SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 37
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 1
““I think I canI think I can
safely saysafely say
that nobody understandsthat nobody understands
Quantum Mechanics”Quantum Mechanics”
(Richard Feynman)(Richard Feynman)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde (B1064) 2
Doelstelling
• Aan het eind van deze cursus:
– Kan je uitleggen wat Q =
– Kan je uitleggen wanneer Q toegepast moet
worden
– Kan je een aantal voorbeelden in de
sterrenkunde noemen waar Q toegepast wordt
www.AstraAlteria.nl
Wanneer is de natuur ‘vreemd’?
05/03/14 Eigenschappen van de eigenschappen van de natuurwetenschappen (M1148) 3
Q als je een extreem
beperkt aantal
mogelijkheden hebt
Q als je een extreem
beperkt aantal
mogelijkheden hebt
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde (B1064) 4
www.AstraAlteria.nl
www.AstraAlteria.nl
Het systeem kent de volgende toestanden:Het systeem kent de volgende toestanden:
0LEVEN0LEVEN
1LEVEN1LEVEN
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 6
KansdatdekatnogleeftKansdatdekatnogleeft
00
11
½½
11 1½1½ 22½½
dagendagen
1LEVEN1LEVEN1LEVEN1LEVEN
tt11tt00
33 3½3½ 442½2½
1LEVEN1LEVEN
0LEVEN0LEVEN
tt22 tt33
00
11
½½
11 1½1½ 22½½
dagendagen
KansdatdekatnogleeftKansdatdekatnogleeft
1LEVEN1LEVEN1LEVEN1LEVEN
tt11tt00
Eigenschappen microwereld (I)
De verwachte waarde na ½ dag =
De verwachte waarde na 2 dagen =
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 7
2700
1800
900
00
00
900
1800
2700
3600
0
1
00
900
1800
2700
3600
0
1
00
900
1800
2700
3600
0
1
Laser
Eigenschappen microwereld (II)
00
900
1800
2700
3600
0
1
Het systeem kent de volgende toestandenHet systeem kent de volgende toestanden
NIET GEVONDENNIET GEVONDEN
GEVONDENGEVONDEN
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 8
Meer zekerheidMeer zekerheid
over gedragover gedrag
golf hier(golf hier(∆∆EE))
Meer zekerheidMeer zekerheid
over gedragover gedrag
golf hier(golf hier(∆∆EE))
Meer onzekerheidMeer onzekerheid
over gedrag golf hierover gedrag golf hier
Meer onzekerheidMeer onzekerheid
over gedrag golf hierover gedrag golf hier
Kort meten (Kort meten (∆∆tt))
Lang meten (Lang meten (∆∆tt))
• (∆E) x (∆t) = constant
• (∆x) x (∆v) = constant
Eigenschappen microwereld (III)
E = h x f
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 9
Botsing
Botsing
Werkt ook maar geeftWerkt ook maar geeft
een smaller spectrum (x)een smaller spectrum (x)
Eigenschappen microwereld (IV)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 10
Laser2700
1800
900
00
Eigenschappen microwereld (V)
Niet 2Niet 2 roderode knikkers met precies dezelfdeknikkers met precies dezelfde massamassa, maar 1 met dubbele massa, maar 1 met dubbele massa
http://nl.wikipedia.org/wiki/Uitsluitingsprincipe_van_Paulihttp://nl.wikipedia.org/wiki/Uitsluitingsprincipe_van_Pauli
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 11
FermionenFermionen
Een sterEen ster
FermionenFermionen
0 1 2
-1/21/2
Bosonen
Bosonen
Licht (
Licht (γ))
Bosonen
Bosonen
Zwaartekracht (H)
Zwaartekracht (H)
FermionenFermionen
Fermionen & bosonen
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 12
Fermionen & bosonen en het
uitsluitingsprincipe van Pauli
+1
+2
0
+3
+4
+5
+6
+7
+8
+10
+½
BosonenBosonen
(Dragers tussen de materie)(Dragers tussen de materie)
FermionenFermionen
(Materie)(Materie)
-½
+10
+9
+2
-½
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 13
OnneembareOnneembare
barrierebarriere
OnneembareOnneembare
barrierebarriere
NeembareNeembare
barrierebarriere
!! !!
Eigenschappen microwereld (VI)
V(r,t) = 0V(r,t) = 0
www.AstraAlteria.nl
Het systeem kent de volgende toestanden:Het systeem kent de volgende toestanden:
0LEVEN0LEVEN
1LEVEN1LEVEN
2LEVEN2LEVEN
3LEVEN3LEVEN
4LEVEN4LEVEN
5LEVEN5LEVEN
6LEVEN6LEVEN
7LEVEN7LEVEN
8LEVEN8LEVEN
9LEVEN9LEVEN
10LEVEN10LEVEN
11LEVEN11LEVEN
12LEVEN12LEVEN
..
..
29LEVEN29LEVEN
30LEVEN30LEVEN
31LEVEN31LEVEN
32LEVEN32LEVEN
33LEVEN33LEVEN
34LEVEN34LEVEN
35LEVEN35LEVEN
36LEVEN36LEVEN
37LEVEN37LEVEN
38LEVEN38LEVEN
39LEVEN39LEVEN
40LEVEN40LEVEN
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 14
00
4040
2020
11 1½1½ 22½½
dagendagen
AantalkatteninlevenAantalkatteninleven
20 LEVEN20 LEVEN
40LEVEN40LEVEN
tt11tt00
33 3½3½ 442½2½
5 LEVEN5 LEVEN
0LEVEN0LEVEN
tt22 tt33
Eigenschappen macrowereld (I)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 15
Eigenschappen macrowereld (II)
www.AstraAlteria.nl
Continuüm (III)
05/03/14 Werking van sterspectra (M1051) 16
Optisch dik gasOptisch dik gas
++ ++
1a1a
1b1b
Straling treedt inStraling treedt in
willekeurige richting uitwillekeurige richting uit
doordat de kern weer tot rust komtdoordat de kern weer tot rust komt
2b2b
2a2a
Deeltje botstDeeltje botst
of straling wordtof straling wordt
vernietigdvernietigd
Deeltje raaktDeeltje raakt
in aangeslagen toestandin aangeslagen toestand
Deeltje komtDeeltje komt
weer tot rustweer tot rust
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 17
• Discrete energieDiscrete energie
– Sterspectra (dus ook van de Zon)Sterspectra (dus ook van de Zon)
• De golf/deeltjes dualiteit van licht en
materie
• Quantum tunneling
• Het Heisenberg onzekerheidsprincipe
• Pauli’s uitsluitingsprincipe
• Multiversum
Toepassing
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 18
n=1n=1n=2n=2
singletsinglet
dupletduplet
triplettriplet
l=0l=0l=0l=0
n=2n=2
l=1l=1
n=3n=3
l=0l=0
n=3n=3
l=2l=2
Discrete spectraallijnen (I)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 19
Discrete spectraallijnen (II)
eigen-
schap
betekenis mogelijke
waarden
voorbeeld
n de maat voor de omvang van de elektronbaan om
de kern
>= 1 1,2,3,4,5,...
l een maat voor de excentriciteit van een
elektronbaan om de kern
l <= n-1 n=3 ⇒ l=0,1,2
m een maat voor de oriëntatie van een elektronbaan
in de ruimte
-l<=m<=l n=3 ⇒ m=-2,-1,0,1,2
s een maat voor de spin van het elektron zelf om
zijn eigen as
½ of -½ ½ of -½
(n,l,m) = (2,1,-1) / (2,1,0) / (2,1,1)
Onderlinge afstandOnderlinge afstand
is een maat vooris een maat voor
het magneetveldhet magneetveld
V(r,t) = EV(r,t) = Epotpot van waterstofatoomvan waterstofatoom
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 20
• Discrete energie
• De golf/deeltjes dualiteit van licht en
materie
• Quantum tunnelingQuantum tunneling
• Het Heisenberg onzekerheidsprincipe
• Pauli’s uitsluitingsprincipe
Toepassing
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 21
ParallelParallel AntiparallelAntiparallel
Waterstoflijn uit de Melkweg
++
--
++
--
Gemiddeld gebeurd ditGemiddeld gebeurd dit
om de 10 miljoen jaarom de 10 miljoen jaar
(Dit geeft radiostraling)(Dit geeft radiostraling)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 22
• Discrete energie
• De golf/deeltjes dualiteit van licht en
materie
• Quantum tunneling
• Het Heisenberg onzekerheidsprincipeHet Heisenberg onzekerheidsprincipe
• Pauli’s uitsluitingsprincipe
Toepassing
www.AstraAlteria.nl
Oorzaken van lijnbreedtes:Oorzaken van lijnbreedtes:
•DrukDruk
•TemperatuurTemperatuur
•Natuurlijke lijnbreedteNatuurlijke lijnbreedte
Natuurlijke lijnbreedtes
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 23
(n,l)=(3,2)(n,l)=(3,2) (n,l)=(3,0)(n,l)=(3,0)
(n,l,m)=(2,1,0)(n,l,m)=(2,1,0)
(n,l,m)=(2,1,-1)(n,l,m)=(2,1,-1)
(n,l,m)=(2,1,1)(n,l,m)=(2,1,1)
(n,l,m)=(2,0,0)(n,l,m)=(2,0,0)
(n,l)=(2,1)(n,l)=(2,1)
(n,l)=(2,0)(n,l)=(2,0)
(n,l)=(1,0)(n,l)=(1,0)
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 24
De ruimte kan nooit leeg zijn
• Het grootste vacuüm op Aarde is 10.000
atomen
• De gemiddelde dichtheid in de ruimte is 43
atomen
• Natuurlijke quantisatie
– Veel en korte tijdsduur
– Weinig en lang aanwezig
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 25
Sneller dan het licht in vacuüm
Maximum snelheid van het lichtMaximum snelheid van het licht
is in vacuüm = 299.793 km/sis in vacuüm = 299.793 km/s
Verminder de natuurlijke quantisatieVerminder de natuurlijke quantisatie
van het vacuümvan het vacuüm
Het licht gaat sneller dan in het vacuümHet licht gaat sneller dan in het vacuüm
(36(36ee
decimaal van de lichtsnelheid)decimaal van de lichtsnelheid)
1µm
V(r,t) = 0V(r,t) = 0
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 26
Kleine zwarte gaten verdampen
+
-
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 27
• Discrete energie
• De golf/deeltjes dualiteit van licht en
materie
• Quantum tunneling
• Het Heisenberg onzekerheidsprincipe
• Pauli’s uitsluitingsprincipePauli’s uitsluitingsprincipe
Toepassing
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 28
Ontaard gas
++
--
++
--
++
--
++
--
++
--
++
--
Witte dwergWitte dwerg
•Enorme temperatuur: 1 miljard KEnorme temperatuur: 1 miljard K
•Enorme druk:Enorme druk: 101099
kg/mkg/m33
Gedegenereerd elektronengasGedegenereerd elektronengas
•Uitsluitingsprincipe van Pauli toepasbaarUitsluitingsprincipe van Pauli toepasbaar
•Snelheid losgekoppeld van temperatuur (T=0)Snelheid losgekoppeld van temperatuur (T=0)
•114444
//100100MM00 = Chandrasekhar limiet= Chandrasekhar limiet
Gedegenereerd elektronengasGedegenereerd elektronengas
•Niet relativistisch:Niet relativistisch: 11
/(M/(M11
//33) ~ R) ~ R
•Relativistisch: M = constantRelativistisch: M = constant
NeutronensterNeutronenster
•Enorme temperatuur: 1 miljard KEnorme temperatuur: 1 miljard K
•Enorme druk:Enorme druk: 10101717
kg/mkg/m33
•GlitchesGlitches
Voortplantingssnelheid > c?Voortplantingssnelheid > c?
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 29
• Discrete energie
• De golf/deeltjes dualiteit van licht en
materie
• Quantum tunneling
• Het Heisenberg onzekerheidsprincipe
• Pauli’s uitsluitingsprincipe
• MultiversumMultiversum
Toepassing
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 30
Multiversum
www.AstraAlteria.nl
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 32
Ons succesvolleOns succesvolle
universumuniversum
Quantum kosmologisch model
Universum
AA00
Universum
KK00
Universum
MM00
Universum
NN00
Universum
SS00
Universum
CC00
Universum
HH00
Universum
LL00
Universum
QQ00
Universum
RR00
Universum
DD00
Universum
JJ00
Universum
FF00
Universum
EE00
Universum
OO00
Universum
BB00
Universum
GG00
Universum
II00
Universum
UU00
Het multiversumHet multiversum
www.AstraAlteria.nl
Kwantum teleportatie over 143 km
• Verstrengeling aangetoond over
recordafstand
• Een internationaal team van
wetenschappers heeft een
kwantumtoestand over een recordafstand
van 143 km doorgegeven. Dit biedt uitzicht
op een wereldwijd kwantumnetwerk.
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 33
www.AstraAlteria.nl
Kwantumverstrengeling
• Twee of meer natuurkundige objecten zijn zodanig
verbonden, dat het ene object niet meer volledig
beschreven kan worden zonder het andere specifiek te
noemen, ook al zijn de beide objecten ruimtelijk
gescheiden.
• Deeltjes kunnen zich tegelijkertijd in meerdere meetbare
toestanden bevinden.
• Dit onderlinge verband leidt tot correlaties tussen
waarneembare natuurkundige eigenschappen van ver van
elkaar verwijderde systemen.
05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 34
www.AstraAlteria.nl
Snellere quantumcomputers
• Extreem snel
• Extreem weinig warmte
• Niet meer deeltjes maar meer toestanden
Entangled particles can generally
be in one of three states. Using
more states could allow more
powerful computing with the
same number of particles.
https://gigaom.com/2014/03/27/poor-schrodingers-cat-entangled-particles-can-now-be-in-103-states-at-once/
www.AstraAlteria.nl
• Beam me up scotty
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 36
www.AstraAlteria.nl
De dansende Woe-Li meesters
05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 37
Kijken naar een gebeurtenis heeft
invloed op deze gebeurtenis! Zie
je het voor je?
Kijken naar een gebeurtenis heeft
invloed op deze gebeurtenis! Zie
je het voor je?
www.spiritueelenzo.nl/cms/rubrieken/recensies/gelezen/de-dansende-woe-li-meesterswww.spiritueelenzo.nl/cms/rubrieken/recensies/gelezen/de-dansende-woe-li-meesters
Ineens zag ik helder hoe
wetenschap en filosofie
nauwelijks van elkaar verschillen
Ineens zag ik helder hoe
wetenschap en filosofie
nauwelijks van elkaar verschillen
www.AstraAlteria.nl
Wanneer is de natuur ‘vreemd’?
05/03/14 Eigenschappen van de eigenschappen van de natuurwetenschappen (M1148) 38
Q als je een extreem
beperkt aantal
mogelijkheden hebt
Q als je een extreem
beperkt aantal
mogelijkheden hebt

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

130423 quantumfysica en elemtaire deeltjes
130423   quantumfysica en elemtaire deeltjes130423   quantumfysica en elemtaire deeltjes
130423 quantumfysica en elemtaire deeltjesMarcel Vonk
 
Oerknal - Lecture 0
Oerknal - Lecture 0Oerknal - Lecture 0
Oerknal - Lecture 0Marcel Vonk
 
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische Zwaartekracht
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische ZwaartekrachtDonkere Materie, Donkere Energie en Entropische Zwaartekracht
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische ZwaartekrachtMarcel Vonk
 
Oerknal - Lecture 1
Oerknal - Lecture 1Oerknal - Lecture 1
Oerknal - Lecture 1Marcel Vonk
 
Van de oerknal naar het leven - college 0
Van de oerknal naar het leven - college 0Van de oerknal naar het leven - college 0
Van de oerknal naar het leven - college 0Marcel Vonk
 
141007 quantumfysica
141007   quantumfysica141007   quantumfysica
141007 quantumfysicaMarcel Vonk
 
Kwantumstructuur: JCU-Docentenconferentie
Kwantumstructuur: JCU-DocentenconferentieKwantumstructuur: JCU-Docentenconferentie
Kwantumstructuur: JCU-DocentenconferentieJunior College Utrecht
 
Van Heisenberg naar Entropische Zwaartekracht
Van Heisenberg naar Entropische ZwaartekrachtVan Heisenberg naar Entropische Zwaartekracht
Van Heisenberg naar Entropische ZwaartekrachtMarcel Vonk
 
151227 doemscenario's
151227   doemscenario's151227   doemscenario's
151227 doemscenario'sMarcel Vonk
 
131030 hoorcollege 4
131030 hoorcollege 4131030 hoorcollege 4
131030 hoorcollege 4Marcel Vonk
 
130918 hoorcollege 1
130918 hoorcollege 1130918 hoorcollege 1
130918 hoorcollege 1Marcel Vonk
 
121210 quantumfysica
121210   quantumfysica121210   quantumfysica
121210 quantumfysicaMarcel Vonk
 
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1Marcel Vonk
 
Oerknal - Lecture 2
Oerknal - Lecture 2Oerknal - Lecture 2
Oerknal - Lecture 2Marcel Vonk
 
130117 heisenberg
130117 heisenberg130117 heisenberg
130117 heisenbergMarcel Vonk
 
Nanochemie - kwantumchemie deel 1
Nanochemie - kwantumchemie deel 1Nanochemie - kwantumchemie deel 1
Nanochemie - kwantumchemie deel 1Tom Mortier
 

Was ist angesagt? (20)

Higgs en het mysterie van de ontbrekende antimaterie
Higgs en het mysterie van de ontbrekende antimaterieHiggs en het mysterie van de ontbrekende antimaterie
Higgs en het mysterie van de ontbrekende antimaterie
 
Kwantumfysica / prof. dr. em. D. Van Dyck, electron microscopy for material s...
Kwantumfysica / prof. dr. em. D. Van Dyck, electron microscopy for material s...Kwantumfysica / prof. dr. em. D. Van Dyck, electron microscopy for material s...
Kwantumfysica / prof. dr. em. D. Van Dyck, electron microscopy for material s...
 
130423 quantumfysica en elemtaire deeltjes
130423   quantumfysica en elemtaire deeltjes130423   quantumfysica en elemtaire deeltjes
130423 quantumfysica en elemtaire deeltjes
 
Oerknal - Lecture 0
Oerknal - Lecture 0Oerknal - Lecture 0
Oerknal - Lecture 0
 
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische Zwaartekracht
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische ZwaartekrachtDonkere Materie, Donkere Energie en Entropische Zwaartekracht
Donkere Materie, Donkere Energie en Entropische Zwaartekracht
 
Oerknal - Lecture 1
Oerknal - Lecture 1Oerknal - Lecture 1
Oerknal - Lecture 1
 
Van de oerknal naar het leven - college 0
Van de oerknal naar het leven - college 0Van de oerknal naar het leven - college 0
Van de oerknal naar het leven - college 0
 
141007 quantumfysica
141007   quantumfysica141007   quantumfysica
141007 quantumfysica
 
Kwantumstructuur: JCU-Docentenconferentie
Kwantumstructuur: JCU-DocentenconferentieKwantumstructuur: JCU-Docentenconferentie
Kwantumstructuur: JCU-Docentenconferentie
 
Van Heisenberg naar Entropische Zwaartekracht
Van Heisenberg naar Entropische ZwaartekrachtVan Heisenberg naar Entropische Zwaartekracht
Van Heisenberg naar Entropische Zwaartekracht
 
151227 doemscenario's
151227   doemscenario's151227   doemscenario's
151227 doemscenario's
 
131030 hoorcollege 4
131030 hoorcollege 4131030 hoorcollege 4
131030 hoorcollege 4
 
130918 hoorcollege 1
130918 hoorcollege 1130918 hoorcollege 1
130918 hoorcollege 1
 
121210 quantumfysica
121210   quantumfysica121210   quantumfysica
121210 quantumfysica
 
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1
Relativiteitstheorie 2014, hoorcollege 1
 
Oerknal - Lecture 2
Oerknal - Lecture 2Oerknal - Lecture 2
Oerknal - Lecture 2
 
10 snelle-neutrinos
10 snelle-neutrinos10 snelle-neutrinos
10 snelle-neutrinos
 
130117 heisenberg
130117 heisenberg130117 heisenberg
130117 heisenberg
 
Botsende stelsels
Botsende stelselsBotsende stelsels
Botsende stelsels
 
Nanochemie - kwantumchemie deel 1
Nanochemie - kwantumchemie deel 1Nanochemie - kwantumchemie deel 1
Nanochemie - kwantumchemie deel 1
 

Mehr von Sterrenvereniging Astra Alteria

Mehr von Sterrenvereniging Astra Alteria (17)

Kometen
KometenKometen
Kometen
 
Hoe oud is het heelal?
Hoe oud is het heelal?Hoe oud is het heelal?
Hoe oud is het heelal?
 
Mysteries in ons heelal
Mysteries in ons heelalMysteries in ons heelal
Mysteries in ons heelal
 
Verwondering...
Verwondering...Verwondering...
Verwondering...
 
Recente resultaten Rosetta missie, komeet 67P/Churymov
Recente resultaten Rosetta missie, komeet 67P/ChurymovRecente resultaten Rosetta missie, komeet 67P/Churymov
Recente resultaten Rosetta missie, komeet 67P/Churymov
 
Kosmische raadselen
Kosmische raadselenKosmische raadselen
Kosmische raadselen
 
Het raadsel van de eerste sterren...
Het raadsel van de eerste sterren...Het raadsel van de eerste sterren...
Het raadsel van de eerste sterren...
 
Drukproef zenit feb 2013 oceaancirculatie
Drukproef zenit feb 2013 oceaancirculatieDrukproef zenit feb 2013 oceaancirculatie
Drukproef zenit feb 2013 oceaancirculatie
 
Exoplaneten
ExoplanetenExoplaneten
Exoplaneten
 
Inzichten Rosetta en de landing van Philae...
Inzichten Rosetta en de landing van Philae...Inzichten Rosetta en de landing van Philae...
Inzichten Rosetta en de landing van Philae...
 
Sterrenbeeld Pegasus (herfstavonden)
Sterrenbeeld Pegasus (herfstavonden)Sterrenbeeld Pegasus (herfstavonden)
Sterrenbeeld Pegasus (herfstavonden)
 
Sterrenbeeld Andromeda
Sterrenbeeld Andromeda Sterrenbeeld Andromeda
Sterrenbeeld Andromeda
 
Maan cursus winter 2013 2014 Astra Alteria Ede
Maan cursus winter 2013 2014 Astra Alteria EdeMaan cursus winter 2013 2014 Astra Alteria Ede
Maan cursus winter 2013 2014 Astra Alteria Ede
 
Geologische structuren op de Maan van 8 november 2013
Geologische structuren op de Maan van 8 november 2013Geologische structuren op de Maan van 8 november 2013
Geologische structuren op de Maan van 8 november 2013
 
Workshop maan-programma van 2013-11-08
Workshop maan-programma van 2013-11-08Workshop maan-programma van 2013-11-08
Workshop maan-programma van 2013-11-08
 
Twitter voor Astronomen
Twitter voor AstronomenTwitter voor Astronomen
Twitter voor Astronomen
 
Landelijke Sterrenkijkdagen Ede 2013
Landelijke Sterrenkijkdagen Ede 2013Landelijke Sterrenkijkdagen Ede 2013
Landelijke Sterrenkijkdagen Ede 2013
 

Lezing Quantummechanica voor beginners 2014-04-30

  • 1. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 1 ““I think I canI think I can safely saysafely say that nobody understandsthat nobody understands Quantum Mechanics”Quantum Mechanics” (Richard Feynman)(Richard Feynman)
  • 2. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde (B1064) 2 Doelstelling • Aan het eind van deze cursus: – Kan je uitleggen wat Q = – Kan je uitleggen wanneer Q toegepast moet worden – Kan je een aantal voorbeelden in de sterrenkunde noemen waar Q toegepast wordt
  • 3. www.AstraAlteria.nl Wanneer is de natuur ‘vreemd’? 05/03/14 Eigenschappen van de eigenschappen van de natuurwetenschappen (M1148) 3 Q als je een extreem beperkt aantal mogelijkheden hebt Q als je een extreem beperkt aantal mogelijkheden hebt
  • 6. www.AstraAlteria.nl Het systeem kent de volgende toestanden:Het systeem kent de volgende toestanden: 0LEVEN0LEVEN 1LEVEN1LEVEN 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 6 KansdatdekatnogleeftKansdatdekatnogleeft 00 11 ½½ 11 1½1½ 22½½ dagendagen 1LEVEN1LEVEN1LEVEN1LEVEN tt11tt00 33 3½3½ 442½2½ 1LEVEN1LEVEN 0LEVEN0LEVEN tt22 tt33 00 11 ½½ 11 1½1½ 22½½ dagendagen KansdatdekatnogleeftKansdatdekatnogleeft 1LEVEN1LEVEN1LEVEN1LEVEN tt11tt00 Eigenschappen microwereld (I) De verwachte waarde na ½ dag = De verwachte waarde na 2 dagen =
  • 7. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 7 2700 1800 900 00 00 900 1800 2700 3600 0 1 00 900 1800 2700 3600 0 1 00 900 1800 2700 3600 0 1 Laser Eigenschappen microwereld (II) 00 900 1800 2700 3600 0 1 Het systeem kent de volgende toestandenHet systeem kent de volgende toestanden NIET GEVONDENNIET GEVONDEN GEVONDENGEVONDEN
  • 8. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 8 Meer zekerheidMeer zekerheid over gedragover gedrag golf hier(golf hier(∆∆EE)) Meer zekerheidMeer zekerheid over gedragover gedrag golf hier(golf hier(∆∆EE)) Meer onzekerheidMeer onzekerheid over gedrag golf hierover gedrag golf hier Meer onzekerheidMeer onzekerheid over gedrag golf hierover gedrag golf hier Kort meten (Kort meten (∆∆tt)) Lang meten (Lang meten (∆∆tt)) • (∆E) x (∆t) = constant • (∆x) x (∆v) = constant Eigenschappen microwereld (III) E = h x f
  • 9. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 9 Botsing Botsing Werkt ook maar geeftWerkt ook maar geeft een smaller spectrum (x)een smaller spectrum (x) Eigenschappen microwereld (IV)
  • 10. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 10 Laser2700 1800 900 00 Eigenschappen microwereld (V) Niet 2Niet 2 roderode knikkers met precies dezelfdeknikkers met precies dezelfde massamassa, maar 1 met dubbele massa, maar 1 met dubbele massa http://nl.wikipedia.org/wiki/Uitsluitingsprincipe_van_Paulihttp://nl.wikipedia.org/wiki/Uitsluitingsprincipe_van_Pauli
  • 11. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 11 FermionenFermionen Een sterEen ster FermionenFermionen 0 1 2 -1/21/2 Bosonen Bosonen Licht ( Licht (γ)) Bosonen Bosonen Zwaartekracht (H) Zwaartekracht (H) FermionenFermionen Fermionen & bosonen
  • 12. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 12 Fermionen & bosonen en het uitsluitingsprincipe van Pauli +1 +2 0 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +10 +½ BosonenBosonen (Dragers tussen de materie)(Dragers tussen de materie) FermionenFermionen (Materie)(Materie) -½ +10 +9 +2 -½
  • 13. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 13 OnneembareOnneembare barrierebarriere OnneembareOnneembare barrierebarriere NeembareNeembare barrierebarriere !! !! Eigenschappen microwereld (VI) V(r,t) = 0V(r,t) = 0
  • 14. www.AstraAlteria.nl Het systeem kent de volgende toestanden:Het systeem kent de volgende toestanden: 0LEVEN0LEVEN 1LEVEN1LEVEN 2LEVEN2LEVEN 3LEVEN3LEVEN 4LEVEN4LEVEN 5LEVEN5LEVEN 6LEVEN6LEVEN 7LEVEN7LEVEN 8LEVEN8LEVEN 9LEVEN9LEVEN 10LEVEN10LEVEN 11LEVEN11LEVEN 12LEVEN12LEVEN .. .. 29LEVEN29LEVEN 30LEVEN30LEVEN 31LEVEN31LEVEN 32LEVEN32LEVEN 33LEVEN33LEVEN 34LEVEN34LEVEN 35LEVEN35LEVEN 36LEVEN36LEVEN 37LEVEN37LEVEN 38LEVEN38LEVEN 39LEVEN39LEVEN 40LEVEN40LEVEN 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 14 00 4040 2020 11 1½1½ 22½½ dagendagen AantalkatteninlevenAantalkatteninleven 20 LEVEN20 LEVEN 40LEVEN40LEVEN tt11tt00 33 3½3½ 442½2½ 5 LEVEN5 LEVEN 0LEVEN0LEVEN tt22 tt33 Eigenschappen macrowereld (I)
  • 15. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Eigenschappen van de Quantummechanica (II) (M1002) 15 Eigenschappen macrowereld (II)
  • 16. www.AstraAlteria.nl Continuüm (III) 05/03/14 Werking van sterspectra (M1051) 16 Optisch dik gasOptisch dik gas ++ ++ 1a1a 1b1b Straling treedt inStraling treedt in willekeurige richting uitwillekeurige richting uit doordat de kern weer tot rust komtdoordat de kern weer tot rust komt 2b2b 2a2a Deeltje botstDeeltje botst of straling wordtof straling wordt vernietigdvernietigd Deeltje raaktDeeltje raakt in aangeslagen toestandin aangeslagen toestand Deeltje komtDeeltje komt weer tot rustweer tot rust
  • 17. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 17 • Discrete energieDiscrete energie – Sterspectra (dus ook van de Zon)Sterspectra (dus ook van de Zon) • De golf/deeltjes dualiteit van licht en materie • Quantum tunneling • Het Heisenberg onzekerheidsprincipe • Pauli’s uitsluitingsprincipe • Multiversum Toepassing
  • 18. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 18 n=1n=1n=2n=2 singletsinglet dupletduplet triplettriplet l=0l=0l=0l=0 n=2n=2 l=1l=1 n=3n=3 l=0l=0 n=3n=3 l=2l=2 Discrete spectraallijnen (I)
  • 19. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 19 Discrete spectraallijnen (II) eigen- schap betekenis mogelijke waarden voorbeeld n de maat voor de omvang van de elektronbaan om de kern >= 1 1,2,3,4,5,... l een maat voor de excentriciteit van een elektronbaan om de kern l <= n-1 n=3 ⇒ l=0,1,2 m een maat voor de oriëntatie van een elektronbaan in de ruimte -l<=m<=l n=3 ⇒ m=-2,-1,0,1,2 s een maat voor de spin van het elektron zelf om zijn eigen as ½ of -½ ½ of -½ (n,l,m) = (2,1,-1) / (2,1,0) / (2,1,1) Onderlinge afstandOnderlinge afstand is een maat vooris een maat voor het magneetveldhet magneetveld V(r,t) = EV(r,t) = Epotpot van waterstofatoomvan waterstofatoom
  • 20. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 20 • Discrete energie • De golf/deeltjes dualiteit van licht en materie • Quantum tunnelingQuantum tunneling • Het Heisenberg onzekerheidsprincipe • Pauli’s uitsluitingsprincipe Toepassing
  • 21. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 21 ParallelParallel AntiparallelAntiparallel Waterstoflijn uit de Melkweg ++ -- ++ -- Gemiddeld gebeurd ditGemiddeld gebeurd dit om de 10 miljoen jaarom de 10 miljoen jaar (Dit geeft radiostraling)(Dit geeft radiostraling)
  • 22. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 22 • Discrete energie • De golf/deeltjes dualiteit van licht en materie • Quantum tunneling • Het Heisenberg onzekerheidsprincipeHet Heisenberg onzekerheidsprincipe • Pauli’s uitsluitingsprincipe Toepassing
  • 23. www.AstraAlteria.nl Oorzaken van lijnbreedtes:Oorzaken van lijnbreedtes: •DrukDruk •TemperatuurTemperatuur •Natuurlijke lijnbreedteNatuurlijke lijnbreedte Natuurlijke lijnbreedtes 05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 23 (n,l)=(3,2)(n,l)=(3,2) (n,l)=(3,0)(n,l)=(3,0) (n,l,m)=(2,1,0)(n,l,m)=(2,1,0) (n,l,m)=(2,1,-1)(n,l,m)=(2,1,-1) (n,l,m)=(2,1,1)(n,l,m)=(2,1,1) (n,l,m)=(2,0,0)(n,l,m)=(2,0,0) (n,l)=(2,1)(n,l)=(2,1) (n,l)=(2,0)(n,l)=(2,0) (n,l)=(1,0)(n,l)=(1,0)
  • 24. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 24 De ruimte kan nooit leeg zijn • Het grootste vacuüm op Aarde is 10.000 atomen • De gemiddelde dichtheid in de ruimte is 43 atomen • Natuurlijke quantisatie – Veel en korte tijdsduur – Weinig en lang aanwezig
  • 25. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 25 Sneller dan het licht in vacuüm Maximum snelheid van het lichtMaximum snelheid van het licht is in vacuüm = 299.793 km/sis in vacuüm = 299.793 km/s Verminder de natuurlijke quantisatieVerminder de natuurlijke quantisatie van het vacuümvan het vacuüm Het licht gaat sneller dan in het vacuümHet licht gaat sneller dan in het vacuüm (36(36ee decimaal van de lichtsnelheid)decimaal van de lichtsnelheid) 1µm V(r,t) = 0V(r,t) = 0
  • 26. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 26 Kleine zwarte gaten verdampen + -
  • 27. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 27 • Discrete energie • De golf/deeltjes dualiteit van licht en materie • Quantum tunneling • Het Heisenberg onzekerheidsprincipe • Pauli’s uitsluitingsprincipePauli’s uitsluitingsprincipe Toepassing
  • 28. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 28 Ontaard gas ++ -- ++ -- ++ -- ++ -- ++ -- ++ -- Witte dwergWitte dwerg •Enorme temperatuur: 1 miljard KEnorme temperatuur: 1 miljard K •Enorme druk:Enorme druk: 101099 kg/mkg/m33 Gedegenereerd elektronengasGedegenereerd elektronengas •Uitsluitingsprincipe van Pauli toepasbaarUitsluitingsprincipe van Pauli toepasbaar •Snelheid losgekoppeld van temperatuur (T=0)Snelheid losgekoppeld van temperatuur (T=0) •114444 //100100MM00 = Chandrasekhar limiet= Chandrasekhar limiet Gedegenereerd elektronengasGedegenereerd elektronengas •Niet relativistisch:Niet relativistisch: 11 /(M/(M11 //33) ~ R) ~ R •Relativistisch: M = constantRelativistisch: M = constant NeutronensterNeutronenster •Enorme temperatuur: 1 miljard KEnorme temperatuur: 1 miljard K •Enorme druk:Enorme druk: 10101717 kg/mkg/m33 •GlitchesGlitches Voortplantingssnelheid > c?Voortplantingssnelheid > c?
  • 29. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 29 • Discrete energie • De golf/deeltjes dualiteit van licht en materie • Quantum tunneling • Het Heisenberg onzekerheidsprincipe • Pauli’s uitsluitingsprincipe • MultiversumMultiversum Toepassing
  • 30. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 30 Multiversum
  • 31. www.AstraAlteria.nl 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 32 Ons succesvolleOns succesvolle universumuniversum Quantum kosmologisch model Universum AA00 Universum KK00 Universum MM00 Universum NN00 Universum SS00 Universum CC00 Universum HH00 Universum LL00 Universum QQ00 Universum RR00 Universum DD00 Universum JJ00 Universum FF00 Universum EE00 Universum OO00 Universum BB00 Universum GG00 Universum II00 Universum UU00 Het multiversumHet multiversum
  • 32. www.AstraAlteria.nl Kwantum teleportatie over 143 km • Verstrengeling aangetoond over recordafstand • Een internationaal team van wetenschappers heeft een kwantumtoestand over een recordafstand van 143 km doorgegeven. Dit biedt uitzicht op een wereldwijd kwantumnetwerk. 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 33
  • 33. www.AstraAlteria.nl Kwantumverstrengeling • Twee of meer natuurkundige objecten zijn zodanig verbonden, dat het ene object niet meer volledig beschreven kan worden zonder het andere specifiek te noemen, ook al zijn de beide objecten ruimtelijk gescheiden. • Deeltjes kunnen zich tegelijkertijd in meerdere meetbare toestanden bevinden. • Dit onderlinge verband leidt tot correlaties tussen waarneembare natuurkundige eigenschappen van ver van elkaar verwijderde systemen. 05/03/14 Werking van quantummechanische processen in de sterrenkunde (M1147) 34
  • 34. www.AstraAlteria.nl Snellere quantumcomputers • Extreem snel • Extreem weinig warmte • Niet meer deeltjes maar meer toestanden Entangled particles can generally be in one of three states. Using more states could allow more powerful computing with the same number of particles. https://gigaom.com/2014/03/27/poor-schrodingers-cat-entangled-particles-can-now-be-in-103-states-at-once/
  • 35. www.AstraAlteria.nl • Beam me up scotty 05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 36
  • 36. www.AstraAlteria.nl De dansende Woe-Li meesters 05/03/14 Quantummechanica toegepast in de sterrenkunde 37 Kijken naar een gebeurtenis heeft invloed op deze gebeurtenis! Zie je het voor je? Kijken naar een gebeurtenis heeft invloed op deze gebeurtenis! Zie je het voor je? www.spiritueelenzo.nl/cms/rubrieken/recensies/gelezen/de-dansende-woe-li-meesterswww.spiritueelenzo.nl/cms/rubrieken/recensies/gelezen/de-dansende-woe-li-meesters Ineens zag ik helder hoe wetenschap en filosofie nauwelijks van elkaar verschillen Ineens zag ik helder hoe wetenschap en filosofie nauwelijks van elkaar verschillen
  • 37. www.AstraAlteria.nl Wanneer is de natuur ‘vreemd’? 05/03/14 Eigenschappen van de eigenschappen van de natuurwetenschappen (M1148) 38 Q als je een extreem beperkt aantal mogelijkheden hebt Q als je een extreem beperkt aantal mogelijkheden hebt

Hinweis der Redaktion

  1. Gluon heeft een lading 0 en een spin 1.
  2. 16 = 7 + 5 + 3 + 1 ============ (n,l,m) = (4,3,-3) (n,l,m) = (4,3,-2) (n,l,m) = (4,3,-1) (n,l,m) = (4,3,0) (n,l,m) = (4,3,1) (n,l,m) = (4,3,2) (n,l,m) = (4,3,3) (n,l,m) = (4,2,-2) (n,l,m) = (4,2,-1) (n,l,m) = (4,2,0) (n,l,m) = (4,2,1) (n,l,m) = (4,2,2) (n,l,m) = (4,1,-1) (n,l,m) = (4,1,0) (n,l,m) = (4,1,1) (n,l,m) = (4,0,0)