Entrevista ao escritor Antón Lopo realizada polo alumnado de literatura do século XX

1. Antón Lopo
Entrevista
IES Manuel García Barros
A Estrada
Literatura Galega
do Século XX e da Actualidade
Texto: © Cc-by-sa-3.0
Fotos: © Todos os dereitos reservados
Antón Rodríguez López, máis coñecido como
Antón Lopo, naceu en Monforte de Lemos en
1961. É un escritor, xornalista e actor galego.
Destaca polas súas obras Fálame, A distancia
do lobo. Biografía de Uxío Novoneyra, ou
Obediencia, coa que gañou o premio Manuel
García Barros na súa vixésimo segunda
edición.
jueves 30 de marzo de 2017

2. Antón Lopo
1. Actor de dobraxe, xornalista, narrador, poeta, ensaísta, traductor, autor de teatro, activista
cultural e social... como xustificarmos semellante variedade vital? Un literato case completo xa
que todas as artes literarias están presentes en Vostede?
Lembro a primeira vez que me preguntaron que quería ser de maior e dixen “escritor ou artista”,
así que o debía de ter claro. E iso que a pregunta ma fixeron a principios dos anos sesenta, hai case
cincuenta anos, e ser escritor ou artista non eran, precisamente, profesións moi estimables… O que
pasa é que eu estaba engaiolado xa polas series de ciencia ficción que botaban na tele. Desde
aquela, andei merodeando por eses dous ámbitos con maior ou menor fortuna… Unhas veces
sentinme máis escritor e outras veces máis artista, pero sempre me vin dentro do ámbito da poesía,
incluso cando traballo de periodista, que é a profesión da que vivín a maior parte da miña vida,
ademais de ser ferroviario, actor de dobraxe e cantante dun grupo de música. Agora, des que dirixo
“Chan da Pólvora Editora” e a “Biblioteca de Mesopotamia”, pesa moito a vertente de editor,
porque ser editor é moi abosorbente, moi exixente…
2. Coordinador dun suplemento cultural como “Revista das Letras” pode levar a que un escritor
se faga moito máis reflexivo á hora de escribir? Porque non é o mesmo criticar ca ser crítico cun
un mesmo, non?
“Revista das Letras” era unha totalidade periodística apaixonante. Permitiume ter os meus
primeiros contactos co mundo da edición, entendida como un instrumento de creación que busca
sacar o máximo potencial expresivo ao traballo literario, normalmente o realizado por outras
persoas. En “Revista das Letras” foron máis de vinte anos tratando de ofrecer un escaparate que
nos permitise entender a todos a cultura como unha forma de mirar o mundo sen dogmatismos nin
prexuízo, defendendo sempre a liberdade e a igualdade.
jueves 30 de marzo de 2017

3. Antón Lopo
3. E falando da presenza contemporánea de suplementos ou simplemente de información sobre a cultura de noso... non cre
Vostede que é un dos espazos máis esquecidos polo xornalismo contemporáneo e un fondo impedimento cará normalización da
mesma?
O periodismo cambiou moito nos últimos anos, en todos os sentidos. Laboralmente, a situación é lamentable, con traballos precarios
e, mesmo, sen remuneración. Moitas cabeceiras desapareceron, non existe ningún xornal en galego e só un semanario, o “Sermos
Galiza”… A práctica totalidade dos xornais estanse facendo unha especie de harakiri informativo: renunciaron á función coa que
naceron e convertéronse en egos esmagantes de vaidade política.
4. “Laboratorio de indagacións poéticas”... podería falarnos verbo deste proxecto cultural que creou xunto a Ana Romaní?
Foi unha experiencia excepcional, tanto pola concorrencia de ideas que desenvolvemos xuntos como polo feito de ser unha panca
desde a cal exploramos novas posibilidades da poesía. Conxuntamente, producimos dous espectáculos, “Ao outro lado do paraíso”
sobre o meu libro OM, e Lob*s, sobre o seu Arden e o meu Pronomes. Logo, o traballo feito permitiunos enfrontarnos cada un aos
nosos proxectos respectivos. Eu inclineime máis pola liña performativa, tanto de indagación plástica, coas exposicións “Accións” na
galería Trinta ou “Dentro” na Casa da Parra, como de rastrexo poético, con espectáculo híbridos de fusión artística que se
concretaron en “Prestidixitador” e, máis recentemente, en “Lampíricos”, estreado na galería Dispara da Estrada.
5. O primeiro xénero literario no que Vostede publicou foi a lírica... tamén foi a súa primeira arte literaria ou simplemente
unha circunstancia puntual?
Empecei a escribir poesía aos seis ou sete anos. Textos, por supostos, infantís, divertidísimos…Tiña moita influencia de Manuel
María, dos seus Soños na gaiola, que lin aos oito anos. Ese lévedo, axudoume logo, a partir dos dez ou once anos, a achegarme á
poesía cunha certa familiaridade. Aos trece anos, namoreime da obra de Lorca e iso cambioume radicalmente. Non volvín ser nunca
o mesmo despois de entrar no seu bucle simbólico e, a través del, adentrarme en Cernuda, en Rosalía, en Manuel Antonio, en
Pimentel e, xa na adolescencia, na poesía americana, que dalgún xeito refunda a miña sintaxe.
jueves 30 de marzo de 2017

4. Antón Lopo
6. As nosas historias literarias adoitan a inmiscilo a Vostede na poética dos 90... podemos falar destes subgrupos poéticos ou
máis ben as diferentes épocas do último cuarto do XX non deixan de ser unha evolución continua da nosa lírica?
Síntome parte dun grupo interxeracional de persoas que comezamos a publicar nos anos oitenta pero que tiñamos moi pouco en
común cos que entón eran os denominados “poetas dos oitenta”, e tampouco estabamos na órbita dos que logo se chamaron os
“poetas dos noventa”. A nós, a ese grupo do que falaba, con Ana Romaní, Anxo Quintela ou Xabier Cordal, non nos interesaba para
nada entrar no canon, senón que buscabamos unha alternativa onde sentirnos cómodos… Interesábanos a vida tanto como a poesía,
porque entendiamos a poesía como vida mesma. O noso foi a exploración, a reflexión, a mundoloxía, a esculca política e a
análise… Creo que fomos grandes observadores e temos unha visión singular do mundo que nos rodea, moi compacta entre nós…
Tamén é certo que traballamos de periodistas culturais…
7. Vostede recibiu un premio xornalístico (“Xohán Carballeira”) por unha entrevista titulada “Terán que volver os bárbaros
para liberarnos”. Agora que nós estamos a lle facer unha entrevista, que ten que ter unha entrevista para que acade un fondo
obxectivo e recoñecemento?
Hai un par de anos empecei unha serie de entrevistas titulada “Extintivos”, dirixida a recoller o testemuño de persoas que
estaban, dalgún xeito, nunha área de extinción e a pesar diso, lograran facer desa continxencia un instinto de supervivencia. O
filósofo Emilio Araúxo, o escultor Arturo Baltar ou o crego botánico Leopoldo Sanmartín foron algúns dos entrevistasdos… O
premio déronmo pola entrevista a Xulio Calviño, que eu considero un dos mellores narradores galegos das últimas décadas, un
home que vive desconectado do mundo, escribindo soamente. Trátase de entrevistas realizadas en contacto físico que poden durar
días, semanas ou meses, segundo as circunstancias. No caso de Anric Massó, o proceso foi tan dilatado e el estaba nun estado de
saúde tan delicado, que morreu antes de que aparecese publicada. O máis importante desas entrevistas, que como digo xorden
dunha complexidade imposible no periodismo diario, é chegar xuntos a un espazo ao que non poderiamos chegar nunca por
separado.
8. Vostede traduciu ao noso idioma a obra de Óscar Wilde A balada do cárcere de Reading... Era consciente antes de se
mergullar nesta tradución da dificultade que supón o traducir? Tivo que botar man da súa arte narrativa para este labor?
Esa tradución só puido ser posible porque tiña ao meu carón a Amalia Salvado, unha especialista que me axudou de maneira crucial
a entender os segredos léxicos do inglés. Eu, aparte de saber algo de inglés, acheguei os meus coñecementos como poeta. O texto de
Wilde ten, ademais, unha forza que te sacode, porque é un texto escrito desde a experiementación da violencia na propia carne. O
resultado foi estupendo e a experiencia magnífica.
jueves 30 de marzo de 2017

5. Antón Lopo
9.- Curiosamente Vostede posúe tres premios literarios dos diferentes xéneros (o
“Esquio” de poesía, o “Álvaro Cunqueiro” de teatro e o “García Barros” de narrativa)
e moi curiosamente a partir de cada un deles non volve a publicar máis dese
xénero... casualidade, premeditación, verse realizado?...
Pois non caera niso, a verdade (hahahhahahahah)… Non volo sabería explicar. A verdade
é que teño algún poemario inédito, algunha novela e unha obra de teatro…. Pero de
momento non me ocupei demasiado por publicalas porque, ao mellor, estou máis
preocupado en facer novos proxectos… Tamén é certo que entre Ganga, a miña terceira
novela, e Obediencia, a cuarta, pasaron dez anos. Portanto, debo ser un narrador lento.
O de verme realizado cos galardóns si que non o creo: son importantes, claro está, polos
cartos que che poden achegar para regular a túa delicada economía e porque axudan, ao
mellor, a que algúen se achegue á tua obra… Pero todos sabemos que para gañar un
premio entran en xogo moitos factores e que as máis das veces quedan no saco obras tan
boas ou incluso mellores que as gañadoras.
10.- No ano 2010 a súa obra narrativa Obediencia acadou o premio de novela “Manuel
García Barros”. Por que unha novela futurista? E terá que agardar Galiza até o século
XXII a se converter nun país como tal? Tanto nos falta un século antes?
A miña obra narrativa, agás, As reliquias, está basicamente encadrada no xénero
fantástico ou de Ciencia Ficción. Obediencia non é unha obra fácil, pero a min paréceme
moi divertida, por moitos motivos. Un deles é, precisamente, o de debuxar unha
República galega, aínda que sexa asediada por todo tipo de conspiracións… Gústanme as
distopías.
jueves 30 de marzo de 2017

6. Antón Lopo
11.- Vostede tocou abondo a temática erótica (Sucios e desexados // Libro dos amados //
colaboración en Contos eróticos...). Cre Vostede que esta temática literaria xa deixou de ser,
digamos, unha temática tabú?
Eu creo que vivimos nunha sociedade máis hipócrita do que imaxinamos. É certo que as cousas
cambiaron de maneira xeral, pero segue habendo síntomas de que por baixo, nun lugar non
lonxano da superficie, se mantén un fluído visgoñento de fantasmas do pasado altamente
corrosivo. Como o sangue de Alien. Seguimos vendo accións de grande violencia contra a liberdade
sexual dos individuos, como ese recente autobús de Hazteoír. Ou atentados contra drags que se
disfrazan de virxes. Maltrato escolar. Asasinatos de mulleres... Ou marxinación de obras literarias
que expoñen formas eróticas disimilables. Debemos estar preparados para utilizar os
anticorrosivos porque o animal morde no momento menos pensado e, ás veces, está dentro de
nós.
12.- No 2006 a súa obra teatral gañadora do premio “Álvaro Cunqueiro” Os homes só contan
ata tres foi levada á escena por Factoría Teatro. Que sentiu ao vela representada? É ese case
seguro o maior premio que pode acadar unha peza teatral, non?
Foi moi emocionante gañar o Ávaro Cunqueiro porque metade da miña vida está vinculada aos
escenarios. Que a levasen a escena é xa un acontecemento de satisfación enorme. Sentinme moi
afortunado, a verdade. Pero de todo aquilo, o recordo que mellor gardo é que a protagonista,
Mónica García, gañase un premio á mellor actriz. Para min, o máis importante dunha obra é que
lles sirva a outros artistas para potenciar as súas cualidades: que lles dea enerxía. Que unha obra
poida ser comunal.
jueves 30 de marzo de 2017

7. 13.- Está o noso teatro tan en precario como para que a propia directora da posta en escena (Cristina Domínguez) dixese: “a
débeda que tiñamos de facer un texto dun autor galego contemporáneo, porque sempre fixeramos autores contemporáneos,
pero non galegos”?
Esa frase, que se dixo hai xa uns anos, pode aínda ter vixencia actualmente. Pero o certo é que existe unha serie de dramaturgas e
dramaturgos que acaban de organziarse nunha asociación para reclamar unha atención que se merecen porque sen eles o feito teatral
non terá o espello directo no que contemplarse e estará ao albur de lecturas simbólicas ou metáforas de tradución seguramente boas
pero profesional pouco recursivas. O recoñecemento do traballo dos dramaturgos é unha asignatura aínda pendente.
Antón Lopo
14.- E para rematarmos, vemos que é Vostede militante de “As redes
escarlata”. Que nos pode contar das orixes e obxectivos deste colectivo de
carácter independentista?
Fun membro das Redes Escarlata, que nun momento determinado da historia se
autodisolveu. Os anos que mantivemos actividade foron para min dos máis felices
e enriquecedores que lembro a nivel asociativo. Existía unha veraddeira noción de
liberdade individual e, ao tempo, de pertenza ao colectivo, o cal redundaba
nunha detonación artística sen dirixismo. Faciamos performaces, accións políticas,
concorrencia en manifestacións, recitais… Existía unha camaradería plena, sen
ataxes.
jueves 30 de marzo de 2017

8. CUESTIONARIO
jueves 30 de marzo de 2017

9. O Monte PindoUn monumento
salientábel?
Bifff: son editor e apaixónome cos
meus autores, así que vos deixo unha
ristra: Lupe Gómez, Ana Romaní, Chus
Pato, Xabier Cordal, Antón Blanco,
Afonso Traficante, Arturo Casas,
Gonzalo Hermo, Fran Cortegoso, María
do Cebreiro, Pilar Pallarés...
Un/ha autor/-a galego?
Un personaxe galego e
un estraxeiro/-a?
Etsuko, de “Sede de amor” de Mishima
Un personaxe literario co que
se identifique?
Camiñar
Cal é a súa fonte de
inspiración?
Acabo de ver dúas que me
gustaron “Moonlight” e “Mimosas"
Unha película de cine?
Unha obra teatral?
Das últimas que vin gustoume
“Instroducing The Star” de Strate e
Esbert
Mishima, Bolaño, Chirbes,
Coetzee, Augusten Burroughs...
Un/ha autor/-a?
Ramón Suárez Picallo antes
de ser esmagado polo golpe do
36.
Gandhi
jueves 30 de marzo de 2017

10. Ir de Compostela a
Varanasi andando
Un anceio por realizar?
Cada momento ten a súa
paisaxe.
Mundo rural/urbano?
Praia/montaña?
Un lugar para visitar? e un lugar
para descansar?
India
Ons
A publicación de “Cantares
gallegos” o 17 de maio de 1863
Un feito histórico?
Un Nobel para a
Literatura galega
Unha utopía?
Todos
Un lugar axeitado para a
lectura?
Música tecno. Miracle aligner” de
The last Shadow Puppets
Un tipo de música? Unhacanción?
Vladimir Holan ou
Apollinaire
Un/ha autor/-a con quen se
identifique?
Bailar. Camiñar.
Facer surf.
Outro entretemento
ademais da lectura?
jueves 30 de marzo de 2017