5. 1 Onderwerpsverkenning
1.1 Referentie
Bruna M.J., Balke P. en Reuver M.H.M. (2008). Eetstoornissen: Anorexia en Bulimia Nervosa.
Informatorium voor voeding en diëtetiek, 2008.
1.2 Synthese
Eetstoornissen komen vooral voor in landen met hoge welvaart en ontstaan voornamelijk in
de puberteit. De ziekte treft vooral jonge vrouwen. De gelijkenissen tussen anorexia en
boulimia nervosa zijn dat de mensen verslaafd zijn aan lijnen en bang zijn om in gewicht aan
te komen. Het hongergevoel verdwijnt daardoor en van spontaan eten is geen sprake meer.
Soms ontstaan hierdoor eetbuien met controleverlies. De patiënten zijn vaak
perfectionistisch, hebben een negatief zelfbeeld en missen een gevoel van controle in hun
leven. Het gevaar bij eetstoornissen is dat er levensgevaarlijke complicaties kunnen ontstaan
zoals hartritmestoornissen, … Uiteenlopende oorzaken zijn mogelijk. De behandeling bestaat
uit een multidisciplinaire aanpak van de lichamelijke, psychologische en sociale factoren. De
diëtiste speelt hierbij een zeer belangrijke rol. Het doel bestaat erin normaliseren van het
eetpatroon en herstel van de voedingstoestand en het lichaamsgewicht.
1.3 Context
Het artikel komt uit het Informatorium voor voeding en diëtetiek en wordt uitgegeven door
Bohn Stafleu van Loghum. Het Informatorium voor voeding en diëtetiek online is een
systematisch naslagwerk met alles wat men moet weten op het gebied van voeding en
diëtetiek. Een selectie van onderwerpen die aan bod komen in het Informatorium voor
voeding en diëtetiek:
- Voeding tijdens verschillende levensfasen
- Voeding en sport
- Methoden van gezondheidsvoorlichting
- Nieuwe voedingsmiddelen
- Voeding en milieu
- Diabetes mellitus en diabeteseducatie aan allochtonen
- Decubitus
- Enterale en parenterale voeding
- De rol van de diëtist in het voedingsteam
- Smaak- en reukstoornissen
- Alternatieve voeding
- Eetstoornissen
- Wettelijke bepalingen
5
6. 1.4 Auteurs
Bruna M.J., Balke P. en Reuver M.H.M. De functie van deze drie auteurs staat onderaan in
het artikel vermeld. Bruna M.J. is een vrijgevestigd psychiater te Voorschoten met een
praktijk in Westerparc. Balke P. is een diëtist, werkende in het Novarum Gespecialiseerd
Centrum voor eetstoornissen te Amsterdam en Reuver M.H.M is ook een diëtist die werkt in
het Centrum Eetstoornissen de Ursula, Leidschendam.
Drs. Bruna M.J. staat vermeld als lid van de redactiecommissie op de site van Richtlijn
Eetstoornissen. Er valt geen informatie te vinden op het internet over deze auteurs. Dit komt
waarschijnlijk omdat het gaat om een naslagwerk en het geen typische auteurs zijn die zich
verdiepen in de problematiek eetstoornissen.
Andere literatuur:
- Dingemans AE, Bruna MJ, Furth EF van. Binge Eating Disorder: A Review. Int J Obes Relat
Metab Disord 2002; 26: p. 299-307.
- Dingemans AE, Bruna M.J. & Furth, E.F. van (2001). Vreetbuistoornis: een overzicht.
Tijdschrift voor psychiatrie 43, 321-331.
1.5 Structuur
Er zit een duidelijke structuur in het artikel: bovenaan staat eerst de titel en de auteurs en
dan de naam van het tijdschrift. Vervolgens wordt al een korte samenvatting aangeboden.
Daarna staat een inhoud vermeld met de hoofdtitels zodat de structuur nog duidelijker
wordt voor de lezer. Tot slot volgt een literatuurlijst en onderaan staat de uitgeverij vermeld.
1.5.1 Tussentitels
1. Inleiding
2. Prevalentie en incidentie
3. Pathologie en persoonlijkheidskenmerken
4. Klinische verschijnselen en diagnostiek
4.1 Anorexia nervosa
Beknopte DSM-IV-criteria anorexia nervosa
Belangrijkste lichamelijke gevolgen van anorexia nervosa
4.2 Boulimia Nervosa
Beknopte DSM-IV-criteria boulimia nervosa
Belangrijkste lichamelijke gevolgen van boulimia nervosa
4.3 Eetbuistoornis
Bekopte DSM-IV-criteria eetbuistoornis
5. Etiologie
* Slankheidsideaal
* Ideaalbeeld
6
7. * Sociaal-cultureel
* Biologische aspecten
* Genetische factoren
* Persoonlijkheidskenmerken
* Verklaringsmodellen
6. Behandeling
7. Voedingstherapie
7.1 Doel van de behandeling
7.2 Gespreksvoering
* Motivering
* Gesprekshouding en gesprekstechnieken
7.3 Anamnese
* Eetgewoonten
* Overeten / eetbuien
* Gewichtsbeperkende maatregelen
* Gewichtsverloop en lichaamsbeleving
* Emotionele beleving van eten
* Antropometrische gegevens
* Behandelplan
Ad 1 Herstellen van de voedingstoestand
Aanbevelingen voor voedingsschema bij ernstige ondervoeding
(voor een periode van 2 weken)
Ad 2 Gewichtsherstel of –handhaving
Ad 3 Begeleiden naar een normaal voedingspatroon
Stap 1 Eetverslag bijhouden
Stap 2 Regelmatig eetpatroon adviseren
Stap 3 Stoppen met maatregelen om gewichtstoename te
bekomen
Stap 4 Introductie ‘verboden’ voedsel
7.4 Evaluatie en duur van de behandeling
Richtlijn duur en intensiteit behandeling
8. Rol van de diëtist
9. Aanbevelingen voor de praktijk
1.5.2 Over de referenties en literatuurlijst
In de tekst:
* na een blokje tekst wordt een instituut vermeld waarvan de informatie afkomstig is met
vermelding van het jaartal (vb. Trimbos-instituut, 2006);
* als het blokje tekst uit een boek of tijdschrift komt, worden de auteurs respectievelijk de
naam van het tijdschrift vermeld met daarachter het jaartal (vb. Vandereycken en
Noordenbos, 2002);
* het gebeurt ook dat er een verwijzing gebeurt naar een site waar de informatie van komt.
7
8. De bronvermelding in de tekst is echter niet zo eenduidig want soms staat er na een stukje
tekst geen bronvermelding. Dit wijst er waarschijnlijk op dat als de bronvermelding
onmiddellijk na de tekst komt, dat het letterlijk werd overgenomen. De bronvermelding in
de tekst is echter ook niet zo eenduidig want sommige bronnen zijn onderlijnd en staan in
een blauwe kleur en bepaalde staat gewoon in het zwart.
De literatuurlijst:
- de bronnen staan alfabetisch gerangschikt;
- er wordt geen onderscheid gemaakt tussen boeken, tijdschriften, e.a.
- boek: auteurs – titel – eventuele ondertitel – plaats – uitgeverij – jaartal
1.5.3 Andere opvallende zaken i.v.m. de structuur
- In het artikel zelf staan de woorden anorexia in het geel aangeduid;
- De hoofdtitel en tussentitels staan in een andere kleur, in het vet en zijn iets groter dan de
andere tekst;
- Sommige tussentitels zijn niet duidelijk zichtbaar doordat er geen nummering wordt
doorgevoerd en de kleur van de tussentitel heel dicht aanleunt tegen de zwarte kleur van de
tekst;
- Er staan geen illustraties, figuren, tabellen, grafieken, e.d in het artikel;
- Bij een opsomming staat sommige punten nogal dicht bij elkaar
- Belangrijke richtlijnen bij deze problematiek wordt cursief gezet zoals de DSM
1.6 Specialisten
- Myriam Vervaet
- Ilse Ulens
- An Vandeputte
- Greta Noordenbos
- Johan Vanderlinden
1.7 Organisaties
- UZ Gent afdeling Eetstoornissen
- UKJA afdeling anorexia en boulimia nervosa
- Broeders Alexianen in Tienen
- Universitair Centrum Sint-Jozef in Kortenberg
- Zoete Nood Gods in Lede
- www.eetexpert.be
- www.eetproblemen.be
- www.eetstoornis.info
- Centrum eetverbond te Gent
8
9. - www.sabn.nl
- www.anbn.be
1.8 Verklarende woordenlijst
Woordenboek ‘Van Dale’:
Prognose: uitspraak omtrent het vermoedelijk verloop van iets
Preoccupatie: datgene dat de geest vervult, bezighoudt
1.9 Bronnen
- Bloks, J.A., Furth, E.F. & Van Hoek, H.W. (1999). Behandelingsstrategieën bij anorexia
nervosa. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.
- Dingemans, A.E., Panders, I., Garcia-Van den Berg, E., e.a. (2005). Werkboek Eetbuistoornis
Cognitieve Gedragstherapie. Leidschendam: Kenniscentrum Eetstoornissen Nederland.
- Hoek, H., Treasure, J., Katzman, M. (1998). Neurobiology in the treatment of eating
disorders. Chichester: Wiley.
- Jansen, A. & Meyboom, A. (1998). Behandelingsstrategieën bij bulimia nervosa.
Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.
- Meerum Terwogt-Reijders, C. & Koster-Kaptein, L. (2001). Werkboek Anorexia en Boulima
nervosa. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.
- Trimbos-instituut. (2006). Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen 2006. Utrecht: Trimbos-
instituut.
- Vandereycken, W. & Noordenbos, G. (2002). Handboek eetstoornissen. Utrecht: De
Tijdstroom.
1.10 Andere interessante bronnen
1.10.1 Boeken
- Bloks, H. (2008). Eetstoornissen en overgewicht. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.
- Dawson, D. (2003). Anorexia en boulimia bij jongeren. Aartselaar: Deltas.
- Noordenbos, G. (2007). Gids voor herstel van eetstoornissen. Utrecht: De Tijdstroom
Uitgeverij.
- Vandereycken, W. (2006). Door dik en dun. Wormer: Inmerc bv.
- Vervaet, M. & De Jonge, S. (2002). De veilige hel. Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet.
9
10. 1.10.2 Tijdschriftartikels
- Schoemaker, C., Smeets, E., Hoeymans, N. & Jansen, A. (2007). Pro anorexia webblogs op
het internet. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid. 62, 512-521.
- Van Son, G., Van Hoeken, D., Bartelds, A., Furth, E. & Hoek, H. (2006). Time Trends in the
Incidence of Eating Disorders: A Primary Care Study in the Netherlands. //Internation Journal
of Eating Disorders. 39(7), 565-569.
1.10.3 Internet algemeen
Greta Noordenbos
Verwijzingen:
- Vooral naar geschreven boeken, voorbeeld handboek eetstoornissen, te vinden op
www.bol.com (Referentie: Noordenbos, G. (1991). Eetstoornissen. Tijdstroom.
Volledige tekst:
- (Stichting Eetproblemen Regio Noord) Lezing over ‘Hoe verbeter je de kwaliteit van leven
van mensen met een langdurige eetstoornis?’
Hyperlink: http://www.stichting-eetproblemen-regio-noord.nl/les01.htm
Walter Vandereycken
Verwijzingen:
- Vooral naar geschreven boeken
Volledige tekst:
- Over zelfverwonding: Claes, L. & Vandereycken, W. (2009). Pijnloos? Antenne.
Hyperlink:
http://www.alexianentienen.be/terberken/problemen/pdf/Zelfverwonding%20en%20pijn.p
df
1.10.4 Krantenartikels Het Laatste Nieuws
- Bournan, K. (2010, 30 oktober). Heeft mijn dochter een eetstoornis? Het Laatste Nieuws, p.
44.
- De Meyer, K. (2010, 10 november). Hongeren is van alle tijden. Het Laatste Nieuws, p. 13.
- Gorle, P. (2010, 6 augustus). Anorexiapatiënten moeten zes weken wachten op dokter. Het
Laatste Nieuws, p. 2.
- Hanseeuw, J. (2010, 27 november). Inloopmobiel eetstoornissen. Het Laatste Nieuws, p. 39.
- Sleurs, K. (2010, 30 augustus). Ik heb er zelf lang mee geworsteld. Het Laatste Nieuws, p.
19.
10
11. 1.10.5 Vak-tijdschriften (wetenschappelijk)
- Soenens, B., Nevelsteen, W. & Vandereycken, W. (2007). De betekenis van perfectionisme
bij eetstoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 49(10), 709-718.
- Wojciechowski, F.L. & Geilen-Van Hulst, A. (2003). Subtypering van anorexia nervosa. Een
overzicht. Tijdschrift voor psychiatrie, 45(1), 27-34.
1.10.6 Bijdrage uit een verzamelwerk
- Bloks, H. (2007). Eetstoornissen en persoonlijkheidspathologie. In E.H.M. Eurelings-
Bontekoe, R. Verheul & W.M., Snellen (reds.), Handboek Persoonlijkheidspathologie (pp.
445-456). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
1.10.7 Eindwerken/bachelorproeven
- Boussier, R. (2001). 'Ouderavonden' voor ouders van eetstoornispatiënten in een ambulante
setting. (Ongepubliceerd) eindwerk. KATHO IPSOC, Kortrijk.
- Vandesteene, I. (2001). "Magere mama: mooiere mama?" Is er nog een plaatsje voor mij?
Een explorerend onderzoek naar de invloed van anorexia en boulimia nervosa op de
zwangerschap en het ongeboren leven om een inzicht te verwerven in de preventieve en
begeleidende taak van vroedvrouwen. (Ongepubliceerd) eindwerk. KATHO HIVV, Kortrijk.
- Van Hullebusch, L. (2008). Het verband tussen persoonlijkheid en eetstoornissen: de invloed
van perfectionisme: literatuurstudie. (Ongepubliceerd) eindwerk Faculteit Psychologie en
Pedagogische Wetenschappen. KU Leuven, Leuven.
1.10.8 Handboeken, verzamelwerken, monografieën
- Abraham, S. & Llewellyn-Jones, D. (2008). Eetstoornissen: De feiten. Houten: Bohn Stafleu
Van Loghum.
- Coolen, V. & Geysen, W. (2008). Op het bot. Berchem: Epo.
- Rekkers, M. & Schoemaker, E. (2008). Gewichtige lichamen: lichaamsbeleving en
eetstoornissen. Leuven: Acco.
- Simon, Y. & Nef, F. (2003). Anorexia nervosa: hoe doorbreek ik de cirkel? Aartselaar: Deltas.
- Vanderlinden, J. (2005). Anorexia Nervosa overwinnen in 13 stappen. Tielt: Lannoo.
11
12. 1.10.9 Juridische bronnen
- Belgische Senaat Buitengewone Zitting 2007 – 12 juli 2007 – Voorstel van resolutie ter
bestrijding van anorexia nervosa (ingediend door de dames Olga Zrihen en Joëlle
Kapompolé)
- Belgische Senaat Handelingen – donderdag 8 juli 2004 - Vraag om uitleg van mevrouw Anke
Van dermeersch aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid over «anorexia,
obesitas en boulimie bij jongeren» (nr. 3-334)
Hyperlink:
http://www.senate.be/www/?MIval=/consulteren/publicatie2&BLOKNR=7&COLL=H&LEG=3
&NR=69&SUF=&VOLGNR=&LANG=nl
12
13. 2 Voorstelling
Naam: De Bel
Voornaam: Anouk
Geboortedatum: 03/11/1988
Woonplaats: Desselgem
Studierichting: Toegepaste Psychologie
Motivatie: Mijn interesse in dit onderwerp 'eetstoornissen' is groot. Ik denk dat ik al relatief
wat kennis heb over Anorexia Nervosa maar sta open om bijkomende kennis op te doen, ook
omtrent andere soorten eetstoornissen. Ik hoop deze site in samenwerking met de hele
groep praktisch bruikbaar, duidelijk en overzichtelijk te kunnen maken voor een breed
publiek.
13
14. 3. Organisatie
‘Eetexpert vzw’ is een kenniscentrum voor gewichts- en eetproblemen. Het is een publieke
eenheid en kan daarom niet echt als een vereniging worden beschouwd. Enerzijds behoren
tot de eetproblemen Anorexia en Boulimia Nervosa, Binge Eating en andere eetstoornissen.
Anderzijds worden de gewichtsproblemen ingedeeld in ondergewicht, overgewicht en
obesitas. An Vandeputte, klinisch psychologe en gedragstherapeute, staat in voor de
algemene coördinatie van het kernbestuur.
De doelstelling van Eetexpert is gericht op het verbeteren van de volksgezondheid op het
vlak van eten (zowel niet eten, te weinig of teveel eten en verkeerd eten) en gewicht (over-
en ondergewicht). Ook andere ziekten en aandoeningen, sociale factoren,
ontwikkelingsfactoren en andere factoren die met eten en gewicht in verband staan, worden
aangepakt. De kennis is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, preventie, vorming en
hulpverlening.
Dit centrum en ook de website verschaffen heel wat informatie, antwoorden en links naar
handige websites zowel voor het algemene publiek als voor professionals, organisaties en de
overheid.
Tal van activiteiten behoren tot het takenpakket van Eetexpert waaronder: sensibiliseren
met betrekking tot deze problematiek, vorming, uitwerken van werkmethodes en
ondersteuningsmiddelen, projecten leiden, consulting, enzovoort.
Contactgegevens
Adres: Bergestraat 60, 3220 Holsbeek
E-mail: info@eetexpert.be
Website: www.eetexpert.be
14
15. 4 Publicaties: vindplaats bronnen
Bron VindplaatsVindplaats
'Handboek eetstoornissen' KATHO Campus Kortrijk
'Werkboek Anorexia en Boulimia nervosa' KATHO Campus Kortrijk (missing) en KaHo SL
Campus Sint-Niklaas
'Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen' Te lezen en te downloaden
op:[http://www.ggzrichtlijnen.nl]
Boek 'Behandelingsstrategieën bij anorexia KATHO Campus Kortrijk
nervosa'
Boek 'Behandelingsstrategieën bij bulimia Hogeschool Gent, Departement
nervosa Gezondheidszorg Vesalius
Boek 'Door dik en dun' Bibliotheek Waregem en Openbare
bibliotheek Kortrijk
Boek 'Eetstoornissen' Bibliotheek Waregem en Bibliotheek Zulte
Boek 'Van vastenwonder tot magerzucht: Bibliotheek Waregem en
anorexia nervosa in historisch perspectief Universiteitsbibliotheek Gent'
15
17. 5.2 Jaartallen van de bronnen
Periode Aantal
Voor 1995 1
1995-1999 3
2000-2005 13
2006-2008 13
2009 1
2010 5
TOTAAL 36
Jaartallen van de bronnen
36% 3% Voor 1995
8% 1995-1999
3% 2000-2005
28%
2006-2008
14% 2009
36% 2010
5.3 Cijfergegevens
Mannen Vrouwen Totaal
Leeftijd
18-24 jaar 0 0,8 0,4
25-34 jaar 0,4 0,8 0,6
35-44 jaar 0,2 1 0,6
45-54 jaar 0,1 0 0,1
55-64 jaar 0 0 0
17
18. Enigerlei eetstoornis, in de afgelopen
12 maanden (%) in Nederland
1
0,8
Mannen
0,6 Vrouwen
Totaal
0,4
0,2
0
18-24 jaar
25-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55-64 jaar
18
19. 6 Besluit
6.1 Leerervaringen en leerbehoeftes
Door het uitoefenen van deze opdracht, ben ik me nog meer gaan verdiepen in de
problematiek. Ik vond het zeer interessant en uitdagend maar heb gemerkt dat ik niet direct
mijn weg vond op de website. Veel uitproberen was dan ook de boodschap. Mijn beperkte
kennis omtrent computers en websites stond dus wat in de weg. Doch ik heb geprobeerd om
mijn taak tot een gestructureerd geheel te maken. Ik denk dat dit behoorlijk goed gelukt is
maar ik heb het gevoel dat ik te veel tijd verloren ben door het twijfelen. Ik was behoorlijk
onzeker in het begin en daardoor ging ik niet zo vlot vooruit. Ik heb ervaren dat het
samenwerken in een grote groep niet evident is. Het was moeilijk om samen te komen op
gepaste tijdstippen en de taken te verdelen.
6.2 Gevonden informatie
Er valt heel wat te vinden rond deze problematiek. Het probleem is echter dat het internet
wordt bestookt met onwetenschappelijke informatie. Door het gebruik van
wetenschappelijke databanken werd dit zoeken vergemakkelijkt. Er was behoorlijk wat
recente informatie te vinden, alleen betreffende cijfergegevens en op juridisch vlak heb ik
niet zo veel gevonden. Het was hier zeer duidelijk dat Nederland meer onderzoek verricht en
voorstaat op het gebied van eetstoornissen dan België. Daarnaast viel het me ook op dat
dezelfde artikels in verschillende databanken terugkomen en dat het aantal te vinden
publicaties toch beperkt blijft. Zeer veel krantenartikels en boeken zijn terug te vinden in de
databanken. Echter ik heb de indruk dat je algauw in Engelstalige databanken moet zoeken
om echt gedetailleerde artikels terug te vinden. Een groot nadeel bij de databanken vind ik
dat niet alle artikels in full-text te verkrijgen zijn.
19
