Entrevista feita polos alumnos de literatura galega do s.XX

1. Xesús Constela
Entrevista
IES Manuel García Barros
A Estrada
Literatura Galega
do Século XX e da Actualidade
Texto: © Cc-by-sa-3.0
Fotos: © Todos os dereitos reservados
Xesús Constela (Ferrol, 1963). É un narrador galego
que se deu a coñecer especialmente coa obra As
humanas proporcións coa que acadou o “Premio
Torrente Ballester” (2003) e tamén o “Premio da
crítica” da Asociación Española de Críticos Literarios
no ano 2005. No ano 2008 a súa obra Shakespeare
destilado resultou gañadora do “Premio de Novela
Manuel García Barros”.
miércoles 25 de mayo de 2016

2. Escribo dende que estaba en primaria, alá polos anos setenta do século pasado. Facía de todo:
primeiro guións para teatro de monicreques, despois poesía e logo teatro. Mesmo gañei un
premio no primeiro día das letras que se celebrou no meu colexio, en Ferrol, aínda que o que
escribía non eran textos para ser publicados. Nunca pensara niso mentres os facía.
A idea de publicar veume á cabeza por vez primeira con aqueles relatos de As humanas
proporcións aos que tanto lles debo.
Xesús Constela
1.- Inda que Vostede escribe “dende que ten uso de razón”, como xustificarmos a tardía aparición
nas nosas librarías da literatura de Xesús Constela?
4.- Claro que esta aparición foi do máis salientábel xa que a súa obra As humanas proporcións non soamente foi distinguida co premio
“Torrente Ballester” senón que por riba co “Premio da crítica da Asociación Española de críticos literarios”... como se sente un escritor
con semellantes recoñecementos?
3.- A súa estadía en Salamanca cremos que o puido marcar porque alí xurdiron proxectos
literarios, revista... e quizabes tamén o compromiso co noso idioma e coa nosa literatura, non?
2.- Cando se decatou Vostede que lle tiña que abrir a billa ao seu manancial literario interior?
Séntese con vertixe. Imaxinade. A miña primeira obra escrita con desexos de publicación, e vai e acada dous premios tan grandes.
Debo de recoñecer que me quedou unha sensación tremenda de incerteza cara ao futuro. E ao mesmo tempo entroume unha
enorme gana de traballar. Necesitaba abrir por completo esa billa da que falabamos antes para permitir que todo saíse en
enxurrada (controlada).
Dende Salamanca, logo dende Barcelona, dende fóra, en xeral, constrúes unha imaxe da Terra
que moitas veces peca de idealizada, de non real, o que significa que cando regresas tes un
abafante encontrón coa realidade.
Nunca escribín noutra lingua que non fose o galego. En Salamanca publicaba textos bilingües
nunha revista que se titulaba “Ancilla”. O escritor ten que estar plenamente seguro da
materia prima que utiliza, no meu caso esta lingua tan versátil, malia que moitos non o vexan,
que é o galego.
O manancial coido que sempre existiu. Xa digo que o feito de convertelo en material literario
veu con As humanas proporcións. E dende ese momento non fun quen de volver pechalo. Teño na
cabeza un bulebule constante de ideas. Só agardo ter tempo para poder plasmalas nun papel.
Portada: “As humanas proporcións”
miércoles 25 de mayo de 2016

3. Adoro o relato. Nunca vou deixar de escribir relato pola súa inmediatez cara ao lector, polo desafío que supón para un escritor o
relato, onde tes que condensar o máximo posíbel o que dis para ser quen de transmitir todo canto pretendes dicir.
E logo está a novela, que cada vez a entendo máis de xeito impresionista, ou sexa, coma unha colección de relatos
convenientemente enfiados. Teño gana de reinventar o meu estilo para a novela, de reinventarme eu dalgún xeito.
Pero nunca abandonarei o relato. Nunca.
Xesús Constela
5.- Por que comezar con relatos e non xa de cheo coa novela longa?
6.- E a seguir xurdirá o Libro das alquimias... unha obra cunha inmensa mestura temática e de obxectivos literarios... (medo, humor,
sentimentos) unha viaxe, como moi ben ten dito Vostede...
7.- Mais un ano máis tarde un premio (o “Manuel García Barros”) vai marcar un antes e un despois na súa obra literaria xa que a súa
Shakespeare destilado será a obra gañadora, ou estamos equivocados no que ao antes e despois se refire?
Non. En absoluto. Hai un antes e un despois. Shakespeare destilado abre un novo camiño no meu xeito de escribir. Foi marabilloso
descubrir un personaxe coma o Willy, o seu protagonista. Da man dese Willy, do seu xeito de falar en enxurrada de ideas, viñeron despois
Gordo, o protagonista de 15.724, ou Tommaso, o mendigo de Apoteose das perchas.
O Libro das alquimias naceu da necesidade de explicarlles aos meus fillos, daquela pequenos, por que é importante a lectura, por
que é necesario perder o medo aos libros.
Os libros permiten abraiantes viaxes no tempo e desprazamentos incríbeis no espazo.
Mentres escribía o primeiro borrador dei de bruzos coa historia de Hypatia de Alexandría e a súa impresionante biblioteca. E da
man dela deixeime levar... e velaí o resultado final.
Téñolle moitísimo agarimo ao Libro das alquimias e a todo canto representa.
Totalmente atinada. En Shakespeare destilado pretendía desmontar o proceso de creación literaria ao tempo que, mediante o xogo co
lector, desmantelaba un tótem como William Shakespeare desde o punto de vista do humor.
8.- Temos visto por algures de que se trata dunha “metáfora burlesca da literatura concibida como un monólogo”... até que punto é atinada
esa opinión?
miércoles 25 de mayo de 2016

4. Xesús Constela
Portada: “Shakespeare Destilado”
10. E non deixa Vostede de nos sorprender... e estamos a nos referir a un curioso título e ademais
a unha curiosa novela (15.724). Pode ser o primeiro título numérico da nosa literatura pero tamén
a novela ten o seu aquel, poderiamos dicir moi fantástica, non?
9.- Ademais esta obra foi publicada traducida ao castelán... Non cre Vostede que estas
traducións da literatura de noso a outros idiomas -inda que algo se vai acadando- tivese que ter
un pulo máis importante como un factor máis da nosa normalización literaria?
15.724 naceu do noxo que me produce a pena de morte. Quería escribir un alegato, pero dende
o primeiro momento tiven claro que o mellor que se podía facer era ofrecer ao lector unha
historia que o envolvese dende o primeiro momento e ir enchéndoa de opinións encontradas
acerca do tema do chamado castigo capital, algo aberrante que aínda se aplica en moitos,
demasiados, países e debería de ser erradicado para sempre.
Inventei un país, cunhas regras e unhas leis que de principio poden parecer xustas pero
realmente non o son nin de lonxe, porque todo é susceptíbel de ser interpretado segundo os
desexos de quen goberne.
Non cansarei de dicir que deste país debería exportar literatura como fai co viño ou cos
mariscos, porque se trata dun sector moi vizoso e con moitas posibilidades. Facemos unha
literatura de calidade, e de facer ben esa exportación da que falo (a tradución a outras linguas,
cantas máis mellor) estariamos nun lugar diferente a respecto do mundo. Somos unha potencia
no eido da literatura, e quen non o vexa ten que ir a un bo oculista, porque ten un problema.
11.- Recentemente acaba de chegar ás librarías a súa novela A rotura das paisaxes... ficción,
realidade, outra volta personaxes de idade avanzada... Que pretendía cando se mergullou nesta
nova empresa novelesca?
Pretendía divertirme no sentido de deixarme levar pola mera creación literaria, experimentar con diferentes estilos, xogar co lector,
cos personaxes, comigo mesmo, que aparezo no libro dende o comezo. Estou moi contento co resultado. Creo que é un libro diferente
que conta cousas moi diferentes entre si, e moi diferentes tamén do que se publica normalmente. O meu gran desexo no eido da
literatura é ser quen de atopar unha voz propia. Iso procuraba con A rotura das paisaxes.
miércoles 25 de mayo de 2016

5. Xesús Constela
Xesús Constela recibindo o premio de novela
“Manuel García Barros”
13.- Nestas dúas últimas novelas aparecen varias voces narradoras... por que esta preferencia
fuxindo do narrador unitario, independentemente da persoa empregada?
12.- Tamén achamos nela os máis variados experimentos narrativos xa sexa dende o apartado do
(s) narrador(s) até os apartados discursivos ou o elemento da paisaxe... Pode ser buscando novas
vías narrativas ou máis ben como simples experimentos literarios?
A realidade cotiá, o día a día, non é unha soa voz narradora. A vida da xente é un
continuo xogo de diferentes voces que “narran” en estilos distintos, cada un axeitado a
cada momento do día. Unhas veces falamos nós, outras escoitamos a outro, outras lemos
un xornal ou escoitamos a radio ou vemos a televisión, outras simplemente pensamos...
Por que non escribir así, con esa variedade?
Realmente busco novos xeitos de narrar, unha voz miña, propia, como dicía antes. Serei
feliz cando dea con ela (se o consigo).
14.- E para rematarmos, podería adiantarnos algo do que podería agromar pola súa billa literaria?
Nunca deixo de traballar. Adoro escribir. Agora estou cun libro para adolescentes e cunha novela breve. Pero “top secret”, coma se di
nas películas e nos libros de espías.
miércoles 25 de mayo de 2016

6. CUESTIONARIO
miércoles 25 de mayo de 2016

7. As pirámides de
Exipto.
Un monumento
salientábel?
Álvaro Cunqueiro. As
crónicas do sochantre.
Un/ha autor/-a e unha obra
literaria galegos?
Galego: María Soliño, aquela
muller acusada de bruxería pola
Inquisición.
Estranxeiro: Calquera deses
grandes viaxeiros de cando o
mundo aínda estaba por
descubrir
Un personaxe galego e
un estranxeiro?
Gabriel García
Márquez. Cien años
de soledad.
Un/ha autor/-a e unha obra
literaria estranxeiros?
O barón rampante, de
Italo Calvino.
Un personaxe literario co que
se identifique?
Novecento, de Bertolucci.
Unha película de cine?
miércoles 25 de mayo de 2016

8. Dar a volta ao mundo.
Un anceio por realizar?
Para visitar a cidade de Istambul,
e para descansar algunhas praias
do sur da illa de Sicilia.
Mediterráneo a tope!
Un lugar para visitar? e un lugar
para descansar?
O entendemento
total entre os seres
humanos?
Unha utopía?
O xardín da miña casa no
verán á sombra dunha árbore.
Un lugar axeitado para alectura?
Non teño preferencias. Gústanme
moitos tipos, un para cada momento.
Bohemian Rapsody, de Queen.
Un tipo de música? Unhacanción?
miércoles 25 de mayo de 2016

9. A xardinería.
Outro entretemento ademais da literatura?
De todo un pouco, cada
cousa no seu debido
momento.
Mundo rural/urbano?
Praia/montaña?
A revolución francesa.
Liberdade, igualdade,
fraternidade!
Un feito histórico?
Calquera do chamado realismo
máxico.
Un/ha autor/-a con quen se
identifique?
A realidade pura e dura
convenientemente
transformada enficción.
Cal é a súa fonte de
inspiración?
Unha obra teatral?Wielopole Wielopole,do polaco TadeuszKantor.
miércoles 25 de mayo de 2016