PPT theoretische omkadering (lichamelijke , motorische- en tekenontw)

1. PXL dpt. Education - Vildersstraat 5 3500 Hasselt
fb.com/PXLEducation
#pxleducation
Ontwikkelingspsychologie
Theoretische omkadering
Lichamelijke-, motorische-
en tekenontwikkeling

2. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

3. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling in de
kleuterperiode
• Groeitempo  t.o.v. vorige periodes
– Gemiddeld 20cm  op 6 j: 110 à 120cm
– Gemiddeld 8kg  op 6j: 20kg
– Meisje ~ jongen
• Groei = eerder synchroon
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

4. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling in de
kleuterperiode
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

5. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
het lagere schoolkind
• ‘Eerste strekking’
– Ledematen groeien sneller dan hoofd
– Romp langer/smaller, meer taille
– Armen/benen langer
– Gezicht sterker naar voren
– Bekken > schouders
– Babyvet  spierweefsel
– Tandenwissel
• ‘Klein kind’-kenmerken verdwijnen
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

6. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Puberteit
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

7. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Lichaam kind  lichaam volwassene
• Meisjes < jongens: 1 à 2 j. verschil
• Individuele verschillen
– Begin en einde
– Tempo en duur
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

8. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
• Seksuele rijpingsprocessen
– Secundaire geslachtskenmerken
• Eerste zichtbare tekenen van seksuele rijping  geen
directe betrekking op voortplanting
• Borstontwikkeling, pubaire beharing, verlaging van de
stem bij jongens
– Primaire geslachtskenmerken
• Ontwikkeling van genitaliën
• Komt voor adolescent tot uiting in eerste
menstruatie/ejaculatie
• Biologisch volwassen
– Meisjes: 15j
– Jongens: 16j
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

9. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Beantwoord onderstaande vragen
1. Welke veranderingen vinden plaats tijdens de ‘tweede
strekking’?
2. Benoem de verschillen in groeiversnelling tussen meisje
en jongens
3. Wat is bepalend voor de uiteindelijke lengte die een
persoon bereikt?
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

10. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Antwoorden
1. Lengte, gewicht en skelet: eerst hoofd, handen, voeten; daarna
armen en benen; tenslotte romp.
2. Verschillen in groeiversnelling tussen jongens en meisjes:
– Meisjes: lengte: start op gemiddeld 10,5 jaar, einde rond 17 jaar;
gewicht: hoogtepunt van 2,7 kg in periode van 12 tot 13 jaar
– Jongens: lengte: start op gemiddeld 11-12 jaar, einde rond 18,5 jaar;
gewicht: hoogtepunt van 3,4 kg in periode van 14-14,5 jaar.
3. Meisjes van 11-14 jaar oud zijn in het algemeen langer zijn dan
jongens van die leeftijd. De lengte die uiteindelijk bereikt wordt
als de persoon in biologisch opzicht volgroeid is, is sterk
gerelateerd aan de lengte die de persoon had voor het begin
van de groeiversnelling: kleintjes worden opnieuw klein, groten
worden opnieuw groot.
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

11. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
• Versnelling groei en verandering proportie
– ‘Tweede strekking’
– Lengte, gewicht, skelet
– Jongens > meisjes: bredere schouders, smallere
heupen, langere benen, meer spieren, minder
onderhuidse vetontwikkeling
– Uithoudingsvermogen 
– Jeugdpuistjes
– Zweetklieren 
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

12. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
• Lichamelijke verandering = ingrijpende gebeurtenis
• Kan invloed hebben op sociale ontwikkeling
• Reacties op lichamelijke veranderingen
– Lichamelijk aantrekkelijk = ! voor zelfbeeld
– Negatieve gevoelens door:
• Vroege/late rijping
• ≠ lichamelijke/psychische ontwikkeling
• Ongelijk verloop van ontwikkelingen
• Afwijkingen vrouwelijk/mannelijk ideaalbeeld
• Jeugdpuistjes
• Menarche = eerste menstruatie /spermarche = eerste
zaadlozing: tegenstrijdige emoties
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

13. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Beantwoord onderstaande vragen
1. Geef een voorbeeld dat aantoont dat lichamelijke
aantrekkelijkheid belangrijk is
2. Negatieve gevoelens door vroege/late rijping: vooral laat
rijpen voor jongens en vroeg rijpen voor meisjes worden
als onaangenaam ervaren. Kan je dit verklaren?
3. Geef een voorbeeld bij het verschil tussen lichamelijke en
psychische ontwikkeling.
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

14. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
Antwoorden
1. Bv. Knappe en aantrekkelijke adolescent die modieus gekleed is, is
meestal populairder dan intellectueel begaafde adolescent die er niet
aantrekkelijk uitziet, oubollig gekleed door het leven gaat en geen
verdere aandacht aan zijn uiterlijk schenkt.
2. Bv. Laatrijpende jongens die kleiner en lichter zijn dan hun rijpere
leeftijdsgenoten worden bijvoorbeeld minder aantrekkelijk gevonden en
zijn omwille van hun kleinere omvang in het nadeel bij sportactiviteiten.
Vroegrijpende meisjes voelen zich ongemakkelijk en anders dan hun
leeftijdsgenoten door de in het oog springende veranderingen van hun
lichaam, zoals de ontwikkeling van borsten.
3. Zo ziet men bv. dat een jongen die lichamelijk goed ontwikkeld is en bij
de vriendinnen van zijn oudere zus een goede indruk maakt het moeilijk
heeft met het feit dat hij in een lagere klas zit. Aan de andere kant zijn
vroegrijpende meisjes ondanks hun populariteit bij de jongens, vaak
sociaal gezien nog niet klaar voor het soort contacten met jongens dat
de meeste meisjes pas later krijgen.
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

15. INHOUD
Lichamelijke ontwikkeling van
de adolescent
• Acceleratieverschijnsel
– Adolescent vandaag > vroeger
• Groter
• Eerder geslachtsrijp
• Door:
– Betere gezondheidszorg
– Afschaffing kinderarbeid
– Doorbreken seksuele taboes
– …
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

16. INHOUD
Motorische ontwikkeling in de
kleuterperiode
• Grote beweeglijkheid
– Kwalitatieve verbeteringen
= steeds beter, oefening baart kunst
• Ook evenwichtsoefeningen
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

17. INHOUD
Motorische ontwikkeling in de
kleuterperiode
• Fijne motoriek 
• Einde kleutertijd: handvoorkeur
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

18. INHOUD
Motorische ontwikkeling van
het lagere schoolkind
• Lichaamsbeheersing 
• Oog/hand-coördinatie 
 10 jaar: ‘het volmaakte kind’
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

19. INHOUD
Motorische ontwikkeling van de
adolescent
• Spierontwikkeling
• Uithoudingsvermogen 
• Sporten = favoriete bezigheid
– Technieken verbeteren
– Lichamelijke aantrekkelijkheid vergroten
– Competitie
– Just for fun
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

20. INHOUD
Tekenontwikkeling in de
kleuterperiode
• Voor de kleuterperiode: krabbelstadium
– Typisch: tekenen als bewegingsspel, niet om iets uit te
drukken
• In de kleuterperiode krijgen krabbels/vormen
betekenis
• Evolutie in benoemen van tekening
1. Eerst tekenen, dan benoemen
2. Benoemen tijdens tekenen
3. Eerst benoemen, dan tekenen
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

21. INHOUD
Tekenontwikkeling in de
kleuterperiode
• Mislukt realisme
• Vanaf 3 à 4 jaar
• Eerst benoemen, dan tekenen
• Maar tekening lijkt niet op werkelijkheid
• Mens als ‘kopvoeter’
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

22. INHOUD
Tekenontwikkeling in de
kleuterperiode
• Verstandelijk realisme
– Vanaf 5 à 6 jaar
– Tekening ≠ werkelijkheid
= hoe kleuter werkelijkheid beleeft, wat hij
weet
– Symbolisch (in plaats van realistisch)
– Instabiliteit van vormen
– Figuren gekaderd in gemeenschappelijke context
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

23. INHOUD
Tekenontwikkeling van het
lagere schoolkind
• Visueel realisme
– Vanaf 8 à 9 jaar
– Realistisch = werkelijkheid zoals deze er uit ziet
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

24. INHOUD
Tekenontwikkeling van het
lagere schoolkind
• Visueel realisme
• Realiteitszin , meer details
– Bv. rondjes worden handen met vingers, mensen
krijgen een nek, lijntjes worden benen met volume,
juistere lichaamsproporties, etc.
– Weergeven van bewegingen
– Rekening met ruimte en tijd (vanaf 9 j)
– Realiteit > fantasie
– Creativiteit = subtieler en complexer
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent

25. INHOUD
Tekenontwikkeling van de
adolescent
• Kritische houding t.o.v. eigen tekentalenten
- Stoppen
- Toevlucht in:
• Kalmerend tekenen
• Karikaturen
• Herbeginnen
• Aftekenen
• Tekentechnieken verfijnen (= enkelingen)
1. Lichamelijke
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
2. Motorische
ontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent
3. Tekenontwikkeling
• Kleuterperiode
• Lagere schoolkind
• Adolescent