2. Ürün Güvenliği ve Denetimi Neden Önemli?
Ürün güvenliğini sağlamak ve bu nedenle denetim yapmak kamunun asli görevidir.
Piyasaya arz edilen ürünlerin insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam
ve sağlığı, çevrenin korunması, tüketicinin korunması açısından tehdit içermemesi ve
azami koruma sağlaması gerekir.
Kullanım süresi, hizmete sunulması, kurulumu, kullanımı, bakımı ve gözetimine ilişkin
talimatlara uygun ve normal kullanım koşullarında kullanıldığında risk taşımayan veya
sadece ürünün kullanımına özgü asgari risk taşıyan ve insan sağlığı ve güvenliği için
gerekli düzeyde koruma sağlayan ürün güvenli üründür.
6. Kalite Altyapısı
CE İşareti gerektiren ürünler
Elektrikli ve elektronik ürünler, makineler, asansörler, ev aletleri, gaz yakan cihazlar, sivil kullanım amaçlı patlayıcılar, basınçlı
ekipmanlar, düdüklü tencere, sıcak su kazanları, su ısıtıcıları, ölçü aletleri, otomatik olmayan tartı aletleri
Oyuncaklar
Tıbbi cihazlar, laboratuvar tanı cihazları, vücuda yerleştirilebilir aktif tıbbi cihazlar, ilk yardım bandajları, çeşitli test kitleri
Kişisel koruyucu donanımlar, (Baret, maske, koruyucu eldiven, güneş gözlüğü vs)
Yapı Malzemeleri (pencere, beton, çimento vb.)
Gemi teçhizatı ve gezi amaçlı tekneler
Elektrikli ve elektronik ürünler, makineler, ev aletleri, gaz yakan cihazlar, sivil kullanım amaçlı patlayıcılar, basınçlı ekipmanlar,
düdüklü tencere, sıcak su kazanları, su ısıtıcıları
Uygunluk Değerlendirmesi: Teknik düzenlemenin öngördüğü durumlarda, ürününün piyasaya arz edilmeden evvel belirli bir test,
muayene ve belgelendirme sürecinden geçirilmesi süreci. Bu faaliyet, test, muayene ve belgelendirme alanında piyasada faaliyet
gösteren uygunluk değerlendirmesi kuruluşları tarafından yürütülmektedir.
CE işareti, bir ürünün amacına uygun kullanıldığı takdirde insanlara, hayvanlara, çevreye ve aynı ortamdaki diğer ürünlere zarar
vermeyeceğini ifade eder. Ürünlerin gerekli bütün uygunluk değerlendirme süreçlerinden geçtiğini, yani güvenli olduğunu gösteren bir
uygunluk işaretidir.
7. Onaylanmış Kuruluş
Onaylanmış kuruluş, bir teknik düzenleme kapsamında uygunluk değerlendirme faaliyetinde bulunmak üzere Avrupa Komisyonuna
bildirilerek görevlendirilen Türkiye’de yerleşik uygunluk değerlendirme kuruluşudur.
Ülkemiz, AB ile imzalanan 1/2006 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı uyarınca AB üyesi ülkeler ile eşit şartlarda onaylanmış kuruluş atama
hakkını elde etmiştir. Bu çerçevede Türkiye, uyumlaştırdığı mevzuat kapsamında onaylanmış kuruluş ataması yapabilmektedir.
Yetkili kuruluşlar tarafından görevlendirilmesi uygun bulunan aday onaylanmış kuruluşlar Bakanlığımıza iletilmekte ve Bakanlığımızca bu
bildirimler AB’nin Yeni Yaklaşım Onaylanmış Kuruluşlar Bilgi Sistemi (New Approach Notified and Designated Organizations NANDO
Information System) ile Avrupa Komisyonuna iletilmektedir. http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/
Ülkemizce de onaylanmış kuruluş atanabilmesi sayesinde, ihracatçılarımız CE işareti gerektiren ürünleri AB’ye ihraç edebilmek için
gerekli belgeleri Türk onaylanmış kuruluşlarından, daha düşük maliyetle alabilmektedir.
Onaylanmış Kuruluş Sayısı: 58
Görev Yaptığı Sektörler: 14
Mevzuat: Gaz Yakan Cihazlar, Yapı Malzemeleri, Asansörler, Gezi Tekneleri, Makine Emniyeti, Tıbbi Cihazlar, Vücut Dışında Kullanılan
Tıbbi Tanı Cihazları, Kişisel Koruyucu Donanım, Otomatik Olmayan Tartı Aletleri, Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan
Ekipmanlar, Sıcak Su Kazanları, Basit Basınçlı Kaplar ve Ölçü Aletleri Yönetmelikleri
9. Akreditasyon
Akreditasyon, bir uygunluk değerlendirme kuruluşunun yeterliliği ve yetkinliğinin ulusal akreditasyon kurumu tarafından teyit
edilmesidir.
Ülkemizin tek akreditasyon kuruluşu Türk Akreditasyon Kurumu, 1999 yılında Ticaret Bakanlığı öncülüğünde kurulmuştur. TÜRKAK
halihazırda Avrupa Birliği Bakanlığı’nın ilgili kuruluşudur.
TÜRKAK’ın verdiği belgeler uluslararası tanınırlığa sahiptir.
11. Standardizasyon
Standardizasyon: Mevcut ve potansiyel problemler dikkate alınarak, belirli bir konuda ortak ve tekrar eden kullanımlar için en uygun
seviyede düzenin elde edilmesi amacıyla gerekli hükümlerin oluşturulması faaliyetidir.
Standardizasyon faaliyeti, standartların oluşturulması, yayınlanması ve uygulanması süreçlerinden oluşmaktadır.
Ülkemizde standardizasyondan sorumlu kuruluş Türk Standardları Enstitüsü’dür.
13. Metroloji
Metroloji, ölçüm bilimidir.
Bilimsel metroloji alanında TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME), yasal metroloji alanında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve
endüstriyel metroloji alanında laboratuvarlar sorumlu kuruluşlardır.
16. Piyasa Gözetimi ve Denetimi Nedir?
Ürün güvenliğini sağlamak ve bu nedenle denetim yapmak kamunun asli görevidir.
Piyasa gözetimi ve denetimi; ürünlerin ilgili teknik düzenlemesi veya genel ürün güvenliği mevzuatında
belirtilen gereklere uygun olmalarını sağlamak ve bu mevzuat kapsamında yer alan kamu yararını
korumak amacıyla yetkili kuruluşlar tarafından yürütülen faaliyetleri ve alınan tedbirleri ifade eder.
Ülkemiz iç piyasasına arz edilmiş, mevzuatı bulunsun veya bulunmasın, yerli ve ithal tüm ürünler
PGD’ye tabidir.
PGD’nin temel amacı, ürünlerden kaynaklanan risklerin ortadan kaldırılması ve piyasaya mevzuata
uygun ürün arz eden üreticinin karşılaşacağı haksız rekabetin önlenmesidir.
21. E-Ticarette PGD
“Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetim ve Denetim Yönetmelik
Taslağı»
İnternet, telefon vb. uzaktan iletişim araçları yoluyla piyasaya arz edilen/piyasada bulundurulan
ürünlerin şikâyet üzerine ve/veya re’sen denetlenmesi.
Yetkili kuruluşların denetim için gerektiğinde gizli satın alma yoluyla numune alması.
24. Ticarette Teknik Engeller
Piyasa arz edilen ürünlerin, insan sağlığı, can ve mal güvenliği, bitki ve hayvan sağlığı, çevrenin korunması bakımından tehdit
oluşturmaması esastır.
Ürünlerin güvenli olması yasal bir zorunluluktur.
Güvenli Ürün tespitinde, Teknik Düzenlemesine uygunluğu dikkate alınır.
Teknik düzenlemeler bir ürünün boyutu, şekli, tasarımı, içeriği, işlevi, performansı, etiketleme ve ambalaj gibi özelliklerini
sıralayan, uyulması ve uygulanması zorunlu kriterleri içeren hukuki metinlerdir.
Uygunluk değerlendirmesi teknik düzenleme/standartlar/diğer gereklerin yerine getirildiğinin tespiti için yapılan işlemlerdir.
Dış ticarete konu ürünlerde ise ülkelerin teknik düzenlemeleri arasındaki farklardan/gereğinden daha kısıtlayıcı
önlemlerden/gerektiğinden katı uygunluk değerlendirmesi prosedürlerinden/korumacılık amacıyla alınan önlemlerden dolayı
teknik engeller ortaya çıkar ve uluslararası ticaret kısıtlanır. Teknik engeller uluslararası ticareti olumsuz etkileyen teknik
düzenlemeler, standartlar ile test ve belgelendirme uygulamalarından kaynaklanır.
25. DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşması
Ulusal güvenlik gerekleri
İnsan sağlığı ve güvenliğinin korunması
Hayvan-bitki yaşam ve sağlığının korunması
Kalite şartları
Çevrenin korunması
Tüketicinin doğru bilgilendirilmesi
Temel Kural: Teknik düzenlemeler ülkeler arasında keyfi ya da mazur görülemeyen bir ayrım ya da uluslararası ticaretin
üzerinde gizli bir kısıtlama oluşturacak şekilde uygulanmamalıdır.
Aşağıdaki konularda teknik engel konulabilir.
DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşması, bazı haklar ve yükümlülükler doğurur.
Haklar: İhraç ürünlerimize karşı olası teknik engellere baştan itiraz etme ve mevcut teknik engellere karşı DTÖ'ye başvuru
yapma imkanı.
Yükümlülükler: Teknik düzenlemelerimizin ihracatçı ülkelere karşı teknik engel yaratmaması.
26. Teknik Engeller
Gümrük tarifeleri haricinde kalan, serbest ticaret akımlarına müdahale amacıyla kullanılan araçların tümü tarife dışı engeller
(non-tariff barriers) olarak nitelendirilir.
Kota, ithal lisans sistemi, sıhhi denetimler, anti-damping, korunma önlemleri, menşe kuralları ve yasaklar gibi uluslararası
ticareti etkileyen düzenlemelerdir.
Ticarette Teknik Engeller (Technical Barriers to Trade) de bir tarife dışı engeldir ancak bunlar arasında ticareti en fazla
etkilemektedir. Tarife dışı engellerin %50’ye yakını teknik düzenlemeler ve uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden
oluşmaktadır.
28. Teknik Engeller Neden Artıyor?
İnsan sağlığı, çevrenin korunması, tüketicinin doğru bilgilendirilmesi gibi meşru
hedeflere verilen önemin yükselmesi,
Teknik düzenlemeler ve standartları benimseyen gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin
sayısındaki artış,
Teknik düzenlemeler ve standartların gittikçe daha karmaşık ve maliyet arttırıcı bir
boyut kazanması,
İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde, teknik düzenlemelerin dış ticarette
korumacılığı sağlayabilecek yeni araçlar olarak değerlendirilmesi.
Bu tarz uygulamalarla Teknik Düzenlemeler teknik engele dönüşüyor.
29. Teknik Engellerin İhracatımıza Etkileri
İhracatçılarımız, ürünlerin taşıması gereken özelliklere ilişkin teknik kriterlere; ayrıca ürününün kalitesini ve rekabet
edebilirliğini garanti altına almak adına standartlara da uymak durumundadır.
Bir takım süreçler neticesinde ürün için belge alınmakla birlikte, standarda uygun olarak üretilmesi için yapılan test ve
belgelendirme işlemleri maliyeti arttırmaktadır.
Bu prosedürler kimi zaman, ihracatımızı durdurmakta, pazara girişi engellemekte; bazen de ihracatçılarımız o pazara
mallarını ihraç etmekten vazgeçmektedir.
Bu durum, ihracatımızı azaltmakta ve ihracatçılarımızın pazarlarını genişletme imkanını güçleştirmektedir.
30. Teknik Engellerde Anlaşmazlıkların Halli
2011 yılında, Avustralya, tütün ürünlerinin paketlenmesini «standart hale getiren» ve «sade paketlemeyi» zorunlu kılan bir yasa
tasarısı hazırladı.
Uygulamaya göre, bütün tütün ürünleri marka, renk ve coğrafi işaretlerden arındırılarak standart kahverengi kutularda satılacaktır.
Avustralya, düzenlemeyle halk sağlığının korunmasını hedeflediğini; düzenlemenin uluslararası anlaşmalara uygun ve bilimsel
temelleri olduğunu iddia etmektedir.
Düzenlemeye karşı çıkan ülkeler ve firmalar ise düzenlemenin gerektiğinden fazla ticareti kısıtlayacağını, ticareti daha az kısıtlayan
alternatiflerin tercih edilmesi gerektiğini, uygulamanın tütün kullanımını azaltacağına dair bilimsel kanıtlar bulunmadığını, marka
kullanım hakkını ihlal ettiğini iddia etmektedirler.
Tütün mamullerinin sade paketlemesi uygulaması konusunda özellikle Avustralya, Yeni Zelanda, İsviçre, İrlanda, Kanada gibi
ülkelerle tütün üretiminin ve sanayisinin güçlü olduğu Guatemala, Honduras, Nikaragua, Endonezya, Ukrayna gibi ülkeler arasında
ciddi bir kutuplaşma yaşanmaktadır.
Konu DTÖ AHM’na taşınmıştır. 28 Haziran 2018’de Panel Avustralya’yı yaptığı düzenlemede haklı bulmuştur.
Teknik Engel
Sorun
Gelişmeler
Sonuç
31. TTE Anlaşması: Haklarımız
Ticarette Teknik Engeller Web Sitesi
İhracatçılarımız, hedef ülkelerdeki mevcut teknik
düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olabilmekte,
ilave bilgi talep edebilmektedir.
Hedef ülkelerin yürürlüğe koymaya hazırlandığı
düzenlemeler ihracatçılarımızla paylaşılmakta,
ihracatımıza teknik engel oluşturacaksa yorum
yaparak değiştirilmesini sağlanabilmektedir.
İhracatçılarımız karşılaştıkları sorunları interaktif
olarak Bakanlığımıza bildirebilmektedir.
www.teknikengel.gov.tr
Kamu kuruluşlarımızca yürürlüğe konacak
teknik düzenlemelerin DTÖ'ye bildirilmesi
sağlanmaktadır.
DTÖ üyesi ülkelerden gelebilecek ilave bilgi
talepleri, ilgili kurumlara iletilmektedir.
TTE Anlaşması: Yükümlülüklerimiz
32. E-Ping
e-Ping Platformuna http://www.epingalert.org adresinden erişim sağlanmaktadır.
Sistem sadece üye olmak suretiyle ücret ödemeksizin günlük, haftalık ve aylık SPS ile TTE bildirimlerini e-posta olarak
alma fırsatı vermektedir.
e-Ping sayesinde uluslararası alanda kaydedilen yasal düzenlemeler, aylık özetler, istatistiki bilgiler, ilgilenilen ürün grubu
ve küresel piyasaların takibi sağlanabilecektir.
e-Ping ile birlikte kamu ve özel kesim işbirliğinin artması hedeflenmektedir.
35. İthalat Denetimlerinin Amacı
İnsan, bitki, hayvan sağlığı ile çevrenin korunması
Yerli üretim güvenliğinin garanti altına alınması
Riskli ürünlerin piyasaya arzının oluşturacağı olası zararların engellenmesi
Ülkemiz teknik mevzuatına uygun şekilde üretilmiş ürünlerin piyasaya arzını garanti altına
alınması
Ülkemize AB standartlarında ürün girmesinin sağlanması
Haksız rekabetin önlenmesi
40. İthalat Denetimleri Nasıl Uygulanır?
TAREKS: İthalatta ürün güvenliği ve ihracatta ticari kalite denetimlerinin elektronik
ortamda risk esaslı olarak gerçekleştirilmesini sağlayan web tabanlı sistemdir.
TAREKS, risk esaslı, etkin denetime dayanan, 7/24 çalışan, web tabanlı bir yapıda hizmet
verir.
TAREKS'in kullanıcıları
Firmalar
Denetçiler (Ticaret Denetmeni ve TSE Denetmeni)
Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü
42. 2022 Yılı İthalat Denetim İstatistikleri
2022 yılında, 1228 GTİP kapsamında gerçekleştirilen İthalat Denetimlerinde
8.9 Milyar Adet ürün TAREKS risk analizine (dijital denetime) tabi tutulmuş,
3.3 Milyar Adet ürün fiziksel denetime gönderilmiş,
191 Milyon Adet ürün test edilmiş,
21 Milyon Adet uygunsuz ürünün ülkeye girmesine izin verilmemiştir.
Tareks kapsamı başvuruların ekonomik değeri 11,3 Milyar Dolardır.