فەرهەنگی تەکنۆلۆژیای زانیاری

1. 1
‫زانیاری‬ ‫تەکنۆلۆژیای‬ ‫فەرهەنگی‬
www.zkurd.org
‫زانستپه‬
‌
‫روه‬
‌
‫رانی‌کورد‬
‌
‌
‌
‫وه‬
‫شانی‬
٢
‫پێداچوونەوە‌و‌هەڵسەنگاندنی‬
‌
‫کوردی‬ ‫ئەکادیمیای‬
-
‫هەولێر‬

2. 2
:‫کتێب‬ ‫ناوی‬
‫فه‬
‫زانیاری‬ ‫تەکنۆلۆژیای‬ ‫رهەنگی‬
-
‫کورد‬ ‫زانستپەروەرانی‬
:‫وەشان‬
‫دووەم‬
:‫بەرگ‬
‫ئەحمەد‬ ‫حامید‬
‫پی‬
‫ت‬
:‫چنین‬
‫ئا‬
‫دیاکۆ‬ ،‫راس‬
:‫پێداچوونەوە‬
‫کوردی‬ ‫ئەکادیمیای‬
:‫چاپ‬ ‫ساڵی‬
٢١٢٢
‫سەرهێڵ‬ ‫ناونیشانی‬
:
www.zkurd.org/proje/ferhengdev.pl

3. 3
‫پێشه‬
‫کی‬
"
‫زانستتتتتپه‬
‫روه‬
‫رانی‬
‫کتتتت‬
‫ورد‬
"
‫گرووپێ‬
‫کتتتت‬
‫پێ‬ ‫ی‬
‫ک‬
‫لتتتته‬ ‫هتتتتاتوو‬
‫کتتتت‬
‫وردانی‬
‫ته‬‫ت‬‫وهت‬ ‫تتووی‬‫ت‬‫دانیش‬
‫ته‬‫ت‬‫جۆرب‬
‫جۆره‬
‫ک‬
‫ا‬
‫ته‬‫ت‬‫ن‬
‫ت‬‫ت‬‫ک‬
‫ه‬
‫ته‬‫ت‬‫ل‬
‫تاڵی‬‫ت‬‫س‬
٢١١٢
‫)وه‬
‫ته‬‫ت‬‫ب‬ ،
‫هتتته‬
‫ره‬
‫وه‬
‫تتتتا‬ ‫و‬ ‫زی‬
‫ک‬
،
‫کتتت‬
‫اره‬
‫ک‬
‫به‬ ‫انیتتتان‬
‫شتتتێوه‬
‫"ستتته‬ ‫ی‬
‫رهێڵ‬
online
"
‫له‬
‫تته‬‫ت‬‫س‬
" ‫ر‬
www.zkurd.org
‫تت‬‫ت‬‫پێش‬ "
‫ک‬
‫ه‬
‫ده‬ ‫ش‬
‫تت‬‫ت‬‫ک‬
‫ه‬
‫تته‬‫ت‬‫ه‬ .‫ن‬
‫پڕۆژه‬ ‫ر‬
‫تته‬‫ت‬‫ی‬
‫ک‬
‫ده‬
‫سته‬
‫یه‬
‫ک‬
‫تایبه‬ ‫ی‬
‫به‬ ‫ت‬
‫هه‬ ‫خۆی‬
‫یته‬
‫ئته‬ .
‫وشته‬ ‫م‬
‫نامه‬
‫یه‬
‫کته‬
‫نزیکته‬
‫ی‬
٢٠١١
‫زاراوه‬ )
‫تتته‬‫ت‬‫ل‬
‫ده‬ ‫خۆ‬
، ‫تتت‬‫ت‬‫گرێ‬
‫به‬
‫تتته‬‫ت‬‫ره‬
‫"ده‬ ‫می‬
‫تتتته‬‫ت‬‫س‬
‫تتتڕۆژه‬‫ت‬‫پ‬ ‫ی‬
‫ی‬
‫فه‬
‫رهه‬
‫ئای‬ ‫نگی‬
‫تی"یه‬
،
‫ک‬
‫ه‬
‫ماوه‬
‫ی‬
‫چه‬
‫ساڵێ‬ ‫ند‬
‫ک‬
‫ه‬
‫له‬
‫سه‬
‫ئینته‬ ‫ر‬
‫رنێ‬
‫ئاماده‬
‫ک‬
‫راوه‬
‫ئێست‬ ،‫و‬
‫ا‬
‫وه‬ ‫ش‬
‫یه‬ ‫شانی‬
‫ک‬
‫ه‬
‫به‬ ‫می‬
‫شێوه‬
‫په‬ ‫ی‬
‫ڕتوو‬
‫ک‬
‫له‬ ‫ێ‬
‫به‬
‫رده‬
‫ئێوه‬ ‫ستی‬
‫هێژادایه‬ ‫ی‬
.
‫ته‬‫ت‬‫ب‬
‫ته‬‫ت‬‫ک‬
‫ڵکوه‬
‫ته‬‫ت‬‫ل‬ ‫رگرتن‬
‫ته‬‫ت‬‫ئ‬
‫ته‬‫ت‬‫زمان‬ ‫زموونی‬
‫ته‬‫ت‬‫جۆرب‬
‫جۆره‬
،‫کان‬
‫به‬
‫تایبتته‬
‫زمانتته‬ ‫ت‬
‫ئه‬
‫ورووپییتته‬
‫هتته‬ ،‫و‬ ‫کان‬
‫روه‬
‫بتته‬ ‫ها‬
‫ڕه‬
‫چتتاوکردنی‬
‫ڕێ‬ ‫و‬ ‫یاسا‬
‫زاراوه‬ ‫سای‬
‫کۆمه‬ ،‫کوردی‬ ‫سازیی‬
‫زاراوه‬ ‫ڵێ‬
‫چه‬ ‫و‬
‫نوێ‬ ‫مکی‬
‫تتراون‬‫ت‬‫داهێن‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬
‫بوونه‬
‫تته‬‫ت‬‫ت‬
‫ده‬ ‫تتۆی‬‫ت‬‫ه‬
‫وڵه‬
‫مه‬
‫زمانه‬ ‫تتدکردنی‬‫ت‬‫ن‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬
.‫مان‬
‫هه‬
‫له‬ ‫ندێ‬
‫زاراوه‬
‫به‬ ‫کان‬
‫پێناسه‬
،‫ڕاڤه‬ ‫و‬
‫ڕوونکردنه‬ ‫زیاتر‬
‫وه‬
‫بۆ‬ ‫یان‬
‫کراوه‬
.
‫له‬ ،‫یەکەم‬ ‫وەشانی‬
‫متانگی‬ ‫کۆتتاییی‬
٨
/
٢١٢١
،‫درا‬ ‫لەچتاپ‬
‫لە‬ ‫تتتتتتتتتتاتەوە‬‫ت‬‫ک‬ ‫لەو‬
‫تتتتتتتتتتورد‬‫ت‬‫ک‬ ‫تتتتتتتتتتتپەروەرانی‬‫ت‬‫زانس‬ ‫تتتتتتتتتتۆی‬‫ت‬‫مەک‬
zkurd.org/meko
‫پەیوەندییەوە‬ ‫و‬ ‫وەهم‬ ‫و‬ ‫پرسیار‬ ‫لەڕێگەی‬ ‫و‬ )
‫کە‬ ،‫بتووە‬ ‫بەردەوام‬ ‫و‬ ‫کتراوە‬ ‫نوێدا‬ ‫زاراوەی‬ ‫چەندین‬ ‫لەسەر‬ ‫گفتوگۆ‬
،‫دەبینیتەوە‬ ‫وەشانەدا‬ ‫لەم‬ ‫هەندێکیان‬
‫ئێمه‬ ‫ئاواتی‬
‫ئه‬
‫وه‬
‫یه‬
‫که‬
‫له‬
‫وه‬
‫تانه‬‫ت‬‫ش‬
‫بگه‬ ‫تاتوودا‬‫ت‬‫داه‬ ‫کانی‬
‫ته‬‫ت‬‫ین‬
‫ته‬‫ت‬‫وهت‬ ‫تتی‬‫ت‬‫ئاس‬
‫تکه‬‫ت‬‫پێش‬
‫وتووه‬
‫کانی‬
‫که‬ ‫دنیا‬
‫خاوه‬
‫هه‬ ‫نی‬
‫زاراوه‬ ‫زاران‬
‫زانیتارین‬ ‫تەکنۆلۆژیای‬ ‫ی‬
‫ئەو‬ ‫بتۆ‬ ،
‫بە‬ ‫ئەدەیتتتن‬ ‫گفتتت‬ ‫و‬ ‫دەبێتتت‬ ‫بەردەوام‬ ‫کارکردنمتتتان‬ ‫مەبەستتتتەش‬
‫وەشانی‬ ‫کە‬ ‫خوێنەران‬
‫ئەم‬ ‫بێگومتان‬ ،‫بکەین‬ ‫دەوڵەمەندتر‬ ‫داهاتوو‬
‫کەستتێکی‬ ‫تتتاکە‬ ‫هەمتتوو‬ ‫هاوکتتاریی‬ ‫و‬ ‫پشتتتیوانی‬ ‫کتتارانەش‬ ‫جتتۆرە‬

4. 4
‫بە‬ ‫نەک‬ ، ‫ت‬‫ت‬‫دەوێ‬
‫تو‬‫ت‬‫بەڵک‬ ،‫وازان‬،‫تت‬‫ت‬‫زانس‬ ‫و‬ ‫تانزان‬‫ت‬‫زم‬ ‫تا‬‫ت‬‫تەنه‬
‫و‬
‫توو‬‫ت‬‫هەم‬
‫زمانەکەمان‬ ‫بۆ‬ ‫بین‬ ‫پەرۆش‬ ‫دەبێ‬
.
‫دەتوانن‬ ،‫فەرهەنگە‬ ‫بەم‬ ‫سەبارەت‬ ‫لێدوانێکیش‬ ‫و‬ ‫پێشنیار‬ ‫هەر‬ ‫بۆ‬
:‫بۆ‬ ‫بکەن‬ ‫ڕەوانەی‬ ‫ئەلیکترۆنییەوە‬ ‫پۆستی‬ ‫ڕێگەی‬ ‫لە‬
info@zkurd.org
‫خۆشحاڵ‬
.‫پەیامێک‬ ‫بەهەموو‬ ‫دەبین‬
‫ئاراس‬
‫نوری‬
‫و‬
‫دیاکۆ‬
‫هاشمی‬

5. 5
‫پێز‬
‫انین‬
‫تکه‬‫ت‬‫پێش‬ ‫تان‬‫ت‬‫پێزانینم‬ ‫و‬ ‫توپاس‬‫ت‬‫س‬
‫ته‬‫ت‬‫ب‬ ‫ش‬
‫ته‬‫ت‬‫ه‬
‫ئه‬ ‫موو‬
‫تانی‬‫ت‬‫میوان‬ ‫و‬ ‫تدامان‬‫ت‬‫ن‬
‫گرووپه‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬
‫ده‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬ ‫ین‬
‫تته‬‫ت‬‫ل‬
‫ئینته‬
‫تته‬‫ت‬‫ب‬ ‫تتدا‬‫ت‬‫رنێت‬
‫تته‬‫ت‬‫تاک‬
‫تته‬‫ت‬‫وش‬
‫یه‬
‫کیش‬
‫ته‬‫ت‬‫یارم‬
‫هتته‬ .‫داویتتن‬ ‫تییان‬
‫روه‬
‫بتته‬ ‫ها‬
‫ئه‬
‫"ده‬ ‫نتتدامانی‬
‫ستتته‬
‫پتتڕۆژه‬ ‫ی‬
‫ی‬
‫تتای‬‫ت‬‫ئ‬
‫تته‬‫ت‬‫ک‬ "‫تی‬
‫داوه‬ ‫تتان‬‫ت‬‫ڕێی‬
‫تتره‬‫ت‬‫لێ‬ ‫تتان‬‫ت‬‫ناوی‬
‫تتانی‬‫ت‬‫وەش‬ ‫لە‬ ‫و‬ ‫تتین‬‫ت‬‫بنووس‬
‫یەکه‬
‫چا‬ ‫مدا‬
:‫کردوە‬ ‫کاریان‬ ‫الکانە‬
‫ئه‬ ‫نتوری‬ ‫ئتاراس‬ ،‫هاشتمی‬ ‫دیاکۆ‬
‫حمته‬
‫خته‬ ‫ڕاستتی‬ ،‫د‬
‫موستته‬ ،‫فاف‬
‫فا‬
‫عتته‬
‫عه‬ ‫بتتاران‬ ،‫لی‬
‫عتته‬ ، ‫بتتدو‬
‫عتته‬ ‫لی‬
‫متتاوه‬ ‫دارا‬ ،‫لی‬
‫بێستتتوون‬ ،‫تی‬
‫عه‬
‫ئه‬ ‫بازیان‬ ،‫لی‬
‫مه‬ ‫مین‬
‫مته‬ ‫هۆشتیار‬ ‫ئاریتان‬ ،‫ولوود‬
‫حامیتد‬ ،‫حموود‬
‫ئه‬
‫ته‬‫ت‬‫حم‬
‫ئه‬ ،‫نتتادری‬ ‫ئاستتۆ‬ ،‫د‬
‫حمتته‬
‫محه‬ ‫د‬
‫متته‬
‫ڕه‬ ‫د‬
‫راره‬ ،‫وانتتدوزی‬
‫متتا‬
‫ن‬
‫حه‬
‫مه‬
‫ساڵح‬
‫نەریمان‬ ‫سیامەند‬ ،
.
‫ته‬‫ت‬‫ه‬
‫روه‬
‫ئه‬ ‫ها‬
‫ده‬ ‫تری‬‫ت‬‫ت‬ ‫تدامانی‬‫ت‬‫ن‬
‫تته‬‫ت‬‫س‬
‫که‬
‫ته‬‫ت‬‫ک‬
‫ته‬‫ت‬‫ل‬ ‫تان‬‫ت‬‫ناوی‬
‫"به‬ ‫م‬
‫تته‬‫ت‬‫س‬
‫ر‬
link
‫"ه‬
‫هاتووه‬ ‫دا‬
:
www.zkurd.org/itendam
)
، ‫نێتتت‬ ‫تتتتارین‬ ‫کۆمپانیتتتای‬ ‫بە‬ ‫پێشتتتکەش‬ ‫پێزانینمتتتان‬ ‫و‬ ‫ستتتوپاس‬
‫تدن‬‫ت‬‫گەیان‬ ‫و‬ ‫گواستتنەوە‬ ‫وەزارەتتی‬
–
‫تن‬‫ت‬‫دەکەی‬ )‫کوردستتان‬ ‫هەرێمتی‬
‫هاوکاریی‬ ‫کە‬
.‫یەکەمدا‬ ‫وەشانی‬ ‫چاپکردنی‬ ‫لە‬ ‫کردین‬ ‫ان‬
‫بە‬ ‫پێشکەش‬ ‫پێزانینمان‬ ‫و‬ ‫سوپاس‬
‫کتوردی‬ ‫ئەکادیمیای‬
-
‫هەولێتر‬
)
‫ئەم‬ ‫هەڵستتتتتتەنگاندنی‬ ‫و‬ ‫پێتتتتتتداچوونەوە‬ ‫ئەرکتتتتتتی‬ ‫کە‬ ،‫دەکەیتتتتتتن‬
‫فەرهەنگە‬
‫ی‬
.‫کردین‬ ‫بۆ‬ ‫جوانیان‬ ‫پێشنیاری‬ ‫و‬ ‫گرت‬ ‫ئەستۆ‬ ‫لە‬ ‫ان‬
‫ده‬
‫سته‬
‫به‬ ‫ی‬
‫ڕێوه‬
‫به‬
‫رایه‬
‫زانستپه‬ ‫تیی‬
‫روه‬
"‫"دبزک‬ ‫کورد‬ ‫رانی‬
2011-07-06

6. 6
‫کورد‬ ‫زانستپەروەرانی‬ ‫لە‬ ‫زمان‬ ‫ڕاژەی‬
‫کتتتتورد‬ ‫زانستتتتتپەروەرانی‬ ‫کتتتتۆمەڵەی‬ ‫کە‬ ‫پتتتترۆژانەی‬ ‫و‬ ‫کتتتتار‬ ‫ئەو‬ ‫هەمتتتتوو‬
‫کردوویانتتته‬
‫ستتتەرهێڵ‬ ‫بەشتتتێوەی‬ ،
online
‫متتتاڵپەڕی‬ ‫لە‬ )
zkurd.org
‫دا‬ )
‫تتەر‬‫ت‬‫بەس‬ ‫توارەوە‬‫ت‬‫خ‬ ‫لە‬ ‫تنابوون‬‫ت‬‫ئاش‬ ‫تاتر‬‫ت‬‫زی‬ ‫تۆ‬‫ت‬‫ب‬ ،‫هەن‬
link
‫یەکەیتتان‬ ‫هەر‬ ‫)ی‬
‫تتورد‬‫ت‬‫ک‬ ‫تتوێنەری‬‫ت‬‫خ‬ ‫تتاکوو‬‫ت‬‫ت‬ ‫دەنووستتین‬
‫و‬ ‫تتابەت‬‫ت‬‫ب‬ ‫تتاتە‬‫ت‬‫بگ‬ ‫تتتی‬‫ت‬‫دەس‬ ‫تتانی‬‫ت‬‫بەئاس‬
.‫کورد‬ ‫زانستپەروەرانی‬ ‫باڵوکراوەکانی‬
‫کوردی‬ ‫زمانی‬ ‫ڕێنووسی‬
kurdish orthography
www.zkurd.org/diyako/renus
‫سۆرانی‬ ‫کوردی‬ ‫بۆ‬ ‫التینی‬ ‫کوردی‬ ‫بگۆڕی‬
www.zkurd.org/Amino
‫فه‬
‫رهه‬
‫نگ‬
‫ی‬
‫ئ‬
‫ی‬
‫نگل‬
‫ی‬
‫ز‬
‫ی‬
-
‫كورد‬
‫ی‬
‫كورد‬
‫ی‬
-
‫ئ‬
‫ی‬
‫نگل‬
‫ی‬
‫ز‬
‫ی‬
)
www.zkurd.org/proje/en-ku.pl
‫بە‬ ‫ماڵپەڕ‬ ‫چێکردنی‬
HTML
)
www.zkurd.org/diyako/m
‫فه‬
‫رهه‬
‫نگ‬
‫ی‬
‫ته‬
‫كن‬
‫ۆ‬
‫ل‬
‫ۆ‬
‫ژ‬
‫ی‬
‫ا‬
‫ی‬
‫زان‬
‫ی‬
‫ار‬
‫ی‬
www.zkurd.org/proje/ferhengdev.pl
‫کوردی‬ ‫زاراوەسازیی‬
www.zkurd.org/?Besh=witar&kar=asayi&jimare=353
‫وەرگێڕان‬ ‫زانستی‬
www.zkurd.org/?Besh=witar&kar=asayi&jimare=218
‫فێرگەی‬
PHP
‫کوردی‬ ‫بە‬ )
www.zkurd.org/diyako/php
‫تاریکارییەکان‬
www.zkurd.org/?Besh=Taqikari

7. 7
http://www.zkurd.org
‫سەرەک‬ ‫ڕووکاری‬
‫ی‬
‫کورد‬ ‫زانستپەروەرانی‬ ‫ماڵپەڕی‬ ‫ی‬

8. 8
‫فەرهەنگە‬ ‫ئەم‬ ‫بەکارهێنانی‬

‫ڕیزکردنەکەی‬ ‫شێوەی‬ ،‫کوردییە‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫فەرهەنگە‬ ‫ئەم‬
‫ئ‬ ‫بە‬
.‫دانراوە‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫ەلفوبێی‬

‫خاڵبەند‬ ،‫هەبێ‬ ‫هاوواتایەکی‬ ‫چەند‬ ‫وشەیەک‬ ‫ئەگەر‬
:‫نموونە‬ ‫بۆ‬ .‫کراوە‬
forward1
‫بینێره‬
‫بۆ‬
forward2
‫به‬
‫پێشڕۆیی‬ ،‫رڕۆیی‬
forward3
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫ڕووبه‬ ،‫پێشڕۆ‬ ،‫رڕۆ‬
‫پێش‬
٢
‫ڕاسته‬ ‫ت‬
‫وخۆ‬
‫لێرەدا‬
٢
‫بە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫نووسراوە‬ ‫واتا‬
forward
.)

‫کات‬ ‫زۆر‬ ‫کورتکراوەکان‬
‫کوردی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەریان‬
‫کورتکراوەکە‬ ‫واتای‬ ‫بەرامبەر‬ ‫ئەوە‬ ‫لەبری‬ ،‫نەنووسراوە‬
‫بۆ‬ ‫پێناسێکی‬ ‫یان‬ ‫دانراوە‬ ‫کوردی‬ ‫بە‬ ‫بەرامبەری‬ ‫وشەی‬
:‫نموونە‬ ‫بۆ‬ .‫کراوە‬
int = integer type
integer type ‫ته‬ ‫جۆری‬
‫واو‬

‫وشەی‬ ‫یان‬ ‫نییە‬ ‫بەرامبەر‬ ‫کوردییان‬ ‫وشەی‬ ‫زاراوانەی‬ ‫ئەو‬
‫دانەتاشترا‬ ‫بۆ‬ ‫نوێیان‬
‫ختۆی‬ ‫وەکتوو‬ ‫ئینگلیتزییەکە‬ ‫وشتە‬ ،‫وە‬
،‫تتتراوەتەوە‬‫ت‬‫نووس‬ ‫کەوانەدا‬ ‫لە‬ ‫تتتوردییەکەدا‬‫ت‬‫ک‬ ‫تتتتوونی‬‫ت‬‫س‬ ‫لە‬
‫تتتی‬‫ت‬‫ش‬ ‫تتتورتی‬‫ت‬‫ک‬ ‫بە‬ ‫تتتانەکەی‬‫ت‬‫بەکارهێن‬ ‫و‬ ‫تتتا‬‫ت‬‫وات‬ ‫تتتدراوە‬‫ت‬‫هەوڵ‬
:‫نموونە‬ ‫بۆ‬ ،‫بکرێتەوە‬
Telnet Telnet
‫تێل‬ ،)
‫نێ‬
‫و‬ ‫ئامێر‬ .‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫ڕایه‬
‫ڵه‬
‫یه‬
‫له‬ ‫کۆن‬ ‫کی‬
‫ئینته‬
‫له‬ ،‫رنێتدا‬
‫سه‬
‫بنه‬ ‫ر‬
‫مای‬
‫که‬ ،‫یونیکس‬
‫ناردن‬ ‫بۆ‬
‫توه‬
‫ده‬ ‫رگرتنی‬
‫به‬ ‫و‬ ‫ق‬
‫رنامه‬
‫کار‬
‫ده‬
‫به‬ .‫کات‬
‫کارهێنه‬
‫ده‬ ‫ر‬
‫ڕاسته‬ ‫توانێ‬
‫بچێته‬ ‫وخۆ‬
‫نێو‬
‫پێگه‬
‫تێل‬ ‫کانی‬
‫له‬ ،‫و‬ ‫نێ‬
‫گه‬
‫به‬ ‫ڵ‬
‫رنامه‬
‫کانیدا‬
‫ڕاسته‬
)‫بکات‬ ‫کار‬ ‫وخۆ‬
.

9. 9
‫ژێده‬
‫ره‬
‫کان‬
٢
‫که‬ ‫ت‬
‫مالنامه‬
‫فه‬ ،
‫رهه‬
‫عه‬ ،‫زانستی‬ ‫نگی‬
‫ره‬
‫که‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫ت‬ ‫بی‬
‫ما‬
‫جه‬
‫غه‬ ‫ال‬
‫ری‬
.‫ب‬
٢
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫حه‬ .‫د‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ،‫ئازادی‬ ‫نگی‬
‫مه‬
‫ڕه‬
‫ره‬ ‫شید‬
‫ره‬
.‫داخی‬
٢
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫علی‬ ‫احسان‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ،‫جاف‬ ‫گیرفانیی‬ ‫نگی‬
.
٤
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫سه‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ،‫ئاکسفۆرد‬ ‫نگی‬
‫ناوخۆش‬ ‫الم‬
.
٥
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫زاراوه‬ ‫نگی‬
‫عه‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ،‫زانستی‬ ‫ی‬
‫ره‬
‫مسته‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫بی‬
‫فا‬
‫سل‬
.‫ێمان‬
٦
‫دانشگاه‬ ،‫کردی‬ ‫ت‬ ‫فارسی‬ ‫فرهنگ‬ ‫ت‬
‫سه‬ ،‫کردستان‬
‫مردوخ‬ ‫ماجد‬ ،‫جلدی‬
.‫روحانی‬
٠
‫هه‬ ‫ت‬
‫نبانه‬
‫بۆرینه‬
‫هه‬ ‫مامۆستا‬ ،‫فارسی‬ ‫ت‬ ‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫کوردی‬ ، ،
.‫تاران‬ ،‫ژار‬
٨
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫عه‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ،‫فیزیا‬ ‫نگی‬
‫ره‬
‫نه‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫بی‬
‫عومه‬ ‫وزاد‬
‫ر‬
.‫محێدین‬
٩
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫عه‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫ت‬ ‫بیرکاری‬ ‫نگی‬
‫ره‬
‫نه‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫بی‬
‫عومه‬ ‫وزاد‬
‫ر‬
.‫محێدین‬
٢١
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫زاراوه‬ ‫نگی‬
‫انه‬،‫روتاب‬ ‫کانی‬
‫عه‬ ،
‫ره‬
‫لێژنه‬ ‫ت‬ ‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫بی‬
‫ی‬
‫په‬ ‫گۆڤاری‬
‫روه‬
‫رده‬
. ‫زانس‬ ‫و‬
٢٢
‫واژه‬ ‫ت‬
‫نامه‬
.‫فر‬ ‫محمدی‬ ‫رضا‬ ‫محمد‬ ،‫فارسی‬ ‫ت‬ ‫انگلیسی‬ ،‫کامپیوتر‬
٢٢
‫هزاره‬ ‫معاصر‬ ‫فرهنگ‬ ‫ت‬
،‫شناس‬ ‫حق‬ ‫محمد‬ ‫علی‬ ،‫فارسی‬ ‫ت‬ ‫انگلیسی‬ ،
‫حس‬
.‫ابی‬،‫انت‬ ‫نرگس‬ ،‫سامعی‬ ‫ین‬
٢٢
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫به‬ ‫سێ‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫کوردی‬ ،‫خاڵ‬ ‫نگی‬
.‫خاڵ‬ ‫محمدی‬ ‫شێخ‬ ،‫رگی‬
٢٤
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
.‫مووکریانی‬ ‫گیو‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫کوردی‬ ،‫کوردستان‬ ‫نگی‬
٢٥
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫ته‬ ‫نگی‬
، ‫ئینگلیزی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫کنۆلۆژیای‬
whatis
،
www.whatis.com
.)
٢٦
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫چاپکر‬ ،‫ئینگلیزی‬ ‫ت‬ ‫ئینگلیزی‬ ‫نگی‬
‫زانکۆی‬ ‫اوی‬
Oxford
،
Oxford Advanced learner`s Dictionary, Oxford university press
٢٠
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫ئای‬ ‫نگی‬
،‫سویدی‬ ‫ت‬ ‫سویدی‬ ‫تیی‬
Pagina
،
http://itord.pagina.se
/
.)
٢٨
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
،)‫خواروو‬ ‫کوردیی‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫سویدی‬ ‫نگی‬
Lexin
‫ڕێبوار‬ ،
‫ڕه‬
.‫شید‬
٢٩
‫فه‬ ‫ت‬
‫رهه‬
‫م‬ ،‫کوردی‬ ‫ت‬ ‫سویدی‬ ‫نگی‬
‫ژده‬
‫خه‬
.‫ڕەشید‬ ‫لیل‬

10. 10
٢١
‫یه‬ ‫زمانی‬ ‫ت‬
‫جه‬ ،‫کوردی‬ ‫کگرتووی‬
‫نه‬ ‫ما‬
‫به‬
.‫ز‬
٢٢
‫پڕۆژه‬ ‫ت‬
‫زاراوه‬ ‫ی‬
‫که‬ ،‫کوردی‬ ‫زانستیی‬ ‫ی‬
‫جه‬ ‫ما‬
‫غه‬ ‫ال‬
.‫ریب‬
٢٢
‫به‬ ‫ت‬
‫زانسته‬ ‫رکوڵێکی‬
‫زاراوه‬
‫جه‬ ،‫کوردی‬ ‫سازیی‬
‫عه‬ ‫ما‬
. ‫بدو‬
٢٢
‫زاراوه‬ ‫ت‬
‫پێوانه‬ ‫سازیی‬
‫مه‬ ،
‫محه‬ ‫سعوود‬
‫مه‬
.‫د‬

11. 11
A, a
A1
‫"ئه‬
"‫ی‬
‫ڕه‬
‫نوو‬
‫شانزه‬ ‫سی‬
‫شانزه‬
‫به‬ ،‫یی‬
‫رانبه‬
‫ر‬
٢١
‫ده‬
‫ده‬
)‫یی‬
A2
= archived
A Programming Language (= APL) ‫پرۆگرامکردنی‬ ‫زمانی‬
‫"ئه‬
"‫ی‬
،
‫بنواڕه‬
APL
)
A+ ‫ئه‬
‫ی‬
‫پڵه‬
‫س‬
‫بڕوانامه‬
‫که‬ ‫خوێندن‬ ‫ی‬
‫له‬
‫الیه‬
‫به‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫ن‬
‫ریتانی‬
GTS Learning
)
‫ده‬
‫رده‬
‫له‬ ‫لقیان‬ ،‫چێ‬
‫هه‬ ‫وهتدا‬ ‫زۆر‬
‫یه‬
‫بڕوانامه‬ .
‫یه‬
‫کی‬
‫گشتییه‬
‫ته‬ ‫بۆ‬
‫"کۆمپیوته‬ ‫کنیککارانی‬
‫ری‬
‫تایبەت‬
pc
)"
a-bus ‫تێپه‬
‫ڕگه‬
‫"ئه‬ ‫ی‬
،"‫ی‬
‫تێپه‬
‫ڕگه‬
‫سه‬ ‫ی‬
‫ره‬
‫له‬ ‫ناوخۆیی‬ ‫کیی‬
‫"گچکه‬
‫ه‬،‫ڕێک‬
‫ر‬
mini processor
)‫"دا‬
a-ring (= a-circle) ‫"ئه‬
‫ی‬
‫ئه‬ ،"‫ڕینگ‬
‫ی‬
‫ئ‬ ،‫بازنه‬
‫ە‬
‫ئاڵقه‬ ‫ی‬
‫ئ‬ ،‫دار‬
‫ە‬
‫ی‬
‫بازنه‬
‫دار‬
" ‫پیتی‬
a
‫که‬ "
‫بازنه‬
‫یه‬
‫له‬ ‫بچووکی‬ ‫کی‬
‫سه‬
‫ره‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ ،
‫له‬
‫ئه‬
‫هه‬ ‫سویدیدا‬ ‫لفبێی‬
‫یه‬
"
å
)"
a2b ‫ئه‬
‫ی‬
‫توو‬
‫بی‬
‫وێبگه‬
‫یه‬
‫که‬ ‫بوو‬ ‫ک‬
‫ده‬ ‫پێ‬ ‫ڕێی‬
‫به‬ ‫دای‬
‫ته‬ ‫یان‬ ‫شێک‬
‫واوی‬
‫گۆرانییه‬
‫له‬ ‫ک‬
‫تۆمارکراوه‬
‫به‬
‫ناوبانگه‬
‫بده‬ ‫لێیان‬ ‫و‬ ‫داگری‬ ‫کان‬
‫یته‬
‫وه‬
،
‫مۆسیقالێده‬
‫به‬ ‫رێکیان‬
‫ده‬ ‫کار‬
‫که‬ ‫هێنا‬
‫له‬
‫ال‬
‫یه‬
" ‫ن‬
AT & T
‫په‬ "
‫ره‬
.‫درابوو‬ ‫پێ‬ ‫ی‬
‫ئه‬
‫وێبگه‬ ‫و‬
‫یه‬
‫ئێسته‬
‫نه‬
‫ماوه‬
)
A4 ‫فۆر‬ ‫ئەی‬
‫ئاچوار‬ ،
‫بڕگه‬ ‫ستانداردی‬
‫ی‬
‫ک‬
‫اغه‬
‫نووسینی‬ ‫زی‬
٢٩٠
x
٢٢١
‫میلیمه‬
)‫تر‬
A5 ‫ئ‬
‫فایڤ‬ ‫ەی‬
‫ئاپێنج‬ ،
‫بڕگه‬ ‫ستانداردی‬
‫ی‬
‫ک‬
‫اغه‬
‫نووسینی‬ ‫زی‬
٢٢١
x

12. 12
٢٤٨
‫میلیمه‬
)‫تر‬
A: ‫اڵ‬،‫ئاجووت‬
‫له‬
‫ک‬
‫ۆمپیوته‬
‫ری‬
‫ک‬
‫ه‬
‫سیدا‬
‫نیشانه‬
‫دیس‬ ‫ی‬
‫ک‬
‫نه‬ ‫ی‬
‫رمی‬
A
)
AAA (= authentication, authorization, and accounting) ‫سێ‬
‫ئه‬
‫ی‬
‫ڕه‬
‫سه‬
‫ده‬ ،‫نێتی‬
‫سه‬
)‫ژمێریاری‬ ‫و‬ ‫هتپێدان‬
AAAI (= American Association for Artificial Intelligence)
‫تریپڵ‬
‫ئه‬
‫ی‬
‫ئای‬
‫کۆمه‬
‫ڵه‬
‫ئه‬ ‫ی‬
‫بۆ‬ ‫مریکی‬
‫زیرەکی‬
‫ده‬
)‫ستکرد‬
AAC (= MPEG2-Advanced Audio Coding) ‫ئه‬
‫ی‬
‫ئه‬
‫ی‬
‫سی‬
‫ته‬
‫پێشکه‬ ‫کنیکێکی‬
‫په‬ ‫بۆ‬ ‫وتوو‬
‫ده‬ ‫ستانی‬
،‫نگ‬
‫ده‬ ‫پێی‬ ‫جار‬ ‫زۆر‬
‫وترێ‬
MP4
)
AB roll ‫ئه‬ ‫خلۆریی‬
‫ی‬
‫بی‬
،
‫له‬
‫ڕاگه‬
‫یێنه‬
" ‫کان‬
media
،‫"دا‬
‫پارچه‬ ‫دوو‬
‫که‬ ،‫ڤیدیۆ‬ ‫یان‬ ‫مۆسیقا‬
‫وه‬
‫هاوهه‬ ‫ها‬
‫که‬ ‫بوون‬ ‫نگاو‬
‫به‬
‫ده‬
‫یه‬ ‫ستپێکی‬
،‫کێکیان‬
‫ئه‬
‫و‬
‫"بزرۆ‬ ‫تریان‬ ‫ی‬
fade
‫ده‬ "
)‫بێ‬
abacus ‫چۆرت‬
‫ئه‬ ،
‫ژمێر‬
‫چوارچێوه‬
‫مووروودار‬ ‫ی‬
‫ژماره‬ ‫بۆ‬
)‫کاری‬
abandon ‫وازلێهێنان‬
‫وه‬ ،
‫النان‬
‫چوونه‬
‫ده‬
‫ره‬
‫وه‬
‫له‬
‫په‬
‫ڕگه‬
‫به‬
‫بێ‬
‫پاشه‬
‫ک‬
‫ه‬
‫وت‬
‫ک‬
)‫ردنی‬
abandon text ‫ده‬ ‫وازلێهێنانی‬
‫ده‬ ،‫ق‬
‫ق‬
‫وازلێهێنان‬
‫وشه‬ ‫له‬
‫ه‬،‫ڕێک‬
‫پاشه‬ ،‫ریدا‬
‫که‬
‫وتنه‬
‫به‬ ‫کردنی‬
‫ئه‬
‫نقه‬
‫په‬ ‫ستی‬
‫ڕگه‬
‫به‬ ،
‫مه‬
‫به‬
‫ستی‬
‫گوێنه‬
‫له‬ ‫دان‬
‫ده‬
‫گۆڕانکارییه‬ ‫و‬ ‫ستکاری‬
‫کراوه‬
)‫کان‬
abandonware ‫فڕێواڵه‬
‫به‬ ،
‫رنامه‬
‫واڵه‬
‫وازلێهێنراو‬ ‫ی‬
‫به‬
‫نه‬ ‫و‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫کۆمپیوته‬
‫ریانه‬
‫ده‬
‫که‬ ‫وترێن‬
‫پاڵپشتی‬ ‫یان‬ ‫نافرۆشرێن‬ ‫ئیتر‬
‫له‬ ‫و‬ ‫ناکرێن‬
‫به‬
‫خاوه‬ ‫نادیار‬ ‫هۆی‬ ‫ر‬
‫له‬ ‫مافی‬ ‫نی‬
‫چاپدانه‬
‫وه‬
‫که‬
‫ناڕوونه‬ ‫یان‬
)
abbr. = abbreviation
abbr. addr. = abbreviated addressing
abbreviate ‫کورتکردنه‬
‫کورته‬ ،‫وه‬
‫کردنه‬
‫وه‬
abbreviated ‫کورت‬
‫کراو‬
‫ه‬
‫پوختەکراو‬ ،
abbreviated addressing (= abbr. addr.) ‫ناونیشانپێدانی‬
‫کورتکراوە‬
abbreviation (= abbr.) ٢
‫کورتکردنه‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫کورته‬ ‫ت‬
‫کورتکراوه‬ ،
abbreviations ٢
‫فه‬ ‫ت‬
‫رماننامه‬
‫کورته‬ ‫ی‬
‫کان‬
٢
‫کورته‬ ‫ت‬
‫کان‬

13. 13
abbreviation[s] file ‫په‬
‫ڕگه‬
‫کورته‬ ‫ی‬
‫کان‬
ABC1
(= Atanasoff-Berry Computer) ‫ئه‬
‫ی‬
‫بی‬
‫سی‬
‫کۆمپیوته‬
‫ری‬
‫ئاتانازۆف‬
‫له‬ ،‫بێڕی‬ ‫ت‬
‫کۆمپیوته‬ ‫مێژووی‬
‫رد‬
)‫ا‬
ABC2
(= ABCs = ABSs’) ٢
‫ئه‬ ‫ت‬
‫لفبێ‬
٢
‫بنه‬ ‫ت‬
‫ماکان‬
٢
‫په‬ ‫ت‬
‫ڕتووکی‬
‫سه‬
‫ره‬
‫تایی‬
٤
‫ئه‬ ‫ت‬
‫سه‬ ،‫کار‬ ‫لفبێی‬
‫ره‬
‫کار‬ ‫تاکانی‬
abend(= abnormal end = abnormal termination) ٢
،‫ئابێند‬ ‫ت‬
‫ک‬
‫ۆ‬
‫تا‬
‫یی‬
‫پ‬
‫ێ‬
‫هاتن‬
‫ی‬
‫نائاسا‬
‫یی‬
‫ک‬
‫ۆ‬
‫تا‬
‫یی‬
‫پ‬
‫ێ‬
‫هاتن‬
‫ی‬
‫به‬
‫رنامه‬
‫به‬
‫ه‬
‫ۆی‬
‫سه‬
‫رهه‬
‫ڵ‬
‫دان‬
‫ی‬
‫هه‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫ی‬
‫ه‬
‫ک‬
‫ی‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫وا‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫یی‬
،
‫وه‬
‫دابه‬ ‫کوو‬
‫به‬ ‫شبوون‬
‫سه‬
،‫سفردا‬ ‫ر‬
‫ی‬
‫ان‬
‫هه‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫ی‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫ره‬
‫وا‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫یی‬
‫وه‬
‫ته‬ ‫کوو‬
‫واوبوون‬
‫ی‬
‫کاغه‬
‫ز‬
‫ی‬
‫چاپگه‬
)‫ر‬
٢
‫ت‬
‫ک‬
‫ۆ‬
‫تا‬
‫یی‬
‫پ‬
‫ێ‬
‫ه‬
‫ێ‬
‫نان‬
‫ی‬
‫نائاسا‬
‫یی‬
abend recovery program ‫به‬
‫رنامه‬
‫ی‬
‫چ‬
‫ێ‬
‫که‬
‫ره‬
‫وه‬
‫ی‬
‫"ئاب‬
‫ێ‬
‫ند‬
"
‫ئه‬
‫نه‬ ‫و‬
‫رمه‬
‫وا‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫ی‬
‫ه‬
‫ی‬
‫که‬
‫به‬
‫رنامه‬
‫ی‬
‫ڕ‬
‫اگ‬
‫ی‬
‫راو‬
‫سه‬
‫رله‬
‫نو‬
‫ێ‬
‫ده‬
‫خاته‬
‫وه‬
‫کار‬
)
ability ‫لێهاتوویی‬ ،‫توانا‬
ABIOS (= Advanced Basic Input Output System) ‫ئه‬
‫ی‬
،‫بایووز‬
‫ئه‬
‫ی‬
‫بی‬
‫ئای‬
‫ئۆ‬
‫ئێس‬
‫کورته‬
‫ده‬ ‫ی‬
‫سته‬
‫واژه‬
‫یه‬
‫ئینگلیزییه‬ ‫کی‬
‫که‬
‫به‬
‫کوردی‬
‫ده‬
‫بێته‬
‫"سیسته‬
‫ده‬ ‫تێچوو‬ ‫می‬
‫به‬ ‫رچووی‬
‫په‬ ‫یسیکی‬
‫ره‬
‫سه‬
‫که‬ "‫ندوو‬
‫کۆمه‬
‫له‬ ‫ڵێ‬
‫ڕه‬
‫وته‬
‫ڕاژه‬
‫یییه‬
‫سیسته‬
‫مییه‬
‫کانه‬
‫له‬
‫کۆمپیوته‬
‫ره‬
‫کانی‬
ps/2
)‫دا‬
abnormal ‫ناوازه‬
‫ناسروشتی‬ ،‫نائاسایی‬ ،
abnormally ‫نائاسایییانه‬
‫ناسروشتییانه‬ ،
abort ٢
‫کوژاندنه‬ ،‫پچڕاندن‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫ت‬
‫وه‬ ،‫البردن‬
،‫ستاندن‬
‫ک‬
‫ۆتاییپێهێنان‬
‫به‬ ‫کۆتاییپێهێنانی‬
‫ئه‬
‫نقه‬
‫جێبه‬ ‫ستی‬
‫به‬ ‫جێکردنی‬
‫رنامه‬
‫له‬
‫به‬
‫سه‬ ‫ر‬
‫رهه‬
‫هه‬ ‫ڵدانی‬
‫ڵه‬
)
٢
‫کۆتاییپێهاتن‬ ‫ت‬
‫کۆتاییپێهاتنی‬
‫جێبه‬
‫به‬ ‫جێکردنی‬
‫رنامه‬
‫له‬
‫الیه‬
‫سیسته‬ ‫ن‬
‫کارپێکردنه‬ ‫می‬
‫وه‬
)
about… ‫سه‬
‫باره‬
...‫ت‬
‫زاراوه‬
‫ی‬
‫ه‬
‫ک‬
‫که‬
‫ز‬
‫ۆ‬
‫ر‬
‫له‬ ‫جار‬
‫به‬
‫ش‬
‫ێ‬
‫ک‬
‫ی‬
‫س‬
‫ی‬
‫سته‬
‫م‬
‫ێ‬
‫ک‬
‫ی‬
"
help
"
‫ی‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫وا‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫ی‬
‫ان‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫ره‬
‫وا‬
‫ڵ‬
‫ه‬
‫د‬
‫ێ‬
‫پ‬ ‫و‬
‫ێ‬
‫ناسه‬
‫سه‬
‫ره‬
‫ک‬
‫یی‬
‫ه‬
‫کان‬
‫به‬ ‫و‬
‫تا‬
‫ی‬
‫به‬
‫ت‬
"
copyright
"
‫ی‬
‫س‬
‫ی‬
‫سته‬
‫مه‬
‫که‬
‫له‬
‫چه‬
‫د‬ ‫ند‬
‫ێڕ‬
‫دا‬
‫پ‬
‫ی‬
‫شان‬
‫ده‬
)‫دات‬
abridge ‫کورتکردنه‬
‫وه‬
abridged ‫کورته‬
‫یی‬
‫ئاوه‬
)‫ڵناو‬

14. 14
abridged version ‫وه‬
‫کورته‬ ‫شانی‬
‫یی‬
‫له‬
‫په‬
‫دراوه‬ ‫و‬ ‫ڕتووک‬
‫دا‬
)
abridgement ‫پوخته‬ ،‫کورتکاری‬
‫کاری‬
abrupt ‫له‬
‫له‬ ،‫پڕ‬
‫کوتوپڕ‬ ،‫ناکاو‬
abscissa ‫ڕایه‬
‫پۆ‬ ،‫ئاسۆیی‬ ‫ڵی‬
absolute ٢
‫ڕه‬ ‫ت‬
‫بێجڵه‬ ،‫بێپایان‬ ،‫ها‬
‫به‬ ،‫بێسنوور‬ ،‫و‬
‫ربه‬
‫ره‬
‫ه‬
٢
‫ته‬ ‫ت‬
‫واو‬
absolute address (actual address = machine address = direct address)
‫ناون‬
‫ڕه‬ ‫یشانی‬
‫په‬ ‫ناونیشانی‬ ،‫ها‬
‫ڕاسته‬ ‫ناونیشانی‬ ،‫تی‬
‫رینه‬
،
‫ناونیشان‬ ،‫ماشینی‬ ‫ناونیشانی‬
‫فیزیکی‬ ‫ی‬
‫ژماره‬ ‫ناونیشانی‬
‫یان‬ ‫یی‬
‫ڕه‬
‫ره‬
‫واڵه‬
‫خانه‬ ‫ییی‬
‫بیرگه‬ ‫کانی‬
‫به‬ ،
‫هه‬
‫شێوه‬ ‫مان‬
‫به‬ ‫و‬
‫هه‬
‫که‬ ‫ستنێ‬،‫ڕێک‬ ‫مان‬
‫له‬
‫الیه‬
‫گه‬ ‫ن‬
‫هڵه‬
‫کارگه‬ ‫یان‬ ‫داڕێژ‬
‫چێکه‬
‫ره‬
)‫کراون‬ ‫دابین‬ ‫کانی‬
absolute addressing ‫ڕه‬ ‫ناونیشانپێدانی‬
‫ها‬
absolute assembler ‫ئه‬
‫سمبله‬
‫ڕه‬ ‫ری‬
‫ها‬
absolute code1
(= absolute program) ‫به‬
‫رنامه‬
‫ڕه‬ ‫ی‬
،‫ها‬
‫به‬
‫رنامه‬
‫ماشینی‬ ‫ی‬
absolute code2
‫ڕه‬ ‫کۆدی‬
‫ڕه‬ ‫نهێنیی‬ ،‫ها‬
‫کرده‬ ‫نهێنیی‬ ،‫ها‬
‫ی‬
‫ڕه‬
‫ها‬
absolute disk address ‫ڕه‬ ‫ناونیشانی‬
‫ناونیشانی‬ ،‫دیسک‬ ‫های‬
‫دیسک‬ ‫فیزیکیی‬
absolute error ‫هه‬
‫ڵه‬
‫ڕه‬ ‫ی‬
‫هه‬ ،‫ها‬
‫ڵه‬
‫په‬ ‫ی‬
‫تی‬
absolute instruction (= actual instruction) ‫ڕێکارنامه‬
‫ڕه‬ ‫ی‬
،‫ها‬
‫ڕێکارنامه‬
‫په‬ ‫ی‬
‫تی‬
absolute loader ‫بارکه‬
‫په‬ ‫ری‬
‫تی‬
‫جۆره‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫یه‬
‫سیسته‬ ‫کی‬
)‫می‬
abstract1
٢
‫کورته‬ ،‫پوخته‬ ‫ت‬
‫پوخته‬
‫یه‬
‫تێروته‬ ‫کی‬
‫سه‬
‫له‬
‫ته‬
‫واوی‬
‫ناوه‬
‫"به‬ ‫ڕۆکی‬
‫ڵگه‬
‫نامه‬
‫"یه‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ ‫ک‬
‫کتێب‬
‫که‬ ،‫وتارێ‬ ‫یان‬ ‫ێ‬
‫به‬
‫به‬ ‫گشتی‬
‫ده‬
‫وشه‬
‫یه‬
‫سه‬ ‫تا‬ ‫ک‬
‫وشه‬ ‫د‬
‫یه‬
‫ده‬ ‫ک‬
‫نووسرێته‬
‫وه‬
)
٢
‫نه‬ ،‫ڕووت‬ ‫ت‬
‫نادیار‬ ،‫بینراو‬
٢
‫پوخته‬ ‫ت‬
‫کورتکردنه‬ ،‫کردن‬
‫وه‬
٤
‫به‬ ،‫ڕووتکردن‬ ‫ت‬
‫ڕووتی‬

15. 15
abstract2
‫لێدابڕاو‬ ،‫ڕووت‬
abstract data-type ‫جۆره‬
‫دراوه‬ ‫ت‬
‫ڕووت‬ ‫ی‬
abstract specification ‫تایبه‬
‫تمه‬
‫ڕووت‬ ‫ندیی‬
‫تایبه‬
‫تمه‬
‫ندییه‬
‫کانی‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫که‬ ،‫تر‬ ‫هی‬ ‫و‬
‫به‬
‫"وێنه‬ ‫زمانی‬
"‫یی‬
‫ده‬
‫رده‬
)‫بڕێن‬
abstractor ‫پوخته‬
‫پوخته‬ ،‫نووس‬
‫ساز‬
ACC = accumulator
accelerate ٢
‫له‬ ،‫تاودان‬ ‫ت‬
‫گوڕپێدان‬ ،‫خێراکردن‬ ،‫زپێدان‬
٢
‫تاوسه‬ ‫ت‬
‫له‬ ،‫ندن‬
‫گوڕگرتن‬ ،‫زگرتن‬
accelerated ‫تاود‬
‫له‬ ،‫تاوگرتوو‬ ،‫راو‬
‫تاودار‬ ،‫زگرتوو‬
acceleration ‫له‬ ،‫تاو‬
‫خێرایی‬ ،‫گوڕ‬ ،‫ز‬
acceleration function ‫پابه‬
‫تاو‬ ‫ندی‬
accelerator ‫تاوده‬
‫ر‬
acceptance ‫وه‬
‫وه‬ ،‫رگرتن‬
‫رگیران‬
acceptance number (= ACCN) ‫ژماره‬
‫وه‬ ‫ی‬
‫رگیران‬
‫له‬
‫کۆنترۆڵی‬
‫چۆنیه‬
)‫تیدا‬
acceptance test ‫ئه‬
‫وه‬ ‫زموونی‬
‫رگیران‬
‫تاریکردنه‬ ،
‫وه‬
‫ی‬
‫وه‬
‫رگیران‬
acceptor ‫وه‬
‫رگر‬
access ٢
‫ت‬
‫چوونه‬
‫ده‬ ،‫ناو‬
‫ستپێگه‬
‫یشتن‬
‫چوونه‬ ‫ڕێی‬ ،
‫ژووره‬
‫وه‬
‫یا‬
‫تێپه‬
‫ڕبوون‬
٢
‫چوونه‬ ‫مافی‬ ‫ت‬
‫چوونه‬ ‫یان‬ ‫ناو‬
‫ژووره‬
‫وه‬
access arm ‫ده‬ ‫باسکی‬
‫ستپێگه‬
‫ده‬ ‫رۆڵی‬ ،‫یشتن‬
‫ستپێگه‬
‫یشتن‬
‫له‬
‫میکانیسم‬ ،‫وڕدا‬،‫دیسکلێ‬
‫ێکه‬
‫که‬
‫ده‬ ‫نووسین‬ ‫و‬ ‫خوێندن‬ ‫کرداری‬
‫باته‬
‫و‬ ‫پێش‬
‫پاشه‬
‫وه‬
)
access barred ‫ده‬
‫ستپێگه‬
‫نه‬ ‫یشتنی‬
‫ده‬ ،‫لواو‬
‫ستپێگه‬
‫یشتنی‬
‫ڕێپێنه‬
‫دراو‬
‫له‬
‫دراوه‬ ‫پاراستنی‬
)‫کاندا‬
access charge ‫ده‬ ‫مزی‬
‫ستپێگه‬
‫یشتن‬

16. 16
access code (= password) ‫تێپه‬
‫ڕوشه‬
‫تێپه‬ ،
‫ڕه‬
‫وشه‬
accessibility ‫ت‬
‫ده‬ ‫وانای‬
‫ستپێگه‬
‫ده‬ ،‫یشتن‬
‫ستپێگه‬
‫یشته‬
،‫نێتی‬
‫چوونه‬ ‫توانای‬
‫ژوورێتی‬
account (= user account) ‫هه‬
‫ژما‬
‫هه‬ ،‫ر‬
‫به‬ ‫ژماری‬
‫کارهێنه‬
‫ر‬
‫له‬
‫ڕایه‬
‫ڵه‬
)‫دا‬
accountancy ‫ژمێریاری‬
accumulator ‫ک‬
‫ۆ‬
‫ک‬
‫ه‬
‫ر‬
acoustic (= acoustical) ٢
‫ده‬ ‫ت‬
‫نگی‬
٢
‫ده‬ ‫ت‬
‫ده‬ ،‫نگناسی‬
،‫نگزانی‬
‫فه‬
‫رماننامه‬
‫ڕێکارنامه‬ ،‫بێناونیشان‬ ‫ی‬
‫بێناونیشان‬ ‫ی‬
acquire ‫به‬
‫ده‬
‫له‬ ‫مافی‬ ‫ی‬ ‫ستهێنان‬
‫چاپدانه‬
‫وه‬
‫ماف‬ ‫کڕینی‬ ،)
‫له‬ ‫ی‬
‫چاپدانه‬
‫وه‬
)
‫له‬
‫پیشه‬
‫باڵوکردنه‬ ‫سازیی‬
‫وه‬
‫له‬ ‫مافی‬ ،‫دا‬
‫چاپدانه‬
‫وه‬
‫ی‬
‫په‬
‫نه‬ ‫و‬ ‫ڕتووک‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
)
acquiring editor ‫له‬ ‫مافی‬ ‫پێداچووی‬
‫چاپدانه‬
‫وه‬
Acrobat ‫ئه‬
‫ک‬
‫ر‬
‫ۆ‬
‫بات‬
‫ئه‬
‫ک‬
‫پرۆگرامێ‬ ‫رۆبات‬
‫ک‬
‫ه‬
‫له‬
‫الیه‬
" ‫ن‬
Adobe
"
‫ک‬
‫ه‬
‫ڕێگه‬
‫ده‬
‫وێنه‬ ‫دات‬
‫یه‬
‫ک‬
‫له‬
‫به‬
‫ڵگه‬
‫نامه‬
‫یه‬
‫ک‬
‫بگیرێ‬
‫وه‬ ‫خش‬ ‫و‬
‫ک‬
‫پیشان‬ ‫خۆی‬
‫بدرێته‬
‫وه‬
)
acronym ‫سه‬
‫روشه‬
‫یه‬
‫ک‬
‫ه‬
‫چه‬ ‫پیتی‬ ‫م‬
‫وشه‬ ‫ند‬
‫یه‬
‫ک‬
‫پێ‬
‫ک‬
‫ه‬
‫وه‬
)
action ‫کرده‬ ،‫کار‬ ،‫کردار‬
‫کرده‬ ،
‫وه‬
active ‫چاال‬
‫ک‬
،
‫ک‬
‫ارا‬
Active Server Pages (= ASP) ‫الپه‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫ڕ‬
‫اژه‬
‫کاره‬
‫کاراکان‬
Active Server Pages .NET (=
ASP.NET)
‫الپه‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫ڕ‬
‫اژه‬
‫کاره‬
‫کاراکان‬
" ‫سەکۆی‬ ‫بە‬ ‫تایبەت‬ ‫وەشانی‬
.Net
"
)
ActiveX ‫ئه‬
‫کتیڤ‬
‫ئێکس‬
‫ناوێکه‬
‫مایکرۆساف‬
‫داویه‬
‫تی‬
‫به‬
‫کۆمه‬
‫ڵێک‬
‫له‬
‫ته‬ ‫و‬ ‫ئامراز‬
‫"به‬ ‫کنۆلۆژیای‬
‫رنامه‬
‫ته‬ ‫سازیی‬
‫واز‬،‫ن‬
object-oriented
programming
. ‫پێویس‬ ‫و‬ ‫گرنگ‬ ‫"ی‬
~
‫به‬
‫رده‬
‫ته‬ ‫دوو‬ ‫وامیی‬
‫تری‬ ‫کنۆلۆژیای‬
‫مایکرۆسۆفته‬
‫که‬
‫ده‬ ‫پێیان‬
" ‫وترێ‬
OLE
" ‫و‬ "
COM
‫که‬ "
‫کورته‬
‫ی‬
‫ئه‬
‫مانه‬
‫ن‬
:
(Object Linking and Embedding)
‫و‬
(Component Object Model)

17. 17
AD [After Dark image] ‫جۆره‬
‫درێژکراوه‬
‫یه‬
‫په‬ ‫کی‬
‫ڕگه‬
)
Ada (= ADA) ‫ئێیدا‬ ،‫ئادا‬
‫جۆره‬
‫ئاستبه‬ ‫زمانێکی‬
‫خاوه‬ ،‫رز‬
‫نی‬
‫هه‬
‫لومه‬
‫به‬ ‫رجی‬
‫رنامه‬
)‫گورجوگۆڵ‬ ‫سازیی‬
Ada language ‫ئێیدا‬ ‫زمانی‬ ،‫ئادا‬ ‫زمانی‬
Ada programming ‫به‬
‫رنامه‬
‫کردنی‬
‫به‬ ،‫ئادا‬
‫رنامه‬
‫کردن‬
‫به‬
‫ئێیدا‬ ‫زمانی‬
adapt ‫گونجاندن‬ ،‫سازکردن‬
adapter ‫ساز‬
‫ک‬
‫ه‬
‫گونجێنه‬ ،‫ر‬
‫ر‬
add ‫خستنه‬
‫سه‬
‫کۆکردنه‬ ،‫ر‬
‫پێوه‬ ،‫وه‬
‫نان‬
add-on ٢
‫پێوه‬ ‫ت‬
‫سه‬ ،‫زیاترکراو‬ ،‫کراو‬
‫زێده‬ ،‫رخراو‬
‫کراو‬
٢
‫ت‬
‫زیاترکه‬
،‫ر‬
‫پێزیادکه‬
‫وه‬ ،‫ر‬
‫سه‬
‫رخه‬
‫ر‬
address ‫ناونیشان‬
address bar ‫ناونیشان‬ ‫تووڵی‬
address bus ‫تێپه‬
‫ڕگه‬
‫ی‬
‫ناونیشان‬
addressless instruction (= zero-addressed instruction)
‫فه‬
‫رماننامه‬
‫ڕێکارنامه‬ ،‫بێناونیشان‬ ‫ی‬
‫بێناونیشان‬ ‫ی‬
adminstration ‫کارگێری‬
‫به‬ ،
‫ڕێوه‬
‫به‬
‫رایه‬
‫فه‬ ،‫تی‬
‫رمانگه‬
adminstrator ‫به‬
‫ڕێوه‬
‫به‬
‫ر‬
advanced ‫په‬
‫ره‬
‫سه‬
‫ندوو‬
adware ‫بانگه‬
‫شه‬
‫واڵه‬
،
‫بانگه‬ ‫پرۆگرامی‬
‫شه‬
alias ‫به‬ ‫ناسراو‬
‫نازناو‬ ،
‫ن‬ ،
‫خوازناو‬ ،‫خوازیار‬ ‫اوی‬
aliasing ٢
‫خاوڕۆیی‬ ‫ت‬
٢
‫البه‬ ،‫زیگزاگ‬ ‫ت‬
‫ال‬
align ‫هاو‬
‫ڕێ‬
‫ک‬
‫ی‬
،
‫هاوه‬
‫ێڵی‬
،
‫هاوته‬
‫خت‬
‫ی‬
،
‫الڕێ‬
‫کک‬
‫الگرتن‬ ،‫ردن‬
)
‫ڕێ‬
‫ک‬
‫ده‬ ‫ستنی‬،
‫وێنه‬ ،‫ق‬
‫ناوه‬ ، ‫ڕاس‬ ‫الی‬ ‫بۆ‬ ،‫هتد‬ ،
‫چه‬ ‫یان‬ ‫ڕاس‬
.‫پ‬
(
alignment ‫ڕیز‬ ،‫الگرتن‬
‫ک‬
‫ردن‬
alpha ‫ئ‬
‫ە‬
‫لفا‬
)
‫وەشانێکی‬
‫بەرنامەیەک‬
‫ک‬
‫ه‬
‫نه‬ ‫ئێستا‬
‫ک‬
‫ه‬
‫و‬
‫تۆته‬
‫به‬
‫رده‬
‫ستی‬
‫خه‬
‫ڵ‬
‫ک‬
‫ی‬
،
‫به‬
‫به‬ ‫هم‬
‫مه‬
‫به‬
‫تاری‬ ‫ستی‬
‫ک‬
‫ردنه‬
‫وه‬
‫هه‬
‫یه‬
(

18. 18
alphanumeric ‫ئه‬
‫لف‬
‫ا‬
‫ژماره‬
‫یی‬
alternate ‫له‬
‫بری‬
‫جێگره‬ ،
‫وه‬
‫بژاره‬ ،
analog1
(= analogoue) ٢
‫به‬ ‫ت‬
‫پێوانه‬ ،‫راوردی‬
،‫یی‬
‫به‬
‫راوردکارانه‬
‫ناڕه‬
)‫نووسی‬
analog2
(= analogoue) ‫هاویه‬ ،‫لێکچوو‬
‫هاو‬ ،‫ک‬
‫هاوشێوه‬ ،‫تا‬
،
‫به‬
‫رانبه‬
‫ر‬
‫له‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ ،‫کۆنترۆڵدا‬
‫له‬
‫سیسته‬
)‫لێکچوودا‬ ‫می‬
analog3
(= analogoue) ٢
‫به‬ ‫ت‬
‫به‬ ‫ئامێری‬ ،‫راوردی‬
،‫راوردی‬
‫پێوانه‬ ‫ئامێری‬
‫به‬ ‫ئامێری‬ ،‫یی‬
‫راوردکارانه‬
‫له‬
‫به‬
‫رانبه‬
‫"ئامێری‬ ‫ر‬
‫ڕه‬
)"‫نووسی‬
analog adder ‫پێزیادکه‬
‫پێوانه‬ ‫ری‬
‫یی‬
analysis ‫ش‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ردنه‬
‫وه‬
‫شیته‬ ،
‫ڵکاری‬
anchor ‫له‬
‫نگه‬
‫ر‬
android ‫ئەندرۆید‬
‫ئامێری‬ ‫بۆ‬ ،‫کارپێکردنە‬ ‫سیستەمی‬
‫پێدراوە‬ ‫پەرەی‬ ‫تایەپێژمێر‬ ‫و‬ ‫گەڕۆک‬
)
animation ‫بزێو‬ ،‫جووهو‬
annotation ‫یاداش‬
‫په‬ ،
‫راوێزنووسی‬
anonymous ‫نه‬
‫نه‬ ،‫ناسراو‬
‫زانراو‬
‫که‬ ،‫بێناو‬ ،
‫سنه‬
‫ناس‬
antiglare ‫دژه‬
‫بریقه‬
antivirus ‫دژه‬
‫ڤایرۆس‬
antivirus software (= AVS) ‫دژەڤایرۆس‬ ‫نەرمەواڵەی‬
‫ڤایرۆسی‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫لە‬ ‫پاراستن‬ ‫بۆ‬ ‫نەرمەواڵەیەک‬
‫کۆمپیوتەر‬
‫کە‬
‫پێ‬ ‫پەی‬
. ‫دەبرێ‬
)
Apache ‫ئه‬
‫پاچی‬
‫ڕاژه‬
‫وێبه‬ ‫کارێکی‬
‫که‬
‫به‬
‫به‬ ‫و‬ ‫خۆڕایی‬
‫شێوه‬
‫ی‬
‫ژێده‬
‫رکراوه‬
"
opensource
"
‫له‬
‫به‬
‫رده‬
‫ستدای‬
‫ه‬
‫وەشانی‬ ‫یەکەم‬ ،
‫ساڵی‬
٢٩٩٥
‫باڵو‬
‫بۆ‬ ،‫کراوەتەوە‬
‫زانیاریی‬
‫بڕوانە‬ ‫زیاتر‬
www.apache.org
)

19. 19
API (= application programming
interface)
‫بەرنامەی‬ ‫ناوبەستی‬
‫بەکاربەری‬
APL (= A Programming Language) ‫ئه‬
‫ی‬
‫پی‬
‫ئێڵ‬
‫زمانی‬
‫به‬
‫رنامه‬
‫ئاستبه‬ ‫کردنی‬
‫ڕاڤه‬ ،‫رز‬
‫که‬
‫هه‬ ‫ری‬
‫یه‬
‫بۆ‬ ‫و‬
‫کراوه‬ ‫چێ‬ ‫بیرکاری‬ ‫کاری‬
.
‫هه‬
‫لومه‬
‫هه‬ ‫زۆری‬ ‫رجی‬
‫یه‬
‫ڕیزه‬ ‫ستنی‬،‫ڕێک‬ ‫بۆ‬
" ‫ک‬
array
‫"ه‬
‫و‬ ‫کان‬
‫چاره‬
‫سه‬
‫ر‬
‫کردنی‬
‫هاوکێشه‬
‫جه‬
‫برییه‬
)‫کان‬
App (= application)
append ‫پاش‬
‫ک‬
‫ۆ‬
‫ک‬
‫له‬ ،‫ردن‬
‫ته‬
‫ک‬
‫ستن‬،
Apple ‫"ئه‬
"‫پڵ‬
‫یه‬ .‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫کێک‬
‫ە‬
‫له‬
‫پێژمێرسازه‬
‫گه‬
‫وره‬
‫کانی‬
)‫دنیا‬
Apple Computer (= Apple-Macintosh Computer = Macintosh
Computer) ‫کۆمپیوته‬
‫ئه‬ ‫ری‬
‫ماکینتۆش‬ ‫پێژمێری‬ ،‫پڵ‬
appliance ‫که‬ ،‫ئامێر‬
‫ره‬
‫سته‬
‫ده‬ ،
‫زگا‬
‫هه‬
‫جۆره‬ ‫ر‬
‫کاره‬ ‫ئامێرێکی‬
‫بایی‬
‫ناوماڵه‬ ‫و‬
)‫یی‬
appliance computer ‫ئاماده‬ ‫پێژمێری‬
‫کۆمپیوته‬ ،
‫ری‬
‫ئاماده‬
‫کار‬ ‫ی‬
‫که‬ ‫پێژمێرێ‬
‫پ‬
‫ده‬ ‫کڕین‬ ‫اش‬
‫بدرێته‬ ‫توانرێ‬
‫ده‬
‫کاره‬ ‫م‬
‫هه‬ ‫و‬ ‫با‬
‫ڵ‬
) ‫بکرێ‬ ‫پێ‬ ‫ئیشی‬ ‫و‬ ‫بکرێ‬
applicabillity ‫به‬
‫کاربه‬
‫وازی‬،‫ری‬
-
‫کردارەکی‬ ،‫کردینی‬
applicable ‫به‬
‫کاربه‬
‫واز‬،‫ری‬
applicant ‫داخواز‬ ،‫داواکار‬
application1
‫به‬
‫رنامه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫نه‬ ،‫ری‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫ی‬
‫به‬
‫کاربه‬
‫به‬ ،‫ری‬
‫رنامه‬
‫نه‬ ،
‫رمه‬
‫واڵه‬
application2
٢
‫ت‬
‫داوانام‬
‫ه‬
‫داخوازنامه‬ ،
٢
‫پرۆگرام‬ ‫ت‬
)‫پێژمێر‬ ‫ی‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫کاربه‬
‫به‬ ،‫ری‬
‫خستنه‬ ،‫کارپێکردن‬ ،‫کارهێنان‬
‫کار‬
٤
‫کاری‬ ‫ت‬
‫به‬
‫کاربه‬
‫کۆمپیوته‬ ‫ریی‬
‫کرده‬ ‫کاری‬ ،‫ر‬
‫ئه‬ ‫بکرێ‬ ‫کارێ‬ ،‫نی‬
‫نجام‬
‫ببێ‬
application developer ‫به‬
‫رهه‬
‫به‬ ‫مهێنانی‬
‫رنامه‬
‫ی‬

20. 20
‫به‬
‫کاربه‬
‫ر‬
‫بەرنامە‬ ‫پەرەپێدانی‬ ،‫ی‬
application development language ‫زمانی‬
‫به‬
‫رهه‬
‫به‬ ‫مهێنانی‬
‫رنامه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
application development system ‫سیسته‬
‫می‬
‫به‬
‫رهه‬
‫به‬ ‫مهێنانی‬
‫رنامه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
application file ‫په‬
‫ڕگه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
application form ‫داوانامه‬ ‫فۆرمی‬
،
‫داخوازنامه‬ ‫فۆرمی‬
application generator ‫دینه‬
‫به‬ ‫مۆی‬
‫رنامه‬
application icon ‫وێنۆچکه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
application-oriented language ‫به‬ ‫زمانی‬
‫کاربه‬
‫واز‬،‫ری‬
application package ‫گورزه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫گورزه‬ ،‫ری‬
‫ی‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
application program = applications program
applications program ‫به‬
‫رنامه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
‫به‬
‫رنامه‬
‫یه‬
‫ک‬
‫که‬
‫به‬
‫مه‬
‫به‬
‫به‬ ‫ستی‬
‫کاربه‬
‫ده‬ ‫دیاریکراو‬ ‫ریێکی‬
‫وه‬ ، ‫نووسرێ‬
‫به‬ ‫کوو‬
‫رنامه‬
‫ی‬
)‫هتد‬ ‫و‬ ‫بانکداری‬ ،‫کۆگاداری‬ ،‫ژمێریاری‬
application programming
interface = API
‫بەکا‬ ‫بەرنامەی‬ ‫ناوبەستی‬
‫ربەری‬
‫داڕشتنی‬ ‫بۆ‬ ‫نێوانەڕوویەکە‬
‫بەکاربەری‬ ‫بەرنامەیەکی‬
)
applications software ‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
applications terminal ‫کۆتاگه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫کاربه‬
‫ری‬
applied ‫به‬
‫کاربه‬
‫کرده‬ ،‫ری‬
‫کرداره‬ ،‫نی‬
‫کی‬
applied graphics ‫به‬ ‫گرافیکی‬
‫کاربه‬
‫نیگار‬ ،‫ری‬
‫سازیی‬
‫به‬
‫کاربه‬
‫ری‬
apply ‫به‬
‫کاربردن‬
approach ،‫چوون‬ ‫بۆ‬
‫نزیکبوونه‬
‫وه‬
‫لێنزیکبوونه‬ ،
‫وه‬
‫چوون‬ ،
‫به‬
‫ره‬
‫و‬

21. 21
approval ٢
‫په‬ ‫ت‬
‫سه‬
‫ڕه‬ ،‫مۆرکردن‬ ،‫ندکردن‬
‫زامه‬
‫ندی‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫په‬ ،‫دڵبوون‬
‫سه‬
‫ندکردن‬
٢
‫ئافه‬ ‫ت‬
‫رین‬
approve ٢
‫په‬ ‫ت‬
‫سه‬
‫مۆرکردن‬ ،‫ندکردن‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫الوه‬
،‫باشبوون‬
‫ڕاله‬
‫سه‬
‫ربوون‬
approxe = approximate
approximate ٢
‫له‬ ،‫نزیک‬ ‫ت‬
‫یه‬
‫که‬
‫وه‬
‫نزیک‬
٢
‫وه‬ ‫ت‬
‫یه‬ ‫ک‬
،‫ک‬
‫چونیه‬
‫ک‬
٢
‫نزیکه‬ ‫ت‬
‫یی‬
٤
‫لێککردن‬ ،‫لێکچوون‬ ‫ت‬
approximation ٢
‫لێنزیکبوونه‬ ،‫لێکچوون‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫نزیکه‬ ‫ت‬
‫یی‬
arbitrary ٢
‫به‬ ،‫واز‬،‫دڵ‬ ، ‫دڵویس‬ ‫ت‬
‫مه‬
‫له‬ ،‫خۆ‬ ‫یلی‬
‫ڕووی‬
‫ویستنه‬
‫وه‬
٢
‫بێسه‬ ‫ت‬
‫رووبه‬
‫نابه‬ ،‫ر‬
‫له‬ ،‫جێ‬
‫خۆوه‬
arbitrary constant ‫نه‬
‫نه‬ ، ‫دڵویس‬ ‫گۆڕی‬
‫واز‬،‫دڵ‬ ‫گۆڕی‬
،
‫هەمیشەیی‬ ‫خۆوەیی‬ ‫لە‬
architecture ‫ته‬
‫الرسازی‬
archive ‫ئه‬
‫رشیڤ‬
archived (= A) ‫ئه‬
‫رشیڤ‬
‫کراو‬
area ٢
‫ناوچه‬ ‫ت‬
‫هه‬ ،
‫شوێن‬ ،‫رێم‬
٢
‫ڕووبه‬ ‫ت‬
‫پانتایی‬ ،‫ڕوو‬ ،‫ر‬
٢
‫ت‬
‫به‬
‫بوار‬ ،‫ستێن‬
argue ٢
‫به‬ ‫ت‬
‫ڵگه‬
‫هێنانه‬
‫وه‬
٢
‫چه‬ ،‫مشتومڕکردن‬ ‫ت‬
‫ند‬
‫وچۆنکردن‬
argument ٢
‫ت‬
‫به‬
‫ڵگه‬
٢
‫ده‬ ،‫مشتومڕ‬ ‫ت‬
‫مه‬
‫راڵێ‬
arithmetic ‫ژمێره‬
‫یی‬
array ‫ڕیزه‬
‫ک‬
‫ڕیز‬ ،
arrow ‫تیر‬
ascending ‫هه‬
‫به‬ ،‫ڵچوون‬
‫به‬ ،‫رزبوون‬
‫رزه‬
‫ڕۆیی‬
ASCII (= American Standard Code for Information Interchange)
،‫ئاسکی‬
‫هێما‬
‫ئاسکی‬ ‫ی‬
‫جۆره‬
‫حه‬ ‫کۆدێکی‬
‫بیتیی‬ ‫وت‬
٢٢٨
‫نووسه‬
‫یییه‬
‫که‬ ،
‫دراوه‬ ‫ئاڵوگۆڕی‬ ‫ستانداردکردنی‬ ‫بۆ‬
‫له‬ ‫کان‬
‫جۆره‬ ‫نێوان‬
‫جیاوازه‬
‫کانی‬
‫ده‬
‫دراوه‬ ‫زگاکانی‬
‫پێوه‬ ‫و‬ ‫کاری‬
‫ندییه‬
‫ڕه‬ ‫کانی‬
‫گه‬ ،‫نووسی‬
‫هڵه‬
‫کراوه‬ ‫ڕێژی‬
)

22. 22
ASCII character ‫نووسه‬
‫ئاسکی‬ ‫ی‬
ASCII character set ‫کۆمه‬
‫ڵه‬
‫نووسه‬
‫ئاسکی‬ ‫ی‬
ASCII code ‫ئاسکی‬ ‫کۆدی‬
ASCII file ‫په‬
‫ڕگه‬
‫ئاسکی‬ ‫ی‬
‫په‬
‫ڕگه‬
‫یه‬
‫که‬ ‫ک‬
‫ته‬
‫هاتووه‬ ‫پێک‬ ‫نها‬
‫له‬
‫به‬ ‫پی‬
‫ڕه‬
‫مزه‬
)‫ئاسکی‬ ‫کانی‬
ASCII FTP mode ‫دۆخه‬
FTP
‫ئاسکی‬ ‫ی‬
‫یه‬
‫له‬ ‫کێک‬
‫دوو‬
‫دۆخه‬
‫گواستنه‬ ‫کانی‬
‫وه‬
‫دراوه‬ ‫ی‬
‫له‬ ‫کان‬
‫ڕێگه‬
‫ی‬
FTP
)
ASCII keyboard ‫ته‬
‫خته‬
‫ئاسکی‬ ‫کلیلی‬
ASCII string ‫ڕیزبه‬
‫ندی‬
‫ڕیزبه‬ ،‫ئاسکی‬
‫نووسه‬ ‫ندی‬
‫ئاسکی‬ ‫ییی‬
ASCII text ‫ده‬
‫ئاسکی‬ ‫ری‬
‫ده‬
‫پاشکه‬ ‫ری‬
‫به‬ ‫وتکراو‬
‫داڕێژه‬
)‫ئاسکی‬ ‫ی‬
ASP (= Active Server Pages) ‫الپه‬
‫ڕه‬
‫ڕاژه‬
‫ک‬
‫اره‬
‫کاراکان‬
Assembly language ‫ئەسێمبلی‬ ،‫کۆکار‬ ‫زمانی‬
‫زمانێکی‬
‫بەرنامەداڕشتنە‬ ‫ئاستنزمی‬
)
assertion ٢
‫د‬ ،‫سووربوون‬ ‫ت‬
‫خوازه‬ ،‫اوا‬
،
‫پێداگری‬
٢
‫ت‬
‫دڵنیابوون‬
associate ‫هاوپه‬
‫یوه‬
‫ند‬
at (@) ‫ئالوو‬
‫ئا‬ ،
‫ت‬
‫لوو‬
:‫تێبینی‬
‫به‬
‫هێمای‬
(@)
‫که‬
"
a
"
‫یه‬
‫ک‬
‫ی‬
‫لوولبووه‬
‫ده‬
" ‫"ئالوو‬ ‫ڵێین‬
‫ئه‬ .
‫ئالووله‬ ‫و‬
‫له‬
‫زۆربه‬
‫زمانه‬ ‫ی‬
‫ئه‬
‫ورووپییه‬
‫کاندا‬
‫به‬
‫گوێره‬
‫داناوه‬ ‫بۆ‬ ‫ناوێکیان‬ ‫و‬ ‫گۆڕیویانه‬ ‫خۆیان‬ ‫زمانی‬ ‫ی‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ .
‫له‬
‫سویدی‬
‫ده‬ ‫پێی‬
‫لووته‬ ‫"ئای‬ ‫ڵێن‬
‫له‬ ‫و‬ "‫فیلی‬
‫فینله‬
‫ده‬ ‫پێی‬ ‫ندیش‬
‫ئای‬ " ‫وترێ‬
‫کلکه‬
‫مه‬
‫ئه‬ ."‫یموونی‬
‫گه‬
‫ئیمه‬ ‫ناونیشانێکی‬ ‫ر‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ ‫یلێکمان‬
‫به‬
‫شێوه‬ ‫م‬
‫یه‬
‫هه‬
" ‫بێ‬
info@zkurd.org
‫ده‬ ‫ئاوا‬ "
‫وێنینه‬،‫ی‬
:‫وه‬
،‫خاڵ‬ ،‫زکورد‬ ، ‫ئالوو‬ ،‫"ئینفۆ‬
"‫ئۆرگ‬
)
attachment ‫پاش‬
‫ک‬
‫ۆ‬
‫هاوپێچ‬ ،
attempt ‫هه‬
‫وڵدان‬
attribute ٢
‫ت‬
‫تایبه‬
‫تمه‬
‫ئا‬ ،‫ندی‬
‫ک‬
‫ار‬
‫تایبه‬ ،
‫پێناسه‬ ،‫خۆ‬
٢
‫دانه‬ ‫ت‬
‫پاڵ‬
audio1
‫بیسته‬
‫بیستنی‬ ،‫نی‬

23. 23
audio2
‫ده‬
‫نگ‬
audio frequency (= AF) ‫له‬
‫ره‬
‫له‬
‫ره‬
‫بیسته‬ ‫ی‬
‫نی‬
Audio-Video Interleave file (=
AVI)
‫گرتە‬ ‫و‬ ‫بیستن‬ ‫پەڕگەی‬
‫دەنگ‬ ‫کە‬ ‫پەڕگەیەکە‬
‫گرتەی‬ ‫و‬
‫تێدایە‬ ‫ڤیدیۆیی‬
)
audit ‫پێداچوونه‬
‫وه‬
‫لێپرسینه‬ ،
‫وه‬
،
‫پش‬
‫ک‬
‫نین‬
‫وردبین‬ ،
authentication ‫ڕه‬
‫سه‬
‫نێتی‬
authorization ‫ڕێپێدان‬
‫ده‬ ،
‫سه‬
‫هتپێدان‬
authorized user ‫به‬
‫ک‬
‫ارهێنه‬
‫ڕێپێدراو‬ ‫ری‬
‫به‬ ،
‫کارهێنه‬
‫ری‬
‫ده‬
‫سه‬
‫هتپێدراو‬
auto- ٢
"‫"خۆکار‬ ،"‫"خۆ‬ ‫ت‬
٢
‫"کۆمپیوته‬ ‫ت‬
،"‫ری‬
"‫"ماشینی‬
)‫پێشگر‬
auto abstract ‫پوخته‬
‫کۆمپیوته‬ ‫ی‬
‫ری‬
‫له‬
‫زانیاریگه‬
،‫یاندندا‬
‫پوخته‬
‫ده‬
‫که‬ ‫رێ‬
‫به‬
‫یارمه‬
‫کۆمپیوته‬ ‫تیی‬
‫ئاماده‬ ‫ر‬
)‫کرابێ‬
auto-answer ‫خۆوه‬
‫هم‬
auto-boot ‫خۆوه‬ ،‫خۆبووت‬
‫کارخه‬
‫ر‬
autocode ٢
‫خۆڕه‬ ‫ت‬
‫مز‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫رنامه‬
‫خۆکار‬ ‫ی‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫رنامه‬
‫ی‬
‫ک‬ ‫چێکردنی‬
‫ۆمپیوته‬
‫ری‬
autocorrect ‫ڕاستکردنه‬
‫وه‬
‫خۆکار‬ ‫ی‬
autodial1
(= auto-dial) ٢
‫ژماره‬ ‫ت‬
‫خۆکار‬ ‫گری‬
٢
‫لێدا‬ ‫ژمارە‬ ‫ت‬
‫نی‬
‫خۆکار‬
autodial2
(= auto-dial) ‫خۆژماره‬
‫گر‬
‫له‬
‫ته‬ ‫و‬ ‫مۆدێم‬
‫له‬
)‫فۆندا‬
auto-dialer (= auto-dial = autodial) ‫خۆژماره‬
‫گر‬
autodial modem ‫خۆژمار‬ ‫مۆدێمی‬
‫ه‬
‫گر‬
AUTOEXEC.BAT ‫ئاوتۆت‬
‫ت‬ ‫ئێگزێک‬
‫به‬
‫له‬ ‫ت‬
"
DOS
‫ناوی‬ ،‫"دا‬
‫"په‬
‫ڕگه‬
‫ی‬
‫ده‬
‫سته‬
‫خۆجێبه‬ ‫یی"ی‬
‫جێکه‬
‫که‬ ،‫ر‬
‫فرمانه‬
‫له‬ ‫ناوی‬ ‫کانی‬
‫سه‬
‫ره‬
‫کاری‬ ‫تای‬
‫کۆمپیوته‬
‫"بووت"بوونه‬ ‫پاش‬ ‫خێرا‬ ،‫ردا‬
‫وه‬
‫سیسته‬ ‫ی‬
‫جێبه‬ ‫م‬
‫ده‬ ‫جێ‬
)‫بن‬

24. 24
autofocus ‫خۆمیقاتساز‬ ،‫ئاوتۆفوکوس‬
autograph1
‫واژۆ‬
autograph2
(= manuscript) ‫ده‬
‫ستنووس‬
autograph3
(= dynamic mathematics software) ‫ئاوتۆگراف‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫بزۆزه‬ ‫بیرکاریی‬ ‫ی‬
‫که‬
‫ژماره‬ ‫فێرکردنی‬ ‫بۆ‬
‫تانوپۆی‬ ،‫کاری‬
‫ئه‬
‫ندازه‬
‫سه‬ ،‫یی‬
‫شیمانه‬ ‫و‬ ‫رژمێری‬
‫به‬ "‫"احتماالت‬
‫ده‬ ‫کار‬
) ‫چێ‬
autoidentifier ‫خۆناسکار‬
automate ٢
‫خۆبه‬ ‫ت‬
‫کاربه‬
‫به‬ ،‫رین‬
‫خۆکارکردن‬
٢
‫کۆمپیوته‬ ‫ت‬
‫ماشینیکردن‬ ،‫ریکردن‬
automatic ‫خۆ‬
‫ک‬
‫ئۆتۆماتی‬ ،‫ار‬
‫ک‬
automation ‫خۆ‬
‫ک‬
‫اری‬
autoplay ‫خۆلێدا‬
‫خۆگەڕ‬ ،‫ن‬
auto-repeat ‫خۆباره‬
‫خۆپاته‬ ،
auto-stop ‫خۆوه‬
‫خۆوه‬ ، ‫س‬
‫ستان‬
autorestart ‫خۆده‬
‫ستپێکردنه‬
‫وه‬
autoresponder ‫خ‬
‫ۆوه‬
‫همده‬
‫ر‬
autorun ‫خۆگه‬
‫ڕی‬
autosave ‫خۆپاشه‬
‫ک‬
‫ه‬
‫وت‬
auto scan ‫خۆکار‬ ‫پشکنینی‬
AutoShapes ‫شێوه‬
‫خۆ‬
‫ک‬
‫ارییه‬
‫ک‬
‫ان‬
autotrack ‫خۆکار‬ ‫سۆراخکردنی‬
‫سه‬
‫باره‬
‫به‬ ‫ت‬
‫مانگی‬ ‫شوێنی‬
‫ده‬
)‫ستکرد‬
avatar "‫"ئاڤاتار‬
،
‫ئه‬
‫وشه‬ ‫م‬
‫یه‬
‫له‬
‫بنه‬
‫ڕه‬
‫له‬ ‫تدا‬
‫زمانی‬
‫"سه‬
‫"ه‬ ‫نسکری‬
‫وه‬
‫هاتوو‬
‫ه‬
‫وه‬ ،
‫له‬
‫سه‬ ‫م‬
‫رده‬
‫مه‬
‫نوێیه‬
‫ئه‬ ‫دا‬
‫واتایانه‬ ‫م‬
‫هه‬ ‫ی‬
‫یه‬
:
٢
‫ت‬
‫نوێنه‬
‫رایه‬
‫تییه‬
‫ئه‬ ‫کی‬
‫له‬
‫وێنه‬ ‫یان‬ ‫کترۆنی‬
‫که‬ ‫بۆ‬ ‫یی‬
‫ده‬ ‫یان‬ ‫سێک‬
‫له‬ ‫ورگێڕێک‬
"
Science fiction
‫کۆمپیوته‬ ‫زانستی‬ ‫و‬ "
.‫ردا‬
٢
‫له‬ ‫ت‬
‫مه‬
‫کۆ‬
forum
،‫وا‬ ‫شوێنی‬ ‫و‬ )
‫به‬
‫وێنه‬
‫یه‬
‫وێنۆچکه‬ ‫یان‬ ‫ک‬
‫یه‬
‫ده‬ ‫ک‬
‫که‬ ‫وترێ‬
‫نوێنه‬
‫رایه‬
‫که‬ ‫تیی‬
‫یان‬ ‫سێک‬

25. 25
‫ئه‬
‫به‬ ‫یان‬ ‫ندامێک‬
‫شداربوویه‬
‫ده‬ ‫ک‬
.‫کات‬
AVI (=Audio-Video Interleave file)
AVS (= antivirus software)
axis ‫ته‬
‫وه‬
‫ره‬
‫ته‬ ،
‫وه‬
‫ر‬

26. 26
B, b
B1
‫نیشانه‬
‫کورته‬ ‫ی‬
" ‫"بای‬ ‫ی‬
B2
"‫"بی‬
‫به‬ ‫زمانێکی‬ ‫ناوی‬
‫رنامه‬
‫ئاستبه‬ ‫داڕێژیی‬
)‫رز‬
B: ‫ب‬
،‫جووت‬
‫بێ‬ ،‫اڵ‬
-
‫اڵ‬،‫جووت‬
‫له‬
‫کۆمپیوته‬
‫ره‬
‫که‬
‫سییه‬
‫نیشانه‬ ‫کاندا‬
‫ی‬
‫نه‬ ‫دیسکی‬
‫رمی‬
B
)
back 1
٢
‫دوا‬ ،‫پاش‬ ، ‫پش‬ ‫ت‬
٢
‫ئاوه‬ ‫ڕابردوو‬ ‫ت‬
)‫ڵناو‬
٢
‫ت‬
‫پاڵپشتیکردن‬
back 2
‫گه‬
‫ڕانه‬
‫وه‬
‫دواوه‬ ‫بۆ‬ ،
‫پاشه‬ ‫بۆ‬ ،
‫وه‬
‫له‬ .‫فرمان‬ ،‫ناو‬
"
GUI
‫ئینته‬ ‫و‬ "
‫"په‬ ‫بۆ‬ ‫ڕۆیشتن‬ ،‫رنێتدا‬
‫ڕه‬
‫"سه‬ ‫یان‬ "
‫رووپه‬
‫ڕه‬
‫"ی‬
‫که‬ ،‫پێشوو‬
‫هاتبووه‬ ‫پێشووتر‬
‫سه‬
‫په‬ ‫ر‬
‫رده‬
‫پیشانه‬
‫که‬
‫به‬ .‫دا‬
‫رانبه‬
‫ره‬
‫که‬
‫ی‬
"
forward
‫"ه‬
)
backbone ‫گازه‬
‫بڕبڕه‬ ،‫را‬
‫کۆمه‬
‫له‬ ‫ڵێک‬
‫بنه‬ ‫گرێ‬
‫ماییه‬
‫ڕایه‬ ‫کانی‬
‫ڵه‬
،
‫که‬
‫له‬
‫الیه‬
‫هێڵه‬ ‫ن‬
‫به‬
‫تواناکانه‬
‫وه‬
‫پێکه‬
‫وه‬
‫به‬
)‫ستراون‬
backbone network ‫ڕایه‬
‫ڵه‬
‫بڕبڕه‬ ‫ی‬
‫به‬
‫ش‬
‫له‬ ‫ێک‬
‫ڕایه‬
‫ڵه‬
‫یه‬
‫کی‬
"
WAN
‫که‬ "
‫هه‬
‫ڕایه‬ ‫ندێ‬
‫ڵه‬
" ‫ی‬
LAN
‫به‬ "
‫"پرد"ه‬ ‫هۆی‬
‫وه‬
‫به‬
‫یه‬
‫کتر‬
‫ده‬
‫به‬
‫ستێته‬
‫وه‬
)
backdoor ‫پشته‬
‫ده‬
‫رگا‬
backdrop (= background plane) ‫په‬
‫رده‬
‫پاشبنه‬ ‫ی‬
‫ما‬
backfile (= backup file) ‫په‬
‫ڕگه‬
‫پاڵپشتی‬ ‫ی‬
background ‫پاشبنه‬
‫ما‬

27. 27
backing ٢
‫پا‬ ‫ت‬
‫ڵپشتی‬
٢
‫پشتیوانی‬ ‫ت‬
backslash () ‫الره‬
‫پێچه‬ ‫هێڵی‬
‫وانه‬
backspace (key) ‫ک‬
‫دوابه‬ ‫لیلی‬
،‫ر‬
‫ک‬
‫به‬ ‫لیلی‬
‫ره‬
‫ودوا‬
backup ‫پاراستن‬ ‫ت‬ ‫پاڵپش‬
bad sector ‫که‬
‫سه‬ ،‫خراپ‬ ‫رتی‬
‫کته‬
‫خراپ‬ ‫ری‬
badge reader ‫نیشانه‬
‫نیشانه‬ ،‫خوێن‬
‫خوێنه‬
‫ر‬
‫ئامێری‬ .‫ناو‬
‫چوونه‬
‫ژووره‬
‫وه‬
‫که‬ ،
‫ده‬
‫توانێ‬
‫ئه‬
‫زانیارییانه‬ ‫و‬
‫که‬ ‫ی‬
‫له‬
‫بچووکی‬ ‫کارتێکی‬
‫نهێنبه‬ ‫الستیکیدا‬
‫وێنێته‬،‫ب‬ ،‫کراون‬ ‫ندی‬
‫وه‬
)
balance ٢
‫ت‬
‫هاوسه‬
‫هاوتایی‬ ،‫نگی‬
٢
‫ته‬ ‫ت‬
‫رازوو‬
٢
‫ت‬
‫هاوسه‬
‫هاوته‬ ،‫هاوتاکردن‬ ،‫نگکردن‬
‫رازکردن‬
balanced ‫هاوسه‬
‫هاوته‬ ،‫هاوتا‬ ،‫نگ‬
‫راز‬
balanced bridge ‫هاوسه‬ ‫پردی‬
‫نگ‬
balanced error ‫هه‬
‫ڵه‬
‫هاوسه‬ ‫ی‬
‫نگ‬
‫خاوه‬
‫ن‬
‫ی‬
‫ش‬
‫ی‬
‫مانه‬
" ‫"احتما‬
‫ی‬
‫هاوسه‬
‫و‬ ‫نگ‬
‫ی‬
‫ه‬
‫کسان‬
)
ball ‫گۆ‬
‫خڕ‬ ،
ball printer ‫چاپکه‬
‫گۆدار‬ ‫ری‬
ban ‫ڕێگرتن‬
band ‫نه‬ ،‫باند‬
‫شری‬ ،‫وار‬
bandwidth ‫باندبه‬
‫رینی‬
banner1
‫به‬
‫یداخ‬
banner2
‫سه‬
‫سه‬ ‫ردێڕی‬
‫ره‬
‫کی‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬
‫گه‬
‫وره‬
‫سه‬ ‫ترین‬
‫الپه‬ ‫ردێڕی‬
‫ڕه‬
‫ی‬
‫یه‬
‫که‬
‫می‬
‫ڕۆژنامه‬
)
banner3
‫سه‬
‫ردێڕسازی‬
‫شێوه‬
‫به‬ ‫پێدان‬
‫سه‬
)‫ردێڕ‬
Banner4
‫به‬
‫نێر‬
‫جۆره‬ .‫بازرگانی‬ ‫ناوی‬
‫نه‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫یه‬
‫تایبه‬ ‫کی‬
‫به‬ ‫ت‬
‫ده‬
‫ئاماده‬ ‫و‬ ‫سکاری‬
‫سه‬ ‫کاریی‬
)‫ردێڕ‬
banner5
‫به‬
‫نێر‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫هه‬ ،‫رنێتدا‬
‫رجۆره‬
‫ڕاگه‬
‫یاندنامه‬
‫یه‬
‫به‬ ‫ک‬
‫شێوه‬
‫ی‬
‫الکێشه‬
‫له‬
‫په‬
‫ڕه‬
‫و‬ ‫ی‬
)‫ێبدا‬

28. 28
bar ‫میله‬ ،‫شیش‬ ،‫تووڵ‬
barcode ‫تووڵ‬
‫ک‬
‫ۆد‬
base ‫بنچینه‬
basic1
‫بنچینه‬
‫بنچینه‬ ،‫یی‬
BASIC2
(= Basic = Beginners Symbolic All-purpose Instruction Code)
‫به‬
‫یسیک‬
‫ڕه‬
‫فه‬ ‫مزی‬
‫رماننامه‬
‫هێمایانه‬ ‫ییی‬
‫هه‬ ‫ی‬
‫موومه‬
‫به‬
‫سته‬
‫ی‬
‫ده‬
‫ستپێکه‬
)‫ران‬
basic code1
‫کۆدی‬
‫بنچی‬
‫نه‬
‫یی‬
‫بنچینەیی‬ ‫هێمای‬ ،
BASIC code2
‫به‬
‫رنامه‬
‫به‬ ‫ی‬
‫یسیک‬
BASIC compiler ‫وه‬
‫به‬ ‫رگێڕی‬
‫یسیک‬
basic ditionary ‫وشه‬
‫نامه‬
‫بنه‬ ‫ی‬
‫وشه‬ ،‫ما‬
‫نامه‬
‫بنچینه‬ ‫ی‬
‫یی‬
basic shapes ‫شێوه‬
‫بنه‬
‫مایییه‬
‫ک‬
‫ان‬
batch ٢
‫ده‬ ‫ت‬
‫چه‬ ، ‫پۆ‬ ،‫سته‬
‫پک‬
٢
‫ده‬ ‫ت‬
‫سته‬
‫چه‬ ،‫پۆلی‬ ،‫یی‬
‫پکی‬
٢
‫ت‬
‫ده‬
‫سته‬
،‫کردن‬
‫ده‬
‫سته‬
‫به‬ ،‫ییکردن‬
‫به‬ ،‫پۆلکردن‬
‫چه‬
‫پککردن‬
‫دانانی‬
‫کۆمه‬
‫له‬ ،‫کارێ‬ ‫یان‬ ‫فرمان‬ ‫ڵێ‬
‫نۆره‬
‫جێبه‬ ‫ی‬
‫درووستکردنی‬ ‫یان‬ ،‫جێبووندا‬
‫په‬
‫ڕگه‬
‫ده‬ ‫ی‬
‫سته‬
)‫یی‬
batch file ‫په‬
‫ڕگه‬
‫ده‬ ‫ی‬
‫سته‬
‫یی‬
‫په‬
‫ڕگه‬
‫یه‬
‫که‬ ‫ک‬
‫یه‬
‫یان‬ ‫ک‬
‫چه‬
‫ند‬
‫تێدایه‬ ‫فرمانێکی‬
‫به‬ ،
‫یه‬ ‫دوای‬
‫جێبه‬ ‫کدا‬
‫ده‬ ‫جێ‬
)‫بن‬
benchmark ‫هه‬
‫ڵسه‬
‫نگێنه‬
‫ر‬
beta ‫بێتا‬
binary ‫دوانی‬ ،‫دوویی‬
BIOS (= basic input/output operating system) ‫"بایۆ‬
‫س‬
،"
‫"بی‬
‫ئای‬
‫ئۆ‬
"‫ئێس‬
‫سیسته‬
‫ده‬ /‫تێچوو‬ ‫کارپێکردنی‬ ‫می‬
‫سه‬ ‫رچووی‬
‫ره‬
‫ک‬
)‫ی‬
bit ‫بی‬
blank ‫به‬
‫سپی‬ ،‫تاڵ‬
block ٢
‫ت‬
‫به‬
‫ربه‬
‫س‬
٢
‫بلۆک‬ ‫ت‬
blog ‫بلۆگ‬

29. 29
blogger ‫بلۆگنوو‬
‫س‬
Bluetooth ‫بل‬
‫و‬
‫وتو‬
‫و‬
‫س‬
‫ددانشین‬ ،
‫پ‬
‫ێ‬
‫وان‬
‫ەییە‬
‫ک‬
‫ی‬
‫ئا‬
‫ڵ‬
‫وگ‬
‫ۆڕ‬
‫کردن‬
‫ی‬
‫دراو‬
‫ەیە‬
‫بوار‬ .
‫ێ‬
‫ك‬
‫ی‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫خساو‬
‫ب‬
‫ۆ‬
‫هه‬
‫مه‬
‫چه‬
‫شن‬
‫ده‬
‫زگا‬
‫ی‬
‫ئه‬
‫ل‬
‫ی‬
‫كتر‬
‫ۆ‬
‫ن‬
‫ی‬
‫ده‬ ‫ساز‬
‫كه‬ ،‫كات‬
‫د‬
‫راوە‬
‫زان‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫ی‬
‫ار‬
‫یی‬
‫به‬
‫هه‬
‫موو‬
‫ج‬
‫ۆ‬
‫ره‬
‫كان‬
‫ی‬
‫ده‬
،‫ق‬
‫ڕ‬
‫ه‬
،‫نگ‬
‫ده‬
‫تاوتو‬ )‫هتد‬..‫نگ‬
‫ێ‬
‫پ‬
‫ێ‬
‫بكه‬
‫ب‬ .‫ن‬
‫ێ‬
‫ت‬
‫ە‬
‫ل‬
‫ە‬
‫ن‬
‫ی‬
‫وان‬
٢١
‫تاکوو‬
٢١١
‫م‬
‫ە‬
‫تردا‬
‫ک‬
‫ار‬
‫د‬
‫ە‬
‫کات‬
.
‫و‬ ‫دایهێنا‬ ‫ئەریکسۆن‬ ‫کۆمپانیای‬ ‫تەکنیکە‬ ‫ئەم‬
‫لێ‬ ‫ناوی‬ ‫دانیمارکی‬ ‫پاشایەکی‬ ‫بەناوی‬
‫تووتڕک‬ ‫لەبەر‬ ‫هەمیشە‬ ‫کە‬ ،‫نراوە‬
‫بووە‬ ‫شین‬ ‫ڕەنگیان‬ ‫ددانەکانی‬ ‫خواردن‬
)
bookmark1
(= book mark = place marker) ‫په‬
‫ڕتووکنیشانه‬
‫که‬
،‫ر‬
‫جێنیشانه‬
‫که‬
‫جێدۆز‬ ،‫ر‬
‫ئه‬
‫چێوه‬ ‫و‬
‫که‬ ‫ی‬
‫ده‬
‫خر‬
‫ێته‬
‫ئه‬ ‫بۆ‬ ‫کتێبێ‬ ‫نێوان‬
‫وه‬
‫ی‬
‫خوێندنه‬ ‫شوێنی‬
‫که‬
) ‫بکرێ‬ ‫دیاری‬ ‫تر‬ ‫جارێکی‬ ‫بۆ‬
bookmark2
‫په‬
‫ڕتووکنیشانه‬
‫که‬
‫نیشانه‬ ،‫ر‬
‫که‬
،‫کتێب‬ ‫نێوان‬ ‫ری‬
‫نیشانه‬
‫که‬
‫وێبگه‬ ‫یان‬ ‫شوێن‬ ‫ری‬
،‫وێبگه‬ ‫شوێندۆزی‬ ،
‫وێبگه‬
‫نیشانه‬
‫که‬
‫ر‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫هێمایه‬ ،‫رنێتدا‬
‫که‬ ‫ک‬
‫له‬
‫له‬ ‫کارکردن‬ ‫کاتی‬
‫وێبگه‬
‫ی‬
‫ه‬
‫له‬ ‫کدا‬
‫"تووهمراز‬
toolbar
‫وێبگه‬ ‫"ی‬
‫ڕه‬
‫که‬
‫ده‬ ‫دای‬
‫ناونیشانی‬ ‫تا‬ ‫نێن‬
‫ئه‬
‫وێبگه‬ ‫و‬
‫یه‬
‫وه‬
‫له‬ ‫~ێ‬ ‫کوو‬
‫وێبگه‬
‫ڕه‬
‫که‬
‫به‬ . ‫کرێ‬ ‫تۆمار‬ ‫دا‬
‫جۆره‬ ‫م‬
‫له‬
‫کاتی‬
‫وێبگه‬ ‫داهاتووی‬
‫ئه‬ ‫بێ‬ ،‫ردیدا‬
‫وه‬
‫وێبگه‬ ‫ناونیشانی‬ ‫بکات‬ ‫پێویس‬ ‫ی‬
‫که‬
‫بنووسرێته‬
‫وه‬
‫ته‬ ،
‫به‬ ‫نها‬
‫وێبگه‬ ‫ناوی‬ ‫جێگیرکردنی‬
‫که‬
‫له‬
‫~ه‬ ‫منووی‬
‫که‬
،
‫سیسته‬
‫مه‬
‫که‬
‫ده‬
‫چێته‬
‫وێبگه‬ ‫ناو‬
‫که‬
‫وه‬
)
boolean1
(= logical = Boolean) ‫بوولی‬
Boolean2
(= Boolean) ‫ک‬
‫ه‬
‫مایه‬
‫بوولی‬ ‫گۆڕاوی‬ ،‫بوولی‬ ‫تیی‬
boolean algebra ‫جه‬
‫بوولی‬ ‫بری‬
boot "
‫بووت‬
‫خستنه‬ ،"
‫ڕێ‬
‫خستنه‬
‫سیسته‬ ‫ڕێی‬
‫له‬ ‫کارپێکردن‬ ‫می‬
‫سه‬
‫ره‬
‫تاوه‬
)
bounce1
‫ده‬
‫ر‬
‫ک‬
‫ردن‬
bounce2
‫گه‬
‫ڕانه‬
‫وه‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫گه‬ ،‫رنێتدا‬
‫ڕانه‬
‫وه‬
‫نامه‬ ‫ی‬
‫په‬ ‫یان‬
‫یامی‬
‫له‬ ‫نێردراو‬
‫به‬
‫ئه‬ ‫ر‬
‫وه‬
‫که‬ ‫ی‬
‫ناونیشانه‬
‫که‬
‫هه‬
‫ڵه‬
‫یه‬
‫کێشه‬ ‫یان‬
‫یه‬
‫کۆمپیوته‬ ‫کی‬
‫ری‬
‫له‬
‫ئارادایه‬
)
box ‫سندوق‬ ،‫باوڵ‬
‫جێدان‬ ،

30. 30
BRB (= be right back) ‫"هه‬
‫ئێسته‬ ‫ر‬
‫دێمه‬
‫و‬
"‫ه‬
،
‫ئه‬
‫سه‬ ‫م‬
‫روشه‬
‫یه‬
‫له‬ ‫جار‬ ‫زۆر‬
‫مه‬
‫به‬ ‫کۆکاندا‬
‫ده‬ ‫کار‬
‫له‬ ‫و‬ ‫چێ‬
‫ئه‬ ‫جیاتیی‬
‫وه‬
‫بنووسرێ‬ ‫ی‬
be
right back
‫که‬ )
‫به‬
‫ده‬ ‫کوردی‬
‫بێته‬
‫هه‬
‫ئێسته‬ ‫ر‬
‫دێمه‬
‫وه‬
‫به‬ ،)
‫سه‬ ‫س‬
‫روشته‬
‫ئینگلیزییه‬
‫که‬
‫ده‬
: ‫نووسرێ‬
BRB
)
broadband ‫به‬
‫رینباند‬
broadcast ‫باڵو‬
‫ک‬
‫ردنه‬
‫په‬ ،‫وه‬
‫خش‬
‫وه‬ ،
‫شان‬
browser ‫گه‬
‫ڕۆ‬
‫ک‬
‫ئینته‬ ،
‫وێنه‬،‫رنێت‬
‫ر‬
‫خوێندنه‬ ‫پرۆگرامی‬
‫وه‬
‫ی‬
‫الپه‬
‫ڕه‬
‫ئینته‬ ‫کانی‬
) ‫رنێ‬
budget ‫بو‬
‫و‬
‫دجه‬
buffer ‫بیرگه‬ ،‫نێوانگر‬
‫نێوانگر‬ ‫ی‬
‫هه‬
‫جۆره‬ ‫موو‬
‫بیرگه‬
‫یه‬
‫کاتیی‬ ‫کی‬
‫ناوبه‬
‫بیرگه‬ ‫دوو‬ ‫نێوان‬ ‫ستی‬
‫خولگه‬ ‫یان‬
‫سیسته‬ ‫یان‬
)‫م‬
bug ‫ک‬
‫ه‬
،‫لێن‬
‫چه‬
‫هه‬ ،‫وتی‬
‫ڵه‬
build ٢
‫ت‬
‫پێ‬
‫ک‬
‫هێنان‬
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫رزکردنه‬
‫وه‬
burner ‫سووتێنه‬
‫ر‬
burst ٢
‫ته‬ ‫ت‬
‫رینه‬
‫وه‬
٢
‫ته‬ ‫ت‬
‫راندنه‬
‫وه‬
bus ‫تێپه‬
‫ڕگه‬
busy ‫سه‬
‫رراڵ‬
busy hour ‫سه‬ ‫کاژێری‬
‫رراڵی‬
button ‫دوگمه‬
bypass ‫التێپه‬
‫به‬ ،‫ڕی‬
‫الداتێپه‬
‫ڕین‬
byte ‫هه‬ ، ‫بای‬
‫شته‬
‫هه‬ ،
‫بی‬ ‫ش‬
،
٨
‫بی‬

31. 31
C, c
C1
"‫"سی‬
‫به‬ ‫زمانێکی‬ ‫ناوی‬
‫رنامه‬
‫ئاستبه‬ ‫داڕێژیی‬
)‫رز‬
C2
"‫"سی‬
،
‫ڕه‬
‫شانزه‬ ‫نووسی‬
‫شانزه‬
‫به‬ ،‫یی‬
‫رانبه‬
‫به‬ ‫ر‬
٢٢
‫ده‬
‫ده‬
)‫یی‬
C# ‫"سی‬
"‫شارپ‬
‫به‬ ‫زمانێکی‬ ‫ناوی‬
‫رنامه‬
‫ئاستبه‬ ‫داڕێژیی‬
)‫رز‬
C+ ‫"سی‬ ،"+‫"سی‬
‫پڵه‬
،"‫س‬
‫به‬ ‫ناوی‬
‫رنامه‬
‫یه‬
‫به‬ ‫کی‬
‫رنامه‬
‫سازیی‬
‫ئاستبه‬
‫رزه‬
‫که‬
‫سه‬
‫رووتر‬
‫له‬
"
C
‫"ه‬
)
C++ ‫"سی‬ ،"++‫"سی‬
‫پڵه‬
‫س‬
‫پڵه‬
،"‫س‬
‫به‬ ‫زمانێکی‬ ‫ناوی‬
‫رنامه‬
‫داڕێژیی‬
‫ئاستبه‬
)‫رز‬
C: ‫س‬
‫سی‬ ،‫اڵ‬،‫جووت‬
-
‫اڵ‬،‫جووت‬
‫له‬
‫کۆمپیوته‬
‫ره‬
‫که‬
‫سییه‬
‫کاندا‬
‫نیشانه‬
‫ڕه‬ ‫دیسکی‬ ‫ی‬
‫ری‬
C
)
cab1
‫درێژ‬
‫ک‬
‫راوه‬
‫یه‬
‫په‬ ‫بۆ‬
‫ڕگه‬
‫یه‬
‫ک‬
‫په‬ ‫ی‬
‫ستێنراوه‬
‫سیسته‬
‫مه‬
‫ک‬
‫انی‬
.‫ویندۆزدا‬
‫ک‬
‫ورتراوه‬
‫ی‬
cabinet
cab2
‫ژووریله‬
cable ‫ک‬
‫ێبڵ‬
cache ‫حه‬
‫شارگه‬
CAD (= computer-aided design) ‫یارمه‬ ‫به‬ ‫داڕشتن‬
‫تیی‬
‫ک‬
‫ۆمپیۆته‬
‫ر‬
caddy "
‫ک‬
‫ه‬
‫ره‬ "‫دی‬
‫سی‬ ‫باغی‬
‫دی‬
‫ره‬
‫تایبه‬ ‫باغی‬
‫هه‬ ‫تی‬
‫ڵگرتنی‬
‫دیس‬
‫ک‬
‫سی‬ ‫ی‬
)‫دی‬
calculate ٢
‫هه‬ ،‫ژماردن‬ ‫ت‬
‫ژمارکردن‬
٢
‫لێکدانه‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫ت‬
‫نه‬
‫خشه‬
‫ستن‬،‫ڕێک‬ ،‫دانان‬
calculation ‫ژمێر‬
‫ک‬
،‫اری‬
‫هه‬ ،‫ژماردن‬
‫ژمارکردن‬

32. 32
calculator ‫ژمێره‬
‫ژماردن‬ ‫ئامێری‬ ،‫ر‬
cancel ‫هه‬
‫ڵوه‬
‫شاندنه‬
‫وه‬
canonical ‫به‬
‫یاسا‬ ‫پێی‬
capability ‫توانا‬
‫توانایی‬ ، ‫توانس‬ ،
capacity ٢
‫ت‬
‫فراوانی‬ ،‫جێگرتن‬
٢
‫توان‬ ‫ت‬
‫س‬
capture ‫گرتن‬
card ‫ک‬
‫ارت‬
case ‫سنووق‬
‫ی‬
‫ک‬
‫اهڕه‬
‫ره‬
‫ک‬
‫انی‬
‫ک‬
‫ۆمپی‬
‫و‬
‫ته‬
)‫ر‬
case (SW) ‫دۆخ‬ ،‫بار‬
category ‫هاوپۆله‬
‫ک‬
‫ان‬
CD-ROM (= compact-disc read-only memory = compact-disc ROM)
‫"سی‬
‫دی‬
‫تیشکی‬ ‫دیسکی‬ ،"‫رام‬ ‫ت‬
‫بیرگه‬
‫ته‬ ‫ی‬
‫خوێنه‬ ‫نها‬
‫دیسکی‬ ‫ریی‬
‫په‬
‫ستاوته‬
‫جۆره‬ .
‫بیرگه‬
‫یه‬
‫ده‬ ‫کی‬
‫ره‬
‫کۆمپیوته‬ ‫کیی‬
‫به‬ ،‫ر‬
‫شێوه‬
‫به‬ ‫دیسک‬ ‫ی‬
‫ته‬
‫کنۆلۆ‬
‫لیزه‬ ‫یان‬ ‫تیشکی‬ ‫ژیای‬
)‫ری‬
CD-RW (= compact disc, rewriteable) CD-RW
‫دیسکی‬ ،)
‫په‬
‫له‬ ‫ستێنراوی‬
‫سه‬
‫رنووسه‬
‫نی‬
‫دیسکی‬ ‫فۆرماتێکی‬
‫په‬
‫ستێنراو‬
CD
‫)ه‬
‫که‬
‫ڕێگه‬
‫ده‬
‫به‬ ‫دات‬
‫رده‬
‫له‬ ‫تۆمار‬ ‫وام‬
‫سه‬
) ‫بکرێ‬ ‫دیسکێ‬ ‫ر‬
central ‫ناوه‬
‫ندی‬
certificate ‫بڕوانامه‬
CGI1
= Common Gateway Interface
CGI2
= Computer Graphics
Interface
challenge/response ‫به‬
‫ر‬
‫ه‬
/‫نگاری‬
‫وه‬
‫هم‬
‫له‬
‫دراوه‬ ‫پاراستنی‬
)‫کاندا‬
CHAP (= Challenge-Handshake Authentication Protocol) CHAP
‫سی‬
‫ئێچ‬
‫ئه‬
‫ی‬
‫پی‬
‫شێوه‬
‫یه‬
‫پارێزراوه‬ ‫کی‬
‫پێوه‬ ‫بۆ‬
‫به‬ ‫ندبوون‬
‫سیسته‬
.‫مێک‬
‫کۆنووس‬
‫پاراستنه‬ ‫ێکی‬
‫پێوه‬ ‫بۆ‬
‫ندییه‬
‫لێکبه‬
‫ستراوه‬
‫که‬ ‫کان‬
‫به‬ ‫تیایدا‬
‫ڕێوه‬
‫به‬
‫ر‬
‫ده‬ ‫خۆی‬
‫بڕیارده‬ ‫توانێ‬
‫که‬ ‫بێ‬ ‫ر‬
‫چه‬
‫نده‬
‫"چوونه‬
‫ژووره‬
‫وه‬
‫"تێپه‬ ‫و‬ "
‫ڕوشه‬
"
‫پێویسته‬
)
char = character

33. 33
character ‫نووسه‬
‫هێما‬ ،
charge ‫بارگه‬
charged ‫بارگه‬
‫بارگاوی‬ ،‫کراو‬
charger ‫بارگاویکه‬
‫بارگه‬ ،‫ر‬
‫ده‬
‫ر‬
chart ‫هێڵ‬
‫ک‬
‫اری‬
chat ‫ده‬
‫مه‬
‫ته‬
‫چات‬ ،‫رێ‬
check ‫پیاچوونه‬
‫وه‬
‫تێڕوانین‬ ،
check box ‫چوارگۆشه‬
‫پیاچوونه‬ ‫ی‬
‫وه‬
‫خانه‬ ،
‫پیاچوونه‬ ‫ی‬
‫وه‬
chip ‫ته‬ ،‫چیپ‬
‫ڵه‬
‫ته‬ ،‫زم‬
‫هش‬
chip set ‫کۆمه‬
‫ڵه‬
‫ته‬
‫ڵه‬
‫زم‬
‫کۆمه‬
‫ڵه‬
‫مۆنتاژبوویه‬
‫چه‬ ‫کی‬
‫ته‬ ‫ند‬
‫ڵه‬
‫زم‬
‫که‬
‫دیاریکراو‬ ‫کارێکی‬
‫جێبه‬
‫ده‬ ‫جێ‬
)‫کات‬
cipher ‫سفراندن‬ ،‫سفر‬
circuit ‫خولگه‬
‫که‬ ،
‫مه‬
‫ره‬
‫چێوه‬ ،
class ‫پۆ‬
click ‫ک‬
،‫رته‬
‫ک‬
‫لی‬
‫ک‬
client ‫ڕاژه‬
‫خواز‬
clip ،‫گرته‬
‫ک‬
‫چه‬ ،‫لیپ‬
‫پ‬
‫ک‬
clock rate (= clock speed) ‫تێ‬
‫ک‬
‫له‬ ‫ڕای‬
‫ره‬
،
‫چر‬
‫ک‬
‫ه‬
‫له‬
‫ره‬
‫ڕێژه‬ ،
‫ی‬
‫له‬
‫ر‬
‫ه‬
)‫کاتژمێر‬ ‫خێراییی‬ =
clone ‫له‬
‫به‬
‫رگرتنه‬
‫و‬
‫وه‬ ،‫ه‬
‫ک‬
،‫ۆی‬،
‫ک‬
‫لۆن‬
‫کتوم‬ ،
‫کۆمپیوته‬
‫که‬ ‫رێ‬
‫له‬
‫الیه‬
‫دروستکه‬ ‫ن‬
‫رێکه‬
‫وه‬
‫ده‬ ‫چێ‬
‫پێکهاته‬ ‫و‬ ‫کرێ‬
‫که‬
‫له‬ ‫کتوم‬ ‫ی‬
‫گه‬
‫ڵ‬
‫پێکهاته‬
‫کۆمپیوته‬ ‫ی‬
‫دروستکه‬ ‫چێکراوی‬ ‫رێکی‬
‫تره‬ ‫رێکی‬
‫وه‬
‫وه‬
‫یه‬ ‫ک‬
‫که‬
)
close1
‫داخستن‬
‫ده‬
‫فه‬ ‫یان‬ ‫ستوور‬
‫به‬ ‫کۆتاییپێهێنان‬ ‫و‬ ‫داخستن‬ ‫رمانی‬
‫په‬ ‫کاری‬
‫ڕگه‬
)
close2
‫نزیک‬
‫ئاوه‬
)‫ڵناو‬
close and open a file ‫کردنه‬
‫وه‬
‫په‬ ‫داخستنی‬ ‫و‬
‫ڕگه‬
close button (= X button) ‫دوگمه‬
‫داخستن‬ ‫ی‬

34. 34
closed ‫داخراو‬
‫ئاوه‬
)‫ڵناو‬
cloud computing ‫هەورەژمێرکاری‬ ،‫هەور‬ ‫ژمێرکاریی‬
cloud operating
system
‫کارگێڕی‬ ‫هەورەسیستەمی‬
‫وەکوو‬
‫ئازور‬ ‫ویندۆزی‬
azure
)
cluster ‫هێشوو‬
،
‫چەپک‬
‫گرووپ‬ ،
CMOS (= complementary metal-oxide
semiconductor)
CMOS
،)
‫"سی‬
"‫مۆس‬
‫نیمچه‬
‫گه‬
‫یه‬
‫نه‬
‫ته‬ ‫کانزای‬ ‫ئۆکسیدی‬ ‫ری‬
‫واوکه‬
‫جۆره‬ .‫ر‬
‫ئه‬ ‫ئامێرێکی‬
‫له‬
)‫کترۆنی‬
code1
‫ک‬
‫ۆد‬
‫ڕه‬ ،
‫نهێنی‬ ،‫مز‬
code2
(= program) ٢
‫به‬ ‫ت‬
‫رنامه‬
‫زاراوه‬
‫به‬ ‫کۆن‬ ‫ی‬
‫رانبه‬
‫به‬ ‫ر‬
‫وشه‬
‫ی‬
"
program
‫که‬ "
‫تاڕاده‬
‫یه‬
‫له‬ ‫ک‬
‫که‬ ‫کار‬
‫وتووه‬
‫به‬ ،
‫له‬ ‫هم‬
‫هه‬
‫له‬ ‫ندێ‬
‫زاراوه‬
‫پێکهاته‬
‫یییه‬
‫هه‬ ‫هێشتا‬ ‫کاندا‬
‫به‬ ‫ر‬
‫هه‬ ‫کارهێنانی‬
‫یه‬
)
٢
‫به‬ ‫ت‬
‫رنامه‬
‫نووسی‬
code3
‫نهێنبه‬
‫ندیکردن‬
code4
= encode
codec codec
)
،
،‫رەمزدانان‬
"‫"کۆدێک‬
)
‫له‬
‫پێوه‬
‫ندییه‬
‫دراوه‬
‫یییه‬
‫ئامێرێک‬ ،‫کاندا‬
‫نهێنیبه‬ ‫بۆ‬
‫به‬ ‫هێما‬ ‫ندیی‬
‫راوردییه‬
‫به‬ ‫گۆڕانیان‬ ‫و‬ ‫کان‬
‫ڕه‬
،‫و‬ ‫نووسی‬
‫گه‬
‫ڕانه‬
‫وه‬
‫شێوه‬ ‫بۆ‬ ‫یان‬
‫به‬
‫راوردییه‬
‫سه‬
‫ره‬
‫تایییه‬
)‫کان‬
collapse ٢
‫هه‬ ،‫ڕمان‬ ،‫ڕووخان‬ ‫ت‬
‫ره‬
‫سهێنان‬
٢
‫نووشتانه‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫ت‬
‫که‬
‫وتن‬
column ‫ستوون‬
COM1
(= Component Object
Model)
COM
‫به‬ ،
‫بیناسازیی‬ ‫ردی‬
‫له‬ ‫مایکرۆسۆف‬
‫"کۆنترۆله‬
‫کان‬
controls
‫له‬ "
‫"ئه‬
‫کتیڤ‬
‫ئێکس‬
Active X
‫"دا‬
COM2
(= Computer Output on Microfilm) COM
‫ده‬ ،
‫رۆچکه‬
‫ی‬
‫کۆمپیوته‬
‫له‬ ‫ر‬
‫مایکرۆفیلمدا‬

35. 35
COM3
COM
‫ک‬ ،
‫ام‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫یه‬ ،‫رنێتدا‬
‫له‬ ‫کێک‬
‫درێژکراوه‬
‫کانی‬
‫ناوه‬
‫دۆمه‬
‫وێب"ه‬ ‫"ناونیشانی‬ ‫ین‬
‫وێنه‬ ‫بۆ‬ ،
‫له‬
yahoo.com
‫که‬ ،
‫وێبگه‬ ‫بۆ‬
‫بازرگانییه‬
‫کان‬
commecrial
‫به‬
‫ده‬ ‫کار‬
) ‫چێ‬
COM4
[executable program] ‫کام‬
‫له‬
DOS
‫جۆره‬ ،‫دا‬
‫درێژکراوه‬
‫یه‬
‫په‬ ‫کی‬
‫ڕگه‬
‫جێبه‬ ‫ی‬
‫دوودو‬ ‫جێکاریی‬
‫ویییه‬
binary
)
combine ‫ئاوێتەکردن‬ ،‫یەکگرتن‬ ،‫تێکەڵکردن‬
comma ،‫بۆر‬
‫ک‬
‫ۆما‬
‫وێرگو‬ ،
command ‫فه‬
‫رمان‬
comment ٢
‫ت‬
‫ڕوون‬
‫ک‬
‫ردنه‬
‫وه‬
٢
،‫تێبینی‬ ،‫لێدوان‬ ،‫بۆچوون‬ ‫ت‬
‫سه‬
‫رنج‬
common ‫هاوبه‬
‫باو‬ ،‫ش‬
Common Gateway Interface (=
CGI)
‫ناوبه‬
‫ده‬ ‫ستی‬
‫ره‬
‫ڕێی‬
‫هاوبه‬
‫ش‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫رن‬
‫شێوه‬ ،‫ێتدا‬
‫ناوبه‬ ،‫ناسی‬
‫وه‬ ، ‫س‬
‫به‬ ‫یا‬
‫رنامه‬
‫یه‬
‫ک‬
‫که‬
‫ده‬
‫له‬ ‫توانێ‬
‫گه‬
‫کۆمپیوته‬ ‫ڵ‬
‫ڕاژه‬ ‫ری‬
‫پێوه‬ ‫کار‬
)‫بهێنێ‬ ‫پێک‬ ‫چاالک‬ ‫ندیی‬
communication ٢
‫ت‬
‫ڕاگه‬
‫پێگه‬ ،‫یاندن‬
‫یاندن‬
٢
‫پێوه‬ ‫ت‬
‫ندی‬
٢
‫گه‬ ‫هۆی‬ ‫ت‬
‫پێوه‬ ‫یا‬ ‫یاندن‬
‫ندیگرتن‬
compact ‫په‬
‫ستێنراو‬
company ‫هاوبەشگە‬ ،‫بەشگە‬
compatible ‫شیاو‬ ،‫گونجاو‬
compile ‫وه‬
‫رگێڕان‬
‫لەسەریەک‬ ،‫کۆکردنەوە‬ ،
‫دانان‬
compiler ‫وه‬
‫رگێڕ‬
‫کۆکەرەوە‬ ،
compress ٢
‫ت‬
‫په‬
‫ستان‬
٢
‫په‬ ‫ت‬
‫په‬ ،‫ستن‬
‫ستانه‬
‫وه‬
‫گردکردنه‬ ،
‫وه‬
computable ‫ده‬ ،‫ژماردنی‬
‫ژمارده‬ ، ‫بژمێردرێ‬ ‫توانێ‬
‫نی‬
computation ٢
‫لێکدانه‬ ،‫ژماردن‬ ‫ت‬
‫وه‬
٢
‫ئه‬ ‫ت‬
‫ژماردن‬ ‫نجامی‬
‫ێک‬
compute1
‫لێکدانه‬ ،‫ژماردن‬
‫وه‬

36. 36
compute2
‫پێژمێرکردن‬ ،‫پێژمێری‬
‫هه‬
‫جۆره‬ ‫ر‬
‫ژماره‬
‫گه‬
‫رییه‬
‫که‬ ‫ک‬
‫به‬ ‫پێویستی‬
‫به‬
‫"کۆمپیوته‬ ‫پێژمێر‬ ‫کارهێنانی‬
) ‫بێ‬ "‫ر‬
computer ‫ک‬
‫ۆمپیوته‬
،‫ر‬
،‫ژمێرەک‬
‫بژمێر‬
‫پێژمێر‬ ،
‫ژمێره‬ ،
‫ری‬
‫ئه‬
‫لیکترۆنی‬
computer abuse ‫به‬ ‫خراپ‬
‫کۆمپیوته‬ ‫کارهێنانی‬
‫ر‬
computer-aided (= CA = computer assisted)
‫کۆمپیوته‬
‫ریاریده‬
‫ده‬
‫پێژمێریاریده‬ ،‫ر‬
‫ده‬
‫ر‬
computer animation ‫به‬
‫جووڵه‬
‫گه‬
‫کۆمپیوته‬ ‫ریی‬
‫ری‬
‫که‬
‫ڵکوه‬
‫له‬ ‫رگرتن‬
)‫کارتۆن‬ ‫چێکردنی‬ ‫بۆ‬ ‫پێژمێر‬
Computer Graphics Interface (= CGI) ‫ناوبه‬
‫ستی‬
‫ناوبه‬ ،‫پێژمێر‬ ‫گرافیکی‬
‫کۆمپیوته‬ ‫گرافیکی‬ ‫ستی‬
‫ر‬
CON CON
"‫"کون‬ ،)
،
‫له‬ .‫ناو‬
"
DOS
‫ژێربێژیی‬ ‫ناوی‬ ،‫"دا‬
‫که‬ ، ‫کونسو‬ ‫ئامێری‬
‫به‬
‫ته‬
‫خته‬
‫په‬ ‫و‬ ‫کلیل‬
‫رده‬
‫ده‬ ‫پیشان‬
)‫وترێ‬
concat ‫ک‬
‫ۆ‬
‫ک‬
‫ردنه‬
‫خستنه‬ ،‫وه‬
‫سه‬
‫ریه‬
‫ک‬
conditional formatting ‫به‬ ‫شێوازکاریی‬
‫مه‬
،‫رج‬
‫به‬ ‫فۆرماتکردنی‬
‫مه‬
‫رج‬
configuration ‫شێوه‬
‫پێدان‬
connection ‫به‬
‫ستنه‬
‫په‬ ،‫وه‬
‫یوه‬
‫ندی‬
conslole ‫هه‬ ،‫شێلمان‬
‫سه‬ ،‫تاق‬ ،‫ڵگر‬
‫ردیوار‬
console = CON
constant ‫نه‬
‫گۆڕ‬
‫چەسپاو‬ ،
constructor ‫بنیاتنه‬
‫ر‬
‫دارێژەر‬ ،
content ‫ناوه‬
‫ڕۆ‬
‫ک‬
content layout ‫گه‬
‫هڵه‬
‫به‬
‫ناوه‬ ‫ندیی‬
‫ڕۆ‬
‫ک‬
context ٢
‫ده‬ ‫ت‬
‫ق‬
٢
‫ته‬ ،‫پێکهات‬ ‫ت‬
‫شان‬ ،‫نراو‬
‫ه‬
context menu ‫لیسته‬
‫پێکهات‬ ‫ی‬

37. 37
continue ‫درێژه‬
‫بەردەوامبوون‬ ،‫پێدان‬
control bus ‫تێپه‬
‫ڕگه‬
‫ی‬
‫ڕێ‬
‫ک‬
‫ستن‬،
‫تێپه‬ ،
‫ڕگه‬
‫کۆنترۆڵ‬ ‫ی‬
control panel ‫په‬
‫ڕ‬
‫ه‬
‫چاودێری‬ ‫ی‬
controls ‫کۆنترۆڵه‬
‫ڕۆتینه‬ ،‫کان‬
‫له‬ ‫پرۆگرام‬ ‫کانی‬
‫"ئه‬
‫کتیڤ‬
‫به‬ ،‫ئێکس"دا‬
‫نزیکه‬
‫وه‬
‫"جاڤا"یه‬ ‫ک‬
‫له‬
‫"ئه‬
"‫پل‬
‫دا‬
convert ‫گۆڕان‬ ،‫گۆڕین‬
cookie (= Cookie) ‫شه‬
‫ک‬
‫رۆ‬
‫ک‬
‫ه‬
‫له‬
‫ئینته‬
‫جۆره‬ ،‫رنێتدا‬
‫ده‬
‫ره‬
‫په‬
‫ڕگه‬
‫یه‬
‫بچکۆله‬ ‫کی‬
‫یه‬
‫که‬ ،
‫به‬
‫نه‬ ‫هۆی‬
‫رمه‬
‫واڵه‬
‫"گه‬ ‫ی‬
‫ڕۆک‬
browser
‫"ه‬
‫وه‬
‫له‬ ،
‫سه‬
‫بنه‬ ‫ر‬
‫زانیارییه‬ ‫مای‬
‫وێبگه‬ ‫کانی‬
‫یه‬
‫ده‬ ‫چێ‬ ‫ک‬
‫و‬ ‫کرێ‬
‫له‬
‫به‬
‫رگره‬
‫وه‬
‫زانیارییه‬ ‫ی‬
‫سه‬
‫رنجڕاکێشه‬
‫ک‬
‫به‬ ‫انی‬
‫کارهێنه‬
‫ره‬
)
copy ‫له‬ ،‫ڕوونووس‬
‫به‬
‫رگرتنه‬
‫وه‬
copyright ‫له‬ ‫مافی‬
‫به‬
‫رگرتنه‬
‫وه‬
cost ‫به‬ ،‫تێچوون‬
‫ها‬
count ٢
‫ژماردن‬ ‫ت‬
٢
‫کۆکردنه‬ ‫ت‬
‫وه‬
counter ‫ژمێره‬
‫ر‬
CPRM (= Content Protection for Removable Media)
‫سی‬
‫پی‬
‫ئار‬
‫ناوه‬ ‫پاراستنی‬ ،‫ئێم‬
‫ڕاگه‬ ‫ڕۆکی‬
‫یێنه‬
‫البر‬
‫ده‬
‫نییه‬
‫کان‬
‫ته‬
‫کنۆلۆژیایه‬
‫له‬ ‫داڕێژراو‬ ‫کی‬
‫سه‬
‫بنه‬ ‫ر‬
‫ڕه‬ ‫مای‬
‫ره‬
‫واڵه‬
‫یه‬
‫جێبه‬ ‫بۆ‬
‫جێکردنی‬
‫سنووردارییه‬
‫له‬ ‫پاراستنی‬ ‫کانی‬
‫به‬
‫رگرتنه‬
‫وه‬
)
CPU (= central processing unit) ‫سی‬
‫پی‬
‫یوو‬
‫یه‬
‫ک‬
‫ه‬
‫ی‬
‫ه‬،‫ڕێک‬
‫ری‬
‫ناوه‬
‫ندی‬
‫ه‬،‫ڕێک‬ ،
‫ناوه‬ ‫ری‬
)‫ندی‬
crack ‫ش‬
‫ک‬
،‫ان‬
‫ک‬
‫را‬
‫ک‬
CRAM (= challenge-response authentication mechanism)
CRAM
‫سی‬ ،
‫ئارئه‬
‫ی‬
‫ئێم‬
‫"گه‬
‫هله‬
‫واره‬
scheme
‫"یه‬
‫دووئاسته‬ ‫کی‬
‫یه‬
‫به‬ ‫ڕێپێدانی‬ ‫بۆ‬
‫کارهێنه‬
‫ڕایه‬ ‫رانی‬
‫ڵه‬
‫که‬
‫وه‬
‫به‬ ‫کوو‬
‫له‬ ‫شێک‬
"
‫کۆنووسی‬
‫گواستنه‬
‫وه‬
‫سه‬ ‫ی‬
‫رووده‬
‫ق‬
Hypertext Transfer Protocol = HTTP
‫وێب‬ ‫"ی‬
‫به‬
‫ده‬ ‫کار‬
) ‫برێ‬
crash ‫تێ‬
‫ک‬
‫ش‬
‫ک‬
‫ان‬

38. 38
crawler ‫شۆ‬،‫وێب‬
‫ک‬
create ‫دروست‬ ،‫ئافراندن‬
‫ک‬
‫ردن‬
credit ‫بایه‬
‫بڕوا‬ ،‫خ‬
credit card ‫بایه‬ ‫کارتی‬ ،‫بڕوا‬ ‫کارتی‬ ،‫بڕواکارت‬
‫کارتی‬ ،‫خ‬
‫ره‬
‫رز‬
cron ‫ک‬
‫ارگێڕ‬
crossover1
‫په‬
‫ڕینه‬
‫وه‬
‫بڕین‬ ،
crossover2
‫یه‬ ‫شوێنی‬ ،‫بڕگا‬
‫کتربڕین‬
cryptography ‫نهێنی‬
‫ک‬
‫ردن‬
CSMA-CD (= carrier sense multiple access/collision detection)
،‫سزماسیدی‬
‫ده‬
‫ستپێگه‬
‫چه‬ ‫یشتنی‬
‫ندجاره‬
‫وه‬ ‫ی‬
‫هه‬ ‫رگری‬
/‫ڵگر‬
‫پێکدادان‬ ‫ئاشکراسازیی‬
‫جۆره‬
‫ڕایه‬ ‫پرۆتۆکۆلێکی‬
‫ڵه‬
)
CSS (= cascading style sheet) ‫سی‬
‫ئێس‬
‫ئێس‬
‫کۆمه‬
‫ڵه‬
‫ڕێسایه‬
‫که‬
‫بۆ‬
‫ئه‬
‫وه‬
‫که‬ ‫ی‬
‫به‬ ‫چۆن‬
‫ڵگه‬
‫نامه‬
‫ی‬
‫ه‬
‫کی‬
HTML
‫شێوه‬ )
‫یان‬ ‫بدرێ‬ ‫پێ‬ ‫ی‬
‫به‬
‫شێوازه‬ ‫بڵێین‬ ‫سانایی‬
‫زمانێکه‬
)
CSV1
(= comma-separated value) CSV
‫سی‬ ،)
‫ئێس‬
،‫ڤی‬
‫بەهای‬
‫به‬
‫جیابوو‬ ‫بۆر‬
‫له‬
‫پێکهاته‬
‫دراوه‬
‫یییه‬
‫ئه‬ ،‫کاندا‬
‫تۆماره‬ ‫و‬
‫که‬ ‫ی‬
‫بواره‬
‫به‬ ‫کانی‬
‫بوونه‬ ‫جیا‬ ‫لێک‬ ‫بۆر‬
‫ته‬
‫وه‬
)
CSV2
[comma delimited] ‫جۆره‬
‫درێژکراوه‬
‫یه‬
‫په‬ ‫کی‬
‫ڕگه‬
)
ctrl-key ‫دوگمه‬
‫ی‬
‫ک‬
‫دوگمه‬ ،‫ۆنتڕۆڵ‬
‫کونترۆڵ‬ ‫ت‬
currency ‫دراو‬
‫پاره‬ ،
current1
(= electric
current)
‫ته‬
‫زوو‬
‫لووزه‬ ،
‫و‬
‫ته‬
‫کاره‬ ‫زووی‬
)‫بایی‬
current2
‫تایبه‬
‫به‬ ‫تی‬
‫دواژماره‬ ،‫ئێستا‬
‫ڕۆژنامه‬ ،‫گۆڤار‬
،‫کتێب‬ ،
‫دواوه‬
)‫کتێبێک‬ ‫شانی‬
current3
‫هه‬
‫نووکه‬
‫ئێسته‬ ،‫یی‬
‫ئێسته‬ ‫هی‬ ،‫یی‬
‫دوایین‬ ،
current address ‫ناونیشان‬ ‫دوایین‬

39. 39
current date ‫ڕێکه‬
‫ئێستاکه‬ ‫وتی‬
cursor ‫جێنیشانده‬
‫ر‬
custom ‫ڕاسپێراو‬
customize ‫ک‬
‫ڕیارخواز‬
‫ک‬
،‫ردن‬
‫سازدان‬ ،‫گونجان‬
‫چا‬
‫ک‬
‫و‬ ‫ردن‬
‫شتێ‬ ‫گۆڕینی‬
‫ک‬
‫به‬
‫خواستی‬ ‫پێی‬
‫ک‬
‫ڕیار‬
)
cut ‫بڕین‬
CVS (= Concurrent Versions System) ‫سی‬
‫ڤی‬
‫سیسته‬ ،‫ئێس‬
‫می‬
‫وه‬
‫شانه‬
‫هاوکاته‬
‫کان‬
‫سیسته‬
‫مێکه‬
‫هه‬ ‫بۆ‬
‫ڵسوکه‬
‫له‬ ‫وتکردن‬
‫گه‬
‫ڵ‬
‫وه‬
‫شانه‬
‫سیسته‬ .‫کان‬
‫مه‬
‫که‬
‫گۆڕانکارییه‬ ‫ئاگاداری‬
‫په‬ ‫ناو‬ ‫کانی‬
‫ڕگه‬
‫جۆربه‬
‫جۆره‬
‫پڕۆژه‬ ‫کانی‬
‫یه‬
‫که‬
‫به‬ .
‫یارمه‬
‫تیی‬
‫ئه‬
‫مه‬
‫ده‬ ‫مرۆڤ‬
‫توانێ‬
‫وه‬ ‫دوایین‬ ‫ئاگاداری‬
‫شانه‬
‫په‬ ‫کانی‬
‫ڕگه‬
‫یه‬
‫که‬ ‫بێ‬ ‫ک‬
‫کۆمه‬
‫به‬ ‫ڵێ‬
‫کارهێنه‬
‫ر‬
‫له‬ ‫کاری‬
‫گه‬
‫ده‬ ‫ڵدا‬
‫که‬
‫هه‬ ،‫ن‬
‫روه‬
‫به‬ ‫ها‬
‫ده‬ ‫سانایی‬
‫بگه‬ ‫توانرێ‬
‫ڕێته‬
‫وه‬
‫بۆ‬
‫وه‬
)‫پێشوو‬ ‫شانی‬
CWIS (= Campus Wide Information System) ‫سیسته‬
‫می‬
‫به‬
‫رفراوانی‬
‫ک‬
‫ۆگا‬
‫ک‬
‫زانیارییه‬ ‫ردنی‬
‫ک‬
‫انه‬
‫له‬
‫زان‬
‫ک‬
‫په‬ ‫و‬ ‫ۆ‬
‫یمانگا‬
‫ک‬
‫اندا‬
cybrarian ‫ک‬
‫ارمه‬
‫ندی‬
‫ک‬
‫انه‬،‫تێب‬
‫دیجیتاڵ‬ ‫ی‬
‫ک‬
‫تێبه‬
‫وانێ‬
‫ک‬
‫ک‬
‫ه‬
‫ک‬
‫له‬ ‫ار‬
‫سه‬
‫ر‬
‫ک‬
‫انه‬،‫تێب‬
‫ئه‬ ‫ی‬
‫لی‬
‫ک‬
‫ب‬ ‫ترۆنی‬
‫ک‬
‫ات‬
)