,
સગભાર્ પ્ર�ૂિત માટ� સયસર સંસ્થામાં પહ�ચી શક� તેમાટ� ક
વ્યવસ્થા ?
જો હા તો કઇ
૧૫
�ચ�ર�વી યોજના હ�ઠળ પ્ર�ુિત માટ� ડોકટરની સે
ગામમાં �ચ�ર�વી યોજના હ�ઠળ સેવા �ુર� પાડવા સરકાર સાથે
કરારથી જોડાયેલ ડોક્ટર ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો વૈકલ્પીક �ું વ્યવસ્થા કર� શક?
૧૬ રસીકરણ (૧૧ થી ર૩ મ�હનાના બાળકો)
[ફર�યાત લ�યાંક ]
પ્રજનન અને બા ળ આરોગ્ય ર�સ્ટરમાં બે વષર્ �ુ
તમામ બાળકો ન�ધાય છે?

15. જો ના તો ૧૦૦ ટકા ન�ધણી માટ� �ું આયોજન કર�લ છે ?
ગામમાં પ્રાથિમક આરોગ્ય ક�દ્ર હોય તો રસી �ળવવા મ
�ુરતી કોલ્ડ સ્ટોર�જની �ુિવધા ઉપલબ્ધ ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
રસીકરણ માટ� �ુરતો સ્ટોક ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૧૭
૦-૫ વષર્ �ું કોઇ બાળક �ુપોષીત ન હો�ુ જોઇ
૦-૫ વષર્ના બાળકોની સં�ૂણર્ યાદ�તૈયાર કરાય ?
જો ના, તો યાદ� તૈયાર કરવા માટ� �ું આયોજન છે ?
૦-૫ વષર્ના બાળકો પૈક� �ુપોિષત અને અિત �ુપોિષત
બાળકોની યાદ� તૈયાર કરાય છે
જો ના તો, યાદ� તૈયાર કરવા માટ� �ુ આયોજન છે (ગામમાં
�ુપોિષત અને અિત �ુપોિષત બાળકોની યાદ� તૈયાર ન હોય
તો આરોગ્ય ક�ન્દ્રના �ી આરોગ્ય કાયર્કર ૦-૫ વષર્ના
બાળકોને તપાસી યાદ� તૈયાર કરવામાં સહાય�પ થશે)
અિત �ુપોિષત બાળકને સામાન્ય કક્ષામાં લાવવા�ું�
આયોજન છે.
�ુપોિષત બાળકને સામાન્ય કક્ષામાં લાવવા�ું�ું આયોજન.
૧૮
ગામમાં �ગણવાડ� છે ?
હા તો અપગ્રેડ�શનની જ�ર�યાત ?
જો ના તો ક�ટલી નવી �ગણવાડ�ની જ�ર�યાત છે ?
�ગણવાડ� ક�ન્દ્ર ખાતે �ુરતો સ્ટાફ?
જો ના તો ક�ટલી જ�ર�યાત છે ?
બાળકો માટ� પોષક આહારની �ુરતી વ્યવસ્થા છ?

16. જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૧૦૦ ટકા �ુપોિષત બાળકોને દાતાઓ દ્રારા�ક લેવામાં
આવેલ છે ?
જો ના તો દાતાઓ શોધવા માટ� �ું આયોજન કરવામાં આવેલ
છે ?

17. ૨.૨ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો તેમને મળનાર ગ્રાન્ટમાંથી નીચેની આરોગ્ય િવષયક પ્ર�
ધર� શકાશે.
1. ગામમાં સરકાર� ત�બબની સેવા ઉપલબ્ધ ન હોય તો અઠવા�ડયાના ચો�સ �દવસે
ગામને ત�બ�બ સેવાઓ મળ� રહ� તે માટ� ખાનગી MBBS તબીબની સેવાઓ મેળવવી.
2. ગામમાં તજજ્ઞ ત�બબની સેવા ઓ ઉપલબ્ધ ન હોય તો અઠવા�ડયા ના ચો �સ �દવ
ગામના લોકોને તજજ્ઞ સેવા ઓ મળ� રહ� તે માટ� ન�કના ખાનગ તજજ્ઞની સેવા
મેળવવી �મ ક� �ી રોગ િનષ્ણાં, બાળ રોગ િનષ્ણાં, મેડ�સીન િનષ્ણાં, �ખ, કાન,
નાક અને ગળાના રોગોના િનષ્ણાં, ચામડ�ના રોગોના િનષ્ણાંત વગેર.
3. ગામમાં �હ�ર આરોગ્યની સંસ્થા ન હોય અને ગામમાં થતી દર�ક પ્ર�ૂિત સલામત,
સગભાર્ અને પ્ર�ૂતા નરોગ્યની િનયિમત તપાસ દ�ખર�ખ માટ� �ી આરોગ્
કાયર્ક/સ્ટાફનસ/ મીડવાઇફ ની કરાર આધાર�ત િનમ�ુંક
4. ગામની �હ�ર આરોગ્યની સંસ્થામાં �ૂટતા પેરા મેડ�કલ સ્ટાફની કરાર આધાર�ત િનમ�
5. ગામમાં મમતા ક�ન્દ્ર ખાતે �ીઓની �ુવર્ પ્ર�ૂિત તપાસ અને અ�ુપ્ર�ૂિત તપાસ
Privacy જળવાય તેવી વ્યવસ્થા ઉભી કરવ
6. આરોગ્ય િવષય કાયર્�મોનાપ્રચ, પ્રસાર અને િશક્ષણ �ગેના કાય
7. પેટા આરોગ્ય ક�ન્દ્રના �ી આરોગ્ય કા યર્કરગામમાં જ રહ� તે માટ� પ્રોત્સા
� ૂકવણી
8. ગામ બહાર સીમ, વાડા, ઇટ�ના ભઠ્, ગોચર અને મ�ૂર વસાહતમાં રહ�તા બાળકો, સગભાર્
�ીઓ અને પ્ર�ૂતા �ીઓને મમતા �દવસે મમતાક�ન્દ્ર ખાતે આરોગ્ય સેવાઓ મ
લાવવા અને તેમના ઘર� પરત પહ�ચાડવા
9. મોબાઇલ મમતા �દવસ
10. વધારાની મમતા સેસન માટ� �ી આરોગ્ય કાયર્, આશા, �ગણવાડ� કાયર્કર ને
પ્રોત્સ રકમની � ૂકવણી
11. તબીબી ઇમરજન્સી માટ� વાહન ભાડ� રાખ�
12. �ી રોગ િનષ્ણાત દ્વારા ગામની ત�ણીઓ‘ત�ણાવસ્થાની �ુઝવણ અને માગર્દશ’ માટ�
ક�મ્
13. ત�ણીઓમાં �હમોગ્લોબીન તપાસ અને સારવા
14. સગભાર્ અને ધાત્ રી માતાઓમાં લોહ��ું પ્રમાણ જળવાઇ રહ� તે માટ� પોષક આહાર
માગર્દશર્ન તથા આયનર્ અને ક��લ્શયમ ટ�બ્લેટના િનયિમત વપરાશ DOT Provider
આશાને અથવા અન્યvolunteers ને પ્રોત્સાહક રકમની�ૂક

18. 15. અિત જોખમી માતા તર�ક� Identified થયેલ સગભાર્ની તક�દાર� અને સંસ્થાક�ય પ્ર�ુિતમ
આરોગ્ય સંસ્થામા ં લઈ જઇ સલામત પ્ર�ુિતમાટ� આશવા અન્ય volunteers ને
પ્રોત્સાહક રકમની �ૂક
16. પરંપરાગત ઘર� પ્ર�ુિત થતી હોય તેવા �ુ�ુંબની સગભા ર્ સંસ્થા �કય પ્ર�ુિત કરા
પ્રોત્સાહક �ુરષ્
17. ગામમાં તમામ વ્ય�ક્તઓની આરોગ્ય તપા
18. વહ�લાં લગ્ન અને વહ�લી સગભાર્વસ્થા અટકાવવા તથા બે બાળકો વચ્ચે �તર વધાર
માટ�ના લોક ��ુિત કાયર્ક્ર
19. પોષક આહાર તૈયાર કરવા માટ� મ�હલાઓને તા�લમ
20. �ુપોિષત અને અિત �ુપોિષત બાળકોને પોષક આહાર
21. સગભાર્ અને ધાત્રી માતાઓને પોષક આ
22. ગામની પ્રાથિમક શાળા અને �ગણવાડ�ના બાળકોને આગ્ય સાર� ટ�વો માટ�ની સમ
આવે તે માટ�ના કાયર્ક્
23. ગામની પ્રાથિમક શાળા અને �ગણવાડ�માં હાથ ધોવા માટ� વોશબેશીન અને હ�ડ વોશન
�ુિવધા
24. �ગણવાડ�માં Kids Toilet ની �ુિવધા
25. તં�ુરસ્ત બાળક સ્પધાર્ અને િવ�તા ને �ુરષ્
26. નબળ� આિથ�ક �સ્થિત ધરાવનાર ને મોિતયાના ઓપરશન માટ� સહાય
27. ગામની પ્રજનનક્ષમ વય �ુથની તમામ મ�હલાઓના બ�ક ખાતા ખોલાવવા અને આ
કાડર્ મેળવવા
28. મા અને મા વાત્સલ્ય યો�નામાં સમાિવષ્ટ ન થયેલ રોગોની સારવાર માટ� મા અને
વાત્સલ્ય યો�નાના લાભાથ�ઓને િનધાર્�રત સહ
29. રોગચાળાના અટકાવ અને ફ�લાવા પર િનયંત્રણ માટ�ના પગલ
30. ગામના નબળ� આિથ�ક �સ્થિત ધરાવનાર �ુ�ુબના િવધ્યાથ� ને ત�બ�બ ક્ષ MBBS અને
PG અભ્યાસ માટ�રાહત દર� લોન
31. ગામના સ્વૈિછક રક્ત દાતાઓની યાદ� બ્લડ �ુપ અને મોબાઇલ. સાથે તૈયાર કરવી
�થી ગામની કોઇ વ્ય�કતને લોહ�ની જ�ુ�રયાત ઉભી થાય તો તરત વ્યવસ્થા થઇ
32. ગામના સ્વૈિછક ચ�ુ દાતા, દ�હ દાતાઓની યાદ� તૈયાર કરવી

19. ૩. સ્વચ્છ
૩.૦ સ્વચ્છતા થી સ્વચ્છતા તરફ પ્રયાણ કર� આક્ષેત્રમાં ચો�સ લ�ય હાંસલ ૧૦૦ ટકા
વ્ય�ક્તગત શૌચાલય સાથે ઓપનડ�ફ�ક�શન ફ્ર� િવલેજ બને સાથો સાથ ગામ પ્ર�ૂષણ �ુક્ત બનેતે માટ�
પંચાયત દ્વારા પગલાઓ ભરવાના રહ�.
� માટ� ગ્રામપંચાયતે સ્માટર્ િવલ િનયત કર�લ લ�યાંકો ફર�યાત િસદ્ધ કરવાના રહ�.
• ઓપન ડ�ફ�ક�શન ફ્ર� િવલ.
• ફર�યાત ડોર �ુ ડોર ઘન કચરા િનકાલ.
ઉપરાંત ગ્રામપંચાયત દ્વારા ગામને સ્વચ્છતા ક્ષેતબનાવવા નીચે �ુજબના �ુદ્દાઓ�ુ આયોજ
કર� ત્રણ વષર્ના �તે િસ�દ્ધ હાંસલ કરવા પ્રયતના રહ�શે.
(૧) ૧૦૦ ટકા વ્ય�ક્તગત શૌચા.
(૨) નદ� �કનારા/તળાવ સ્વચ્બનાવવા.
(૩) ફ�ક્ટર ક� ગટરના પાણીનો યોગ્ય િનકા.
(૪) પીવાના પાણીના ટાંકા, હવાડાના સ્થળો ચોખ્ખા હ.
(૫) ઉકરડાને યોગ્ય સ્થળે ખસેડ.
(૬) પીવાના પાણીની ટાંક�ની સ્વચ્છતાની વ્યવ.
(૭) ગંદા પાણીના િનકાલ માટ� ઓપન ક� �ૂગભર્ ગટરની વ્યવસ.

20. ૩.૧ સ્વચ્છ સંબંધી �ુિવધાઓ�ું �ુલ્યાંક
ક્ િવગત જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ 100% વ્ય�કતગત શૌચાલયની કામગીર�
ગામમાં વસવાટવાળા ઘરો પૈક� વ્ય�કતગત
શૌચાલય ધરાવતા ઘરોની સંખ્યા
જો હા તો ધરોની સંખ્યા
જો ના તો 100% શૌચાલય�ુકત ગામ બનાવવા
�ું આયોજન છે?
૨ ગામ િનમર્ળ ગામ �હ�ર થયેલ છ?
જો હા તો મળેલ �ુરસ્કારની રકમમાંથી ડોર �ુ
ડોર ધન કચરાના િનકાલની વ્યવસ્થ ા ગોઠવે
છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૩ ગામમાં વસવાટવાળા ઘરો પૈક� ડોર �ુ ડોર ધન
કચરાના િનકાલ વ્યવસ્થાહ�ઠળક�ટલા ઘ
આવર� લેવામાં આવેલ છે તેની સંખ્ય?
જો 100% ઘર આવર� લેવાયેલ ના હોય તો �ું
આયોજન કર�લ છે?
૪ ગામમાં ગટર વ્યવસ્થા ?
જો હા તો ગટર વ્યવસ્થાની સગવ
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
જો હા તો ગટર જોડાણવાળા ઘરોની સંખ્યા
૫ ગામમાં �ુલ �હ�ર સંસ્થાઓની સંખ્? (ગ્રા
પંચાયત, પ્રાથિમક આરોગ્ય ક,શાળા વગેર�)

21. �હ�ર સંસ્થાઓની રોજ સફાઇ થાય છે ક�
સમયાંતર�?
૬ કચરા િનકાલ માટ�ની કોઇ વ્ય્વસ્થા?
જો હા તો ક�વી ર�તે કચરો િનકાલ કરવામાં આવે
છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૭ ગામમાં �ુધ્ધ પીવાના પાણીની વ્યવસ્
100% ઘરોમાં �ુધ્ધ પીવાના પાણીની વ્યવસ્
છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૮ જો ઘરોમાં નળની વ્યવસ્થા ન હોય તો અન્ય�
�ુિવધા છે?
૯ ગામમાં R.O. પ્લાન્ટ ?
તમામ ઘરોને ક�ટલા દર� પાણી આપવામાં આવે
છે?
૧૦ પીવાના પાણીની મેઇન ટાંક� ક�ટલા સમયે સફાઇ
થાય છે?
૧૧ કલોર�નેશનની �ું વ્યવસ્થા કર�લ ?
કલોર�નેશન કોના દ્રારા કરવામાં આવે ?
૧૨ પાણીમાં PH લેવલ માપવા�ું સાધન ગામમાં
ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો �ું વ્યવસ્થા કરવામાં આવે ?
૧૩ સ્પધાર્ દરમ્યાન ગામમાં કોઇ રોગચાળાનો બન
બનેલ છે?
જો હા તો ક�ટલા લોકોના �ૃત્�ુના ક�સ ન�ધાયેલ
છે?

22. ક�ટલા લોકોને તા�ુકા ક� �જલ્લા કક્ષા ની મો
હો�સ્પટલમાં ર�ફર કરવામાં આવેલ છ?
ક�ટલા પ�ુઓના �ૃત્�ુ થયેલ છ?
૧૪ જો હા, આ માટ� દવાનો �ુરતો સ્ટોક ઉપલબ્
હતો?
જો ના તો �ું વ્યવસ્થા કરવામાં આવ?

23. ૩.૨ સ્વચ્છતા માટ�ના પ્લાનીગમાં પંચાયત દ્વારા નીચે �ુજબની બાબત/ �ુદ્દાઓનો સમાવેશ કર.
- ૧૦૦ ટકા �ુ�ુંબો શૌચાલય �ુિવધા �ુકત બને અને તેનો ઉપયોગ થાય તે માટ� પ્રચાર પ્ર
અને લોક��ૃિતના કાયર્ક્રમો હાથ ધ.
- ગ્રામ િવકાસ ની યોજનાઓના અમલ�ું આયો.
- વ્ય�કતગત શૌચાલય ન ધરાવનાર �ુ�ુબો માટ� સા�ુ�હક શૌચાલય બનાવવા�ું આયોજન
- �ુલ્લામાં શૌચ�ક્રયા રોકવા માટ� ના પગ
- ઘર� ઘર�થી કચરો એકઠો કરવા�ું આયોજન
- કચરો એકઠો કર� ગામ બહાર જગ્યા ન�� કરવી અને તે માટ� ખાડા કરવા મનર�ગા યોજનામાં
આયોજન ( નકશા સામેલ કરવા).
- ગંદા પાણીના િનકાલ માટ�ના પગલા
- પાણીની ટાંક�, હવાડા, સા�ુ�હક પાણીની વ્યવસ્થાના સ્થળો ની સફાઇ માટ�ના પગલા અને તે
આયોજન
- સ્વચ્છતાસંબધી કરવેરાની અધતન આકારણી અને વ�ુલાત માટ� કાયર્વ.
- આ �ગે રા�ય સરકારની સ્વચ્છ ગ-સ્વચ્થ ગામ યોજનાની પ્રોત્સાહક ગ્રાંન્ટ મેળવવી અ
ઉપયોગ�ું આયોજન.

24. ૪. પંચાયત
૪.૧ સ્માટરિવલેજ ના િવઝન ને પ�ર�ુણર્ કરવા માટ� ગામમાં કોઇ �ુન્હા ન બને તે માટ� સમરસતા�
વાતાવરણ ઉ�ૂ થાય, ગામમાં બાળિવવાહ ન થાય તે માટ� તક�દાર�ના પગલા અને સામા�જક ��ૃિત ક�ળવવામા
આવે, ગામને પ્ર�ુષણ �ુકત બનાવવા માટ� પગલા લેવામા આ, ગામમા �ુરતી સા�ુ�હક �ુિવધાઓ �વી ક�
પાણી, રસ્ત, શાળા, આરોગ્, વીજળ� માટ� �ુયો�જત આયોજન કર� ક�ન્દ્ર અને રા�યની િવિવધ યો�નાઓ
સમન્વય કરવામા આવ.
લોક્શાહ� ઢ્બે અને સતાના િવક��ન્દ્રકરણ ના િસધ્ધાંત �મ પંચાયત �ુ સંચાલન થાય અને તે
માટ� પંચાયત મહ��ુલી ર�કડર્ અધતન બને તે દ્વારા લોકોની �ુિવધા મા વધારો થાય અને પ્રસ્નોના હલ સ
લેવલે થાય તે માટ� માળ�ુ ઉ�ુ કરવામા આવે.
આ ક્ષેત્રે સ્માટર્ િવલેજ �તગર્ત િલ લ�યાંક અને િવઝનના �ુદ્દાઓ ચે �ુજબના રહ� છે.
- પંચાયત અને મહ��ુલી કરવેરાની ૯૦ ટકા વ� ૂલાત
- ઇ-ગ્રામસ�ન્ટરમ.ટ�.વી.ટ�. ની સેવાઓ�ુ િવસ્તરણ
- �હ�ર રસ્તા પર દબાણ �ુર કરવ
- વષર્મા ફર�જયાત ચાર વખત૫૦ ટકા હાજર� સાથે ગ્રામ સભા�ુ આયો
- લાભાથ�ઓને ને મળતી િવિવધ સબસીડ� ની રકમ લાભાથ�ના ખાતામા
સીધી જમા કરવાની ૧૦૦ ટકા અમલવાર� (ડ�.બી.ટ�.)
- મહ��ુલી /ગ્રામ પંચાયત�ુ ર�કડર્ અધતન રા
- ગામના �ુખ્ય રસ્તા પરક્ષારો
- ૧૦૦ ટકા વાઇ-ફાઇ િવલેજ

25. બાક�ના નીચે �ુજબના લ�યાંકો ગ્રામ પંચાયતે ત્રણ વષર્માં હાસંલ કરવા પ્રયત.
૧ �હ�સા અને �ુના �ુકત ગામ બનાવ�ું
૨ બાળિવવાહ �ુકત ગામ બનાવ�ું
૩ ગામના તમામ �ુખ્ય રસ્તા પર �ૃક્ષારોપણ થાય અને તેની �ળવણ
વ્યવસ્થા ઉભી કરવ
૪ નદ� �કનારા/તળાવ ચોખ્ખા રહ� તે માટ��ુ આયોજન
૫ િવધવા, િવકલાંગ, અને �ૃધ્ધને સહાય માટ�૧૦૦ ટકા આવર� લેવા જોઇએ
૬ ગામ ડ�ર� ઉધોગ, હાટબ�ર બને તે માટ��ુ આયોજન
૭ ગામમા �ુરતી સા�ુ�હક �ુિવધા ઓ�ુ આયોજન કર�ું
૮ દર�ક ઘર� �ુધ્ધ પીવાના પાણીની ઉપલબ્ધત
૯ ગૌચર અને બગીચાઓનો િવકાસ

26. ૪.૧ પંચાયત સંબંધી �ુિવધાઓ�ું �ુલ્યાંક
ક્ િવગત
જો સગવડ ગામમાં
હોય તો
1 YES – 2 NO
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ુ
આયોજન કર�લ છે.
૧ ગ્રામસભા વષર્ ક�ટલીવાર મળે છે?
૨ ગ્રામસ પહ�લા વોડર્સભા�ુ આયોજન થાય છ?
૩ ગ્રામસભામાં સર�રાશ હાજ
૪ તે પૈક� મ�હલાઓની હાજર�ની ટકાવાર�
૫ ગ્રામસભામાં હાજર� વધે તે માટ� શા પગલ
ભયાર?
૬ ગ્રામસભામાં યોજના�ુ સામા�ક ઓ�ડટ થાય ?
૭ ગ્રામપંચાયત�ુપંચાયતર�કડર્�ુ કયા વ
�ુધી�ુ વગ�કરણ થ�ુ છે?
૮ વગ�કરણ ન થ�ુ હોય તો �ું આયોજન છે.?
૯ મહ�� ૂલી ર�કડર્ �ુ અધતન વગ�કરણ થ�ુ છ?
૧૦ વગ�કરણ ન થ�ુ હોય તો �ું આયોજન છે?
૧૧ અલગ ર�કડર્ �મની વ્યવસ્થા?
૧૨ ગ્રામપંચાયત ના કરવેરાની છેલ્લી આકાર
કયાર� થઇ. ?
૧૩ ગ્રામપંચાયતમાંક�ટલા કરવેરા ?
૧૪ �ુલ માંગ�ુ ક�ટ�ુ છે?
૧૫ ૯૦ ટકા વ� ૂલાત માટ� �ું પગલા લેવામાં
આવશે?

27. ૪.૧.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વારા પંચાયત િવષયક પ્ર�ૃિત હાથ ધરવા પ્
સમાવેશ કરવાના માગર્દશર્ક �ુદ
• ૯૦ ટકા વેરા વ�ુલાત કરનાર તલાટ�ને પ્રોત્સ
• ૯૦ ટકા વેરા વ�ુલાત કરનાર ગ્રામપંચાયતને પ્રોત્
• વ�ુ વેરા વ�ુલાત ��ૃિત માટ� અ�ભયાન
• ગ્રામસભામાં મ�હલાઓની વ�ુ હાજર� માટ� પ્-પ્રસાર અ�ભયા
• ગ્રામસભાના સફળ આયોજન માટ� સરપ-તલાટ�ને પ્રોત્સા
• સામા�ક સમરસતા માટ� ગામમાં િશ�બર�ું આયોજન
• છેલ્લા પાંચ વષર્મ િનયિમત ધોરણે ૧૦૦ ટકા વેરો ભરનાર ગ્રામજનો�ું સન્
• સ્થાિનક પોલીસ અને ગ્રામ પંચાયવચ્ચે સંવાદ કાયર્ક્રમો�ું આય
• ર�કડર્ વગ�કરણ માટ� તાલીમ�ું આયોજન
• અલગ ર�કડર્ �મ�ું બાંધકામ

28. ૪.૨ ઇ-ગ્ર
ક્ િવગત જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ ઇ-ગ્રા મ સેન્ટર મા ટ� ગ્રામ પંચાય અલગથી
�મની વ્યવસ્થા ?
જો હા તો અપગ્રેડ�શનની જ�ર�યાત ?
૨ ઇ-ગ્રામ સેન્ટર ખાતે પ/ લાઇટની �ુિવધા છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૩ ઇ-ગ્રામ ખાતેક�ટલા અને �ુરતા કોમ્પ્�ુટ?
વધાર� કોમ્પ્�ુટરની જ�ર�યાત છ?
૪ કયા સોફટવેર અપગ્રેડ�શન થયેલ ?
૫ ક�ટલા િપ્રન્ટર અનેસ્ક્ર?
વધાર� િપ્રન્ટર અનેસ્ક્ર�નર ની જ�ર�ય?
૬ હાલ ઇ-ગ્રાVSET િસવાય કનેકટ�વીટ� માટ� અન્ય
કોઇ વ્યવસ્થા ?
જો હા તો કઇ વ્યવસ્થા ?
જોના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૮ BSNL ના �ા.૯૯૯/- ના ઇન્ટરનેટ પ્લાનની �ુિવધ
લીધેલ છે?
જો ના તો જ�ર�યાત છે?
૯ છેલ્લા બે વષર્માં-ગ્રામ સેન્ટરને ક�ટલીગ્રાંટ
છે?
૧૦ ઇ-ગ્રામમા ંર�કડર્ રાખવા મા ટ� ક/ િતજોર�ની

29. �ુિવધા છે?
જોના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૧૧ ઇ-ગ્રામ ખાતેથયોજનાઓના ફોમર્ મળે છ?
જો હા તો કઇ કઇ યોજનાઓના ફોમર્ મળે છ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૧૨ ઇ-ગ્રા મ ખાતેથી વીજળ� બીલ કલેકશનની �ુિવધ
�ુર� પાડવામાં આવે છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
જો હા તો �ું આવક થાય છે? (માિસક)
૧૩ ઇ-ગ્રા ખાતેથી ગેસ બીલ કલેકશન �ુિવધા
ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
જો હા તો �ું આવક થાય છે? (માિસક)
૧૪ ઇ-ગ્રામ ખાતેથ૭/૧ર ના ઉતારાની િપ્રન્ટની �ુિવ
ઉપલબ્ધ છ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
જો હા તો �ું આવક થાય છે? (માિસક)
૧૫ બાક�ની અન્ય કઇ સિવ�સ -ગ્રામ સેન્ટર ખાતે ચા
કર� શકાય?
૧૬ ગામમાં Wi-Fi ની સગવડ ઉપલબ્ધ છે?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?

30. ૪.૨.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વઈ-ગ્રામ �તગરહાથ ધરવા પ્લાનમાં સમાવેશ કરવાના
માગર્દશર્ક �ુદ
• ગ્રામપંચાયતના પદાિધકાર�ઓ માટ� કોમ્પ્�ુટર તાલીમ�ું આય
• વ�ુ સેવાઓ આપીને ગ્રામપંચાયતો આવક ઉભી કર� આપતા .સી.ઇ.�ું ગ્રામપંચાયત મારફ
સન્માન
• ઇ-ગ્રામ સેન્ટર ખાતે નાગર�કો માટ� પ, લાઇટ �વી વધારાની �ુિવધાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવ.
• વી.સી.ઇ.ને જ�ર� સ્ટ�શનર� �ુર� પાડ� શકા.
• ગામે � સેવાઓ ઉપલબ્ધ ના હોય તે શ� કરાવવા માટ� -ગ્રામ સોસાય, ગાંધીનગરનો સંપકર્
કરવો
• �જલ્લા કક્ષા ના.એલ.ઇ. તેમજ ટ�.એલ.ઇ. દ્રારા ગ્રામ પંચાયત ખાતે કોમ્પ્�ુટર િશક્
કાયર્ક્રમ�ું આયોજન કરાવ.
• શાળામાં કોમ્પ્�ુટર િશક્ષણમાટ� ગ્રામ પંચાયતે સહકાર
• ગ્રામપંચાયતના ભવનમાwi-fi ની સગવડ ઉભી કરવી.

31. ૪.૩ �ૃિષ /પ�ુપાલન
ક્ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ ખેિત હ�ઠળનો �ુલ િવસ્તાર
૨ તે પૈક� ડ્ર�પ ઇર�ગેશનહ�ઠળનો �ુલ િવસ્
આ િવસ્તાર વધારવા �ું આયોજન છ?
હાલ ક�ટલા ખે�ુતો ડ્ર�પ ઇર�ગેશન નો લાભ લ
છે ?
૩ ગામાં ઓગ�નીક ખેતી ક�ટલા ખે�ુતોએ અપનાવી
છે ?
જો ઓગ�નીક ખેતી અપનાવી હોય તો કયા પાક
માટ� ?
આ ક્ષેત્રે ગામ�ું �ું આયોજન?
૪ સોઇલ હ�લ્થ કાડર્ ધરાવનાર ખે�ુતોક�ટલ?
બાક�ના ખે�ુતો માટ� �ું આયોજન છે ?
૫ ગામમાં �ુધાળા ઢોરની સંખ્યા ક�ટલી?
હાલ ગામમાં ક�ટલી �ૂધ મંડળ� છે?
�ૂધમંડળ�એામાં ચીલ�ગ પ્લાન્ટની સગવડ છ
?

32. ૪.૩.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વ�ૃિષ અને પ�ુપાલન િવષયક પ્ર�ૃિત હા
ધરવા પ્લાનમાં સમાવેશ કરવાના માગર્દશર્ક �ુ
• ડ્ર�પ ઇર�ગેશનનો ઉપયોગ કરનાર ખે�ૂતોને પ્રોત્(રા�ય સરકારની યોજનાનો પ્રચ)
• ડ્ર�પ ઇર�ગેશન માટ� ��ૃિત િશ�બર�ું આજન
• ઓગ�નીક ફામ�ગ માટ� પ્રચ-પ્રસાર માટ�ના કાયર્
• �જલ્લા પંચાયતની િવિવધ ખેતીિવષયક યોજનાઓ�ું ગ્રામ પંચાયતોના કલસ્ટર બનાવી એક સ
િનદશર્ન
• એ.પી.એમ.સી. દ્રારા ઓગ�નીક ફામાર્ની ઉપજના વેચાણ માટ� મીટ�ગ�ું આયો
• ખે�ૂતોને સોઇલ હ�લ્થ કાડર્ �ગેની �ણર� અને જમીનની �ળવણી માટ� લેવાના પગલાં બાબતે
માગર્દશર્ન િશ�બર�ું આયોજન
• �ૂધ મંડળ�ના અપગ્રેડ�શન માટ� વ્યવસ
• �ૂઘની �ુણવ�ા �ળવવા �ૂધ મંડળ� અને ગ્રા મપંચાયતના સહકારથી પ�ુપાલકોને �ણકાર
અને પ્રોત્સા
• વ�ુ �ૂધ ઉત્પાદન કરનાર પ�ુપાલકો�ું સન્મા
• પ�ુઓ માટ� પીવાના પાણીની વ્યવસ્થ
• �ૂધ ઉત્પાદક સં, �ૂધ મંડળ� અને ગ્રામપંચાયતના સહયોગથી રસીકરણ �ગેની કામગીર

33. ૪.૪ �ૃક્ષારો
ક્ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ ગામમાં �ુલ �ુખ્ય રસ્તાઓનીસંખ્
(નકશા સાથે રસ્તાઓ બતાવવ)
૨ �ુલ ક�ટલા �ક.મી.ના રસ્ત?
૩ �ુખ્ય રસ્તા ઓ પર આશર�ક�ટલા �ૃક ્ષો વા
પડ�?
વધાર� �ૃક્ષો વાવવા �ું આયોજન કર�લ છ?
૪ જો �ુખ્ય રસ્તા પર દબા ણ હોય તોક�ટલ
દબાણ છે?
દબાણ �ૂર કરવા માટ� �ું આયોજન કર�લ છે?
૫ �ૃક્ષારોપણ માટ� િવિવધ છોડ મેળવવ ા ગામમા
વ્યવસ્થા ?
ગામમાં નસર્ર� છ?
જો ના તો �ૃક્ષારોપણ માટ� છોડ મેળવવા �ુ
આયોજન કર�લ છે?
૬ �ૃક્ષારોપણ બા દ છોડ સાચવવ ા ટ્ર� ગાડ
વ્યવસ્થા કર�લ ?
જો હા તો ક�વી ર�તે ટ્ર� ગાડ ર્ મેળવવા�
આયોજન છે?
૭ �ૃક્ષારોપણ બાદ પાણી માટ� �ું વ્યવસ્થ?
જો ના તો પાણી મેળવવા વૈકલ્પીક �ું આયોજન

34. કર�લ છે?
૪.૪.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વ�ૃક્ષારોપિવષયક પ્ર�ૃિત હાથ ધરવ
પ્લાનમાં સમાવેશ કરવાના માગર્દશર્ક �ુ
• �ૃક્ષારોપણ માટ� ખર�દ�ને છોડ મેળવવાના હોય ગામમાં દાતાઓ જોડ� િમટ�ગ�ું આયોજન તેમ
દાતાઓ�ું સન્માન
• પોતાની શાળામાં �ૃક્ષારોપણ કરનાર બાળકોને શાળા અને ગ્રામ પંચાયત દ્રારા સં�ુકત પ્
• �ગણવાડ�માં �ૃક્ષારોપણ કરનાર�ું સન્મ
• ટ્-ગાડર્ની િનયમો�ુસાર ખર�દ�
• મનર�ગા યોજના દ્રારા �ૃક્ષારોપણ�ું આય
• �ૃક્ષારોપણ બાદ પાણી માટ� રબ્બર પાઇપની વ્યવ
• છોડને ખાતર માટ� જો ગામમાં સખીમંડળ ક� સ્વસહાય �ુથ છાણી�ું ખાતર ક� વમ�કંમ્પોસ્ટ દ્
ખાતર�ું ઉત્પાદન કરતા હોય તો તેમની પાસેથી ખર�દ� શકા.
• દબાણ શોધવા જમીન માપણીની કાયર્વાહ� હાથ ધરવી
• સ્વૈ�ચ્છક દબાણ �ૂર કરનારને ગ્રામ પંચાયત દ્રારા પ્

35. ૪.૫ ગૌચર
ક્ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ હાલ ગામમાં ગૌચરની ક�ટલી જમીન ઉપલબ્ધ
છે?
ગૌચરની જમીન પર દબાણો છે ?
જો હા તો દબાણ �ુર કરવા �ું આયોજન કર�લ
છે ?
૨ ગૌચરની ક�ટલી જમીનમાં પ�ુઓ માટ� ધાસચારો
ઉગાડવામાં આવે છે?
૩ ગૌચર ડ�વલપમેન્ટ પ્લા ન માટ� ગ્રામ પંચા
કોઇ આયોજન કર�લ છે?
જો હા તો ક�ટલી આવક થાય છે? (વાિષ�ક)
જો ના તો આવો પ્લાન બનાવવા�ું કોઇ
આયોજન છે?
જો હા તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૪.૫.૧ ગૌચર જમીનના સંરક્ષણ અને સંવધર્ન માટ� પ્લાનમાં દશાર્વવા માટ� માગર્દશર્
- ગૌચર જમીનની માપણી કરવી
- તે પૈક� દબાણો હોય તો �ુર કરવા�ું આયોજન કર�ું
- ગૌચરના સંરક્ષણ માટ� પગલા �ૂચવવ
- ગૌચર િવકાસ માટ�ના કામો ન�� કર� પ્લાનમાં દશાર્વવા

36. ૪.૬ પાણી �ુરવઠો
ક્ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ હાલ ગામમાં �ુલ વસવાટ કરતા �ુ�ુંબોની
સંખ્ય?
�ુલ ગ્રામજનોનીસંખ્
�ુલ પ�ુઓની સંખ્ય
૨ દરરોજ �ુલ ક�ટલા �લટર પાણીનો વપરાશ છે?
૩ ગામમાં ઘર� ઘર� નળની વ્યવસ્થા ?
જો ના તો �ું આયોજન છે?
૪ ગામમાં �ુલ ક�ટલા હ�ન્ડપંપ છ?
તમામ કાયર્ર� છ?
જો ના તો ર�પેર�ગ માટ��ું �ું આયોજન છે?
૫ ગામમાં પેટા િવસ્તારોમાં પાણીની વ્યવસ્થા?
જો ના તો �ું આયોજન છે?
૬ ગામમાં પાણીના હાલ કયા કયા �ોત ઉપલબ્ધ
છે?
પીવાના પાણીના અન્ડરગ્રાઉન્ડ ક�ટલા ટાંક?
ઓવરહ�ડ ટ�ક ક�ટલા છે?
પાઇપલાઇનથી પાણીની વ્યવસ્થા હોય તેવ
ક�ટલા ધર છે?

37. જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૭ ગ્રામપંચાયત પાણીવેરો ઉઘરાવે ?
જો હા તો ક�ટલી આવક થાય છે (વાિષ�ક)
જો ના તો વેરા માટ��ું �ું આયોજન છે?
૮ પાણીના તમામ �ોત�ું કલોર�નેશન િનયમીત
કરવામાં આવે છે?
જો હા તો કોના દ્રારા કરવામાં આવે છ?
જો ના તો �ું આયોજન છે?
૯ ગામમાં પાણી સિમિતની રચના થયેલ છે?
જો ના તો પાણી સિમિતની રચના ક�ટલા
સમયમાં કરવામાં આવશે ?
૧૦ ગામમાં શાળા, �ગણવાડ�, પંચાયત ઘર તેમજ
સરકાર� કચેર�ઓમાં માં પીવાના પાણીની
વ્યવસ્થછે?
જો ના તો �ું આયોજન છે?
૧૧ પ�ુઓ માટ� અલગથી હવાડાની વ્યવસ્થા ?
જો ના તો પ�ુઓને પીવાના પાણીની �ું
વ્યવસ્થા ?

38. ૪.૬.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વપાણી �ુરવઠા િવષયક પ્ર�ૃિત હાથ ધરવ
પ્લાનમાં સમાવેશ કરવાના માગર્દશર્ક �ુ
• જળસંગ્રહ માટ� �ૂગર્ભટાંકા બનાવવા ��ૃિત અ�ભયાન�ું આયો
• �ૂગર્ભ ટાંકા બનાવનાર ગ્રામજનો�ું સન્
• �ૂગર્ભ ટાંકા બનાવવા સમ�ુત કરવા સ્વૈ�ચ્છક સંસ્થા સાથે સંકલન કર� તાલીમ�ું આય
• પાણીનો બગાડ અટકાવવા માટ� ��ૃિત અ�ભયાન, ભ�તપત્ર
• શાળામાં બાળકો માટ� પાણી બચાવો પર િવશેષ તાલીમ�ું આયોજન
• પીવાના પાણીના �ોત�ું કલેાર�નેશન કરાવી શકાય
• ગ્રામપંચાયત ખાતે પીવાના પાણીની �ુિવધા ઉપલબ્ધ કરા.
• પ�ુએાને પીવાના પાણી માટ�ના હવાડા�ું બાંધકામ

39. ૪.૭ અન્
ક્ િવગત
જો સગવડ
ગામમાં હોય તો
1-Yes 2-No
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ું
આયોજન કર�લ છે.
૧ ગામમાં �ુલ ક�ટલા સખીમંડળો છે?
૨ તમામ સખીમંડળો કાયર્ર� છ?
જો હા તો ક�વી પ્ર�ૃિતઓ હાથ ધર�લ ?
3 તમામ સખીમંડળોની વાિષ�ક આવક ક�ટલી છે?
૪ ગ્રામપંચા સખીમંડળોના પ્રોત્સાહન માટ� ક
ખાસ પ્રયત્નોકર�લ?
જો હા તો �ું આયોજન કર�લ છે ?
૫ �ુલ ક�ટલા સ્વસહાય �ુથો છ?
તમામ �ુથો કાયર્ર� છ?
જો ના તો �ુથો કાયર્ર� રહ� તે માટ� ગ્ર
પંચાયતે �ું આયોજન કર�લ છે?
૬ તમામ �ુથો બેન્ક સાથેલીન્ક�જ છ?
જો ના તો �ું આયોજન કર�લ છે?
૭ ક�ટલા �ુથોની બ�ક દ્રારા લોન મળેલ ?
૮ ક�ટલા �ુથો દ્રારા બચત કરવામાં આવે ?
૯ ગામમાં હાટ બ�ર છે ?

40. જો હા તો તમામ સગવડ ઉપલબ્ધ છે?
જો સગવડ ઉપલબ્ધ ન હોય તો અપગ્ર
કરવા�ું �ું ઓયોજન છે ?
જો હાટ બ�ર ન હોય તો ન�ું બનાવવા
આયોજન કરવામાં આવેલ છે ?
૧૦ ગામમાં શાળા તેમજ દવાખાનાને જોડતા પાકા
�તર�ક રસ્તા છે?
જો ના તો �ું આયોજન છે ?
૧૧ િવજળ�
સ્ટ્ર�ટ લાઇટની �ુિવધા ઉપલબ્ધ?
તમામ પરા િવસ્તારમાં ઉપલબ્ધ છ?
મફત પ્લોટ િવસ્તારમાં ઉપલબ્ધ ?
સોલાર લાઇટની �ુિવધા ઉપલબ્ધ છે?
સ્ટ્ર�ટ લાઇટમLED નો ઉપયોગ થાય છે ?

41. ૪.૭.૧ સ્માટર્ િવલેજ તર�ક� પસંદ થયેલ ગામો દ્વઅન્યપ્ર�ૃિત હાથ ધરવા પ્લાનમાં સમાવ
કરવાના માગર્દશર્ક �ુદ
• સખીમંડળ/ સ્વસહાય �ુથ માટ� અન્ય �જલ્લાના તા�ુકામાં પ્રેરણા
• ગામના સખીમંડળ અને સ્વસહાય �ુથો માટ� સ્વૈ�ચ્છક સંસ્થા મારફતે તાલીમ િશ�બર�ું આય
• �ુથો દ્રારા ઉત્પા દન થતા -સામાનના ખર�દ-વેચાણ માટ� ગામના �ુકાનદારોને પ્રોત્સા�
કરવા
• �ુથોના ઉત્પા�દત માલન વેચાણ માટ� ખાસ હાટ બ�ર�ું આયોજન ગ્રામપંચાયતે કર�ુ
• �જલ્લા ક� રાજય કક્ષાએ પ્રોત્સા�હત થયેલા �ુથોનેગ્રામ પંચાયત દ્ર
• બ�કના પ્રિતિનિધઓ અને �ુથોની બહ�નો તેમજ ગ્રામ પંચાયતની સં�ુકત બેઠક�ું આય
• શાળા અને દવાખાનાને જોડતા પાકા રસ્તા માટ� અન્ય યોજનામાંથી આયોજન થા ય ત્યાં �ુ
મનર�ગામાંથી માટ�કામ કરાવી રસ્તાઓ સરખા કરાવવા
• ગ્રામચાયતના �બલ્ડ�ગ્માં સોલાર લાઇટની અથવLED લાઇટની વ્યવસ્થા કરવ
• શાળા, �ગણવાડ�માં LED બલ્બ�ું િવતરણ
• �જલ્લાની તા�ુકાની કચેરઓનાં અગત્યના સંપકર્નંબર િપ્રન્ટ કરાવી ગ્રામ પંચાયત કચ
લગાવવા
• સ્વસહાય �ુથોને �ુર ક� અન્ય �ુદરતી આપિત સમયે તથા અન્યને ઉપયોગી થઇશક� તે મા
તાલીમ આપવા િશ�બર�ું આયોજન કર�ું.

42. ૫. િવિશષ્ટ િસધ્
ક્ િવગત
જો સગવડ ગામમાં
હોય તો
1 YES – 2 NO
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ુ
આયોજન કર�લ છે.
૧ સમરસ
ગ્રામપંચાયત સમરસ થયેલ
જો ના તો સમરસ થવા �ુ આયોજન કર�લ છે.
૨ િનમર્ળ ગ્રામ �ુરસ્
િનમર્ળ ગામ �ુરસ્કાર મળેલ .
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૩ તીથર્ગા/પાવનગામ
તીથર્ગા/પાવનગામ �ુરસ્કાર મળેલ છ
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૪ ૧૦૦ ટકા બ�ક ખાતા
૧૦૦ ટકા બ�ક ખાતા શ� કર�લ છે
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૫ ગૌરવ ગ્રામસભા એવો
ગૌરવ ગ્રામસભા એવોડર્ મળેલ
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૬ શ્રેષ્ઠ ગ્રામપંચાયત
શ્રેષ્ઠ ગ્રામપંચાયત એવોડર્ મ
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૭ અન્ય એવોડ
ઉક્ત િસવાયના અન્ય એવોડર્ મળેલ.
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૮ અન્ય િવગ

43. ગ્રામપંચાયતને પોતાનો કોઇ પ્રો�ક્ટ કરવ
આવેલ હોય તો તેની િવગત
દા.ત:-ગૌચર ડ�વલપમેન્, ડ��ટલ િવલેજ
પોતાની વેબસાઇટ વગેર�
જો ના તો �ુ આયોજન કર�લ છે.
૬. સરકારશ્ની યોજનાઓ
ક્ િવગત
જો સગવડ ગામમાં
હોય તો
1 YES – 2 NO
જો ગામમાં સગવડ ન
હોય તો વૈક�લ્પક �ુ
આયોજન કર�લ છે.
૧ પ્રધાનમંત્રી �ુરક્ષા િવમા યોજના હ�ઠળ ખો
આવેલ ખાતાઓની સંખ્યા
૨ પ્રધાનમંત્રી �વન �યોત િવમા યોજના હ
ખોલવામા આવેલ ખાતાઓની સંખ્યા
૩ અટલ પેન્શન યોજના હ�ઠળ ખોલવામા આવેલ
ખાતાઓની સંખ્યા
૪ �ુકન્યા સ�ૃ�દ્ધ યોજના હ�ઠળ ખોલવામા આવ
ખાતાઓની સંખ્યા
૫ ગામની ક�ટલી કન્યાઓનેલાભ આપવામાં
આવેલ છે? તેની સંખ્યા

44. ૭. સ્માટર્ િવલેજ યોજના �તગર્ત પ્લાન બનાવવા માટ� ધ્યાનમાં રાખવાની
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 પ્લાનમાં ફર�યાત લ�યાંક અને િવઝ્નને ધ્યાને લઇ પર��ુણર્ કરવા તબકકાવાર આય
દશાર્વ�ુ.
 સ્માટર્ િવલેજનો પ્લાન સેકટરવાર -અલગ તૈયાર કર� સં�ુકત પ્લાન બનાવવ.
 પ્લાનમાં ર�ુ કર�લ મા�હતી ર�કડર્ આધા�રત ર�ુ કર.
 ગામને સ્માટર્ બનાવવા િનધાર્�રત લ�ય ની િસધ્ધી માટ�ના �ુદ્દાવાર પગલા સ્પષ્ટ કર
સમયમયાર્દ, �દા�ત ખચર્ અને તેના �ોત અવશ જણાવવાના રહ�શે.
 કોઇ કામ હાથ ધરવા�ું હોય તો તેમા તે �ગેની જગ્યા િનધાર્�રત કર� નક્શામાં અવશ્ય જ.
 દા.ત. :- પીવાના પાણીની ટાંક� બનાવવા�ુ કામ પ્લાનમાં દશાર્વવામા આવ્�ુંય તો તે
પાણીની ટાંક� કઇ જગ્યાએ બનાવવામાં આવશે તે નકશામાં દશાર્વ�ું જો.
 પ્લાનમા વ્ય�કતલક્ષી લ�યાંક �ુચવવામા આવ્યા હોય તો તેમાં ક�ટલા લોકોને આવર� લેવા
આવનાર છે. તેનો �દાજ આપવો.
 સ્માટર્ િવલેજની મળનાર ગ્રાંટ ઉપરાંત રાજય સ, ક�ન્દ્ર સરકારની યોજના સાથે સમન
કર� કામો અને કાયર્ક્રમો હાથ ધરવાના હોય તો પ્લાનમાં સંબિધત સેકટરઉલ્લેખ કરવ.