1. "Жоғары қарқындылықты лазер сәуле
шығаруының биологиялық ұлпаларға әсер
механизмі"
ОРЫНДАҒАН: ОЗҒАНБАЙ АСХАТ
ТОБЫ:113A
2. Жоспары:
І. КІРІСПЕ БӨЛІМ:
1.1 ЛАЗЕРЛІК СӘУЛЕ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ:
2.1 ЛАЗЕРЛІК СӘУЛЕ ТҮРЛЕРІ , ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.2 ЛАЗЕРЛІК СӘУЛЕНІҢ МЕДИЦИНАДА ҚОЛДАНУЫ
- ХИРУРГИЯ
- ОНКОЛОГИЯ
- ДЕРМОТОЛОГИЯ
- СТОМАТОЛОГИЯ
ІІІ.ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ:
3. Кіріспе
ХХ ғасырдың екінші жартысындағы физиканың ірі табыстарының бірі оптикалық кванттық генератор немесе басқаша айтқанда лазердің
ойлап табылуы.”Лазер” деген сөз ағылшынның “ Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation” деген сөйлемнің флғашқы әріптерінен
алынған.(LASER) Бұл “мәжбүрленген сәуле шашудың көмегімен жарықты күшейту” деген мағынаны білдіреді.Мәжбүрленген сәуле шығару
үрдісі лазердің физикалық негізі болып табылады. 1916 жылы А.Эйнштейн атом электрондарының жоғары деңгейден өте отырып өзінен сәуле
шығаруы бұл атомға сырттан әсер ететін электромагниттік өрістің әсерінен де болуы мүмкіндігін болжады.Мұндай сәуле шығаруды мәжбүрленг
ен немесе индуцирленген сәуле шығару деп атайды
4. ІІ. Негізгі бөлім:
Лазер түрлері:
Лазер түрлерін ерекшеліктеріне байланысты жүйелеуге
болады. Ең басты ерекшеліктері агрегаттық күйіне қарай олар:
газ, сұйық, қаттыболып үшке бөлінеді.Олардың өздері әрі қарай
белсенді орта ерекшеліктері, инверсия пайда болуына
байланысты жіктеледі.Мысалы қатты күйдің ерекше түрі бұл
жартылай өткізгіш лазерлер инжекциялық түрінде кеңінен
таралған, ал газ күйіне қарай иондық, молекулалық, лазер болып
бөлінеді.Осылардың ішіндегі ерекшесі бос электрондық
лазерлер, себебі олардың қызметі ваккумдегі жарық
генерациясының эффектісіндегі бөлшегіне байланысты.
6. Лазерлік сәулелердің
өзіне тән
ерекшеліктері:
- жоғары спекторлы энергиямен қамтамасыз етілуі
- монохроматикалық
- станционарлы режимде интенсивті лазерлік сәулеленудің
қалыпты жағдайда болуы
- генерациялық өте қысқа жарық импульсімен
Лазер сәулесінің негізгі қасиеттері оның аса жоғарғы
монохроматтылығы, шашырамайтын сәуле түрінде алу
мүмкіндігі және аса қуаттылығы
Осы ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі жағдай да
қолданыға мүмкіндік береді
7. Лазерлерді қолдану медицина сферасында кеңінен
таралған. Мысалы, хирургия, онкология, дермотология,
стоматология және т.Б қолданылады. Лазерлік сәулемен
емделу қауіпті емес, ол медициналық препараттарға
аллергиясы бар адамдарға қолдануға өте тиімді.
8. Лазерлік сәуленің хирургияда ең бастысы – қанға қаныққан биотканьді коагуляциялауы болып табылады. Негізінен коагуляция
қанның лазерлік сәулені жұтуына байланысты жүреді, ол қызуына байланысты тромбылардың пайда болуына әкелді.Осылай
коагуляция кезінде лазерлік сәулені гемоглабин немесе қан құрамындағы суда оны жұтуы мүмкін.Бұл лазерлік сәуленің қызғылт-
жасыл спектор аймағында және инфрақызыл сәулелер биотканьдерінде коагуляция жүреді. Хирургиялық лазердің өзі екіге
бөлінеді:абляционды және абляционды емес сәулелер. Абляционды сәулелер көбінесе скальпельге жақын болып келеді.
Абляционды сәулеленудің ринциптері басқаша: белгілі обьектіге обработка жасағаннан кейін, мысалы сүйел ол өз орнында қала
береді де, бірақ біраз уақыт өткеннен кейін ол жоғалып кетеді.Негізінде тәжірибеде сүйел ол алдымен құрғайды ең соңында түсіп
қалады.
9. Хирургияда СО2 – лазерінің әсері де
қолданылады.Бұл принцип жылулық әсерге негізделген.
Лазерлік сәулеленудің хирургияда қолдану маңызды ол
байланысқа түспей, қансыз, өте стирильді яғни таза
және тері қайта қалыптасу кезеңінен өтіп, өте жақсы
косметикалық нәтиже береді.
10. Онкология да лазерлік сәулелердің әсері ісік
жасушаларының зақымдалуына, бұзылуына алып
келеді.Бұзылу механизмі термикалық эффектіге
негізделген, бұның нәтижесінде беткі және ішкі
бөліктерінде температураның әр түрлі болуы,
осының әсерінен өте күшті динамикалық
эффектіге алып келеді, нәтижесінде ісік
жасушаларының бұзылуы пайда болады.
11. Бүгінгі таңда сонымен қатар, фотодинамикалық терапия кең таралған, оның ерекшелігі негізінде емделуші пациенттің
организміне арнайы зат – фотосенсибилизаторды енгізеді.Бұл зат таңдамалы түрде ісік жасушасына жиналады.Ісік арнайы
лазерлік сәулеленуден кейін фотохимиялық реакция жүріп, көміртегін бөліп шығарады да ісік жасушаларын жояды.
Қазіргі таңда сонымен қатар адам организміндегі қанның ішкі бөлігіне де лазерлік сәулелендіру қолданылады, бұл өте
тиімді кардиология, пульмонология, эндокринология, гастроэнтерология, гинекология, урология, анестозиология,
дермотология да және басқа да медициналық сфераларда пайдаланылады.Терең ғылыми зерттеу және болжамдық нәтижелер
осы қанның ішкі бөлігіне лазерлік сәулелерді жеке және басқа емдеу шараларымен комплексті қолдануға болатынын
анықтады.
Қызыл спектрлі бөліктер көбінесе қанның ішкі бөліктерін сәулелендіру үшін қолайлы.Негізгі күші 1,5-2 мвт .Емдеу
шарасы күнде немесе күн ара жүргізуге болады.Бұл курс 3-ші сеанстан 10 сеансқа дейін емделуге болады.Қолдану уақыты 1
сеанста қауіпті ауруларға 15-20мин, ал балаларға 5-7 мин.Ішкі лазерлеу терапиясы кез-келген стационарлар да немесе
поликлиникада жүзеге асуы мүмкін, амбулаторлы лазерлі терапия пайдасы организмнің ішкі бөлігіндегі инфекциялық
ауруларды алдын алуға немесе кемітуге мүмкіндік береді.
12. Офтальмологиялық лазерлер негізінен
емдеу үшін және диагностика үшін де
қолданылады.Лазердің көмегімен көздің
қарашағын және көз тамырларын
сәулелендіреді. Бұл әдіс микрохирургияда
кеңінен қолданылады.
Дермотология да лазерлік сәулелердің
көмегімен өте ауыр және тұқым
қуалайтын тері ауруларын емдейді,
сонымен қатар татуировка жасауда
қолданылады.Лазермен сәулелендіру
кезінде регенеративті процесс жүреді,
яғни жасушалар элементтермен алмасып
активизацияланады.
13. Қорытынды:
Қазіргі таңда осы лазер сәулелердің көмегімен медицинада көптеген өзгерістер орын алуда және жетістіктер
де көп.Лазерлер бүгінгі күнде сан алуан салада қолданылады.Олар заттарды өңдеу, медицинада және голография
монохроматты когерентті лазерлік сәуленің көмегімен волоконды оптикада кабельді, телефондық және
теледидарлық байланысты жүзеге асыруға болады.
