1. thema
Zorgvuldige afweging voor nieuwe viaductenZorgvuldige afweging voor nieuwe viaducten6 2015 6 201540 41
thema
1 Nieuwe situatie t.p.v. kruising Viaductweg en Meerssenerweg
2 De donkergekleurde randelementen volgden uit de vormgevingsvisie
3 Detail zijaanzicht landhoofd (binnenzijde) t.p.v. oplegging brugdek
Het kunstwerk in de Viaductweg bestaat uit twee nieuwe
viaducten: KW Viaductweg Noord voor het verkeer vanuit
Eindhoven richting centrum, en KW Viaductweg Zuid voor het
verkeer vanuit het centrum richting de A2 (foto 1). De kunst-
werken worden parallel aan de Viaductweg gerealiseerd. De
oude Viaductweg blijft bestaan voor het verkeer richting de
Meerssenerweg en het blijft mogelijk om op deze gelijkvloerse
wijze het centrum en de A2 te bereiken.
Vormgeving
De beschikbare ruimte was in het ontwerp bepalend voor de
vorm van de twee viaducten van het kunstwerk. De maximale
hoogte voor de viaducten werd beperkt omdat de op- en afrit-
ten niet te lang mochten worden. Dit vanwege de geringe
afstand tot de A2 ten oosten en een spoorviaduct ten westen
van de kruising. In horizontale richting was de ruimte beperkt
vanwege de naast de Viaductweg gelegen bebouwing. Daar-
naast gold de eis dat het verkeer over het achterliggende spoor-
viaduct te allen tijde doorgang moest vinden. Een beperkte
constructiehoogte was dus noodzakelijk. Overige zaken met
betrekking tot vormgeving zijn vastgelegd in een vormgevings-
visie. Concreet voor dit kunstwerk hield dit in dat de randele-
menten donker van kleur zouden worden (foto 2) en dat de
landhoofden zouden worden voorzien van schanskorven
gevuld met vuursteen. Het landhoofd is ontworpen met een
hellingshoek van 9:1 (fig. 3).
Tijdens het uitwerken van het ontwerp zijn vele varianten
bestudeerd. Cruciaal in deze fase was de integrale beschouwing
tussen ontwerp en uitvoering. De zeer beperkte bouwruimte,
het niet mogen belemmeren van het huidige verkeer, de vele
kabels en leidingen in de buurt, de aanwezigheid van een gasro-
tonde (knooppunt van infrastructuur voor het transport en
tijdelijke opslag van aardgas), het nabijgelegen Mosa-terrein
(bedrijvige tegelfabriek) en de aanwezigheid van een bestaande
keerwand waren cruciale elementen in deze ontwerpfase waar
rekening mee moest worden gehouden. Om het ontwerp
uitvoerbaar te maken, waren behoorlijk wat aanpassingen op
het aanbiedingsontwerp nodig zoals aanpassing van de locatie
damwand, uitkraging van betonbarrier, de locatie van de steun-
punten, de vorm van de steunpunten inclusief landhoofden en
de locatie van de landhoofden.
Het ontwerp kende twee belangrijke variabelen, namelijk:
- het type brugdek;
- het type grondkering.
Zorgvuldige
afweging voor
nieuwe viaducten
1
Berry Ramaekers
Avenue2
Twee nieuwe viaducten ten oosten van A2 verhoogd gebouwd en afgelaten
toeritten
KW viaductweg noord
KW viaductweg zuid
De gelijkvloerse kruising tussen de Viaductweg en de
Meerssenerweg vormt een belemmering in de doorstro-
ming vanuit de A2 richting het stadscentrum van Maas-
tricht. Om die doorstroming te verbeteren, is besloten een
ongelijkvloerse kruising te realiseren met twee viaducten.
Na een zorgvuldige afweging bleek het verhoogd bouwen
en vervolgens aflaten van de brugdekken de beste oplos-
sing. Ook voor het type grondkering zijn verschillende vari-
anten onderzocht.
2
3
randelement
beton
donker
landhoofd
beton grijs
buitenzijde
barrier
beton grijs
damwand
bekleed met
draadraam 100 x 100
en Wilde wingerd
schanskorf
gevuld met
vuursteen
(hoek links afgerond)

2. thema
Zorgvuldige afweging voor nieuwe viaductenZorgvuldige afweging voor nieuwe viaducten6 2015 6 201542 43
boorpalen
randelementenrandelementen
7200
600 600= 6000 =
5000
1600
+ 49,200
+ 47,600
 1200
Viaductweg Westzijde
barrier op damwand gefundeerd
stootplaten 5000 x 1000 x 350
gasrotonde
dek
24 000 30 000
randelementen
18 000
schanskorf
pijler Ø1200
barrier op damwand
gefundeerd
stootplaten
5000 x 1000 x 350 barrier op staal
gefundeerd
Viaductweg Oostzijde (toerit A2)
1 2 3 4
fietspad hangend aan consoles (alleen bij zuidelijk viaduct)
6 Verhoogde ondersteuningsconstructie voor nieuw te bouwen
Viaductweg Noord
7 Het viaduct wordt afgelaten op steunpunten
4 Langsdoorsnede Viaductweg Zuid
5 Aanzicht viaduct Viaductweg Zuid
de Meerssenerweg zou worden voorkomen. Het brugdek zou in
een relatief eenvoudige bekisting op maaiveldniveau kunnen
worden gerealiseerd. Ook zou er niet op hoogte en niet boven
de weg worden gewerkt, wat de uitvoeringsrisico’s aanzienlijk
zou reduceren. Echter door de plaatselijke gasrotonde waren er
belemmeringen waardoor het inrijden niet mogelijk bleek.
Omdat bij methode 2 de ondersteuningsconstructie van het
Kruisdonkviaduct A2/A79 kon worden omgebouwd en hier
worden toegepast, bleek dit de goedkoopste uitvoeringsmethode.
Uitvoeringsmethode brugdek
Voor het realiseren van het brugdek zijn twee uitvoerings-
methoden beschouwd:
1. elders bouwen en inrijden (overeenkomstig met het Kruis-
donkviaduct A2/A79, zie artikel ‘Vliegend viaduct’ (elders
in deze uitgave);
2. verhoogd bouwen op locatie.
Bij methode 1 was het de bedoeling het brugdek op de locatie
van de zuidoostelijke toerit op maaiveldniveau te realiseren en
vervolgens op te vijzelen en met SPMT’s (Self Propelled
Modular Trailers) naar de definitieve locatie te rijden. Om daar
het brugdek af te laten op de al gerealiseerde landhoofden en
tussensteunpunten.
Bij methode 2 (verhoogd bouwen) was het de insteek de tijde-
lijke ondersteuningsconstructie van de nieuw te bouwen
viaducten verhoogd op te bouwen boven de Meerssenerweg
(foto 6) op de toekomstige locatie. Als het brugdek gereed zou
zijn, zou de bekisting worden verwijderd en het brugdek op de
landhoofden en tussensteunpunten worden afgelaten (foto 7 en
fig. 8 en 9).
Voordeel van uitvoeringsmethode 1 was dat het opbouwen van
een (kostbare) bekisting inclusief aanrijdbeveiligingen boven
Type brugdek
Voor het type brugdek voor de twee viaducten zijn tijdens de
DO-fase vijf varianten bekeken:
1. Het aanbiedingsontwerp, bestaande uit een plaatbrug met
twee overspanningen met een lengte van respectievelijk
29,5 m en 25,5 m.
2. Trogligger met een enkele overspanning van circa 80 m.
3. Een in het werk gestort betonnen brugdek met drie overspan-
ningen.
4. Prefabbetonnen kokerliggers met tandopleggingen (drie
overspanningen).
5. Prefabbetonnen railliggers met integrale dwarsdrager (drie
overspanningen).
Om een keuze te maken, zijn voor alle varianten (globale)
ontwerpberekeningen opgesteld of zijn, in het geval van prefab
liggers, de afmetingen bepaald op basis van de ontwerpgrafie-
ken.
Variant 2 gold als optimale variant voor de verkeersveiligheid
omdat er geen tussensteunpunten worden toegepast die het
zicht op de kruising belemmeren. Desondanks kwam uit de
trade-off-matrix variant 3 als beste naar voren, met een relatief
groot puntenverschil. Deze variant paste het best binnen de
beperkte ruimte vanuit het wegontwerp en was het best
uitvoerbaar met betrekking tot kabels en leidingen. Ook sloot
variant 3 het meest aan bij de eisen van de stakeholders. Deze
variant is verder uitgewerkt in het definitieve ontwerp (fig. 4
en 5).
De definitieve variant heeft drie overspanningen van 24,0 m,
30,0 m en 18,0 m, twee hooggefundeerde landhoofden en twee
tussensteunpunten. De tussensteunpunten bestaan uit een
kolom met een diameter van 1,2 m en een poer van 1,6 m dik.
De toe- en afritten zijn voorzien van damwanden en voorzien
van barriers als voertuigkeringen. Deze kering is doorgezet
over het brugdek heen. Om het brugdek zo slank mogelijk re
realiseren, is voorspanning toegepast bestaande uit 13 voor-
spankabels 22 strengen Ø15,7. Er is een talud van 9:1 gereali-
seerd, gebaseerd op een eis vanuit welstand. Dit is gerealiseerd
met een voorzetwand van beton tegen de damwanden.
Voor beide variabelen bestonden diverse opties. De keuze werd
beïnvloed door een groot aantal aspecten. Om de juiste keuze
te kunnen maken, zijn trade-off-matrices opgesteld waarin een
afweging werd gemaakt op basis van het wel of niet voldoen
aan de eisen en op basis van kosten.
5
4
6
7

3. thema
Zorgvuldige afweging voor nieuwe viaductenZorgvuldige afweging voor nieuwe viaducten6 2015 6 201544 45
mm525.h.o.h008BEH
stuikverbinding stuikverbinding stuikverbinding
blijvende zeeg 69 mmblijvende zeeg 127 mmblijvende zeeg 84 mm
500
400
100
600600
21 000
20 000
15 500
9050
1 2
69 000
28 800
30 000
600600
pvr 21150
pvr 4600
18 000
17 000
15 350
500 100
400
3 4
opmerking:
aflaathoogte voor alle steunpunten = 1176 mm
L = 21 600
afrit A2
Viaductweg
toerit A2
Meerssenerweg
steunpunten ondersteuningsconstructie Viaductweg Noord
toekomstige situatie Viaductweg Zuid
maatvoering moerbalken
maatvoering beton
15 500 6850 2200
17 600
6000 24 000
21 600 40002200 15 350
14 3506000
4
43
3
2
2
1
1
nz
10 Grondkering met damwanden
11 Grondkering met betonnen keerwanden
12 Grondkering met gewapende grond
13 Het nieuwe KW Viaducteg Noord (vooraan op de foto) op de kruising
Viaductweg en Meerssenerweg tegen het einde van de uitvoering;
achter Viaductweg Noord is KW Viaductweg Zuid te zien
8 Langsdoorsnede ondersteuningsconstructie Viaductweg Noord
9 Bovenaanzicht ondersteuningsconstructie Viaductweg Noord
verplaatsen (hiervoor is geen ruimte beschikbaar op het grond-
lichaam) en er moet dus een constructie worden opgenomen in
het grondlichaam om verplaatsen en/of kantelen van de barri-
ers te voorkomen. Deze constructie kan bijvoorbeeld bestaan
uit een paalfundering onder de barriers of uit prefab-betonele-
menten. Als alternatief kunnen de elementen worden gekop-
peld, waardoor een doorgaande betonnen plaat ontstaat over
de gehele lengte en breedte van het grondlichaam.
Het vergelijken van de varianten aan de hand van eisen, risico’s
en overige kritische aspecten leidde tot een keuze voor de
variant met de verankerde stalen damwanden.
Tot slot
Nu (tijdens het schrijven van dit artikel) de uitvoering van de
kunstwerken het einde nadert (foto 13), is het belangrijk terug te
kijken naar de gemaakte keuzes die hebben geleid tot het eindre-
sultaat. Geconcludeerd kan worden dat het van grootte waarde is
om in een zeer vroeg stadium de werkvoorbereiding en uitvoering
mee te laten kijken en de werkvoorbereiding als centraal punt te
positioneren. In het project A2 Maastricht is het waardevol en
noodzakelijk gebleken alle disciplines, met raakvlakken aan de
viaducten, tijdig mee te krijgen. De faseringen van het begin tot
het einde, ook in relatie tot de bouw van de tunnel, waren hierbij
van groot belang. Dit alles heeft uiteindelijk tot een foutloze
uitvoering geleid. ☒
Prefabbetonnen keerwanden
Bij het toepassen van prefabbetonnen keerwanden (fig. 11)
worden de zettingsgevoelige lagen ontgraven en wordt eventueel
een grondverbetering aangebracht. Op deze grondverbetering
worden de prefabbetonnen keerwanden aangebracht. Afhankelijk
van de afmetingen van de elementen bestaan de keerwanden uit
één stuk of worden de keerwanden samengesteld uit twee delen
(wand en vloer separaat aan te brengen). Na het aanbrengen van
de keerwand wordt het grondlichaam tussen de keerwanden
aangevuld. Eventueel kunnen de keerwanden onderling worden
gekoppeld om grote belastingen en/of deformaties te voorkomen.
Gewapende grond
Bij het toepassen van gewapende grond (fig. 12) bestaat het
grondlichaam uit grondlagen die zijn ingepakt in geotextielen.
Deze geotextielen zorgen voor de samenhang en de stabiliteit
van het grondlichaam. Het grondlichaam wordt opgebouwd
door eerst de zettingsgevoelige lagen in de bodem te ontgraven
en eventueel een grondverbetering aan te brengen. Vervolgens
worden de geotextielen aangebracht en wordt een laag zand
aangebracht. Dan worden de geotextielen teruggeslagen om het
zandpakket op te sluiten. Op deze manier wordt het grondli-
chaam laagsgewijs opgebouwd. De laagdikte wordt bepaald
door de hoogte van het grondlichaam en de bovenbelasting. Hij
varieert globaal tussen de 0,20 en 0,60 m.
De voertuigkering op de grondlichamen bestaat uit starre
betonnen barriers. Deze barriers mogen bij een aanrijding niet
Verankerde stalen damwanden
Bij het toepassen van verankerde stalen damwanden (fig. 10)
bestaan de grondkeringen uit damwandprofielen die tot op de
grindlaag worden aangebracht (ca. NAP +43,5 m). Per toerit
worden twee parallelle damwandschermen aangebracht. Op de
bovenzijde van de damwand wordt een betonnen barrier aange-
bracht. Hierdoor geldt de damwand als fundering voor de barri-
ers. De horizontale belastingen uit de barriers worden hierbij
gedeeltelijk afgedragen naar de damwand. De verankering van de
damwand met de barriers is in princiepe de zwakste doorsnede,
wat betekend dat bij een frontale aanrijding de damwand niet
mag bezwijken maar dat de barrier losraakt van de damwand.
Type grondkering
Doordat de viaducten ervoor zorgen dat er een ongelijkvloerse
kruising ontstaat, moet het verkeer vanaf het huidige maaiveld
naar een hoogte van ongeveer 6 m worden geleid. Dit is gereali-
seerd met behulp van grondkeringen. Ook hiervoor zijn vari-
anten bekeken en met elkaar vergeleken.
Deze varianten waren:
1. verankerde stalen damwanden;
2. prefabbetonnen keerwanden;
3. gewapende grond.
8
9
10
13
11 12
verankering
stalen damwand