Συνέντευξη

1. Αθήνα, 2 Ιουλίου 2008
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
κ. ΑΡΗ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «NEMECIS»
1. Ποια εικόνα της Πάτρας δεν θέλετε να ξεχάσετε ποτέ (παιδικών ή πρόσφατων χρόνων);
Τον ανοιχτό ορίζοντα. Την θάλασσα στο λιμάνι. Τον βαθυγάλαζο ουρανό.
Εικόνες ονείρων και μνήμες ανθρώπων. Αυτός ο μακρινός ορίζοντας φώλιασε
για πάντα μέσα μου και με κατευθύνει. Τον κουβαλάω, βλέπετε. Ίσως γι’ αυτό
έγινα άνθρωπος των μακρινών οριζόντων. Το όνειρο είναι που με ταξιδεύει.
Μόνο αυτό.
2. Από την Πάτρα στην Αθήνα και από ‘κει στη…Β’ Αθήνας. Τι περιλάμβανε επιγραμματικά
το ‘’ταξίδι’’;
Κυρίως αυτό που σας είπα πριν: όνειρα, πολλά όνειρα. Και ανθρώπους-
σταθμούς. Και μια αδιαμφισβήτητη αρχή: να μην αλλάξω, να μην συμβιβαστώ.
Ένα ταξίδι είναι όλα και ό,τι αξίζει τελικά, είναι να το κάνεις παραμένοντας ο
εαυτός σου. Αλλιώς δεν θα είχε αξία. «Χρόνος δανεικός και κόσμος δανεικός
και μάτια δανεικά για να τον κλαις», γράφει ο Κόρμακ Μακ Κάρθυ στο
«Δρόμο», ένα βιβλίο που μου άρεσε πολύ. Θα άλλαζα μονάχα τις δύο
τελευταίες λέξεις: όχι για να τον κλαις. Χρόνος δανεικός και κόσμος δανεικός
και μάτια δανεικά για να τον ζήσεις όσο τον ζήσεις, και να τον αλλάξεις όσο
μπορείς να τον αλλάξεις.
3. Ποια βασικά στοιχεία του χαρακτήρα σας, έκαναν αυτό το ‘’ταξίδι’ ξεχωριστό; / Ποια
είναι η αχίλλειος πτέρνα σας και ποιο το ισχυρό στοιχείο του χαρακτήρα σας;
Η αισιοδοξία μου και το γεγονός ότι, από μικρό παιδί, έχω μάθει να σηκώνομαι
κάθε φορά που γλιστράω, έκαναν αυτό το ταξίδι ξεχωριστό. Ως προς το
ισχυρό στοιχείο του χαρακτήρα μου, θα έλεγα ότι είναι η μεθοδικότητα και η
συνήθειά μου να επικεντρώνω όλη μου την ενέργεια σε κάθε τι που
αναλαμβάνω να κάνω. Όσο για την αχίλλειο πτέρνα μου; Το ότι εμπιστεύομαι
πολύ εύκολα τους ανθρώπους. Το ότι, μερικές φορές, λειτουργώ σαν παιδί
που νομίζει ότι ο κόσμος είναι πλασμένος μόνο από όνειρα.
1

2. 4. Πώς προέκυψε το ότι ξεκινήσατε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική και μάλιστα από
την κεντρική σκηνή (δύο οι…Λαιστρυγόνες);
Έτυχε να βρεθώ στην καρδιά ενός νέου, εξαιρετικά σημαντικού κεφαλαίου για
την πολιτική ζωή του τόπου μας. Πείτε το όπως θέλετε, timing, πεπρωμένο,
τύχη. Η ουσία είναι άλλη: βούτηξα κατευθείαν στα βαθιά, αλλά κατάφερα να
κολυμπήσω παρά τις φουρτούνες. Σήμερα νιώθω ότι ήταν ευλογία το να
κολυμπήσω κατευθείαν στα βαθιά. Διότι έμαθα πολλά. Είδα την πολιτική
γυμνή και ντυμένη. Και το κυριότερο: Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό. Η τύχη
μου έχει να κάνει με το ότι έχω ήδη ζήσει συγκινήσεις, ευχάριστες και
δυσάρεστες, για τις οποίες άλλοι πολιτικοί θα χρειάζονταν δύο και τρεις
καριέρες.
5. Ποια Ελλάδα βρήκατε ως υπουργός;
Μιαν Ελλάδα που εξακολουθεί να ονειρεύεται παρά τις δυσκολίες. Μιαν
Ελλάδα που βάζει ψηλά τον πήχη, που έχει απαιτήσεις και που, μέσα από
αυτές τις απαιτήσεις, μας υποχρεώνει να μην εφησυχάζουμε ούτε στιγμή. Και
να σας πω και κάτι ακόμα: όλη αυτή η ιδέα της κοινωνικής μεταρρύθμισης που
αγγίζει τόσους τομείς, δεν αποτελεί απλώς μια πτυχή πολιτικής εφαρμογής.
Είναι ένα φαινόμενο βαθύτατης κοινωνικής σημασίας. Η Ελλάδα πράγματι
αλλάζει. Και θέλει να αλλάξει. Το έχει ανάγκη να αλλάξει και να υιοθετήσει
εθνικά οράματα, που θα την οδηγήσουν στη νέα εποχή, στη καρδιά του
εικοστού πρώτου αιώνα.
6. Αυτός που κατέχει θέση εξουσίας μπορεί να είναι σε όλες τις εκδηλώσεις ο εαυτός του; /
Αισθάνεσθε, κάποιες φορές, ότι δεν είστε εσείς;
Θα ήμουν ψεύτης εάν έλεγα ότι, ανταποκρινόμενος σε όλες αυτές τις
υποχρεώσεις, δεν αισθάνομαι κάποιες φορές μέσα μου τον Άρη να ασφυκτιεί.
Όταν είσαι άνθρωπος της δράσης και της ουσίας, όπως είμαι εγώ, καμιά φορά
μπορεί να μην έχεις υπομονή. Θέλεις να βγάλεις την γραβάτα, να σηκώσεις τα
μανίκια και να στρωθείς στη δουλειά ρυθμίζοντας τις πιο ασήμαντες
λεπτομέρειες, ενώ την ίδια ώρα έχεις μπροστά σου μια σειρά από ατελείωτες
διπλωματικές συναντήσεις με τις αντιπροσωπείες δέκα ξένων χωρών. Παρόλα
αυτά, προσπαθώ να είμαι πάντα ο εαυτός μου. Και θα σας πω γιατί: όταν δεν
είσαι ο εαυτός σου, αυτό έχει αντίκτυπο στη δουλειά σου. Αργά ή γρήγορα
μεταλλάσσεσαι σε κάτι άλλο. Και δεν θα ήθελα ποτέ να μου συμβεί κάτι
τέτοιο. Όχι μόνο επειδή θέλω να παραμείνω πάντα ο Άρης που ήμουν και
είμαι, αλλά και επειδή πιστεύω ότι κανένα ταξίδι στη πολιτική, και στη ζωή
γενικότερα, δεν έχει αξία εάν δεν είσαι ο εαυτός σου.
7. Το να είναι κάποιος ο εαυτός του το πληρώνει ακριβά;
Βέβαια. Αλλά έχει και αυτό την αξία του. Η ζωή δεν είναι μονάχα πορεία. Είναι
και πέσιμο. Γλιστράς, πέφτεις και ξανασηκώνεσαι. Είναι πολύ ωραίο να
σηκώνεσαι αφού έχεις γλιστρήσει. Βλέπεις το σημάδι από το πέσιμο και το
σημάδι αυτό δεν είναι παρά ένα κομμάτι του εαυτού σου. Γι’ αυτό επιμένω:
πρέπει να είσαι ο εαυτός σου, το οφείλεις στους ανθρώπους που σε έφεραν
στο κόσμο, σε εκείνους που σε πίστεψαν, σε αυτούς που σ’ αγαπούν
2

3. πραγματικά. Το ότι θα το πληρώσεις κάποια στιγμή, δεν αποτελεί λόγο για να
κρύβεσαι πίσω από προσωπεία. Εξάλλου, όντας ο εαυτός σου θα σηκωθείς πιο
γρήγορα. Πιο αποτελεσματικά. Κι ας πληγώθηκες.
8. Αισθανθήκατε ποτέ αδικημένος στον χώρο της πολιτικής ή ο κατέχων υπουργική θέση,
τελικά, δικαιώνεται;
Δεν είμαι από τους ανθρώπους που γενικώς αισθάνονται αδικημένοι. Θεωρώ
ότι όλα είναι στο πρόγραμμα και ότι όλα πρέπει να τα περιμένεις. Θα έλεγα,
λοιπόν, ότι στην περιπέτεια που λέγεται «ζωή», νιώθω αρκετά χορτασμένος
ήδη. Ως προς την υπουργική θέση τώρα, επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι,
για μένα, σημασία δεν έχει τόσο το ότι έγινα Υπουργός όσο το να καταφέρω,
μέσα από το στοίχημα που έχω βάλει με τον εαυτό μου, να προσφέρω κάτι
ουσιαστικό στον τόπο μου. Μονάχα έτσι θα αισθανόμουν δικαιωμένος στον
χώρο της πολιτικής.
9. Όταν πρωτοαναλάβατε τα καθήκοντά σας, χτύπησαν τηλέφωνα από ανθρώπους, που
πριν σας είχαν…αποκηρύξει;
Θα με πιστεύατε εάν σας έλεγα ότι δεν χτύπησαν; Έτσι, όμως, είναι η ζωή. Το
ζήτημα είναι να κοιτάζουμε μπροστά. Εξάλλου, όπως έγραψε κάποτε και ο
Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, το να είσαι ριζωμένος στο παρελθόν είναι μια μορφή
θανάτου.
10. Τώρα αισθάνεσθε έτοιμος για κάθε είδους…κακεντρέχεια ή είστε τόσο προσεκτικός,
ακόμα κι όταν…αναπνέετε;
Είμαι απλώς ο εαυτός μου, όπως ήμουν πάντα. Κακεντρέχειες θα βιώσεις
ακόμα κι αν σε ρυθμίσει το πιο προηγμένο τεχνολογικό σύστημα του κόσμου,
διότι έτσι είναι πλασμένη η πολιτική. Οπότε προτιμώ να είμαι ο εαυτός μου,
λιγάκι πιο ώριμος, λιγάκι πιο έμπειρος, αν και με την ίδια ευαισθησία
δυστυχώς.
11. Ποια ήταν η δυσκολότερη στιγμή που είχατε ν’ αντιμετωπίσατε ως την ώρα που
υπουργοποιηθήκατε; Και ποια, από ‘κει και πέρα;
Για κάθε άνθρωπο, η πιο δύσκολη διαχείριση αφορά τα δυσάρεστα κεφάλαια
της πορείας του, διότι τότε είναι που οφείλει να κοιτάξει κατάματα τον εαυτό
του και να ανασυνταχθεί πλήρως. Δύσκολες στιγμές υπήρξαν αρκετές και
ενδεχομένως να ξανά-υπάρξουν, αφού η ζωή κάνει κύκλους διαρκώς. Ωστόσο,
ακόμα και στις δυσκολότερες από τις στιγμές αυτές, που ήταν κάμποσες τα
τελευταία χρόνια, ποτέ δεν είπα ψέματα, ποτέ δεν κρύφτηκα, ποτέ δεν έχασα
το κουράγιο μου. Πάντα ήμουν και θα είμαι αγωνιστής.
12. Υπάρχει κάτι άλλο μπροστά, που να σας γνέφει δελεαστικά ή το συγκεκριμένο
υπουργείο είναι ό,τι είχατε ονειρευτεί;
Δεν ονειρεύτηκα ποτέ μου υπουργεία. Ονειρεύτηκα ρόλους. Ρόλους μέσα από
τους οποίους θα μπορέσω να αφήσω κάτι αξιοσημείωτο στον τόπο μου.
Επομένως, δεν λειτουργώ μέσα από τέτοιου είδους προκλήσεις. Σε ό,τι αφορά
το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, είναι κάτι που με απορροφά πλήρως
3

4. από κάθε πλευρά. Το δικό μου όνειρο είναι η Ελλάδα να εδραιωθεί μεταξύ των
κορυφαίων προορισμών παγκοσμίως. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να με
δελεάζει περισσότερο στο σύμπαν ολόκληρο.
13. Εκτιμάτε ότι οι άξιοι και επίμονοι στον στόχο τους, φτάνουν, αργά ή γρήγορα, σ’ αυτόν;
Δεν το εκτιμώ απλώς. Είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Και ισχύει σε όλους τους
τομείς.
14. Νοιώθετε ότι πολλοί συνάδελφοί σας θα λένε πως μπήκατε από νωρίς στα υπουργικά
βάσανα, με όχι ιδιαίτερα…προστατευτική διάθεση;
Ξέρετε, ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Κι έπειτα, θέλετε να μιλήσουμε
ειλικρινά και έξω από τα δόντια; Τα πραγματικά βάσανα είναι εκεί έξω, στη
μάχη του απλού πολίτη με την καθημερινότητα. Η υπουργοποίηση δεν
συνιστά βάσανο. Αποδέχεσαι την τιμή ενός ρόλου. Και δεν υπογράφεις καμιά
σύμβαση προστασίας με κανέναν. Είτε μπορείς και μένεις να πολεμήσεις είτε
δεν μπορείς και πας σπίτι σου.
15. Είναι κατόρθωμα να βρίσκονται άνθρωποι στην ηλικία σας και χωρίς πολιτικά τζάκια ως
σημαντικά στηρίγματα, στη θέση σας;
Δεν ξέρω εάν είναι κατόρθωμα, σίγουρα όμως καθρεφτίζει μιαν αλυσίδα
συνεπών προσπαθειών και ειλικρινών ιδεών. Πάντα έλεγα ότι κάθε πρόσωπο
στην πολιτική κρίνεται από τις προτάσεις του, από όσα έχει να συνεισφέρει
στην ομαδική δουλειά. Καλώς ή κακώς, το μοναδικό τζάκι που έχω να
επιδείξω, στεγάζει την φλόγα των προσπαθειών μου.
16. Ησασταν ο νεότερος εκπρόσωπος Τύπου της Ν.Δ., μικρότερος από τους υπουργούς.
Πότε αντιμετωπίσατε τις πιο αντίξοες συνθήκες;
Η ηλικία ήταν πάντοτε θέμα ταμπού στην Ελλάδα. Μέχρι πριν από μερικά
χρόνια, ήταν σαν να ζούσαμε στην πατρίδα της επετηρίδας. Βέβαια, τα
πράγματα έχουν αλλάξει κάπως. Την εποχή, όμως, που ήμουν εκπρόσωπος
Τύπου η πολιτική τάξη πραγμάτων ήταν πολύ δύσκολο να αποδεχτεί ένα
νεότατο καινούργιο στέλεχος. Ακόμα και τα media, που τώρα αδημονούν για
νέους σε ηλικία πολιτικούς. Ήταν, λοιπόν, μια μάχη δύσκολη από την πρώτη
στιγμή. Μια μάχη καθιέρωσης κάτω από ιδιαιτέρως αντίξοες συνθήκες.
17. Αισθάνεσθε υπουργός των…ταξιδιών; / Επίσης, ότι μπορεί να σας ζηλεύουν οι
περισσότεροι συμπολίτες σας;
Αισθάνομαι υπουργός μιας Ελλάδας που ξέρει να υποδέχεται και να φιλοξενεί
ταξιδιώτες. Για να το κάνω γνωστό αυτό στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη,
οφείλω να ταξιδεύω. Οφείλω να κάνω τα πάντα προκειμένου να προσελκύσω
νέες αγορές. Εάν οι περισσότεροι συμπολίτες μου μπορεί να ζηλεύουν αυτό
που κάνω, τότε ας γνωρίζουν ότι ζηλεύουν έναν ευσυνείδητο πλασιέ που
πηγαίνει από πόρτα σε πόρτα για να πουλήσει το τουριστικό προϊόν της
πατρίδας του.
4

5. 18. Πρέπει κάθε υπουργός να ‘’ταιριάζει’’ ως ιδιοσυγκρασία και με το εκάστοτε υπουργείο ή
οφείλει ν’ ανταποκρίνεται και να είναι έτοιμος για οποιοδήποτε υπουργικό πόστο; /
Η…πανετοιμότητα και η παντογνωσία είναι πάντα εφικτή;/ Δεν κρύβει κινδύνους; / Εσείς
αισθανόσασταν ‘’σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος’’ όχι για το αντίο, αλλά για το
καλημέρα στη νέα σας θέση; / Ποιος είναι ο πιο φιλόδοξος στόχος σας σ’ αυτό το
πόστο; / Σε τι είδους τουρισμό στοχεύετε;
Κάθε στέλεχος οφείλει να είναι έτοιμο να δώσει τη μάχη του ανά πάσα στιγμή
και από κάθε πόστο. Η παντογνωσία, φυσικά, δεν είναι πάντοτε εφικτή. Είναι
εφικτή, όμως, η διάθεση και μέσα από αυτή τη διάθεση διασφαλίζεις έγκαιρα
και την γνώση και την λειτουργικότητα. Σε ό,τι αφορά τον πιο φιλόδοξο στόχο
μου, θα μπορούσα να σας μιλάω ώρες ατελείωτες για τον Ελληνικό Τουρισμό
και για το πόσο ψηλά αισθανόμαστε ότι έχουμε τοποθετήσει τον πήχη. Θα
περιοριστώ, εντούτοις, στη βάση της φιλοσοφίας μου: στοχεύουμε σε έναν
τουρισμό με πολλές εναλλακτικές μορφές, με περιβαλλοντική συνείδηση, με
μοντέρνες και σύγχρονες υπηρεσίες και με βιωσιμότητα δωδεκάμηνης
διάρκειας. Αρκετές ευκαιρίες χάσαμε μέσα από μονοδιάστατα κλισέ τύπου
Ήλιος-Θάλασσα. Η Ελλάδα είναι πολλά περισσότερα. Και μπορεί να τα
προσφέρει.
19. Ποιο είναι το πιο βραχυπρόθεσμο και ποιο το πιο μακροπρόθεσμο σχέδιό σας; / Σε τι
θέλετε, οπωσδήποτε, ν’ αφήσετε τη σφραγίδα σας ως προς τον τουρισμό; / Πότε θα
θεωρήσετε πετυχημένη την πορεία σας σ’ αυτή τη θέση; / Ποια είναι η πιο καινοτόμος
ιδέα σας; / Ποια η μεγαλύτερη προσφορά σας, μέχρι στιγμής, στον τουρισμό και για
τους ντόπιους και για τους ξένους;
Όλη μας η στρατηγική για τον Τουρισμό είναι μακροπρόθεσμη, υπό την έννοια
ότι, μέσα από τα άμεσα κέρδη, χτίζουμε τις γέφυρες για μια νέα εποχή, για μια
εποχή όπου η Ελλάδα θα δεσπόζει μεταξύ των κορυφαίων προορισμών
παγκοσμίως. Πετυχημένη θα θεωρήσω την πορεία μου μονάχα εάν όλοι οι
Έλληνες αντιληφθούν την σημασία μιας νέας εθνικής νοοτροπίας απέναντι στο
τουριστικό προϊόν μας και εάν, έπειτα από δέκα ή είκοσι χρόνια, βλέπω θεσμούς
που σήμερα θεσμοθετούνται, να συνιστούν το ύφος αυτής της νέας εποχής,
θεσμούς όπως ο Πράσινος Τουρισμός ή οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Πάντως, τα πρώτα βήματα έχουν γίνει. Η στρατηγική μας χτίζει σε γερές και
σταθερές βάσεις. Βάσεις οι οποίες διασφαλίζουν την αποδοτικότητα του
τουριστικού μας προϊόντος σε βάθος χρόνου, ενισχύοντας την επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου και διευρύνοντας το ίδιο το τουριστικό προϊόν και σε
άλλους εξειδικευμένους τομείς πέρα και πάνω από μονοδιάστατα κλισέ. Τομείς οι
οποίοι θα καταστήσουν τον ελληνικό τουρισμό βαριά βιομηχανία για την χώρα
μας.
20. Η εθνική οικονομία ενισχύεται με 11,5 δισ. ευρώ, τον χρόνο, από τουριστικά έσοδα. Σε
τι ποσοστό ευελπιστείτε να φθάσουν τα έσοδα;
Μην περιμένετε να σας πω νούμερο. Εκείνο για το οποίο ευελπιστώ είναι τα
τουριστικά έσοδα να δικαιολογήσουν κάποια στιγμή τον όρο που
χρησιμοποίησα παραπάνω: την βαριά βιομηχανία. Αυτός είναι ο στόχος μας.
Να καταστήσουμε τον ελληνικό τουρισμό βαριά βιομηχανία για τον τόπο.
5

6. 21. Πώς σκέφτεστε να επιμηκύνετε την τουριστική περίοδο;
Με την ενσωμάτωση και αξιοποίηση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού,
για τις οποίες σας μίλησα νωρίτερα. Μέσα από την ποιότητα αυτών των
μορφών τουρισμού, θα αναδειχτούν χαρίσματα της χώρας μας τα οποία μέχρι
πρότινος ήταν ανενεργά. Σας το ξαναλέω: η Ελλάδα δεν είναι μονάχα ήλιος και
θάλασσα. Είναι μια χώρα σύγχρονη, μοντέρνα και ασφαλής, που μπορεί να
χαρίσει μοναδικές συγκινήσεις καθ’ όλη την διάρκεια ενός έτους.
22. Τι σημαίνει –επιγραμματικά- τουρισμός για εσάς; / Αλλαξε η εντύπωσή σας γι’ αυτόν
μέσα από την τωρινή σας γνώση; / Τι μάθατε για την Ελλάδα, που το αγνοούσατε πριν;
Για μένα, τουρισμός σημαίνει ταξίδι. Ταξίδι στο όνειρο. Ταξίδι στο μέλλον.
Ταξίδι στην Ελλάδα που ονειρευόμαστε εμείς για τα παιδιά μας. Αυτή την
εντύπωση είχα πάντα, και αυτήν καλούμαι τώρα να μετουσιώσω σε πράξη,
δίδοντας στην προσπάθειά μας στοιχεία εθνικού οράματος. Όσο για το τι
έμαθα για την Ελλάδα που το αγνοούσα πριν; Δε νομίζω ότι έμαθα κάτι
καινούργιο. Απλώς, βεβαιώθηκα για το ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που
ασχολούνται με τον τουρισμό, οι οποίοι επιμένουν να διαιωνίζουν κάποιες
ανάλγητες νοοτροπίες του παρελθόντος. Ξέρετε. Άνθρωποι που χτίζουν
πύργους στην άμμο και στήνουν υπέρλαμπρες ταμπέλες προκειμένου να τους
«πουλήσουν» ως πύργους με στέρεα θεμέλια. Αυτές τις νοοτροπίες αρνούμαι
να τις αποδεχτώ και να τις ανεχτώ. Καθρεφτίζουν μιαν Ελλάδα με την οποία
δεν με συνδέει τίποτα.
23. Ποια είναι η ελάχιστη και ποια η σπουδαιότερη αρμοδιότητά σας;
Στη δουλειά μου δεν διαχωρίζω τις αρμοδιότητές μου. Έχω μάθει να δίδω
σημασία σε όλα, από τα πλέον ασήμαντα μέχρι τα πιο σημαντικά. Εξάλλου,
έχει αποδειχτεί πολλές φορές ότι ακόμα και από τα «ελάχιστα», όπως τα λέτε,
μπορεί να προκύψει κάτι σπουδαίο.
24. Ο ΕΟΤ, παλιά, ήταν μια ανοιχτή πληγή. Τι συμβαίνει σήμερα;
Όλα μπαίνουν σε μια νέα λογική, συμπεριλαμβανομένου και του ΕΟΤ, ο οποίος
παραμένει θεσμικά ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό κεφάλαιο του ελληνικού
τουρισμού. Μέσα, όμως, από καλύτερες συνθήκες λειτουργικότητας και
συνεργασίας: διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε τις πληγές του
παρελθόντος.
25. Ποια πρόταση για τους ξένους και ποια για τους Ελληνες τουρίστες, θα είναι εξαιρετικά
δελεαστική; / Ποια Ελλάδα θέλετε να τους γνωρίσετε; / Ποιον θεωρείτε ‘’καλό’’
τουρίστα; / Πόσους αναμένουμε φέτος και πόσοι μας επισκέφθηκαν πέρσι; /
Περισσότεροι οι ξένοι ή οι ντόπιοι τουρίστες;
Η μοναδική πρόταση για όλους είναι η εξής: Ελάτε να ανακαλύψετε την
πραγματική Ελλάδα. Την Ελλάδα της ποιότητας και της πολυμορφίας. Όλες
εκείνες τις λεπτομέρειες που δεν είχαν αναδειχτεί μέχρι τώρα. Την ψυχαγωγία
που μπορεί να λειτουργήσει αρμονικά με το περιβάλλον. Την πολιτισμική
κληρονομιά που συνδέεται με την εξέλιξη. Κατά την γνώμη μου, «καλός»
τουρίστας είναι αυτός που πραγματικά έχει τις κεραίες του ανοιχτές και τους
6

7. ορίζοντές του μακρινούς, ώστε να γευτεί κάθε εμπειρία που του
παρουσιάζεται. Και αυτό τον τουρίστα τον θέλει η Ελλάδα επειδή, ως χώρα
πλέον, μπορεί να ανταποκριθεί στις υψηλές του απαιτήσεις. Παρά τις
αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, μέσα από το γενικότερο
φαινόμενο της ακρίβειας, είμαι αισιόδοξος ότι ήδη από την φετινή σεζόν θα
έχουμε αποτελέσματα.
26. Ο φθηνός ή ο ποιοτικός και ‘’πολυτελής’’ τουρισμός είναι αυτός, που κερδίζει
περισσότερο έδαφος στη χώρα μας; (Από πού έρχονται τα περισσότερα οφέλη);
Λειτουργούν παράλληλα. Και αποδίδουν. Εάν κάποιος θέλει να κάνει φθηνό
τουρισμό στην Ελλάδα, φυσικά και μπορεί να τον κάνει. Από την άλλη,
διακρίνω μια άνοδο στον «πολυτελή» τουρισμό, κυρίως από ξένες αγορές που
δεν μας τιμούσαν δεόντως κατά το παρελθόν και με τις οποίες χτίσαμε
γέφυρες μέσα από όλες αυτές τις διεθνείς εκθέσεις που επισκεφθήκαμε τους
προηγούμενους μήνες.
27. Οι ναυτιλιακές εταιρείες, ως συνήθως το καλοκαίρι, αυξάνουν κατά πολύ την τιμή των
εισιτηρίων. Ποια είναι τα μέτρα που παίρνετε γι’ αυτή την (κακή)…συνήθεια, πια;
Είναι βούληση της κυβέρνησης να πατάξει την αισχροκέρδεια που προκύπτει
από την διαρκή αύξηση των τιμών. Είναι κάτι για το οποίο και ο ίδιος ο
πρωθυπουργός έχει εκφράσει ανοιχτά την αδιαπραγμάτευτη θέση του. Οπότε
όλη αυτή η κακή νεοελληνική συνήθεια βρίσκεται υπό έλεγχο.
28. Το ότι συζητείται πολύ τελευταία η ακρίβεια – τονίζοντας, μάλιστα, ότι ο καφές στο
Παρίσι κοστίζει λιγότερο απ’ ό,τι στο Κολωνάκι – πόσο βοηθάει τον τουρισμό; (Ποιο
είναι το αντίβαρό σας); / Δεν πιστεύετε ότι οι διακοπές γίνονται, όλο και περισσότερο,
είδος πολυτελείας;
Συμφωνώ και επαυξάνω και πρέπει να σας θυμίσω ότι είμαι από εκείνους που
δεν κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους στο θέμα αυτό. Θα είμαι, λοιπόν,
ξεκάθαρος: Ασφαλώς και η ακρίβεια δεν βοηθάει τον τουρισμό. Διότι,
πράγματι, οι διακοπές έχουν γίνει κάτι σαν είδος πολυτελείας. Δεν ξέρω εάν
πράγματι ο καφές στο Παρίσι κοστίζει λιγότερο απ’ ό,τι στο Κολωνάκι, αλλά
για το ότι η Ελλάδα είναι μια ακριβή χώρα δεν υπάρχει αμφιβολία. Το δικό μου
αντίβαρο προκύπτει από την συνολική προσπάθεια της κυβέρνησης να
παταχθεί το πρόβλημα της ακρίβειας και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις
μέσα από τις οποίες τόσο ο Έλληνας τουρίστας όσο και ο ξένος επισκέπτης να
περιηγούνται σε μια χώρα φιλική από όλες τις πλευρές. Μόνο έτσι θα
μπορέσουμε να γίνουμε ακόμα πιο ανταγωνιστικοί.
29. Το ότι τα ξένα πρακτορεία οργανώνουν έτσι τα τουριστικά πακέτα, ώστε να είναι
φθηνότερες οι διακοπές των ξένων στην Ελλάδα, παρά των ντόπιων σ’ αυτήν, με
αποτέλεσμα οι Ελληνες να στρέφονται σε προορισμούς του εξωτερικού, τι σας λέει;
Μου λέει ότι τα πάντα πρέπει να μπουν πλέον σε μια νέα λογική. Γι’ αυτό σας
είπα νωρίτερα ότι πετυχημένη θα θεωρήσω την πορεία μου μονάχα εάν όλοι
αντιληφθούν τη σημασία μιας νέας εθνικής νοοτροπίας απέναντι στο
τουριστικό προϊόν μας.
7

8. 30. Τι σημαίνει για σας πως οργανωμένες ομάδες τουριστών ή μεμονωμένοι τουρίστες έχουν
ανακαλύψει κάθε γωνιά της πατρίδας μας, χωρίς τη…βοήθειά μας;
Σημαίνει πως η ομορφιά της Ελλάδας παραμένει μοναδική. Αλλά σημαίνει και
κάτι ακόμα: πως μέσα από την κατάλληλη στρατηγική, αυτή η ομορφιά θα μας
εδραιώσει μεταξύ των κορυφαίων προορισμών παγκοσμίως. Διότι, εάν στο
παρελθόν χιλιάδες τουρίστες ανακάλυψαν κάθε γωνιά της πατρίδας μας χωρίς
την βοήθειά μας, φανταστείτε πού μπορούμε να φτάσουμε με την βοήθειά
μας.
31. Το σήμα κινδύνου για το περιβάλλον, που εκπέμπει ο πλανήτης, δυσχεραίνει το έργο
σας;
Θα έλεγα ότι απλώς το επιφορτίζει με μια βαρύτατη ευθύνη: την ευθύνη της
ανάπτυξης του περιβάλλοντος μέσα από τους πολυποίκιλους ρόλους που
μπορεί να διαδραματίσει το τουριστικό μας προϊόν. Γι’ αυτό δίδω τόση
έμφαση στον Πράσινο Τουρισμό και γι’ αυτό μιλάω τόσο συχνά περί
περιβαλλοντικής συνείδησης σε ό,τι έχει σχέση με την τουριστική ανάπτυξη
του τόπου μας: επειδή πραγματικά πιστεύω ότι δε νοείται σύγχρονος
τουρισμός εάν προηγουμένως δεν έχουν διασφαλιστεί τόσο η προστασία του
περιβάλλοντος όσο και η ανάπτυξή του.
32. Στην ομιλία σας στο συνέδριο ‘’Cruising Greece’’, υποστηρίξατε πως δημιουργείτε την
Ελλάδα, που θα προσφέρει αληθινές εμπειρίες. Πώς το ερμηνεύετε αυτό;
Αληθινή εμπειρία σημαίνει πρωτόγνωρη συγκίνηση. Σημαίνει αυθεντικό
συναίσθημα. Σημαίνει όνειρο, ταξίδι, απόλαυση. Σημαίνει κάτι που δύσκολα
επαναλαμβάνεται. Όλα αυτά, μέσα από την κατάλληλη στρατηγική, είμαι
βέβαιος ότι η Ελλάδα μπορεί να τα προσφέρει με μοναδικό τρόπο στον
παγκόσμιο ταξιδιώτη.
33. Τι έχετε αποκομίσει από τα ταξίδια σας στην Ελλάδα και το εξωτερικό;
Από τους ξένους έχω αποκομίσει ένα τεράστιο ενδιαφέρον ως προς την εικόνα
της Ελλάδας που δεν περιορίζεται στα του ήλιου και της θάλασσας αλλά που
καλύπτει μια πολύ μεγαλύτερη γκάμα αναγκών. Η ανταπόκρισή τους είναι
πράγματι εντυπωσιακή, τόσο εντυπωσιακή που με κάνει να αναρωτιέμαι για
το πόσες ευκαιρίες έχουμε χάσει στο παρελθόν εμμένοντας σε ξεπερασμένα
κλισέ. Από τα ταξίδια μου στην Ελλάδα, εκείνο που έχω αποκομίσει είναι ότι
όλοι όσοι σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό, δείχνουν να
οικειοποιούνται την εθνική σημασία αυτού του οράματος: του οράματος να
ταξιδέψουμε την Ελλάδα μακριά και ψηλά, εκεί όπου της αρμόζει και της
αξίζει.
34. Υπάρχει περίπτωση να…μισήσετε τα ταξίδια; / Ποια είναι η μεγαλύτερη απομυθοποίηση,
την οποία έχετε υποστεί τελευταία σε σχέση με αυτά;
Υπάρχει μεγαλύτερη απομυθοποίηση από το να μπαίνεις σε ένα αεροπλάνο, να
βγαίνεις, να κάνεις τη δουλειά σου, ύστερα να ξαναμπαίνεις σε ένα
αεροπλάνο, να ξαναβγαίνεις και να ξανακάνεις τη δουλειά σου; Σας είπα: είμαι
πλασιέ. Τα ταξίδια δεν αποτελούν παρά ένα μέρος της προσπάθειάς μου να
8

9. πουλήσω το προϊόν για το οποίο φέρω ευθύνη. Οπότε ούτε τα μισώ ούτε τα
λατρεύω. Είναι δουλειά. Και κάθε δουλειά οφείλεις να τη φέρνεις εις πέρας,
όποια κι αν είναι τα συναισθήματά σου.
35. Το Υπουργείο Τουρισμού θεωρείται…αναίμακτο Υπουργείο;
Δεν υπάρχουν αναίμακτα υπουργεία. Κάθε πόστο έχει την «αιματηρή» του
διάσταση από την στιγμή που όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος.
36. Με τι πρέπει να παλέψετε ακόμη;
Με πολλά. Καταρχάς, με τη νοοτροπία που μας γυρνάει πίσω αντί να μας
πηγαίνει μπροστά. Όπως σας είπα και πριν, αυτή η νοοτροπία στον τουρισμό
δεν έχει εξαλειφθεί ακόμα. Ύστερα, αισθάνομαι ότι πρέπει να παλέψω με
όλους αυτούς που εξακολουθούν να μην αντιλαμβάνονται την σημασία του
«εδώ και τώρα» για τον ελληνικό τουρισμό, συμπεριλαμβανομένων και
κάποιων τομέων της ίδιας της πολιτείας. Παλεύω διαρκώς με τον χρόνο, υπό
την έννοια ότι οφείλω να βρίσκομαι παντού. Παλεύω επίσης με τον χρόνο,
μέσα από την καθιέρωση ενός σχεδίου που πρέπει να είναι μακρόπνοο και
μακροπρόθεσμο αλλά που οφείλει, την ίδια ώρα, να έχει και άμεσα
αποτελέσματα. Παλεύω με την ακρίβεια, την αισχροκέρδεια, τα πολλαπλά
δεινά που επιφέρουν οι πυρκαγιές. Ω, είναι τόσα πολλά αυτά με τα οποία
πρέπει να παλέψω ακόμα. Δεν βρίσκομαι παρά στην αρχή.
37. ‘’Τι θα δει ο…Γιαπωνέζος’’, επί των ημερών σας, στην Ελλάδα; / Με τι εντυπώσεις θα
φύγει;
Θα δει μιαν Ελλάδα που εξελίσσεται και που προτάσσει το σύγχρονο πρόσωπό
της. Θα δει μια ασφαλή χώρα με αποδοτικές υπηρεσίες, με ποιοτικά
καταλύματα, με πολλές και διαφορετικές προτάσεις τουρισμού. Θα βιώσει την
πολυμορφία και την δωδεκάμηνη διάρκεια του τουριστικού μας προϊόντος. Θα
αντιληφθεί τη σημασία που προσδίδουμε στο περιβάλλον μέσα από περιοχές
σπάνιων οικοσυστημάτων που αναπτύσσονται σε παράλληλη τροχιά με τον
τουρισμό. Θα ζήσει το χθες της πολιτιστικής μας παράδοσης μέσα από το
σήμερα της ψηφιακής εξέλιξης. Και θα φύγει χορτασμένος, νομίζω. Τελευταία
άφησα τα μνημεία, αλλά αυτά θα τα έβλεπε έτσι κι αλλιώς.
38. Έχετε κατά νου άλλη χώρα – πρότυπο ως προς τον τουρισμό; / Σε ποια θέση βρίσκεται
η Ελλάδα ως ιδανικός προορισμός παγκοσμίως;
Υπάρχουν κάποια πρότυπα τα οποία, όμως, αγγίζουν εξειδικευμένες δράσεις
και δεν περικλείουν ολόκληρο το πακέτο του τουρισμού. Θα έλεγα, εντούτοις,
ότι το εξιδανικευμένο μου πρότυπο είναι η Ελλάδα που έχω στο μυαλό μου,
και ίσως αυτή η Ελλάδα να είναι όντως μια άλλη χώρα, τουλάχιστον προς το
παρόν. Πάντως, οδεύουμε προς τούτη την Ελλάδα –την Ελλάδα της ποιότητας
και της απόλυτης σοβαρότητας. Και έχοντας αυτή την Ελλάδα ως πρότυπο,
είναι σίγουρο ότι θα φτάσουμε σύντομα. Ως προς το δεύτερο σκέλος του
ερωτήματός σας, δεν έχει σημασία σε ποια θέση βρίσκεται η Ελλάδα ως
ιδανικός προορισμός παγκοσμίως. Και ξέρετε γιατί δεν έχει σημασία; Επειδή
δεν βρίσκεται στην πρώτη θέση. Όταν θα βρεθεί στην πρώτη θέση, τότε θα
έχει σημασία για μένα.
9

10. 39. Ποιες είναι οι δυσκολότερες Συμπληγάδες απ’ τις οποίες πρέπει, κατά την κρίση σας, να
περάσει η κυβέρνηση;
Αυτή η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι τα καταφέρνει μια χαρά και στα
δύσκολα. Το έχει αποδείξει ουκ ολίγες φορές αυτό. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να
παρατηρήσω ότι δεν υπάρχουν εύκολες και δύσκολες συμπληγάδες ή
δύσκολες και ακόμα πιο δύσκολες. Όλα μια μάχη είναι. Μια μάχη με δύο
βασικά όπλα: την επαφή με την καθημερινότητα και την επαφή με τον πολίτη.
40. Μπορείτε τώρα, εκ της θέσεώς σας, να ασκείτε, όταν νομίζετε ότι πρέπει, δριμεία κριτική
σε κινήσεις στελεχών του κόμματός σας; ‘Η ο υπουργικός θώκος είναι απαγορευτικός
στην ειλικρινή και καυστική κριτική;
Μα, ασκώ καυστική κριτική. Και το κάνω κάθε φορά που ερωτώμαι για κάτι με
το οποίο διαφωνώ. Φυσικά και είμαι στέλεχος αυτής της κυβέρνησης και στη
Βουλή την στηρίζω ακόμα και σε ζητήματα με τα οποία διαφωνώ. Αυτό, όμως,
δεν έχει καμία σχέση με την ελευθερία της έκφρασης που με διέπει ως άτομο.
Ξέρετε κάτι; Στην Ελλάδα νομίζουν όλοι ότι, άπαξ και έγινες υπουργός,
συμβιβάζεσαι προκειμένου να γαντζωθείς από την καρέκλα. Αυτό δεν ισχύει
πάντοτε. Δεν μπορείς να συμβιβαστείς, για παράδειγμα, με αλήθειες τις οποίες
δεν πιστεύεις, όσο αλήθειες κι αν είναι για κάποιους άλλους. Σέβεσαι
κοινοβουλευτικά τον θεσμικό σου ρόλο, αλλά έχεις και το δικαίωμα να
εκφράσεις την ένστασή του. Αυτό σημαίνει Δημοκρατία. Να λες αυτό που
πιστεύεις με ειλικρίνεια και καλοπροαίρετη διάθεση.
41. Πάντως, το αντίπαλο δέος (ΠΑΣΟΚ) μάλλον…σύμμαχός σας φαίνεται. Θα ήσασταν
καλύτερη κυβέρνηση, με καλύτερο αντίπαλο δέος;
Δεν θα μπω σε αυτή τη λογική. Φυσικά είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι
μια σοβαρή και δυνατή αντιπολίτευση μόνο καλό μπορεί να προσφέρει στη
διακυβέρνηση ενός τόπου. Μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το πολιτικό σκηνικό
διαμορφώνεται από το σύνολο της κοινοβουλευτικής σκηνής. Ως προς το
ΠΑΣΟΚ, η γνώμη μου είναι ότι πληρώνει τα δεινά που επέφερε στους
μηχανισμούς του η πολύχρονη και συχνά ανάλγητη εξουσία. Αλλά το βλέπω
πιο βαθιά. Προσωπικά θα ήθελα κάποια στιγμή να συνέλθει και να επανέλθει
στον ορίζοντα της καθαρής πολιτικής. Και ξέρετε γιατί; Πρώτον επειδή θεωρώ
απαραίτητους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της αντιπολίτευσης. Και
δεύτερον επειδή πιστεύω ότι οι εσωτερικές λειτουργίες των κομμάτων
οφείλουν να κερδίσουν και πάλι την εμπιστοσύνη των πολιτών.
42. Τα μεγάλα στοιχήματα που έβαλε με τον λαό η Ν.Δ. από τις εκλογές του 2000 (πάταξη
διαφθοράς, αποκάλυψη σκανδάλων, τιμωρία υπεύθυνων, καταπολέμηση φτώχειας κ.α.)
έχουν κερδηθεί; / Πώς βλέπετε το γεγονός ότι προστέθηκαν κι άλλα προβλήματα, όπως
απανωτές ανατιμήσεις κ.ο.κ.; / Πόσο αισιόδοξη και ικανοποιημένη μπορεί να είναι η
κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση έβαλε στοιχήματα εθνικής σημασίας, τοποθετώντας πολύ ψηλά
τον πήχη και στοχεύοντας όχι στην άμεση ή μεσοπρόθεσμη επίλυση όλων
αυτών των καίριων ζητημάτων (κάτι τέτοιο θα ήταν ουτοπικό εάν το λέγαμε),
αλλά στη διαμόρφωση ενός νέου τοπίου μέσα από το οποίο η Ελλάδα θα
10

11. αλλάξει πρόσωπο και θα περάσει σε μια νέα εποχή. Είναι, λοιπόν, μια μάχη σε
εξέλιξη, η οποία συνεχίζεται με αμείωτη και αδιαπραγμάτευτη βούληση από
την πλευρά μας. Το γεγονός ότι προστέθηκαν και νέα προβλήματα, είναι στη
φύση της μάχης. Είναι σαν να προσπαθείς να σβήσεις μια μεγάλη πυρκαγιά.
Αγωνίζεσαι, δίνεις αγώνα με τις φλόγες και ξαφνικά, σε κάποιο άλλο σημείο,
αναζωπυρώνεται μια εστία φωτιάς και απαιτεί ένα μέρος των δυνάμεών σου.
Οπότε οφείλεις να μάχεσαι διαρκώς περιμένοντας και τις αναζωπυρώσεις.
Είμαστε, πάντως, αισιόδοξοι ότι θα φτάσουμε μέχρι τέρμα. Και μόνο τότε
μπορούμε να εκφράσουμε την ικανοποίησή μας. Μόνο όταν η
μεταρρυθμιστική διάσταση της πολιτικής μας διαμορφώσει την οριστική
εικόνα μιας νέας Ελλάδας, μιας Ελλάδας πιο ανθρώπινης και πιο δίκαιης, μιας
Ελλάδας πιο φιλικής και πιο αξιοκρατικής.
43. Μας είχατε πει σε συνέντευξή σας στη ‘’NEMECIN’’ (2005), ότι ‘’η εκάστοτε κυβέρνηση
πρέπει να εμπνέει και όχι να προκαλεί τον λαό’’. Η Νέα Διακυβέρνηση πόσο καλά τα
καταφέρνει σ’ αυτό; Εμπνέει τον λαό;
Νομίζω ότι τον εμπνέει. Και θα σας πω γιατί. Εμείς δεν είπαμε ποτέ ότι δεν θα
γίνουν λάθη ή ότι δεν θα παραλειφθούν πράγματα. Όταν δουλεύεις, οφείλεις
να δεχτείς ότι και τα αρνητικά είναι στο πρόγραμμα. Αλίμονο. Μόνο όποιος
κοιμάται από το πρωί μέχρι το βράδυ δεν κάνει λάθη. Από την άλλη, όμως,
έχουμε πετύχει μεγάλες νίκες που προέκυψαν μέσα από την σκληρή δουλειά
και μέσα από την αδιαπραγμάτευτη λογική να προχωρήσουμε την Ελλάδα
παραπέρα. Και αυτό ο κόσμος το εκτιμάει. Καμιά κυβέρνηση στην ιστορία της
παγκόσμιας πολιτικής δεν υπήρξε απολύτως τέλεια. Το ζητούμενο είναι η
εκάστοτε κυβέρνηση να εμπνέει το λαό μέσα από τις προσπάθειές της, μέσα
από τους διαρκείς αγώνες της, μέσα από τις προθέσεις της, ακόμα και μέσα
από τα λάθη της.
44. Πηγαίνοντας αρκετά πίσω τον χρόνο, η μεταπτυχιακή σας εργασία αφορούσε ‘’…τη
διαφήμιση των πολιτικών κομμάτων’’. Σήμερα, αν σας ανατίθετο αυτή η εργασία, με τι
σλόγκαν θα διαφημίζατε τη Νέα Δημοκρατία;
Δεν πιστεύω πια σε σλόγκαν. Έχω την αίσθηση ότι, ως προς την πολιτική, ο
κόσμος έχει προσπεράσει αυτή την λογική, αυτή τη νοοτροπία τού να
συνοψίζουμε τα πάντα μέσα σε μια φράση. Τη Νέα Δημοκρατία θα την
διαφήμιζα μέσα από εικόνες, δείχνοντας την Ελλάδα του χθες και την Ελλάδα
του σήμερα. Και ενδεχομένως κάτω από κάθε εικόνα θα έγραφα λέξεις. Απλές
λέξεις. Λέξεις όπως Όνειρο. Όπως Δουλειά. Όπως Προοπτική. Όπως Ταξίδι.
Όπως Αξιοπρέπεια. Όπως Άνθρωπος. Τέτοιες λέξεις.
45. Εσείς ακούτε παράπονα πολιτών και πού εστιάζονται αυτά;
Φυσικά και ακούω παράπονα. Παράπονα για την ακρίβεια, την αισχροκέρδεια,
την διαφθορά στην πολιτική. Παράπονα λογικά, τα οποία συμμερίζομαι σε
απόλυτο βαθμό. Μα, τι νομίζετε; Ότι ζούμε σε γυάλινους πύργους; Είμαστε κι
εμείς πολίτες σε αυτή τη χώρα, και η επαφή μας με την καθημερινότητα
αποτελεί το σημαντικότερο όπλο απέναντι στα προβλήματα.
46. Πιστεύετε ακόμη ότι ‘’θέλει περισσότερη τόλμη η διακυβέρνηση’’ και σε τι; (συνέντευξη
2005);
11

12. Θα το θέσω αλλιώς: πιστεύω ότι χωρίς τόλμη, καμιά διακυβέρνηση δεν μπορεί
να φτάσει στους στόχους της, ειδικά όταν ο πήχης αυτών των στόχων είναι
τόσο ψηλά. Οφείλουμε να επιμείνουμε σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα. Και
οφείλουμε να μην συμβιβαστούμε με συμβατικές στρογγυλεύσεις. Πρέπει να
συνεχίσουμε με την ίδια βούληση, στοχεύοντας στο τέλειο, στο ιδεατό, στο
απολύτως αψεγάδιαστο.
47. Πώς σας φαίνεται το σενάριο, που ακούγεται όλο και περισσότερο, για τη δημιουργία
ενός νέου κόμματος, με άξια και υγιή στελέχη, προερχόμενα απ’ όλους τους
κομματικούς φορείς;
Δεν μου αρέσει να σχολιάζω σενάρια. Ωστόσο, στη δική μου λογική, κάθε νέος
πολιτικός φορέας με άξια και υγιή στελέχη είναι ευπρόσδεκτος. Αρκεί,
φυσικά, να συνδυάζεται από εξίσου άξιες και υγιείς ιδέες. Διότι στην Ελλάδα
το πρόβλημα δεν έγκειται στα πρόσωπα. Έγκειται στις νέες ιδέες που αυτά τα
πρόσωπα μπορούν να καρποφορήσουν. Ιδέες μέσα από το οποίες το πολιτικό
σκηνικό μπορεί να εμπλουτιστεί πραγματικά και –γιατί όχι;- να ανανεωθεί.
48. Αν αύριο γίνονταν εκλογές, εκτιμάτε ότι θ’ αυξάνατε από τη θέση του υπουργού, τους
ψηφοφόρους σας; / Εχει καταλάβει ο Ελληνας το πρόγραμμα και την υλοποίηση των
σχεδίων σας, ώστε να μπορεί να τα εκτιμήσει;
Καταρχάς, δεν θα ήθελα να γίνουν αύριο οι εκλογές. Πιστεύω ότι κάθε
στοιχείο εκλογολογίας είναι περιττό. Οι εκλογές πρέπει να γίνονται αυστηρά
στην ώρα τους. Παρόλα αυτά, εκτιμώ ότι έχω δώσει συγκεκριμένα δείγματα
ως Υπουργός. Και νομίζω ότι οι ψηφοφόροι είναι σε θέση να αξιολογήσουν
αυτά τα δείγματα.
49. Ποιον θεωρείτε δικό σας κερδισμένο πόλεμο;
Το ότι αισθάνομαι ελεύθερος, μη εξαρτημένος από τίποτα. Το ότι μπορώ να
κάνω όνειρα μέσα από την πολιτική. Και το κυριότερο; Το ότι μπορώ να
μετουσιώνω αυτά τα όνειρα σε πράξη. Ένας κερδισμένος πόλεμος δεν θα
μπορούσε, στη δική μου λογική τουλάχιστον, να είναι οτιδήποτε άλλο, γιατί
ακόμα και οι θέσεις ή οι τίτλοι είναι πράγματα δανεικά, πράγματα που
έρχονται και παρέρχονται. Για μένα ο κερδισμένος πόλεμος είναι ο Άρης μέσα
μου, ο Άρης που δεν άλλαξε, που δεν βολεύτηκε και που δεν έπαψε να ελπίζει.
50. Για ποιο επίτευγμά σας είστε περήφανος σήμερα και για ποιο θα θέλετε να είστε μετά
από μια 10ετία;
Δεν ξέρω εάν είναι επίτευγμα, αλλά σήμερα νιώθω περήφανος για το ότι
καταφέραμε, μέσα από εντατική δουλειά τους προηγούμενους μήνες, να
δώσουμε στον τουρισμό την εικόνα ενός εθνικού οράματος. Θα ήθελα, έπειτα
από μια δεκαετία, να δω την Ελλάδα αλλαγμένη μέσα από τις διαστάσεις
αυτού του εθνικού οράματος. Θα με έκανε πολύ περήφανο αυτό.
51. Νοιώθετε ότι ένας πολιτικός, ιδίως με κάποιο αξίωμα, παρουσιάζει καλύτερη εικόνα, όταν
έχει και ολοκληρωμένη προσωπική ζωή; / Αυτό σας προβληματίζει;
12

13. Με προβληματίζει μονάχα η εικόνα που φιλτράρεται μέσα από
παραμορφωτικούς μηχανισμούς. Αυτή η επέλαση του lifestyle, για
παράδειγμα: διαφωνείτε ότι έχει προκαλέσει μεγάλο κακό και στην πολιτική;
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να παρατηρήσω ότι στις μέρες μας, όπου ο κόσμος
αντιλαμβάνεται πολύ εύκολα πλέον ποια εικόνα είναι αληθινή και ποια όχι,
σημασία δεν έχει η εικόνα. Σημασία έχει η αλήθεια. Η αλήθεια του εαυτού σου.
Επομένως, δεν με προβληματίζει καμιά εικόνα του εαυτού μου που συνδέεται
με την δημόσια ζωή, τα αξιώματα και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, διότι πολύ απλά
εκείνο που καθρεφτίζεται στα μάτια των άλλων δεν είναι μια εικόνα, αλλά η
αλήθεια μου, η αλήθεια που πρεσβεύω και εκπροσωπώ ως άνθρωπος.
52. Αισθάνεσθε ότι πρέπει να είστε ατρόμητος μπροστά στις ερωτήσεις και έτοιμος πάντα
για απαντήσεις και…λογοδοτήσεις;
Α, δεν το βλέπω τόσο μελοδραματικά. Είναι καθήκον μου να απαντώ. Είναι
επίσης καθήκον μου να εξηγώ. Μου αρέσει ο διάλογος. Δεν τον φοβήθηκα
ποτέ.
53. Μετά την πολιτική, το…χάος;
Η ζωή. Είναι χάος η ζωή; Κάθε άλλο. Ζωή σημαίνει να γεύεσαι τη στιγμή και να
εκτιμάς την καλή σου τύχη. Ζωή σημαίνει να αναγνωρίζεις την ευλογία ότι
είσαι υγιής και να έχεις γύρω σου ανθρώπους που σε αγαπούν και σου λένε
πάντα την αλήθεια. Ζωή σημαίνει να πορεύεσαι με τον δικό σου τρόπο
αδιαφορώντας για το κόστος. Ζωή σημαίνει να πέφτεις, να τρως τα μούτρα
σου και έπειτα να σηκώνεσαι. Αλίμονο εάν μετά την πολιτική ήταν το χάος.
54. Υπάρχουν καταγεγραμμένα εντός σας σημαντικά λόγια, πολύτιμες συμβουλές, που να
φωτίζουν τα δύσκολα σημεία της πορείας σας;
Υπάρχουν τα λόγια των γονιών μου που ήθελαν πάντα να είμαι ο εαυτός μου.
Υπάρχουν λόγια συγγραφέων από αγαπημένα βιβλία. Υπάρχουν λόγια που μου
είπαν φίλοι, γνωστοί, άγνωστοι, ακόμα και άνθρωποι που με εγκατέλειψαν.
Όλα συνιστούν την μικρή μου νοερή βιβλιοθήκη. Μπορεί να συναντήσεις
κάποιον στο δρόμο, για παράδειγμα, και να τον βλέπεις για πρώτη φορά και
να σου πει κάτι το οποίο θα σε συνταράξει. Και μετά να καταχωρίσεις τα λόγια
αυτού του άγνωστου ανθρώπου στο πίσω μέρος του μυαλού σου και να τα
κουβαλάς χρόνια ολόκληρα. Έχετε δίκιο, λοιπόν: υπάρχουν καταγεγραμμένα
λόγια. Δεν ξέρω, βέβαια, εάν φωτίζουν τα δύσκολα σημεία της πορείας μου,
αλλά σίγουρα εμπλουτίζουν αυτή την πορεία με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο.
55. Τι βλέπετε στον…καθρέφτη σας; / Και στο βάθος του; / Τι φοβάστε μη δείτε ποτέ;
Στον καθρέφτη μου βλέπω πάντα το παιδί που ήμουν κάποτε. Γιατί μέσα μου
αυτό το παιδί δεν έχει πεθάνει, παραμένει ζωντανό και εξακολουθεί να
διαχειρίζεται τα όνειρά του με μιαν αδιαπραγμάτευτη λογική. Τι φοβάμαι μην
δω; Θα φοβόμουν να δω μονάχα έναν άνθρωπο που συνειδητοποιεί ότι
σπατάλησε όλη του τη ζωή σε ανώφελες και κενές ιδέες. Αυτό θα συνιστούσε
την ήττα μου τόσο ως πολιτικού όσο και ως ανθρώπου.
13

14. 56. Ποιος είναι ο δικός σας ιδανικός προορισμός (εννοείται και γιατί – αν γίνεται, όχι
γενικόλογη απάντηση);
Οπουδήποτε αρκεί να βρίσκομαι μακριά από χίμαιρες. Στην Ελλάδα της
καρδιάς μου.
57. Μέσα από ποια φράση (στίχο, ρήση) αποπνέονται η ευωδιά και τα χρώματα της
Ελλάδας;
Μέσα από την φράση ενός γέροντα στο λιμάνι κάποιου νησιού πριν από
μερικές μέρες. Μου είπε: «Πάρε μια ανάσα και κοίτα λίγο αυτό το γαλάζιο και
το λευκό. Τίποτε άλλο δεν χρειάζεσαι. Μονάχα αυτό το γαλάζιο και το λευκό».
Ε, αυτό λέω κι εγώ: Τίποτε άλλο δεν χρειαζόμαστε. Μονάχα την Ελλάδα της
καρδιάς μας.
14