1. Literatura Galega
do Século XX e da Actualidade
Darío Xohán Cabana
Darío Xohán Cabana naceu en Roás-Cospeito (Lugo) no ano 1952.
No 1970 comezou a traballar en Vigo en Edicións Castrelos con
Xosé María Álvarez Blázquez. No 1970 publicou a súa primeira obra
poética (Home e Terra). A súa obra poética foi recompilada no ano
2003 na obra Vinte cadernos: poemas 1969-2002. Posteriormente
publicou Cabalgada na brétema (2006). Tamén é un prolífico autor
de narrativa con obras como Galván en Saor (1989), Fortunato de
Trasmundi (1990)... así como en narrativa infanto-xuvenil con
obras como As aventuras de Breogán Folgueira (1990) ou Dende o
Himalaia a Ceilán (2004).
Entrevista
IES Manuel García Barros
A Estrada
Texto: © Cc-by-sa-3.0
Fotos: © Todos os dereitos reservados
miércoles 6 de noviembre de 2013

2. Darío Xohán Cabana
1.
Até que punto o nacer na Terra Chá, no seo dunha familia labrega, puido marcar o seu futuro como persoa e como escritor?
Ata todos os puntos e comas. Eu son aquel rapaz que se criou así, porque os primeiros anos da vida son os que fan a persoa, e eu
quixen sempre ser fiel ás miñas orixes e á miña xente. E aínda que non quixera, estaría marcado por eles, se non en positivo, si en
negativo.
2.
O seu interese pola literatura veu dado pola súa pronta relación con Manuel María ou tamén o entrar moi novo a traballar en
Edicións Castrelos e o contacto coa familia Álvarez Blázquez tivo moito que ver?
Non, o meu interese pola literatura naceu moito antes. Eu son un lector voraz desde que aprendín a ler, ós dez anos xa lera o
Quixote e Os tres mosqueteiros e outros libros que felizmente había na miña casa. E o primeiro soneto intenteino escribir ós once
anos, era un soneto satírico contra un compañeiro. Ben, en realidade non era un soneto, pero queríao ser.
Despois, xaora, viñeron os mestres, que foron certamente Manuel María, o primeiro deles, e despois Xosé María Álvarez Blázquez.
Manuel María foi o máis importante na literatura, e tamén na política, polo menos naqueles primeiros anos, cando eu tiña
dezasete ou dezaoito. Xosé María foi máis importante noutras cousas, na historia, na obsesión filolóxica, mesmo na maneira de
traballar.
3.
Sabemos que Vostede participaba activamente na edición das diferentes obras publicadas en
Castrelos, como Aventuras de Alberte Quiñoi de Manuel García Barros. Que nos podería contar
con respecto á edición daquela en galego? E da censura imperante na época até o final da
ditadura?
Daría pra moito contar, e iso que moitas cousas xa me esqueceron. Era un traballo moi emocionante,
un novo libro era un acontecemento, non coma agora que saen tantos. Cando chegaba impreso un
novo libro, e Xosé María e mais eu iámolo celebrar sempre á Pedra, ese barrio vello de Vigo:
bebiamos unha botella de Condado e papabamos unha ducia de ostras. Ou dúas (ducias, non
botellas).
A censura non lembro que nos dera moito a lata mentres estiven en Castrelos. Pero é que xa
nosoutros nos autocensurabamos. Os editores algunhas cousas xa sabían redondamente que non
pasaban a censura, e entón nin sequera as mandaban. Publicábanse en América, ou en Suíza. Claro
que ás veces mandábanse cousas a ver se pasaban, e se cadra non pasaban. A min por exemplo
desgraciáronme tres libros, pero ningún deles o mandou Castrelos, mandounos Xistral, ou sexa
Manuel María, ou eu mesmo pola miña conta.
miércoles 6 de noviembre de 2013
Fonte: Paisajes libros

3. Darío Xohán Cabana
4.
Foi Vostede un autor realmente precoz. A que poderiamos achacar esa precocidade? E para cando o xénero dramático?
Tiven a sorte, ou a mala sorte, de publicar moi noviño, con apenas 18 anos, porque Manuel María me protexeu e me editou el
mesmo. Probablemente fora mellor que non empezara a publicar ata os 25 ou así, pero tampouco non me arrepinto.
Probablemente nunca escriba teatro. Estiven a punto, mesmo tiña unha obra moi pensada xa, pero despois algo se meteu polo
medio e o proxecto podreceu, que é unha cousa que pasa moitas veces.
5.
Foi Vostede un gran tradutor de obras literarias, especialmente clásicas,
ao noso idioma, polo menos este labor viuse recompensado con varios
premios. Até que punto unha tradución dunha obra lírica supón unha
maior dificultade á hora de ser traducida a outro idioma? Até que punto
unha obra poética perde certa orixinalidade nesa tradución?
É claro que a tradución de poesía, e sobre todo de poesía rimada, é moito
máis difícil cá da prosa, por difícil que sexa unha prosa. Pero a min tamén
me gusta máis, precisamente por esa dificultade. E naturalmente un poema
sempre perde na tradución: perde o idioma, que xa non é pouco. Pero unhas
veces perde máis e outras menos, e aí está o interesante do asunto.
6.
A maiores dos premios por tradución, acadou Vostede outros moitos
premios literarios (Xerais. Barco de Vapor...) Que supuxeron para Vostede
eses premios a nivel individual?
O Xerais por Galván en Saor representou que entrei na narrativa pola porta
grande, cun éxito fulgurante que aínda me asombra. Os outros premios
significaron moito, pero sempre menos ca aquel.
Retrato de Darío Xohán Cabana realizado por:
Andrea Rodríguez Eiras, alumna do MGB
miércoles 6 de noviembre de 2013

4. Darío Xohán Cabana
7.
Canto á súa obra narrativa posibelmente máis coñecida, Galván en Saor, supoñemos que
previamente á ficción literaria tivo que Vostede realizar en profundidade un estudo da
literatura de temática artúrica ou xa era unha temática que Vostede dominaba? Sempre
ocorre ese estudo profundo previo ao mergullarse na ficción literaria ou ben vai xurdindo
segundo esta ficción se vai desenvolvendo?
Ben, eu “dominaba” a literatura artúrica porque a levaba lendo moitos anos, non pra escribir no
seu ronsel senón simplemente polo gozo de ler. As miñas historias, quero dicir as que contei,
sempre saíron das miñas lecturas de lector, non de lecturas de escritor feitas adrede. E tamén,
xaora, da miña propia vida, das miñas obsesións. Isto non quere dicir, xaora, que un non lea libros
adrede pra axudarse a escribir unha novela concreta, pero xa son libros de historia, ou ó mellor
de ciencias naturais ou do que sexa, cando se trata dunha novela histórica, ou cando hai que
describir algún proceso ecolóxico ou algo así. Se tes que describir unha guerra, terás que saber
algo de estratexia militar.
Fonte: La Voz de Galicia
8.
Que pensou Vostede cando lle propuxeron recolleitar a súa poética nun libro (Vinte cadernos)?
Non pensaría que unha vez recolleitada esa poética xa case a súa lírica tocaba o cume?
Non, é que xa tiña cincuenta anos, que é unha idade axeitada pra mirar un pouco cara a atrás. De todos os xeitos, eu desde aquela
escribín moi pouca poesía, só un libro que se chama Cabalgada na brétema. Que non sei se é mellor ou peor cós anteriores, pero que
me parece que ten dous ou tres dos mellores poemas que escribín na miña vida.
9.
Tan preto tiña de Vostede a ditadura como para ter que empregar un pseudónimo (“Daniel Méndez”) aínda no 1974?
É que no 74 había ditadura, non había apertura. Había unha ditadura brutal e asasina que aínda no ano seguinte matou os meus
amigos Moncho Reboiras e Humberto Baena. Estaba Franco morrendo, e mataba, e aínda seguiu matando despois de morto.
miércoles 6 de noviembre de 2013

5. Darío Xohán Cabana
10.
Ao entrar na RAG, pronunciou Vostede o discurso “De Manuel María a Méndez Ferrín: a grande xeración”. Que supuxeron, e
supoñen, estes dous mestres para Vostede?
Eles dous e Xosé María Álvarez Blázquez foron os meus grandes mestres intelectuais, algo así coma Deus en tres persoas. E
ademais os meus amigos fraternais, os meus irmáns de armas, os meus camaradas.
11.
E tocando o tema da RAG e de don Xosé Luís Méndez Ferrín, tomou Vostede parte activa na
polémica suscitada cando a demisión deste último como presidente, chegando incluso a
falar de “conspiración”. Segue convencido aínda agora que este cambio de presidente foi
algo traumático e por riba apoiado por unha “conspiración” en contra do seu amigo Méndez
Ferrín?
Si.
12.
Cre Vostede que tamén se debería recoñecer, e premiar, a tradución dos nosos clásicos a
outros idiomas como lle ocorreu a Vostede cando o Concello de Florencia o premiou pola
tradución de obras de Dante e de Petrarca ao galego?
Si, paréceme que se debía facer un premio para as traducións do galego a outros idiomas.
Pero non é fácil, porque para xulgar as traducións hai que coñecer moi ben a lingua de
destino, non abonda con entendela. Quen entre nós pode xulgar a calidade da tradución de
Rosalía ó xaponés?
miércoles 6 de noviembre de 2013
Fonte: Canal Lector

6. IO
R
A
N
IO
T
ES
U
C
miércoles 6 de noviembre de 2013

7. obra
a
unh
/-a e gos?
utor gale
a
/ha raria
ña,
n
U
reta
lite
B
,
rrín na.
z Fe aldi
e
énd smer
M
E
nto
me
onu bel?
n m ientá
U
sal
oa
ent ña.
um oru
on
m da C
O os
rr
Cu
Cal é a súa fonte de
inspiración
A vida, os libros.
miércoles 6 de noviembre de 2013
Un personaxe galego e
un estranxeiro?
Roi Xordo e Lenin.
Un p
O
erson
axe l
i
iden terario c
o qu
tifiq
Galv
e se
ue?
án
das
nove
tien
las d
de T
e
roye
s.
Chré
Unha película de cine?
Acoirazado
Potenkin
Unha obra teatral?
O Hamlet de
Cunqueiro.
a
obr
a
nh s?
u
a e xeiro
or/ ran
aut est
ia.
d
/ha aria
n er
me
U it
Co
l
na
D
A
te,
an
ivi
D

8. Un lugar para visitar? e un lugar
para descansar?
Un feito histórico?
A revolución
soviética.
zar?
li
r rea
po
Italia. A casa
Mundo rural/urbano? Praia/
montaña?
n
o
no e
ncei
a
a
edio
Un
m
uera
r seq
vi
Vi
.
talia
I
Pra vivir, unha aldea.
Nin praia nin montaña:
unha terra máis ben chá.
Un/ha autor/-a con quen se
identifique?
Alfonso Pexegueiro, que é ca
se o
contrario de min como poeta
,
Outro entretemento
ademais da lectura?
Case non teño.
miércoles 6 de noviembre de 2013
Un tipo
de músi
ca? Unh
a
canción
?
O rock e
todo iso
que
leva ó re
dor. Grá
ndola,
de José A
fonso.
Un l
ugar
a
xeita
lectu do para
ra?
a
A ca
ma o
u alg
parec
o
ido.
a
Unh
?
opía
ut
o
todo
en
mo mundo
is
cial nese
O so o, e
ia
nd a Galic .
mu nh
te
u
den
n
depe
in